1. Hi xihi xikongomelo xa Xikwembu hi misava?

ENTIYISWENI Xikwembu xi ni xikongomelo lexi tsakisaka hi misava. Yehovha u lava leswaku yi tala hi vanhu lava tsakeke ni lava hanyeke kahle. Bibele yi vula leswaku ‘Xikwembu xi rime ntanga aEdeni’ nileswaku xi ‘endle leswaku ku mila murhi wun’wana ni wun’wana lowu navelekaka ematihlweni ya munhu ni lowu fanelekaka ku dyiwa.’ Endzhaku ka loko Xikwembu xi vumbe wanuna wo sungula ni wansati, ku nga Adamu na Evha, xi va veke ekaya leri ro xonga kutani xi ku eka vona: “Tswalanani mi andza, mi tata misava, mi yi fuma.” (Genesa 1:28; 2:8, 9, 15) Hikwalaho, a ku ri xikongomelo xa Xikwembu leswaku vanhu va va ni vana, va ndlandlamuxa kaya leri a ri ri ntanga leswaku ri tata misava hinkwayo nileswaku va khathalela swiharhi.

2. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku xikongomelo xa Xikwembu hi misava xi ta hetiseka? (b) Hi ku ya hi Bibele, i vamani lava nga ta hanya hi masiku?

² Xana u ehleketa leswaku xikongomelo xa Yehovha Xikwembu hi vanhu xa leswaku va hanya emisaveni leyi nga paradeyisi xi ta kala xi hetiseka? Xikwembu xi ri: “Ndzi swi vurile . . . ndzi ta tlhela ndzi swi endla.” (Esaya 46:9-11; 55:11) Ina, leswi Xikwembu xi tiyimiseleke ku swi endla xi ta swi endla hakunene! Xi vula leswaku ‘misava leyi a xi yi tumbuluxelanga swa hava kambe xi yi vumbele leswaku ku akiwa eka yona.’ (Esaya 45:18) I vanhu va muxaka muni lava Xikwembu a xi lava leswaku va hanya emisaveni leyi? Naswona a xi lava leswaku va hanya nkarhi wo tanihi kwihi eka yona? Loko Bibele yi hlamula yi ri: “Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya misava, va ta tshama eka yona hi masiku.”—Pisalema 37:29; Nhlavutelo 21:3, 4.

3. Hi swihi swiyimo leswi vangaka gome leswi nga kona emisaveni naswona leswi swi tlakusa swivutiso swihi?

³ Swi le rivaleni leswaku leswi a swi si endleka. Sweswi vanhu va vabya ivi va fa; va lwa va dlayana. Ku ni leswi nga fambangiki kahle. Hambiswiritano, a swi kanakanisi leswaku Xikwembu a xi nga tiyimiselanga leswaku misava yi va hi ndlela leyi yi nga xiswona namuntlha! Timhaka ti onhake kwihi? Ha yini xikongomelo xa Xikwembu xi nga hetisekanga? Etibukwini ta matimu leti tsariweke hi vanhu, a yi kona leyi nga hi nyikaka nhlamulo hikuva timhaka ti onhake le tilweni.

MASUNGULO YA NALA

4, 5. (a) Kahle-kahle i mani la vulavuleke na Evha hi ku tirhisa nyoka? (b) Swi nga tisa ku yini leswaku munhu loyi a nga tshama a va lonene, la tshembekaka a hundzuka khamba?

⁴ Buku yo sungula ya Bibele yi hi byela hi mukaneti wa Xikwembu la humeleleke entangeni wa Edeni. U vuriwa “nyoka” kambe a a nga ri nyoka ya xiviri. Buku yo hetelela ya Bibele yi vula leswaku hi ‘loyi a vuriwaka Diyavulosi na Sathana, la xisaka misava hinkwayo leyi akiweke.’ U tlhela a vuriwa “nyoka ya khale.” (Genesa 3:1; Nhlavutelo 12:9) Ntsumi leyi ya matimba kumbe xivumbiwa lexi nga vonakiki xa moya, xi tirhise nyoka leswaku xi kota ku vulavula na Evha, tanihi laha munhu la tlhariheke a nga endlaka onge rito ra yena ri huma eka xipopana. Swi le rivaleni leswaku munhu yoloye wa moya a a ri kona loko Xikwembu xi vumba misava leswaku vanhu va ta tshama eka yona.—Yobo 38:4, 7.

⁵ Hambiswiritano, leswi swivumbiwa hinkwaswo swa Yehovha swi hetisekeke, i mani la endleke loyi a vuriwaka “Diyavulosi” kumbe “Sathana”? Handle ko tipfinyinga, un’wana wa vana lava va Xikwembu va moya, lava nga ni matimba, u tihundzule Diyavulosi hi yexe. Xana sweswo swi kotekise ku yini? Phela, namuntlha munhu loyi a a lulamile naswona a tshembeka, a nga hundzuka khamba. Xana sweswo swi endlekisa ku yini? Munhu yoloye a nga pfumelela ku navela ko biha leswaku ku dzima timitsu embilwini ya yena. Loko a tshamela ku anakanya hi ku endla swilo sweswo swo biha, u ya a navela ku swi endla. Kutani loko o tshuka a kuma nchumu lowu ku nga khale a ri karhi a wu lava, a nga ha wu yiva.—Yakobo 1:13-15.

6. Swi tise ku yini leswaku n’wana wa Xikwembu wa moya, la nga ni matimba, a hundzuka Sathana Diyavulosi?

⁶ Hi swona leswi endlekeke eka Sathana Diyavulosi. Swi tikomba onge u xi twile Xikwembu loko xi byela Adamu na Evha leswaku va va ni vana va tata misava. (Genesa 1:27, 28) Swi le rivaleni leswaku Sathana u te: ‘Phela, vanhu lava hinkwavo va nga gandzela mina ku ri ni ku va va gandzela Xikwembu!’ Hiloko ku navela ko biha ku ya ku dzima timitsu embilwini ya yena. U hetelele a teke goza ra ku kanganyisa Evha hi ku hembela Xikwembu. (Genesa 3:1-5) Hi ndlela yoleyo u hundzuke “Diyavulosi,” leswi vulaka “Mulumbeti.” Hi nkarhi lowu fanaka u hundzuke “Sathana,” leswi vulaka “Mukaneti.”

7. (a) Ha yini Adamu na Evha va file? (b) Ha yini vana hinkwavo va Adamu va dyuhala ivi va fa?

⁷ Sathana Diyavulosi u xise Adamu na Evha hi mano ya yena leswaku va nga xi yingisi Xikwembu. (Genesa 2:17; 3:6) Kutani va hetelele va file hikuva Xikwembu a xi vurile leswaku loko va nga xi yingisi, va ta fa. (Genesa 3:17-19) Leswi Adamu a a nga ha hetisekanga hikwalaho ka xidyoho, vana va yena hinkwavo va tswariwe va ri ni xidyoho. (Varhoma 5:12) Leswi swi endlekeke ha yena hi nga swi fanisa ni pani ra ku baka xinkwa. Loko pani ri phatekile, ku endleka yini hi swinkwa leswi bakiwaka hi rona? Lofo ha rin’we ri huma ri phatekile kumbe ri nga hetisekanga. Hilaha ku fanaka, munhu ha un’we u tswariwa a “phatekile” hikwalaho ka leswi Adamu a nga hetisekangiki. Hi yona mhaka leyi vanhu hinkwavo va dyuhalaka ivi va fa.—Varhoma 3:23.

8, 9. (a) Swi tikomba onge hi xihi xihehlo lexi Sathana a hehleke Xikwembu ha xona? (b) Ha yini Xikwembu xi nga hatliselanga ku dlaya vaxandzuki volavo?

⁸ Entiyisweni loko Sathana a endla leswaku Adamu na Evha va dyohela Xikwembu, a a hlohlotela moya wa ku xandzuka. A a sola ndlela leyi Yehovha a fumaka ha yona. Kahle-kahle, Sathana a a ku: ‘Xikwembu i mufumi wo biha. Xi byela vanhu va xona mavunwa ivi xi va tsona swilo leswinene. Vanhu a va fanelanga va fumiwa hi Xikwembu. Va nga tiendlela swiboho eka leswinene ni swo biha. Naswona va ta tiphina hi vutomi loko va fumiwa hi mina.’ Xana Xikwembu a xi ta xi lunghisa njhani xihehlo xo tano xa xisandzu? Van’wana va ehleketa leswaku Xikwembu a xi fanele xi dlaye vaxandzuki volavo. Kambe, xana sweswo a swi ta va swi herise xihehlo xa Sathana? Xana a swi ta va swi kombisile leswaku ndlela leyi Xikwembu xi fumaka ha yona yi lulamile?

⁹ Vululami lebyi hetisekeke bya Yehovha a byi nga ta n’wi pfumelela leswaku a hatlisela ku dlaya vaxandzuki volavo. U swi vonile leswaku a ku laveka nkarhi leswaku xihehlo xexo xa Sathana xi lulamisiwa hi ndlela leyinene ni leyi nga ta kombisa leswaku Diyavulosi i muhembi. Hiloko Xikwembu xi endla xiboho xo tshika vanhu va tifuma va ri karhi va kuceteriwa hi Sathana. Leswaku hikwalaho ka yini Yehovha a endle tano ni leswaku ha yini a pfumelele leswaku ku hundza nkarhi wo leha swonghasi a nga si tlhantlha mphikamakaneta leyi, swi ta hlamuseriwa eka Ndzima 11 ya buku leyi. Kambe, mhaka leyi hi faneleke hi anakanyisisa ha yona hi leyi: Xana Adamu na Evha va endle kahle hi ku yingisa Sathana loyi a a nga si tshama a va endlela nchumu ni wun’we lowunene? Xana a swi ri swinene ku va va pfumele leswaku Yehovha, loyi a va nyikeke swilo hinkwaswo, i muhembi la nga ni tihanyi? Xana wena a wu ta va u endle yini?

10. U nga swi hlamula njhani swihehlo leswi Sathana a hehlaka Yehovha ha swona?

¹⁰ I swinene ku anakanyisisa hi swivutiso leswi hikuva un’wana ni un’wana wa hina namuntlha, u langutana ni mphikamakaneta yoleyo. Ina, na wena u ni lunghelo ro hlamula swihehlo leswi Sathana a hehlaka Yehovha ha swona. U nga pfumela leswaku Yehovha a va Mufumi wa wena kutani u pfuneta eku paluxeni ka mavunwa ya Sathana. (Pisalema 73:28; Swivuriso 27:11) Khombo ra kona, vanhu vo tala namuntlha emisaveni leyi a va swi lavi ku endla tano. Sweswo swi tlakusa xivutiso xa nkoka lexi nge, Xana kahle-kahle Bibele yi dyondzisa leswaku Sathana u fuma misava leyi?

I MANI LA FUMAKA MISAVA LEYI?

11, 12. (a) Xana ndzingo lowu Sathana a ringeke Yesu ha wona wu swi kombisa hi ndlela yihi leswaku misava leyi yi fumiwa hi Sathana? (b) I yini xin’wana lexi kombisaka leswaku Sathana hi yena la fumaka misava leyi?

¹¹ Yesu a nga si tshama a swi kanakana leswaku misava leyi yi fumiwa hi Sathana. Hi ndlela yo karhi ya singita, Sathana u tshama a kombisa Yesu “mimfumo hinkwayo ya misava ni ku vangama ka yona.” Hiloko Sathana a n’wi tshembisa a ku: “Swilo leswi hinkwaswo ndzi ta ku nyika swona loko wo nkhinsama u ndzi gandzela.” (Matewu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Anakanya hi mhaka leyi. Xana Sathana a a ta ringa Yesu hi ku n’wi nyika mimfumo ya misava loko misava leyi a yi nga fumiwi hi yena? Yesu a nga yi kanetanga mhaka ya leswaku mimfumo hinkwayo ya misava i ya Sathana. Hakunene Yesu a a ta va a kanete mhaka yoleyo loko mimfumo leyi a yi nga lawuriwi hi Sathana.

¹² I ntiyiso leswaku Yehovha i Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, Muvumbi wa vuako lebyi hinkwabyo byo hlamarisa. (Nhlavutelo 4:11) Nilokoswiritano, a ku kona laha Bibele yi vulaka leswaku Yehovha Xikwembu kumbe Yesu Kreste i mufumi wa misava leyi. Entiyisweni, Yesu u vule hi ku kongoma leswaku Sathana i “mufumi wa misava leyi.” (Yohane 12:31; 14:30; 16:11) Bibele yi tlhela yi vula leswaku Sathana Diyavulosi i “xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo.” (2 Vakorinto 4:3, 4) Loko muapostola Yohane la nga Mukreste a tsala hi ta mukaneti loyi kumbe Sathana, u te: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo homboloka.”—1 Yohane 5:19.

NDLELA LEYI MISAVA YA SATHANA YI NGA TA HERISIWA HA YONA

13. Ha yini ku ri ni xilaveko xa misava leyintshwa?

¹³ Loko lembe rin’wana ni rin’wana ri ri karhi ri hundza, vubihi bya misava byi ya byi nyanya. Yi tele hi masocha lama tshamaka ma ri eku lweni, van’watipolitiki lava nga tshembekiki, varhangeri va vukhongeri lava kanganyisaka ni swigevenga leswi nga riki na ntwela-vusiwana. Misava hinkwayo yi le ka xiyimo lexi ku hundzula xona ku nga ku tlanga hi nkarhi. Bibele yi vula leswaku nkarhi wu le kusuhi wa leswaku Xikwembu xi herisa misava leyi yo biha hi nyimpi ya xona ya Armagedoni. Sweswo swi ta endla leswaku ku simekiwa misava leyintshwa yo lulama.—Nhlavutelo 16:14-16.

14. I mani loyi Xikwembu xi n’wi hlawuleke leswaku a va Hosi ya Mfumo wa xona naswona sweswo swi profetiwe hi ndlela yihi?

¹⁴ Yehovha Xikwembu u hlawule Yesu Kreste leswaku a va Hosi ya Mfumo wa Yena wa le tilweni, kumbe hulumendhe. Khale ka khaleni, Bibele yi profete yi ku: “Hi velekeriwe n’wana, hi nyikiwe n’wana wa jaha; naswona ku fuma ka vuhosana ku ta va ekatleni ra yena. Kutani vito ra yena u ta thyiwa . . . Hosana ya Ku Rhula. Ku tala ka ku fuma ka vuhosana ni ku rhula a swi nge vi na makumu.” (Esaya 9:6, 7) Malunghana ni mfumo lowu, Yesu u dyondzise valandzeri va yena leswaku va khongela va ku: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.” (Matewu 6:10) Hilaha hi nga ta swi vona hakona loko hi ya emahlweni ni buku leyi, ku nga ri khale Mfumo wa Xikwembu wu ta susa mimfumo ya misava leyi ivi wu sala wu fuma wu ri woxe. (Daniyele 2:44) Kutani Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa misava leyi nga paradeyisi.

MISAVA LEYINTSHWA YI TSHINELE!

15. “Misava leyintshwa” i yini?

¹⁵ Bibele ya hi tiyisekisa yi ku: “Ku ni matilo lamantshwa ni misava leyintshwa leswi hi swi rindzeleke hi ku ya hi xitshembiso xa [Xikwembu], naswona ku ta va ni ku lulama eka swona.” (2 Petro 3:13; Esaya 65:17) Minkarhi yin’wana loko Bibele yi vulavula hi “misava” yi va yi vulavula hi vanhu lava hanyaka eka yona. (Genesa 11:1) Kutani “misava leyintshwa” yo lulama i vanhu lava amukelekaka eka Xikwembu.

16. Hi yihi nyiko ya risima leyi Xikwembu xi nga ta yi nyika lava amukelekaka eka xona naswona hi fanele hi endla yini leswaku hi yi kuma?

¹⁶ Yesu u tshembise leswaku emisaveni leyintshwa, vanhu lava nga ta amukeleka eka Xikwembu va ta kuma nyiko ya “vutomi lebyi nga heriki.” (Marka 10:30) Hi kombela u pfula eka Yohane 3:16 na 17:3 eBibeleni ya wena, kutani u hlaya leswi Yesu a vuleke leswaku hi fanele hi swi endla leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki. Sweswi vona mikateko leyi Bibele yi tshembisaka leswaku yi ta kumiwa hi lava va faneriwaka hi nyiko yoleyo leyi humaka eka Xikwembu loko misava yi ta va yi ri Paradeyisi.

17, 18. Hi nga tiyiseka njhani leswaku ku ta va ni ku rhula ni nsirhelelo emisaveni hinkwayo?

¹⁷ Vubihi, nyimpi, vugevenga ni madzolonga swi ta va swi nga ha ri kona. “Lowo homboloka a nge he vi kona . . . Kambe lavo rhula va ta dya ndzhaka ya misava.” (Pisalema 37:10, 11) Ku ta va ni ku rhula hikuva ‘Xikwembu xi ta herisa tinyimpi ku ya fika emakumu ya misava.’ (Pisalema 46:9; Esaya 2:4) Kutani “lowo lulama u ta hluka, ni ku rhula ku ta andza ku fikela n’weti wu nga ha vi kona”—leswi vulaka leswaku ku rhula ku ta va kona hilaha ku nga heriki!—Pisalema 72:7.

¹⁸ Vagandzeri va Yehovha va ta tshama va sirhelelekile. Minkarhi hinkwayo loko Vaisrayele lava hanyeke enkarhini wa ku tsariwa ka Bibele va yingisa Xikwembu, a va tshama va sirhelelekile. (Levhitika 25:18, 19) Mawaku ndlela leyi swi nga ta tsakisa ka yona ku tiphina hi nsirhelelo lowu fanaka eParadeyisini!—Esaya 32:18; Mikiya 4:4.

19. Hi swi tivisa ku yini leswaku ku ta va ni ndzalo ya swakudya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu?

¹⁹ Swakudya a swi nge he kayiveli. Mupisalema u yimbelele a ku: “Ku ta va ni mavele yo tala emisaveni; ma ta khapakhapa etinhlohlorhini ta tintshava.” (Pisalema 72:16) Yehovha Xikwembu u ta katekisa vanhu va yena vo lulama, “kunene misava yi ta humesa swimila swa yona.”—Pisalema 67:6.

20. Hi nga tiyiseka njhani leswaku misava hinkwayo yi ta hundzuka paradeyisi?

²⁰ Misava hinkwayo yi ta hundzuka paradeyisi. Ku ta akiwa makaya lamantshwa yo xonga ni mintanga etikweni leri a ri onhiwe hi vanhu lava nga ni xidyoho. (Esaya 65:21-24; Nhlavutelo 11:18) Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, swiphemu swa misava leswi nga ha riki na vanhu vo biha, swi ta lunghisiwa kukondza misava hinkwayo yi va ntanga wo saseka lowu nga ni mihandzu leyi vekaka ku fana ni ntanga wa le Edeni. Xikwembu a xi nge pfuki xi tsandzekile ku ‘pfula voko ra xona kutani xi enerisa ku navela ka xilo xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka.’—Pisalema 145:16.

21. I yini lexi kombisaka leswaku vanhu ni swiharhi va ta hanyisana hi ku rhula?

²¹ Vanhu ni swiharhi va ta hanyisana hi ku rhula. Swivandzana ni swifuwo swi ta dya swin’we. Hambi ku ri xihlangi a xi nge swi chavi swiharhi leswi sweswi swi nga ni khombo.—Esaya 11:6-9; 65:25.

22. Ku ta endleka yini hi vuvabyi?

²² Vuvabyi byi ta hela. Leswi Yesu a nga Hosi ya Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni, u ta tshungula vanhu hinkwavo lava vabyaka hi mpimo lowu tlulaka lowu a va tshunguleke ha wona loko a ha ri la misaveni. (Matewu 9:35; Marka 1:40-42; Yohane 5:5-9) Kutani “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’”—Esaya 33:24; 35:5, 6.

23. Ha yini ku pfuxiwa ka vafi ku ta va nchumu lowu tsakisaka eka hina?

²³ Varhandziwa va hina lava feke va ta pfuxiwa kutani va nga ha tlheli va fa. Hinkwavo lava etleleke emasirheni, lava nga emianakanyweni ya Xikwembu va ta pfuxiwa va tlhela va hanya. Entiyisweni, “ku ta va ni ku pfuxiwa ka lava lulameke ni ka lava nga lulamangiki.”—Mintirho 24:15; Yohane 5:28, 29.

24. U titwa njhani hi ku hanya emisaveni loko se yi hundzuriwe Paradeyisi?

²⁴ Hakunene lava va hlawulaka ku yingisa Yehovha Xikwembu, Muvumbi wa hina Lonkulu, va tlhela va n’wi tirhela, va ta tiphina hi vumundzuku lebyi tsakisaka! Loko Yesu a tshembisa mudyohi loyi a feleke etlhelo ka yena, a ku: “U ta va na mina eParadeyisini,” a a vulavula hi Paradeyisi leya ha taka emisaveni. (Luka 23:43) I swa nkoka leswaku hi dyondza leswi engetelekeke ha Yesu Kreste, loyi a nga ta hi tisela mikateko leyi hinkwayo.

1. Hi xihi xikhongelo lexi dumeke lexi hi nga ta xi kambisisa sweswi?

VANHU vo tala emisaveni va xi tiva xikhongelo lexi hi xitalo xi vitaniwaka Xikhongelo xa Hosi. I xikhongelo lexi dumeke lexi Yesu Kreste hi byakwe a xi tirhiseke tanihi xikombiso xa ndlela leyi ku nga khongeriwaka ha yona. I xikhongelo xa nkoka swinene naswona loko u kambisisa swikombelo swinharhu swo sungula eka xona, swi ta ku pfuna leswaku u dyondza swo tala swa leswi Bibele yi swi dyondzisaka hakunene.

2. Hi swihi swilo swinharhu leswi Yesu a dyondziseke vadyondzisiwa va yena leswaku va swi khongelela?

² Emaritweni yo sungula ya xikhongelo lexi, Yesu u dyondzise vayingiseri va yena a ku: “Mi fanele mi khongela hi ndlela leyi: ‘Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe. Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.’” (Matewu 6:9-13) Xana swi vula yini swikombelo leswinharhu?

3. I yini leswi hi faneleke hi swi tiva hi Mfumo wa Xikwembu?

³ Se hi dyondze swo tala hi vito ra Xikwembu, ku nga Yehovha. Naswona se hi hlamusele swo talanyana malunghana ni leswi ku rhandza ka Xikwembu ku nga swona—leswi xi swi endleleke vanhu ni leswi xi nga ta va endlela swona enkarhini lowu taka. Kambe, Yesu a a vulavula hi yini loko a vula leswaku hi khongela hi ku: “Mfumo wa wena a wu te”? I yini Mfumo wa Xikwembu? Xana ku ta ka wona ku ta ri kwetsimisa hi ndlela yihi vito ra Xikwembu? Naswona ku ta ka Mfumo lowu ku fambisana hi ndlela yihi ni ku endliwa ka ku rhandza ka Xikwembu?

LESWI MFUMO WA XIKWEMBU WU NGA SWONA

4. I yini Mfumo wa Xikwembu naswona i mani Hosi ya wona?

⁴ Mfumo wa Xikwembu i hulumendhe leyi simekiweke hi Yehovha Xikwembu, leyi nga ni Hosi leyi hlawuriweke hi Xikwembu. I mani Hosi ya Mfumo wa Xikwembu? I Yesu Kreste. Tanihi Hosi, Yesu u nkulu eka vafumi hinkwavo lava nga vanhu va nyama naswona u vitaniwa “Hosi ya lava nga tihosi ni Mufumi wa lava nga vafumi.” (1 Timotiya 6:15) U ni matimba yo kota ku endla swilo leswinene ngopfu ku tlula mufumi wihi ni wihi la nga munhu wa nyama, hambi loyi a vonakaka a tlula lavan’wana hi vunene.

5. Xana Mfumo wa Xikwembu wu ta fuma wu ri kwihi naswona wu fuma yini?

⁵ Xana Mfumo wa Xikwembu wu ta fuma wu ri kwihi? Leswaku hi kuma nhlamulo a hi rhange hi tiva leswaku Yesu u kwihi? Wa ha tsundzuka leswaku u beleriwe emhandzini ya nxaniso ivi a fa kutani a pfuxiwa eku feni. Hi ku hatlisa endzhakunyana ka sweswo, u tlhandlukele etilweni. (Mintirho 2:33) Leswi vulaka leswaku Mfumo wa Xikwembu wu kwale tilweni. Hi yona mhaka leyi Bibele yi wu vitanaka ‘mfumo wa le tilweni.’ (2 Timotiya 4:18) Hambileswi Mfumo wa Xikwembu wu nga le tilweni, wu ta fuma ni misava.—Nhlavutelo 11:15.

6, 7. I yini lexi endlaka leswaku Yesu a va Hosi leyinene ngopfu?

⁶ I yini lexi endlaka leswaku Yesu a va Hosi leyinene ngopfu? Xivangelo xin’wana hi leswaku a nge pfuki a file. Loko Bibele yi n’wi pimanisa ni vafumi lava nga vanhu va nyama, yi n’wi vitana “loyi ku nga yena ntsena la nga fiki, la tshamaka eku vonakaleni loku nga tshinelelekiki.” (1 Timotiya 6:16) Sweswo swi vula leswaku xin’wana ni xin’wana lexinene lexi Yesu a nga ta xi endla xi ta tshama hi masiku. Naswona u ta endla swilo swo tala leswi nga ta vuyerisa vanhu va yena.

⁷ Loko vuprofeta bya Bibele byi vulavula ha Yesu byi ri: “Moya wa Yehovha wu ta tshama ehenhla ka yena, moya wa vutlhari ni wa ku twisisa, moya wa xitsundzuxo ni wa matimba, moya wa vutivi ni wa ku chava Yehovha; naswona yena u ta tiphina hi ku chava Yehovha. A nge avanyisi hi ku ya hi leswi a swi vonaka ematihlweni ya yena, kumbe a tshinya hi ku ya hi leswi twiwaka hi tindleve takwe ntsena. Kutani u ta avanyisa swisiwana hi ku tshembeka, naswona u ta tshinya hi vunene ku pfuna lavo rhula emisaveni.” (Esaya 11:2-4) Marito lawa ma kombisa leswaku Yesu u ta va Hosi yo lulama ni leyi nga ni ntwela-vusiwana eka vanhu lava nga ta hanya emisaveni. Xana u nge swi tsakeli ku fumiwa hi hosi yo tano?

8. I vamani lava nga ta fuma na Yesu?

⁸ Hi lowu nchumu wun’wana lowu tsakisaka hi Mfumo wa Xikwembu: Yesu a nge fumi a ri yexe. Ku ni lava va nga ta fuma na yena. Hi xikombiso, muapostola Pawulo u byele Timotiya a ku: “Loko hi ya emahlweni hi tiyisela, hi ta tlhela hi va tihosi swin’we.” (2 Timotiya 2:12) Ina, Pawulo na Timotiya swin’we ni van’wana lava tshembekaka, lava hlawuriweke hi Xikwembu, va ta fuma na Yesu eMfun’weni wa le tilweni. I vangani lava nga ta kuma nkateko lowu?

9. I vangani lava nga ta fuma na Yesu naswona Xikwembu xi sungule rini ku va hlengeleta?

⁹ Hilaha swi boxiweke hakona eka Ndzima 7 ya buku leyi, muapostola Yohane u kombiwe xivono lexi eka xona a voneke “Xinyimpfana [Yesu Kreste] xi yime eNtshaveni ya Siyoni [ntsindza wa vuhosi bya yena bya le tilweni], xi ri ni lava 144 000 va tsariwe vito ra xona ni vito ra Tata wa xona emimombyeni ya vona.” I vamani lava va 144 000? Yohane u ri: “Lava hi vona lava hambetaka va landzela Xinyimpfana ku nga khathariseki leswaku xi ya kwihi. Lava va xaviwe evanhwini leswaku va va swirhangana eka Xikwembu ni le ka Xinyimpfana.” (Nhlavutelo 14:1, 4) Ina, i valandzeri va Yesu Kreste lava tshembekaka, lava hlawuriweke hi ku kongoma leswaku va ya fuma na yena etilweni. Loko va file, va pfuxeriwa etilweni leswaku “va ta va tihosi emisaveni” swin’we na Yesu. (Nhlavutelo 5:10) Ku sukela enkarhini wa vaapostola, Xikwembu a xi ri karhi xi hlawula Vakreste vo tshembeka leswaku xi ta hlanganisa nhlayo ya 144 000.

10. Ha yini ku ri lunghiselelo lerinene leswaku Yesu ni lava va 144 000 va fuma vanhu?

¹⁰ Mhaka ya leswaku Yesu ni lava va 144 000 va fuma vanhu i lunghiselelo lerinene ngopfu. Phela, Yesu u swi tiva kahle leswaku swi njhani ku va munhu wa nyama ni leswaku swi njhani ku xaniseka. Pawulo u vule leswaku Yesu “a hi yena loyi a nga tsandzekaka ku hi tshandzisa eku tsaneni ka hina, kambe hi loyi a ringiweke hi tindlela hinkwato ku fana na hina, kambe yena a nga vanga na xidyoho.” (Vaheveru 4:15; 5:8) Lava va nga ta fuma na yena va xanisiwile va tlhela va tiyisela loko va ha ri vanhu va nyama. Kasi va langutane ni swiphiqo leswi vangiwaka hi ku nga hetiseki va tlhela va tiyiselela mixaka hinkwayo ya mavabyi. A swi kanakanisi leswaku va ta swi twisisa swiphiqo leswi vanhu va langutanaka na swona!

I YINI LESWI MFUMO WA XIKWEMBU WU NGA TA SWI ENDLA?

11. Ha yini Yesu a vule leswaku vadyondzisiwa va yena va fanele va khongelela leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa etilweni?

¹¹ Loko Yesu a vula leswaku vadyondzisiwa va yena va fanele va khongelela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu ta, u tlhele a vula leswaku va fanele va khongelela ku rhandza ka xona leswaku ku endliwa “emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.” Xikwembu xi le tilweni naswona tintsumi to tshembeka ti endla ku rhandza ka xona minkarhi hinkwayo, kona le tilweni. Hambiswiritano, eka Ndzima 3 ya buku leyi, hi dyondze leswaku ntsumi yin’wana yo homboloka yi tshike ku endla ku rhandza ka Xikwembu kutani yi endla leswaku Adamu na Evha va dyoha. Eka Ndzima 10, hi ta dyondza swo tala hi leswi Bibele yi swi dyondzisaka malunghana ni ntsumi leyi yo homboloka, leyi hi yi tivaka hi vito leri nge Sathana Diyavulosi. Sathana ni swivumbiwa leswi nga tintsumi ta moya, leswi hlawuleke ku n’wi landzela—leswi vuriwaka madimona—va pfumeleriwile leswaku va tshamanyana etilweni. Leswi vulaka leswaku hi nkarhi wolowo a hi hinkwavo lava a va endla ku rhandza ka Xikwembu. Sweswo a swi ta cinca loko Mfumo wa Xikwembu wu sungula ku fuma. Yesu Kreste, Hosi leya ha ku vekiwaka exiluvelweni, a a ta lwa na Sathana.—Nhlavutelo 12:7-9.

12. Hi swihi swiendlakalo swimbirhi swa nkoka leswi hlamuseriwaka eka Nhlavutelo 12:10?

¹² Marito lama landzelaka ya vuprofeta ma hlamusela leswi a swi ta endleka loko ma ku: “Ndzi twa rito lerikulu etilweni ri ku: ‘Sweswi ku ponisa ni matimba ni mfumo wa Xikwembu xa hina ni vulawuri bya Kreste wa xona se swa tirha, hikuva [Sathana] muhehli wa vamakwerhu u lahleriwe ehansi, yena loyi a va hehlaka vusiku ni nhlikanhi emahlweni ka Xikwembu xa hina!’” (Nhlavutelo 12:10) Xana u swi xiyile swiendlakalo swimbirhi swa nkoka leswi hlamuseriwaka endzimaneni leyi ya Bibele? Xo sungula, Mfumo wa Xikwembu wu sungula ku fuma wu ri ehansi ka Yesu Kreste. Xa vumbirhi, Sathana wa hlongoriwa etilweni a lahleriwa emisaveni.

13. I yini leswi endlekeke hikwalaho ka leswi Sathana a hlongoriweke etilweni?

¹³ I yini leswi endlekeke endzhaku ka swiendlakalo sweswo swimbirhi? Malunghana ni leswi humeleleke etilweni, ha hlaya: “Tsakani hikwalaho ka swona, n’wina matilo na n’wina lava tshamaka eka wona!” (Nhlavutelo 12:12) Ina, tintsumi leti tshembekaka etilweni ta tsaka hikuva Sathana ni madimona ya yena va hlongoriwile kutani etilweni ku sale ntsena lava tshembekaka eka Yehovha Xikwembu. Ku ni ku rhula loku heleleke ni ntirhisano. Etilweni ku endliwa ku rhandza ka Xikwembu.

14. Ku humelele yini endzhaku ka loko Sathana a lahleriwe la misaveni?

¹⁴ Kambe, ku humelele yini emisaveni? Bibele yi ri: “Khombo eka misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi u xikele eka n’wina, a hlundzukile swinene, hi ku tiva leswaku u ni nkarhi wo koma.” (Nhlavutelo 12:12) Sathana u hlundzukile leswi a hlongoriweke etilweni nileswi a saleriweke hi nkarhi wo koma. Leswi a hlundzukeke, u vanga nhlomulo kumbe “khombo” emisaveni. Eka ndzima leyi landzelaka hi ta dyondza leswi engetelekeke hi “khombo” leri. Loko ha ha anakanya hi mhaka leyi, hi nga ha vutisa, Xana Mfumo wa Xikwembu wu nga swi kotisa ku yini ku endla leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa la misaveni?

15. I yini leswi Xikwembu xi tiyimiseleke swona hi misava leyi?

¹⁵ Wa ha tsundzuka leswi Xikwembu xi tiyimiseleke ku swi endla hi misava leyi? Ndzima 3 yi swi hlamuserile. Le Edeni, Xikwembu xi kombise leswaku ku rhandza ka xona hi leswaku misava yi va paradeyisi leyi teleke hi vanhu lavanene, lava nga fiki. Sathana u endle leswaku Adamu na Evha va dyoha kambe sweswo a swi xi hundzulanga xikongomelo xa xona, swi lo kavanyeta ku hetiseka ka leswi Xikwembu xi lavaka leswaku misava leyi yi va xiswona ntsena. Xikongomelo xa Yehovha ka ha ri leswaku ‘lavo lulama va dya ndzhaka ya misava, va tshama eka yona hi masiku.’ (Pisalema 37:29) Naswona Mfumo wa Xikwembu wu ta xi hetisisa xikongomelo xexo. Hi ndlela yihi?

16, 17. Xana Daniyele 2:44 yi hi byela yini hi ta Mfumo wa Xikwembu?

¹⁶ Xiya vuprofeta lebyi kumekaka eka Daniyele 2:44. Byi hlayekisa xileswi: “Emasikwini ya tihosi teto Xikwembu xa le tilweni xi ta veka mfumo lowu wu nga ta ka wu nga lovisiwi. Mfumo lowu wu nga ka wu nga hundziseriwi eka vanhu van’wana. Wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo, kambe wona wu ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.” Xana leswi swi hi byela yini hi Mfumo wa Xikwembu?

¹⁷ Xo sungula, swi hi byela leswaku Mfumo wa Xikwembu a wu ta simekiwa “emasikwini ya tihosi teto” kumbe loko mimfumo yin’wana yi ri karhi yi fuma. Xa vumbirhi, swi hi byela leswaku Mfumo lowu wu ta va kona hilaha ku nga riki na makumu. A wu nge hluriwi ivi wu siviwa hi mfumo wun’wana. Xa vunharhu, Mfumo wa Xikwembu wu ta lwa ni mimfumo ya misava. Mfumo wa Xikwembu wu ta hlula. Kutani vanhu va ta hetelela va fumiwa hi wona ntsena. Hi kona vanhu va nga ta tiphina hi mfumo lowunene ku tlula hinkwayo.

18. Yi vuriwa yini nyimpi yo hetelela leyi ku nga ta va ku lwa Mfumo wa Xikwembu ni mimfumo ya misava leyi?

¹⁸ Bibele yi vula swo tala hi nyimpi yoleyo yo hetelela leyi nga ta va kona exikarhi ka Mfumo wa Xikwembu ni mimfumo ya misava leyi. Hi xikombiso, yi dyondzisa leswaku loko makumu ma ri karhi ma tshinela, mimoya yo biha yi ta haxa mavunwa leswaku yi xisa ‘tihosi ta misava hinkwayo leyi akiweke.’ Hi xikongomelo xihi? Hi xikongomelo xo “ti [tihosi] hlengeletela nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.” Tihosi ta misava ti ta hlengeleteriwa “endhawini leyi vuriwaka Har–Magedoni hi Xiheveru.” (Nhlavutelo 16:14, 16) Hikwalaho ka leswi vuriweke eka tindzimana teto timbirhi, nyimpi leyi yo hetelela, leyi ku nga ta va ku lwa mimfumo ya vanhu ni Mfumo wa Xikwembu, yi vitaniwa nyimpi ya Har–Magedoni kumbe Armagedoni.

19, 20. I yini lexi sivelaka leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku nga endleki sweswi la misaveni?

¹⁹ I yini leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta kota ku swi endla hi Armagedoni? Anakanya nakambe hi xikongomelo xa Xikwembu hi misava. Yehovha Xikwembu u tiyimisele leswaku misava yi tala hi vanhu vo lulama lava hetisekeke, lava nga ta n’wi tirhela va ri eParadeyisini. I yini lexi endlaka leswaku sweswo swi nga koteki sweswi? Xo sungula, ha dyoha, ha vabya ivi hi hetelela hi file. Hambiswiritano, eka Ndzima 5 hi dyondze leswaku Yesu u hi ferile leswaku hi kota ku hanya hilaha ku nga heriki. Kumbexana wa ha ma tsundzuka marito lama tsariweke eka Evhangeli ya Yohane, lama nge: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 3:16.

²⁰ Xihinga xin’wana hi leswaku vanhu vo tala va endla swilo swo biha. Va hemba, va kanganyisa naswona mahanyelo ya vona ma bihile. A va swi lavi ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Vanhu lava endlaka swilo swo biha va ta lovisiwa hi nkarhi wa nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni. (Pisalema 37:10) Kambe, xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku nga endliwi emisaveni hileswaku mimfumo a yi va khutazi vanhu leswaku va ku endla. Yo tala yi ni tihanyi kumbe yi hombolokile. Bibele yi vula hi ku kongoma yi ku: ‘Munhu u fuma munhu ku n’wi endla swo biha.’—Eklesiasta 8:9.

21. Mfumo wu ta swi endlisa ku yini leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa la misaveni?

²¹ Endzhaku ka Armagedoni, vanhu va ta va va fumiwa hi mfumo wun’we ku nga Mfumo wa Xikwembu. Mfumo wolowo wu ta endla ku rhandza ka Xikwembu wu tlhela wu tisa mikateko leyi tsakisaka. Hi xikombiso, wu ta susa Sathana ni madimona ya yena. (Nhlavutelo 20:1-3) Matimba ya xitlhavelo xa Yesu ma ta tirhisiwa hi ndlela leyi nga ta endla leswaku vanhu lava tshembekaka va nga tlheli va vabya kumbe va fa. Ku ri na sweswo, va ta hanya hilaha ku nga heriki loko se ku fuma Mfumo wa Xikwembu. (Nhlavutelo 22:1-3) Misava yi ta hundzuriwa paradeyisi. Hikwalaho, Mfumo wu ta endla leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endliwa emisaveni naswona wu ta kwetsimisa vito ra Xikwembu. Xana sweswo swi vula yini? Swi vula leswaku eku heteleleni, loko se ku fuma Mfumo wa Xikwembu, vanhu hinkwavo lava hanyaka va ta dzunisa vito ra Yehovha.

XANA MFUMO WA XIKWEMBU WU TA SWI ENDLA RINI SWESWO?

22. Hi swi tivisa ku yini leswaku Mfumo wa Xikwembu a wu tanga loko Yesu a ri la misaveni kumbe hi ku hatlisa loko a pfuxiwa ivi a tlhandlukela etilweni?

²² Loko Yesu a byela vadyondzisiwa va yena leswaku va khongela va ku, “Mfumo wa wena a wu te,” swi le rivaleni leswaku hi nkarhi wolowo Mfumo wolowo a wu nga si ta. Xana wu tile loko Yesu a tlhandlukela etilweni? Doo, hikuva endzhaku ka loko Yesu a pfuxiwe eku feni, Petro na Pawulo va vule leswaku vuprofeta lebyi kumekaka eka Pisalema 110:1 byi hetiseke eka yena loko byi ku: “Rito ra Yehovha eka Hosi ya mina ri ri: ‘Tshama evokweni ra mina ra xinene ku fikela loko ndzi veka valala va wena va va vunavelo bya milenge ya wena.’” (Mintirho 2:32-34; Vaheveru 10:12, 13) Leswi vulaka leswaku u fike a rindza.

23. (a) Xana Mfumo wa Xikwembu wu sungule rini ku fuma? (b) I yini leswi ku nga ta buriwa ha swona eka ndzima leyi landzelaka?

²³ Kambe a a ta rindza nkarhi wo tanihi kwihi? Hi lembe-xidzana ra vu-19, swichudeni swa Bibele leswi hisekaka swi kume leswaku nkarhi wolowo wa ku rindza a wu ta hela hi 1914. (Malunghana ni lembe leri, vona Xiengetelo eka matluka 215-18.) Leswi endlekeke emisaveni ku sukela hi 1914 swi tiyisekise leswaku nkarhi lowu vuriweke hi swichudeni swa Bibele leswi hisekaka a wu ri wona. Ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele ku kombisa leswaku hi 1914, Kreste u ve Hosi naswona Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni wu sungule ku fuma. Hikwalaho, hi hanya ‘enkarhini wo koma’ wa ku fuma ka Sathana. (Nhlavutelo 12:12; Pisalema 110:2) Nakambe hi nga vula hi ku tiyiseka leswaku ku nga ri khale, Mfumo wa Xikwembu wu ta teka goza kutani wu endla leswaku ku rhandza ka xona ku endliwa la misaveni. Xana swa ku tsakisa ku twa sweswo? Xana wa swi kholwa leswaku i ntiyiso? Ndzima leyi landzelaka yi ta ku pfuna u vona leswaku hakunene hi swona leswi Bibele yi swi dyondzisaka.