-
Buku Ya Bibele Ya Vu-42—Luka“Matsalwa Hinkwawo Ma Huhuteriwe Hi Xikwembu Naswona Ma Pfuna”
-
-
1. I muxaka muni wa Evhangeli lowu Luka a wu tsaleke?
EVHANGELI ya Luka yi tsariwile hi wanuna loyi a a ri ni mianakanyo leyinene ni mbilu ya musa, naswona ku hlangana loku kunene ka timfanelo, ni vukongomisi bya moya wa Xikwembu, swi humese mhaka leyi pakanisaka ni leyi taleke hi ku kufumela ni ntlhaveko. Eka tindzimana to sungula, u ri, “Na mina ndzi kambisisile timhaka leti hinkwato ku sukela emasungulweni ya tona, kutani ndzi vonile leswaku swi nga saseka loko ndzi ku longoloxela tona hi ku tsala.” Mhaka ya yena leyi nga ni vuxokoxoko, ya vukheta yi seketela marito lawa hi xitalo.—Luka 1:3.
-
-
Buku Ya Bibele Ya Vu-42—Luka“Matsalwa Hinkwawo Ma Huhuteriwe Hi Xikwembu Naswona Ma Pfuna”
-
-
4. Kumbexana, Luka yi tsariwe rini, naswona i swiyimo swihi leswi seketelaka langutelo leri?
4 Luka u yi tsale rini Evhangeli yakwe? Mintirho 1:1 yi kombisa leswaku mutsari wa Mintirho (loyi na yena a a ri Luka) u sungule a vumba ‘mhaka yo sungula,’ ku nga Evhangeli. Mintirho kumbexana yi hetiwe kwalomu ka 61 C.E. loko Luka a ri eRhoma na Pawulo, loyi a a rindzele xikombelo xa yena eka Khezari. Kutani mhaka ya Evhangeli kumbexana yi tsariwe hi Luka eKhezariya kwalomu ka 56-58 C.E., endzhaku ka loko a vuye na Pawulo eFilipiya eku heleni ka pfhumba ra Pawulo ra vunharhu ra vurhumiwa ni loko Pawulo a rindze malembe mambirhi ekhotsweni eKhezariya emahlweni ka ku yisiwa eRhoma hikwalaho ka xikombelo xa yena. Tanihi leswi Luka a a ri kwalaho ePalestina, enkarhini lowu a a ri kusuhi swinene ku ‘landzelerisa swilo hinkwaswo ku sukela eku sunguleni hi ku pakanisa’ malunghana ni vutomi ni vutirheli bya Yesu. Xisweswo, mhaka ya Luka yi vonaka yi rhangele Evhangeli ya Marka.
5. Hi le ka swihlovo swihi laha Luka a nga ha vaka a swi ‘landzelerise kona hi ku pakanisa’ swiendlakalo swa vutomi bya Yesu?
5 Kavula, Luka a a nga ri mbhoni yo vona hi mahlo ya swiendlakalo hinkwaswo leswi a swi rhekhodaka eka Evhangeli ya yena, a a nga ri un’wana wa lava 12 naswona kumbexana a a nga ri mupfumeri ku kondza ku va endzhakunyana ka rifu ra Yesu. Hambi swi ri tano, a a ri nakulobye lonkulu wa Pawulo exivandleni xa vurhumiwa. (2 Tim. 4:11; Fil. 24) Kutani ke, hi laha swi nga ha languteriwaka ha kona, vutsari bya yena byi komba vumbhoni bya nkucetelo wa Pawulo, hi laha swi nga voniwaka ha kona hi ku pimanisa timhaka ta vona timbirhi ta Xilalelo xa Hosi, eka Luka 22:19, 20 na 1 Vakorinto 11:23-25. Tanihi xihlovo xin’wana xa mhaka, Luka a nga ha va a langute ni Evhangeli ya Matewu. Loko ‘a landzelerisa swilo hinkwaswo hi ku pakanisa,’ a a ta swi kota hi yexe ku vulavurisana ni timbhoni to tala leti voneke hi mahlo ta swiendlakalo swa vutomi bya Yesu, tanihi vadyondzisiwa lava a va ha hanya naswona kumbexana ni mana wa Yesu, ku nga Mariya. Hi nga tiyiseka leswaku u ngundzuvanye hinkwako loko a hlengeleta vuxokoxoko lebyi tshembekaka.
-