‘Ku Kuma Perela Yin’we Ya Risima Lerikulu’

“Mfumo wa matilo i pakani leyi vanhu va lwelaka ku yi fikelela, naswona lava va lwelaka ku yi fikelela va yi kuma.”—MATEWU 11:12.

1, 2. (a) Hi yihi mfanelo leyi nga tolovelekangiki leyi Yesu a yi hlamuseleke eka xin’wana xa swifaniso swakwe swa malunghana ni Mfumo? (b) Yesu u te yini eka xifaniso xakwe xa perela ya risima lerikulu?

XANA ku ni nchumu lowu u wu tekaka wu ri wa risima swinene lerova u nga kala u xavisa kumbe ku siya swilo hinkwaswo leswi u nga na swona leswaku u kuma nchumu wo tano? Hambiloko vanhu va vula leswaku va tinyiketele ku fikelela nchumu wo karhi—ku nga ha va mali, ndhuma, vulawuri kumbe xikhundlha—hakanyingi a wu kona nchumu lowu va wu tekaka wu ri wa nkoka swinene lerova va vona swi antswa ku xavisa swilo hinkwaswo leswaku va kuma nchumu wo tano. Yesu Kreste u vulavule hi mfanelo yo tano leyinene ni leyi nga tolovelekangiki eka xin’wana xa swifaniso swa yena swo tala leswi kokaka rinoko leswi vulavulaka hi Mfumo wa Xikwembu.

² Xexo i xifaniso lexi Yesu a xi hlamuseleke vadyondzisiwa vakwe ntsena, lexi hi ntolovelo xi vuriwaka xifaniso xa perela ya risima lerikulu. Yesu u te: “Mfumo wa matilo wu fana ni muxavisi la famba-fambaka a lava tiperela letinene. Loko a kuma perela yin’we ya risima lerikulu, a famba a hatlisa a ya xavisa swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona kutani a yi xava.” (Matewu 13:36, 45, 46) Xana Yesu a a lava leswaku vayingiseri vakwe va dyondza yini eka xifaniso lexi? Naswona, xana marito ya Yesu ma nga hi pfuna njhani?

Ntikelo Lowukulu Wa Tiperela

3. Ha yini tiperela ta risima a ti ri ta nkoka swinene eminkarhini ya khale?

³ Ku sukela khale, tiperela a ti tekiwa ti ri swin’wetsin’wetsi swa risima swinene. Buku yin’wana yi vula leswaku hi ku ya hi mutsari wa Murhoma, Pliny Lonkulu, tiperela a ti ri “tindzalama ta le xiyin’weni xa le henhla ku tlula swilo hinkwaswo swa risima.” Ku hambana ni nsuku, silivhere kumbe maribye yo tala ya risima, tiperela ti endliwa hi swilo leswi hanyaka. Vo tala va swi tiva leswaku mixaka yin’wana ya tinhlampfi leti vuriwaka oyster yi nga hundzula swilo swo kota swiribyana swi va tiperela to xonga hi ku swi tota marha ya swona lama vuriwaka nacre. Eminkarhini ya khale, tiperela letinene a ti kumiwa hi xitalo eLwandle ro Tshwuka, eNsonga-nkulu wa Peresiya ni le Lwandle ra Indiya—ekule swinene ni tiko ra Israyele. Handle ko kanakana, sweswo hi swona swi endleke leswaku Yesu a vulavula hi “muxavisi la famba-fambaka a lava tiperela letinene.” Ku kuma tiperela ta nkoka hakunene swi lava matshalatshala lamakulu.

4. Hi yihi dyondzo-nkulu ya xifaniso xa Yesu xa muxavisi la famba-fambaka?

⁴ Hambileswi ku nga khale tiperela ta risima ti durha, swi le rivaleni leswaku xifaniso xa Yesu a xi nga kandziyisi ku durha ka tona. Exifanisweni lexi, Yesu a nga fanisanga Mfumo wa Xikwembu ni perela ya risima lerikulu; ngopfu-ngopfu u kandziyise ta “muxavisi la famba-fambaka a lava tiperela letinene” ni ndlela leyi a anguleke ha yona loko a ti kumile. Ku hambana ni muxavisi la tolovelekeke, muxavisi wa tiperela la famba-fambaka a nga vuriwa n’wamabindzu wa vutshila, loyi a a ri ni tihlo ro vona timfanelo to xonga leti kombisaka perela yi ri ya risima. A a kota ku vona perela ya xiviri naswona a a nga kanganyisiwi hi tiperela ta xiyimo xa le hansi kumbe ta vukanganyisi.

5, 6. (a) I yini lexi xiyekaka ngopfu malunghana ni muxavisi wa le xifanisweni xa Yesu? (b) Xifaniso xa rifuwo leri tumbeleke xi paluxa yini malunghana ni muxavisi la famba-fambaka?

⁵ Ku na nchumu wun’wana lowu faneleke wu xiyiwa malunghana ni muxavisi loyi. Muxavisi la tolovelekeke a nga sungula hi ku kumisisa ntikelo wa perela, a tiva ntsengo lowu a nga yi xavaka ha wona, leswaku yena a ta kuma mali ya le henhla loko a yi xavisa. Nakambe a nga kumisisa loko ku ri ni vanhu vo tala lava lavaka perela yo tano leswaku a ta yi xavisa hi ku hatlisa. Hi marito man’wana, a a ta tsakela ku hatla a kuma ntswalo wa yona, hayi ku tshama na yona. Kambe muxavisi wa le xifanisweni xa Yesu a a nga ri tano. A a nga anakanyi ngopfu hi ku kuma mali kumbe rifuwo. Phela a a tiyimisele ku lahlekeriwa hi “swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona”—kumbexana nhundzu ya yena hinkwayo ku katsa ni muti wakwe—leswaku a kuma nchumu lowu a a lava wona.

⁶ Eka vaxavisi vo tala, leswi wanuna yoloye wa le xifanisweni xa Yesu a swi endleke, kumbexana swi vonaka swi ri vuhunguki. N’wamabindzu la tlhariheke a a nga ta anakanya hi ku nghenela bindzu ro tano leri nga ku siyaka evusiwaneni. Kambe muxavisi wa le xifanisweni xa Yesu a a languta swilo swa nkoka hi ndlela yin’wana. A nga vuyeriwanga hi mali yo karhi kambe u kume ntsako ni ku eneriseka loku tisiwaka hi ku va ni nchumu wa risima swinene. Sweswo swi vekiwe kahle enhlamuselweni yin’wana ya xifaniso lexi Yesu a xi nyikeleke. U te: “Mfumo wa matilo wu fana ni xuma lexi fihliweke ensin’wini, lexi munhu a xi kumeke kutani a xi fihla; naswona hikwalaho ka ntsako lowu a nga na wona, a famba a ya xavisa swilo leswi a nga na swona kutani a xava nsimu yoleyo.” (Matewu 13:44) Ina, ntsako lowu tisiwaka hi ku kuma rifuwo a wu ta va wukulu lerova wanuna loyi a a ta siya swilo swa yena hinkwaswo. Xana va kona vanhu vo tano namuntlha? Xana ri kona rifuwo leri nga susumetelaka munhu ku teka goza ro tano?

Lava Tlangeleke Swilo Swa Risima

7. Yesu u swi kombise njhani leswaku a a twisisa ndlela leyi Mfumo wu nga wa nkoka ha yona?

⁷ Eka xifaniso xakwe, Yesu a a vulavula hi “mfumo wa matilo.” Yena hi byakwe a a twisisa ndlela leyi Mfumo wu nga wa nkoka ha yona. Swiviko swa Tievhangeli swi yi tiyisekisa kahle mhaka yoleyo. Endzhaku ka ku khuvuriwa kakwe hi 29 C.E., Yesu u “[sungule] ku chumayela a ku: ‘Hundzukani, hikuva mfumo wa matilo wu tshinele.’” Hi malembe manharhu ni hafu, u dyondzise mintshungu hi timhaka ta Mfumo. U fambe tiko hinkwaro “hi muti ni muti ni hi ximutana ni ximutana, a chumayela ni ku vula mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu.”—Matewu 4:17; Luka 8:1.

8. I yini leswi Yesu a swi endleke leswaku a kombisa leswi Mfumo wu nga ta swi hetisisa?

⁸ Loko Yesu a endla masingita yo tala etikweni hinkwaro—ku katsa ni ku hanyisa vavabyi, ku phamela lava nga ni ndlala, ku verhamisa maxelo yo biha, hambi ku ri ku pfuxa lava feke—hi hala tlhelo a a kombisa leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta swi endla enkarhini lowu taka. (Matewu 14:14-21; Marka 4:37-39; Luka 7:11-17) Eku heteleleni, u kombise ku tshembeka ka yena eka Xikwembu ni le ka Mfumo hi ku nyikela hi vutomi byakwe, a fa emhandzini ya nxaniso a nga dyanga xa munhu. Ku fana ni muxavisi la famba-fambaka loyi a rhandzeke ku siya swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona leswaku a kuma “perela ya risima lerikulu,” Yesu u seketele Mfumo hi ku helela evuton’wini bya yena hinkwabyo.—Yohane 18:37.

9. Hi yihi mfanelo leyi nga tolovelekangiki leyi vonakeke eka vadyondzisiwa vo sungula va Yesu?

⁹ Yesu u dzikise vutomi byakwe etimhakeni ta Mfumo a tlhela a hlengeleta ntlawa lowutsongo wa valandzeri. Na vona a va yi twisisa kahle ndlela leyi Mfumo wu nga wa nkoka ha yona. Exikarhi ka vona a ku ri na Andriya, loyi eku sunguleni a a ri mudyondzisiwa wa Yohane Mukhuvuri. Loko va twe vumbhoni bya Yohane bya leswaku Yesu a a ri “Xinyimpfana xa Xikwembu,” Andriya ni un’wana wa vadyondzisiwa va Yohane, loyi handle ko kanakana ku nga un’wana wa vana va Zebediya, loyi na yena a vuriwaka Yohane, va hatlise va namarhela Yesu kutani va va vapfumeri. Kambe a swi helelanga kwalaho. Xikan’we-kan’we Andriya u ye eka makwavo Simoni ivi a ku eka yena: “Hi kume Mesiya.” Hi ku hatlisa, Simoni (loyi endzhaku a vuriweke Khefasi kumbe Petro) kun’we na Filipi ni munghana wakwe Nataniyele na vona va xiye leswaku Yesu hi yena Mesiya. Entiyisweni, Nataniyele u susumeteleke ku byela Yesu a ku: “U N’wana wa Xikwembu, u Hosi ya Israyele.”—Yohane 1:35-49.

Va Susumeteleke Ku Teka Goza

10. Vadyondzisiwa va angurise ku yini loko Yesu a vuya a ta va vitana loko ku hundze nkarhinyana a hlangane na vona ro sungula?

¹⁰ Ndlela leyi Andriya, Petro, Yohane ni van’wana va tsakeke ha yona loko va kume Mesiya yi nga ringanisiwa ni ndlela leyi muxavisi la famba-fambaka a tsakeke ha yona loko a kume perela ya risima lerikulu. Xana se a va ta endla yini? Tievhangeli a ti hi byeli swo tala malunghana ni leswi va swi endleke endzhakunyana ka loko va hlangane na Yesu ro sungula. Swi nga endleka vo tala va vona va tiyele emahlweni ni vutomi bya vona. Hambiswiritano, loko ku hundze tin’hweti ta tsevu kumbe lembe, Yesu u tlhele a hlangana na Andriya, Petro, Yohane na Yakobo makwavo wa Yohane va ri entirhweni wa vona wa ku phasa tinhlampfi eLwandle ra Galeliya.a Loko a va vona, Yesu u te: “Ndzi landzeleni, ndzi ta mi endla vaphasi va vanhu.” Xana va angurise ku yini? Xiviko xa Matewu xi vula leswi landzelaka hi Petro na Andriya: “Xikan’we-kan’we va tshika tinkoka, va n’wi landzela.” Malunghana na Yakobo na Yohane, hi hlaya leswi: “Xikan’we-kan’we va siya byatso ni tata wa vona, va n’wi landzela.” Xiviko xa Luka xi tlhandlekela leswaku va “[tshike] hinkwaswo, va n’wi landzela.”—Matewu 4:18-22; Luka 5:1-11.

11. I yini lexi nga vaka xi susumetele vadyondzisiwa ku hatla va amukela xirhambo xa Yesu?

¹¹ Xana vadyondzisiwa va amukele xirhambo hi ku tekeka ntsena? Doo! Hambileswi va tlheleleke entirhweni wa mindyangu ya ka vona wa ku phasa tinhlampfi endzhaku ka loko va hlangane ro sungula na Yesu, a swi kanakanisi leswaku leswi va swi voneke ni ku swi twa enkarhini wolowo swi dzike swi twelela etimbilwini ni le mianakanyweni ya vona. Leswi se a ku hundze lembe va fanele va kume nkarhi wo tala wo anakanyisisa hi timhaka to tano. Kutani se a va fanele va endla xiboho. Xana a va ta fana ni muxavisi la famba-fambaka, loyi mbilu yakwe yi khumbekeke swinene loko a kume perela ya risima lerikulu lerova, hilaha Yesu a hlamuseleke hakona, “a famba a hatlisa” a endla leswi faneleke leswaku a xava perela yoleyo? Ina. Leswi va swi voneke ni ku swi twa swi khumbe timbilu ta vona. Va swi lemukile leswaku se a ku ri nkarhi wa leswaku va teka goza. Xisweswo, hilaha swiviko swi hi byelaka hakona, va siye hinkwaswo handle ko kanakana kutani va landzela Yesu.

12, 13. (a) Vo tala lava tweke Yesu va angurise ku yini? (b) Yesu u vule yini hi vadyondzisiwa vakwe lava tshembekaka, naswona marito yakwe a ma vula yini?

¹² Vanhu volavo vo tshembeka a va hambanile swinene ni van’wana lava swiviko swa Tievhangeli swi vulavuleke ha vona endzhaku! Vo tala hi lava Yesu a tshameke a va hanyisa kumbe ku va nyika swakudya, kambe va tiyele emahlweni ni timhaka ta vona vini. (Luka 17:17, 18; Yohane 6:26) Van’wana va pfange no sungula ku hlaya-hlaya swo tala loko Yesu a va rhamba leswaku va va valandzeri vakwe. (Luka 9:59-62) Ku hambana ni sweswo, endzhaku Yesu u vule leswi landzelaka malunghana ni valandzeri vakwe lava tshembekaka: “Ku sukela emasikwini ya Yohane Mukhuvuri ku fikela sweswi mfumo wa matilo i pakani leyi vanhu va lwelaka ku yi fikelela, naswona lava va lwelaka ku yi fikelela va yi kuma.”—Matewu 11:12.

¹³ ‘Ku lwela ku fikelela’—xana marito wolawo ma vula yini? Malunghana ni riendli ra Xigriki leri marito wolawo ma humaka eka rona, Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words yi ri: “Riendli ra kona ri vula ku tikarhata hi matimba.” Naswona malunghana ni ndzimana leyi, mukambisisi wa Bibele Heinrich Meyer u ri: “Leswi a swi kombisa ku lwa hi matimba ni hi ku phikelela hi xikongomelo xo fikelela mfumo wa Mesiya lowu a wu tshinele . . . Sweswo a swi lava ku hisekela mfumo wolowo (ematshan’weni yo tigedlha u wu rindza kunene).” Ku fana ni muxavisi la famba-fambaka, vanhu volavo lava nga riki vangani va hatlise va lemuka nchumu lowu nga wa risima hakunene, kutani va siya hinkwaswo leswi a va ri na swona hikwalaho ka Mfumo.—Matewu 19:27, 28; Vafilipiya 3:8.

Van’wana Va Hlanganyerile Eku Laveni

14. Yesu u va hlomise njhani vaapostola vakwe malunghana ni ntirho wo chumayela timhaka ta Mfumo, naswona vuyelo byi ve byihi?

¹⁴ Loko Yesu a ya emahlweni ni vutirheli byakwe, u letele van’wana a va pfuna ku fanelekela Mfumo. Xo sungula, u hlawule vanhu va 12 eka vadyondzisiwa vakwe kutani a va vula vaapostola, kumbe vanhu lava a va rhumeke. Yesu u va nyike swiletelo leswi naveke malunghana ni ndlela leyi a va fanele va endla vuleteri bya vona ha yona, a tlhela a va lemukisa hi swiphiqo leswi a va ta langutana na swona. (Matewu 10:1-42; Luka 6:12-16) Eka malembe mambirhi lama landzeleke, va fambe na Yesu eka maendzo yakwe ya ku chumayela etikweni hinkwaro, laha va tolovelaneke swinene na yena. Va yingiserile loko a vulavula, va vona masingita lawa a ma endleke kun’we ni ku lemuka xikombiso lexi a va vekeleke xona. (Matewu 13:16, 17) A swi kanakanisi leswaku leswi hinkwaswo swi va khumbe swinene lerova, ku fana ni muxavisi luya a famba-fambaka, va hisekele timhaka ta Mfumo hi timbilu ta vona hinkwato.

15. Yesu u vule leswaku hi wihi nchumu lowukulu lowu valandzeri va yena a va fanele va tsaka ha wona?

¹⁵ Handle ka vaapostola lava va 12, Yesu u tlhele a “hlawula van’wana va 70 kutani [a] va rhuma hi vambirhi-mbirhi emahlweni ka [yena], emutini ni le ndhawini yin’wana ni yin’wana leyi a [a] ta ya eka yona hi xiviri.” Na vona u va lemukise hi miringo ni swiphiqo leswi a va ta langutana na swona, kutani a va lerisa ku byela vanhu va ku: “Mfumo wa Xikwembu wu tshinele eka n’wina.” (Luka 10:1-12) Loko lava 70 va vuya, a va tsake ni swikunwana kutani va vikela Yesu va ku: “Hosi, hambi ku ri madimona ma titsongahata eka hina loko hi tirhisa vito ra wena.” Kambe swi nga va swi va hlamarisile loko Yesu a paluxa leswaku ntsako lowukulu ku tlurisa a va ta wu kuma hikwalaho ka ku hisekela ka vona Mfumo. U va byele a ku: “Swi nga tshuki swi mi tsakisa leswi, leswaku mimoya ya titsongahata eka n’wina, kambe tsakisisani hileswaku mavito ya n’wina ma tsariwile etilweni.”—Luka 10:17, 20.

16, 17. (a) Yesu u va byele yini vaapostola vakwe vo tshembeka hi vusiku lebyi a veke na vona ro hetelela? (b) Hi wihi ntsako ni xitiyisekiso lexi marito ya Yesu ma xi nyikeke vaapostola?

¹⁶ Eku heteleleni, hi vusiku lebyi Yesu a veke ni vaapostola vakwe ro hetelela, hi Nisani 14, 33 C.E., u simeke xiendlakalo lexi endzhaku xi vuriweke Xilalelo xa Hosi kutani a va lerisa leswaku va xi tlangela. Endzhaku, hi madyambu wolawo, Yesu u byele lava saleke va 11 a ku: “Hi n’wina mi khomeleleke swin’we na mina emiringweni ya mina; kutani ndzi endla ntwanano swin’we na n’wina, hilaha Tata wa mina a endleke hakona ntwanano wa mfumo swin’we na mina, leswaku mi ta dya ni ku nwa etafuleni ra mina emfun’weni wa mina, kutani mi tshama eswiluvelweni leswaku mi avanyisa tinyimba ta 12 ta Israyele.”—Luka 22:19, 20, 28-30.

¹⁷ Vaapostola va fanele va tsakile va tlhela va eneriseka etimbilwini ta vona loko va twa Yesu a vula marito wolawo! Va fundzhiwe hi lunghelo lerikulu eka hinkwawo lawa vanhu va nyama va nga ma kumaka. (Matewu 7:13, 14; 1 Petro 2:9) Ku fana ni muxavisi luya a famba-fambaka, va siye swo tala va landzela Yesu leswaku va lwela ku fikelela Mfumo. Kutani va tiyisekisiwile leswaku matshalatshala hinkwawo lawa va ma endleke ku fikela enkarhini wolowo a ma nga ri ya hava.

18. Handle ka vaapostola va 11 i vamani van’wana lava eku heteleleni a va ta kuma mikateko ya Mfumo?

¹⁸ Vaapostola lava a va ri na Yesu hi vusiku byebyo a ku nga ri vona ntsena lava a va ta kuma mikateko ya Mfumo. Yehovha a a rhandza leswaku eka ntwanano wa Mfumo ku nghena vanhu va 144 000 lava a va ta fuma swin’we na Yesu Kreste eMfun’weni lowu tlakukeke wa le matilweni. Tlhandlakambirhi, muapostola Yohane u vone xivono xa “ntshungu lowukulu, lowu a ku nga ri na munhu la kotaka ku wu hlaya, . . . wu yime emahlweni ka xiluvelo ni le mahlweni ka Xinyimpfana, . . . wu ku: ‘Ku ponisiwa hi ku kolota Xikwembu xa hina, lexi tshameke exiluvelweni, ni le ka Xinyimpfana.’” Lava i vanhu va laha misaveni lava nga ta fumiwa hi Mfumo wolowo.b—Nhlavutelo 7:9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) Hi rihi lunghelo leri nga kumiwaka hi vanhu va matiko hinkwawo? (b) Hi xihi xivutiso lexi nga ta kambisisiwa exihlokweni lexi landzelaka?

¹⁹ Loko Yesu a ri kusuhi ni ku tlhandlukela etilweni, u lerise valandzeri vakwe lava tshembekaka a ku: “Hikokwalaho fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, mi va khuvula hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona. Kutani, maswivo, ndzi na n’wina masiku hinkwawo ku fikela emakumu ka mafambiselo ya swilo.” (Matewu 28:19, 20) Xisweswo, vanhu lava humaka ematikweni hinkwawo a va ta va vadyondzisiwa va Yesu Kreste. Na vona a va ta dzikisa timbilu ta vona eMfun’weni—va langutele hakelo ya ku ya hanya etilweni kumbe emisaveni—hilaha muxavisi la famba-fambaka a endleke hakona malunghana ni perela ya risima lerikulu.

²⁰ Marito ya Yesu ma kombise leswaku ntirho wa ku endla vadyondzisiwa a wu ta ya emahlweni ku fikela “emakumu ka mafambiselo ya swilo.” Kutani, xana ni namuntlha va ha ri kona vanhu vo kota muxavisi la famba-fambaka, lava tiyimiseleke ku tshika swilo swa vona hinkwaswo va lwela ku fikelela Mfumo wa Xikwembu? Xivutiso xexo xi ta hlamuriwa eka xihloko lexi landzelaka.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Ku Lwela Ku Kuma ‘Perela Ya Risima Lerikulu’ Namuntlha

“Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni.”—MATEWU 24:14.

1, 2. (a) Vayuda va le nkarhini wa Yesu a va anakanya yini hi Mfumo wa Xikwembu? (b) Yesu u va pfune njhani van’wana leswaku va wu twisisa kahle Mfumo, naswona ku ve ni vuyelo byihi?

VAYUDA a va langutele Mfumo wa Xikwembu hi mahlo-ngati loko Yesu a ta emisaveni. (Matewu 3:1, 2; 4:23-25; Yohane 1:49) Kambe eku sunguleni vo tala va vona a va nga byi twisisi kahle vukulu ni matimba ya wona; naswona a va nga swi lemuki leswaku a wu ta va hulumendhe ya le tilweni. (Yohane 3:1-5) Hambi ku ri van’wana lava veke valandzeri va Yesu a va nga swi twisisi kahle leswaku Mfumo wa Xikwembu i yini naswona a va nga swi tivi leswi va faneleke va swi endla leswaku va kuma lunghelo ra ku fuma na Kreste.—Matewu 20:20-22; Luka 19:11; Mintirho 1:6.

² Hi ku famba ka nkarhi, Yesu u lehise mbilu a dyondzisa vadyondzisiwa vakwe swilo swo tala, ku katsa ni xifaniso xa perela ya risima lerikulu lexi hlamuseriweke eka xihloko lexi hundzeke, a va kombisa nkoka wa ku hisekela Mfumo wolowo wa le matilweni. (Matewu 6:33; 13:45, 46; Luka 13:23, 24) Sweswo swi fanele swi khumbe timbilu ta vona swinene hikuva endzhakunyana va ve vachumayeri lava phikelelaka ni lava nga ni vurhena va mahungu lamanene ya Mfumo etindhawini ta le kule ta misava, hilaha buku ya Mintirho yi tiyisekisaka hakona.—Mintirho 1:8; Vakolosa 1:23.

3. Loko a kombetela enkarhini wa hina, Yesu u vule yini malunghana ni Mfumo?

³ Kutani ku vuriwa yini namuntlha? Vanhu va timiliyoni va tivisiwa hi ta mikateko ya paradeyisi ya laha misaveni leyi nga ta va ehansi ka Mfumo. Eka vuprofeta byakwe byo hlawuleka bya malunghana ni “makumu ya mafambiselo ya swilo,” Yesu u vule hi ku kongoma a ku: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” (Matewu 24:3, 14; Marka 13:10) U tlhele a hlamusela leswaku ntirho lowu lowukulu wu ta endliwa hambi ku ri ni swihinga leswikulu, swiphiqo ni nxaniso. Kambe u nyikele xitiyisekiso lexi: “Loyi a tiyiseleke ku fika emakumu hi yena la nga ta ponisiwa.” (Matewu 24:9-13) Leswi hinkwaswo swi lava ku titsona swo tala ni ku tinyiketela ku fana ni muxavisi la famba-fambaka wa le xifanisweni xa Yesu. Xana va kona namuntlha lava kombisaka ripfumelo ni ku hiseka konghasi entirhweni wa Mfumo?

Ntsako Wa Ku Kuma Ntiyiso

4. Ntiyiso wa Mfumo wu va khumba njhani vanhu namuntlha?

⁴ Muxavisi wa le xifanisweni xa Yesu a a tsake ni swikunwana loko a kuma ‘perela ya risima lerikulu.’ Ntsako wolowo wu n’wi susumetele ku endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a xava perela yoleyo. (Vaheveru 12:1) Ni namuntlha ntiyiso malunghana ni Xikwembu na Mfumo wa xona wu koka vanhu rinoko ivi wu va susumetela ku teka goza. Leswi swi hi tsundzuxa marito ya Makwerhu A. H. Macmillan, loyi a tsaleke hi ta ku lavisisa ka yena Xikwembu ni xikongomelo xa xona hi vanhu, ebukwini leyi nge Faith on the March. U te: “Leswi ndzi swi kumeke swa ha kumiwa hi vanhu va magidi lembe na lembe. Naswona i vanhu vo fana na mina na wena, hikuva va huma ematikweni hinkwawo, etinxakeni hinkwato, eswiyin’weni hinkwaswo swa vutomi, naswona i vanhu lavatsongo ni lavakulu. Ntiyiso a wu hlawuli ndluwa wu siya hove. Wu koka vanhu hinkwavo rinoko.”

5. Hi byihi vuyelo lebyinene lebyi kombisiwaka hi xiviko xa lembe ra ntirho ra 2004?

⁵ Ntiyiso wa marito wolawo wu va erivaleni lembe ni lembe loko vanhu va madzana ya magidi lava nga ni timbilu letinene va khumbiwa hi mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu lerova va nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha leswaku va endla ku rhandza ka yena. Swi ve tano ni le ka lembe ra ntirho ra 2004, leri sunguleke hi September 2003 ri ya hela hi August 2004. Eka tin’hweti teto ta 12, vanhu va 262 416 va kombise ku tinyiketela ka vona erivaleni eka Yehovha hi ku khuvuriwa ematini. Sweswo swi endleke ematikweni ya 235, laha Timbhoni ta Yehovha ti fambisaka tidyondzo ta le kaya ta Bibele ta 6 085 387 vhiki na vhiki, ti pfuna vanhu va swiyimo hinkwaswo, vo huma ematikweni ni le tinxakeni to tala ni lava vulavulaka tindzimi to hambana-hambana leswaku va tswonga ntiyiso lowu nyikaka vutomi lowu humaka eRitweni ra Xikwembu.—Nhlavutelo 7:9.

6. Hi xihi xivangelo xa ku andza loku hambeteke ku va kona hi malembe yo tala?

⁶ I yini lexi endleke leswaku ku fikeleriwa swilo sweswo? A swi kanakanisi leswaku Yehovha hi yena a vitaneke vanhu volavo lava tiyimiseleke ku endla leswo lulama. (Yohane 6:65; Mintirho 13:48) Kambe hi fanele hi tsundzuka ni moya wa ku pfumala vutianakanyi ni wa ku phikelela wa lava va tikarhateke entirhweni wa Mfumo. Loko a ri ni malembe ya 79, Makwerhu Macmillan u tsale a ku: “Ku sukela loko ndzi tive switshembiso leswi tshembisiweke vanhu lava vabyaka ni lava faka, ntshembo wa mina eka leswi rungula rero ra Bibele ri swi paluxeke a wu phuphanga. Xikan’we-kan’we ndzi tiyimisele ku kuma rungula leri engetelekeke malunghana ni leswi Bibele yi swi dyondzisaka leswaku ndzi kota ku pfuna van’wana vo fana na mina lava lavaka ku tiva Yehovha Xikwembu xa Matimba Hinkwawo ni swikongomelo swakwe leswinene hi vanhu.”

7. I ntokoto wihi lowu kombisaka ntsako ni ku gingiriteka loku lava va kumeke ntiyiso wa Bibele va vaka na kona?

⁷ Ni namuntlha malandza ya Yehovha ma kombisa moya wolowo wa ku hiseka. Hi xikombiso, anakanya hi Daniela wa le Vienna, eAustria. U te: “Ku sukela evuhlangini bya mina, Xikwembu xi ve munghana wa mina lonkulu. Minkarhi hinkwayo a ndzi lava ku tiva vito ra xona hikuva eka mina rito leri nge ‘Xikwembu’ a ri nga xi kombisi xi ri munhu. Kambe ndzi tshame ndzi ri emunyameni ku fikela loko ndzi va ni malembe ya 17, loko Timbhoni ta Yehovha ti fika ekaya. Ti hlamusele hinkwaswo leswi a ndzi lava ku swi tiva malunghana ni Xikwembu. Eku heteleleni ndzi kume ntiyiso, naswona wu ndzi phyuphyisile! Wu ndzi tsakisile swinene lerova ndzi sungula ku chumayela eka munhu un’wana ni un’wana.” Ku hiseka kakwe ku endle leswaku a sungula ku khovoleriwa hi vana lava a a dyondza na vona xikolo. Daniela u ye emahlweni a ku: “Kambe eka mina, sweswo a swi kombisa ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele, hikuva a ndzi dyondze leswaku Yesu u vule leswaku valandzeri vakwe a va ta vengiwa va tlhela va xanisiwa hikwalaho ka vito rakwe. Sweswo swi ndzi tsakisile swi tlhela swi ndzi hlamarisa.” Endzhakunyana Daniela u nyiketele vutomi byakwe eka Yehovha, a khuvuriwa kutani a lwela ku fikelela pakani yakwe ya ku va murhumiwa. Endzhaku ka loko va tekanile, Daniela ni nuna wakwe Helmut va nghenele ntirho wo chumayela vanhu lava davukeke eAfrika, eChayina, eswihlaleni swa le Philippine ni le Indiya, lava a va tshama edorobeni ra Vienna. Daniela na Helmut sweswi i varhumiwa eAfrika dzonga-vupela-dyambu.

A Va Heli Matimba

8. Vo tala va swi kombise njhani leswaku va rhandza Xikwembu naswona va seketela Mfumo wa xona?

⁸ Kunene, ntirho wa vurhumiwa hi yin’wana ya tindlela leti vanhu va Yehovha namuntlha va kombisaka ha tona leswaku va rhandza Xikwembu naswona va seketela Mfumo wa xona. Ku fana ni muxavisi wa le xifanisweni xa Yesu, lava va nghenelaka ntirho lowu va tiyimisele ku ya etindhawini ta le kule hikwalaho ka Mfumo. Ina, varhumiwa lava a va yeli ku lava mahungu lamanene ya Mfumo; hi vona va ma yisaka eka vanhu lava tshamaka etindhawini ta le kule ta misava, va va dyondzisa ni ku va pfuna leswaku va va vadyondzisiwa va Yesu Kreste. (Matewu 28:19, 20) Ematikweni yo tala, va boheka ku tiyisela swiphiqo leswikulu. Kambe ku tiyisela ka vona ku va ni vuyelo lebyi fuweke.

9, 10. Hi yihi mintokoto leyi tsakisaka leyi varhumiwa va veke na yona etindhawini ta le kule, to tanihi le Riphabliki ra Afrika Xikarhi?

⁹ Hi xikombiso, anakanya hi Riphabliki ra Afrika Xikarhi, laha n’wexemu ku veke ni vanhu va 16 184 eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste, ku nga nhlayo leyi phindhiweke ka nkombo loko yi ringanisiwa ni ntsengo wa vahuweleri va Mfumo va le tikweni rero. Tanihi leswi ku nga riki na gezi etindhawini to tala ta tiko rero, hakanyingi vanhu va endla mintirho ya vona ehandle endzhutini. Kutani ni varhumiwa va endla ntirho wa vona hi ndlela leyi fanaka—va fambisa tidyondzo ta Bibele ehandle endzhutini. Ehandle swilo swi vonaka kahle naswona ku va ku horile, kambe ku tlhela ku va ni vuyelo byin’wana. Hi ntumbuluko vanhu va rhandza Bibele, naswona ku vulavula hi timhaka ta vukhongeri swi toloveleke ku fana ni ku bula hi mintlangu etindhawini tin’wana. Hakanyingi vahundzi va ndlela va hatla va swi xiya ivi na vona va hlanganyela edyondzweni.

¹⁰ Hi xikombiso, loko murhumiwa un’wana a ri karhi a fambisa dyondzo ya Bibele ehandle, jaha rin’wana leri tshamaka entsungeni wa xitarata ri tile kutani ri vula leswaku na rona ri lava ku endzeriwa hi murhumiwa a ta dyondza na rona Bibele. Kunene murhumiwa u amukele xikombelo xexo hi mandla mambirhi, naswona jaha ra kona ri endla nhluvuko. Etikweni rero, maphorisa ma tala ku yimisa Timbhoni egondzweni hambiloko ti nga tlulanga nawu wa patu, leswaku ma kombela minkandziyiso leyintshwa ya Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! kumbe ma ti nkhensa hikwalaho ka xihloko lexi ma xi tsakeleke swinene.

11. Ku nga khathariseki miringo leyi varhumiwa lava nga ni ntokoto va langutanaka na yona, xana va titwa njhani hi ntirho wa vona?

¹¹ Vo tala lava ngheneleke ntirho wa vurhumiwa malembe ya 40 kumbe 50 lama hundzeke va ha tirha hi ku tshembeka ensin’wini. Va hi vekela xikombiso lexinene swonghasi xa ripfumelo ni xa ku phikelela! Eka malembe ya 42 lama hundzeke, mpatswa wun’wana wu endle ntirho wa vurhumiwa ematikweni manharhu. Nuna wa kona u ri: “Swiphiqo swona swi ve kona. Hi xikombiso, hi kamane ni vuvabyi bya dari hi malembe ya 35. Kambe a hi si tshama hi tisola hi xiboho xa hina xa ku va varhumiwa.” Nsati wa kona u ya emahlweni a ku: “Minkarhi hinkwayo ku ve ni swilo swo tala leswi tsakisaka. Ntirho wa nsimu wu tisa ntsako lowukulu, naswona swa olova ku sungula tidyondzo ta Bibele. Loko u vona swichudeni swi ta eminhlanganweni kutani swi tivana, nkarhi na nkarhi swi fana ni loko ku hlangane ndyangu wu va ni xinkhubyana.”

Va “Teka Swilo Hinkwaswo Ku Ri Ku Lahlekeriwa”

12. Munhu u swi kombisa njhani leswaku wa wu tlangela hakunene nkoka wa Mfumo?

¹² Loko muxavisi la famba-fambaka a kume perela ya risima lerikulu, u suke “a famba a hatlisa a ya xavisa swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona kutani a yi xava.” (Matewu 13:46) Ku tiyimisela kakwe ku lahlekeriwa hi swilo leswi a swi ri swa nkoka eka yena i mfanelo leyi vonakaka eka lava va wu tlangelaka swinene nkoka wa Mfumo. Tanihi munhu loyi a a ta va ni lunghelo ra ku hlanganyela na Kreste eku vangameni ka Mfumo, muapostola Pawulo u te: “Hakunene ndzi tlhela ndzi teka swilo hinkwaswo ku ri ku lahlekeriwa hikwalaho ka ntikelo lowu tlurisaka wa ku tiva Kreste Yesu Hosi ya mina. Hikwalaho ka yena ndzi pfumele ku lahlekeriwa hi swilo hinkwaswo naswona ndzi swi teka ku ri nhulu ya thyaka, leswaku ndzi kuma Kreste.”—Vafilipiya 3:8.

13. Xana wanuna un’wana wa le Riphabliki ra Czechoslovakia u yi kombise njhani ndlela leyi a rhandzaka Mfumo ha yona?

¹³ Hi ndlela leyi fanaka, vo tala namuntlha va tiyimisele ku endla mindzulamiso leyikulu evuton’wini bya vona leswaku va kuma mikateko ya Mfumo. Hi xikombiso, hi October 2003, wanuna loyi a nga nhloko ya xikolo xin’wana le Riphabliki ra Czechoslovakia loyi a nga ni malembe ya 60 hi vukhale u kume buku leyi pfunaka ku dyondza Bibele, leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. Loko a hete ku yi hlaya, u hatlise a kombela Timbhoni ta Yehovha ta le ndhawini ya ka vona leswaku ti dyondza na yena Bibele. U endle nhluvuko lowukulu emoyeni kutani endzhakunyana a sungula ku ya eminhlanganweni hinkwayo. Kambe, xana ku vuriwa yini hi makungu yakwe ya ku lava ku vhoteriwa leswaku a va meyara wa doroba ivi endzhaku a va xirho xa huvo yo endla milawu? U hlawule ntirho lowu hambaneke—ntirho wa vutomi wa ku va muchumayeri wa timhaka ta Mfumo. U te, “Ndzi kote ku fambisela swichudeni swa mina tibuku to tala leti vulavulaka hi Bibele.” U kombise ku tinyiketela ka yena eka Yehovha hi ku khuvuriwa entsombanweni hi July 2004.

14. (a) Mahungu lamanene ya Mfumo ma susumetele vanhu va timiliyoni ku endla yini? (b) Hi swihi swivutiso leswi tlhontlhaka mianakanyo leswi un’wana ni un’wana wa hina a nga tivutisaka swona?

¹⁴ Vanhu van’wana va timiliyoni emisaveni hinkwayo va amukele mahungu lamanene ya Mfumo hi ndlela leyi fanaka. Va hume emisaveni yo homboloka, va hluvula vumunhu bya vona bya khale, va hambana ni vanghana va vona va tlhela va tshika ku hlongorisa swilo swa misava. (Yohane 15:19; Vaefesa 4:22-24; Yakobo 4:4; 1 Yohane 2:15-17) Ha yini va endle tano? Hikuva va tlangela mikateko ya Mfumo wa Xikwembu ku tlula swilo swihi ni swihi leswi mafambiselo ya namuntlha ma nga va tshembisaka swona. Xana wena u titwa hi ndlela leyi fanaka malunghana ni mahungu lamanene ya Mfumo? Xana ma ku susumetela ku endla mindzulamiso leyi lavekaka leswaku vutomi bya wena, mahanyelo ya wena ni tipakani ta wena swi fambisana ni ku rhandza ka Yehovha? Sweswo swi ta endla leswaku u kuma mikateko leyikulu, sweswi ni le nkarhini lowu taka.

Ntshovelo Wu Fika eMakumu

15. Vuprofeta byi vule leswaku vanhu va Xikwembu a va ta endla yini emasikwini yo hetelela?

¹⁵ Mupisalema u tsale a ku: “Vanhu va wena va ta tinyikela hi ku tirhandzela esikwini ra vuthu ra wena ra nyimpi.” Lava va tinyikeleke va katsa “ntlawa wa majaha ku fana ni mathonsi ya mberha” ni “vuthu lerikulu” ra “vavasati lava vulaka mahungu lamanene.” (Pisalema 68:11; 110:3) Byi ve byihi vuyelo bya migingiriko ni ku tinyiketela ka vanhu va Yehovha—vavanuna ni vavasati kun’we ni vanhu lavatsongo ni lavakulu—emasikwini lawa yo hetelela?

16. Nyika xikombiso xa ndlela leyi malandza ya Xikwembu ma tikarhatelaka ku pfuna van’wana ha yona leswaku va dyondza timhaka ta Mfumo.

¹⁶ Makwerhu un’wana wa xisati loyi a nga phayona, kumbe muchumayeri wa nkarhi hinkwawo wa timhaka ta Mfumo le Indiya, a a tivutisa leswaku vanhu vo tlula timiliyoni timbirhi lava nga twiki etikweni rero a va ta pfunisiwa ku yini leswaku va dyondza hi timhaka ta Mfumo. (Esaya 35:5) Hiloko a tsarisa exikolweni xa le Bangalore xo dyondzela ririmi ra mavoko. Loko a ri exikolweni xexo u kote ku vulavula hi ntshembo wa Mfumo ni vanhu vo tala lava nga twiki, kutani ku sunguriwa mintlawa ya tidyondzo ta Bibele. Hi mavhiki ma nga ri mangani, vanhu vo tlula 12 va sungule ku ta eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo. Siku rin’wana enkhubyeni wa vukati, phayona leri ri hlangane ni jaha leri nga twiki ro huma le Calcutta leri a ri ri ni swivutiso swo tala naswona ri swi tsakela swinene ku tiva leswi engetelekeke hi Yehovha. Kambe a ku ri ni xiphiqo. Jaha leri a ri fanele ri tlhelela eCalcutta, laha ku ya kona a ku ri mpfhuka wa tikhilomitara ta 1 600, ri ya ekholichi, kasi a ku nga ri na Timbhoni leti tivaka ririmi ra mavoko kwalaho. Ri phikelerile ri kombela tata wa rona leswaku a ri pfumelela ku ya exikolweni xa le Bangalore leswaku ri ta ya emahlweni ni dyondzo ya rona ya Bibele. Ri endle nhluvuko lowukulu emoyeni, naswona endzhaku ka lembe, ri nyiketele vutomi bya rona eka Yehovha. Hiloko na rona ri dyondza Bibele ni vanhu vo hlayanyana lava nga twiki, ku katsa ni munghana wa rona loyi va kuleke swin’we. Sweswi hofisi ya rhavi ya le Indiya yi endla malunghiselelo ya leswaku maphayona ma dyondza ririmi ra mavoko leswaku ma pfuna vanhu va le nsin’wini yoleyo.

17. Hlamusela leswi ku khutazaka swinene eka xiviko xa lembe ra ntirho ra 2004 lexi nga eka matluka 19 ku ya eka 22.

¹⁷ Loko u pfula magazini lowu eka matluka 19 ku ya eka 22, u ta kuma xiviko xa misava hinkwayo xa ntirho wa nsimu lowu endliweke hi Timbhoni ta Yehovha hi lembe ra ntirho ra 2004. Tinyike nkarhinyana u xi kambisisa kutani u ta vona vumbhoni bya leswaku vanhu va Yehovha emisaveni hinkwayo namuntlha va dzikise timbilu ta vona swinene eka ‘perela ya risima lerikulu.’

Hambeta U ‘Lava Mfumo Ku Sungula’

18. I rungula rihi leri Yesu a nga ri nghenisangiki exifanisweni xa muxavisi la famba-fambaka, naswona ha yini?

¹⁸ Loko hi tlhelela exifanisweni xa Yesu xa muxavisi la famba-fambaka, hi kuma leswaku Yesu a nga hlamuselanga nchumu malunghana ni ndlela leyi muxavisi loyi a a ta tihanyisa ha yona endzhaku ko xavisa hinkwaswo leswi a a ri na swona. Hikwalaho van’wana va nga tivutisa: ‘Xana muxavisi loyi a a ta swi kuma njhani swakudya, swiambalo ni vutshamo tanihi leswi a a nga ha ri na nchumu? Xana perela liya a yi ta n’wi pfuna yini?’ Sweswo swi nga va swivutiso leswinene loko swi vutisiwa hi vonelo ra nyama. Tsundzuka leswaku Yesu a a khutaze vadyondzisiwa vakwe a ku: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” (Matewu 6:31-33) Yinhla-nkulu ya xifaniso lexi i xilaveko xa ku kombisa ku tinyiketela hi mbilu hinkwayo eka Xikwembu kun’we ni ku hisekela timhaka ta Mfumo. Xana ku ni leswi hi nga swi dyondzaka emhakeni leyi?

19. Hi yihi dyondzo-nkulu leyi hi nga yi kumaka exifanisweni xa Yesu xa perela ya risima lerikulu?

¹⁹ Ku nga khathariseki leswaku ha ha ku dyondza mahungu lamanene kumbe hi ni makume ya malembe hi ri karhi hi endla ntirho wa Mfumo ni ku byela van’wana hi mikateko leyi wu nga ta yi tisa, hi fanele hi hambeta hi dzikisa timbilu ni mianakanyo ya hina eka Mfumo wolowo. Leyi i minkarhi yo tika, kambe hi ni swivangelo leswi twalaka swa ku kholwa leswaku nchumu lowu hi lwelaka ku wu fikelela i wa xiviri naswona i wa risima swinene—ku fana ni perela leyi kumiweke hi muxavisi luya. Swiendlakalo swa misava ni vuprofeta bya Bibele lebyi hetisekeke swi hi tiyisekisa kahle leswaku hi hanya enkarhini wa “makumu ya mafambiselo ya swilo.” (Matewu 24:3) Ku fana ni muxavisi la famba-fambaka, a hi kombiseni moya wa ku hisekela timhaka ta Mfumo wa Xikwembu hi mbilu hinkwayo, hi tsakela lunghelo ra ku twarisa mahungu lamanene.—Pisalema 9:1, 2.