1-3. (a) Ha yini Yoxuwa a ri xikombiso lexinene eka hina? (b) I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko hi fanele hi endla swiboho?

LESWI hi swi hlawulaka i swa nkoka swinene. Swi hi pfumelela ku lawula ndlela leyi hi byi tirhisaka ha yona vutomi bya hina. Hi xikombiso: A hi nge munhu u famba endleleni ivi yi avana yi va tindlela timbirhi. U ta hlawula ku landzela yihi? U ta hlawula ndlela leyi nga ta n’wi yisa laha a lavaka ku ya kona ematshan’weni ya leyi nga ta n’wi yisa ekule ni laha a lavaka ku ya kona.

² Bibele yi ni swikombiso swo tala swa vanhu lava langutaneke ni xiyimo lexi fanaka. Hi xikombiso, Kayini a a fanele a hlawula leswaku u lava ku lawula ku hlundzuka ka yena kumbe e-e. (Gen. 4:6, 7) Yoxuwa a a fanele a hlawula leswaku u lava ku tirhela Xikwembu xa ntiyiso kumbe u lava ku gandzela swikwembu swa mavunwa. (Yox. 24:15) Yoxuwa a a lava ku tshama ekusuhi na Yehovha; hikwalaho u hlawule ndlela leyi nga ta n’wi pfuna leswaku a endla tano. Kayini a a nga ri na pakani yo tano, kutani u hlawule ndlela leyi nga n’wi hambanisa na Yehovha.

³ Minkarhi yin’wana na hina hi fanele hi endla swiboho swa nkoka leswaku hi ta tshama endleleni leyinene. Loko sweswo swi endleka, u fanele u tsundzuka pakani ya wena—ku yisa ku dzuneka eka Yehovha eka hinkwaswo leswi u swi endlaka ni ku papalata nchumu wihi na wihi lowu nga ku hambanisaka na yena. (Hlaya Vaheveru 3:12.) Eka xihloko lexi ni lexi landzelaka hi ta kambisisa tindhawu ta nkombo evuton’wini leti hi nga fanelangiki hi pfumelela nchumu xi hi hambanisa na Yehovha.

NTIRHO WO TIHANYISA

4. Ha yini ku va ni ntirho wo tihanysia swi ri swa nkoka?

⁴ Vakreste va fanele va tirha leswaku va tiwundla ni ku wundla mindyangu ya vona. Bibele yi kombisa leswaku loko munhu a nga swi lavi ku wundla swirho swa ndyangu wakwe u bihe ngopfu ku tlula la nga riki mupfumeri. (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8, hlamuselo ya le hansi ya NW.) Swi le rivaleni leswaku i swa nkoka ku tirha kambe loko u nga ri na vuxiyaxiya, swiboho leswi u swi endlaka hi ntirho wo tihanyisa swi nga sungula ku ku hambanisa na Yehovha. Njhani?

5. I yini leswi hi faneleke hi anakanya ha swona hi nga si amukela ntirho?

⁵ A hi nge u lava ntirho. Loko u tshama etikweni leri swi tikaka ku kuma ntirho, u nga ha ringeka ku amukela ntirho wun’wana ni wun’wana lowu u wu kumaka. Kambe ku vuriwa yini loko ntirho wolowo wu lwisana ni milawu ya Bibele? Ku vuriwa yini loko ntirho wa kona wu ta ku dyela nkarhi wo tala lerova u nga ha swi koti ku va kona evandlheni ra Vukreste kumbe ku va ni ndyangu wa wena? Xana u ta wu amukela hi ku anakanya leswaku swa antswa ku va u tirha ku ri ni ku va u nga tirhi? Tsundzuka, ku hlawula ndlela leyi hoxeke swi nga ha ku hambanisa na Yehovha. (Hev. 2:1) Ku nga khathariseki leswaku u lava ntirho kumbe u anakanya hi ku cinca ntirho wa wena, xana u nga swi endla njhani swiboho swa vutlhari?

6, 7. (a) Hi tihi tipakani leti munhu a nga vaka na tona malunghana ni ku amukela ntirho wo tihanyisa? (b) Hi xihi xivangelo lexi kombisaka leswaku munhu u lava ku tshama a ri ekusuhi na Yehovha naswona ha yini?

⁶ Leswi u swi hlawulaka swi ta titshega hi leswaku u lava ku endla yini hi vutomi bya wena. Tivutise, ‘Xana ndzi lava ntirho wa mina wu ndzi endlela yini?’ Loko xikongomelo xa wena xo kuma ntirho ku ri ku tiwundla ni ku wundla ndyangu wa wena leswaku mi ta hambeta mi tirhela Yehovha, u ta ku pfuna. (Mat. 6:33) Yehovha wa swi tiva leswaku u ta ku pfuna njhani loko u lahlekeriwa hi ntirho kumbe loko ikhonomi yi wa. (Esa. 59:1) “Wa yi tiva ndlela yo va kutsula endzingweni vanhu lava nga ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.”—2 Pet. 2:9.

⁷ Kambe ku vuriwa yini loko xikongomelo xa wena xo kuma ntirho ku ri ku va xigwili? Kumbexana u nga swi kota. Kambe, niloko wo swi kota, tsundzuka leswaku swi ni khombo ku tirhela ku va xigwili. (Hlaya 1 Timotiya 6:9, 10.) Loko mali ni ntirho wa wena swi ri swilo swa nkoka swinene evuton’wini bya wena, swi ta ku hambanisa na Yehovha.

8, 9. Hi swihi swivutiso leswi vatswari va faneleke va tivutisa swona malunghana ni ntirho wa vona? Hlamusela.

⁸ Loko u ri mutswari, anakanya hi ndlela leyi xikombiso xa wena xi va khumbaka ha yona vana va wena. I yini lexi va xi vonaka xi ri xa nkoka swinene evuton’wini bya wena—i ntirho wa wena kumbe i vunghana bya wena na Yehovha? Loko u tshamela ku lava ku va ni ndhuma kumbe ku va ni mali yo tala, xana vana va wena va nga ha endla xiboho xo biha na vona loko se va kurile? Xana a va nge he ku xiximi tanihi mutswari wa vona? Mukreste un’wana la ha riki muntshwa u ri: “Ku sukela khale swinene, tatana a a tshama a khomekile hi ntirho wa yena. Eku sunguleni, a swi vonaka onge u tirha hi matimba swinene hikuva a a lava leswaku ndyangu wa ka hina wu va ni leswi wu swi lavaka. A a lava leswaku hi khathaleriwa kahle. Kambe emalembeni ya sweswinyana, swilo swi cincile. U tshama a ri eku tirheni naswona u xava swilo swo durha leswi ndyangu wa ka hina wu nga swi pfumaliki. Leswi swi endle leswaku ndyangu wa ka hina wu tiviwa tanihi lowu nga ni mali yo tala, ku nga ri lowu khutazaka van’wana leswaku va tirhela Yehovha. A ndzi ta tsaka swinene loko tatana a a tirha hi matimba leswaku a hlayisa ndyangu wa ka hina wu ri ekusuhi na Yehovha ematshan’weni yo tirha hi matimba leswaku a va ni mali yo tala.”

⁹ Vatswari, tiyisekani leswaku a mi pfumeleli ntirho wa n’wina wu mi hambanisa na Yehovha. Vekelani vana va n’wina xikombiso lexinene hi ku va kombisa leswaku mi tshemba hi ku helela leswaku ku va ni vuxaka na Yehovha i swa nkoka swinene ku tlula ku va ni mali ni swilo leswi vonakaka.—Mat. 5:3.

10. I yini leswi muntshwa a faneleke a anakanya ha swona loko a nga si hlawula ntirho lowu a nga ta wu endla?

¹⁰ Loko u ri muntshwa loyi a anakanyaka hi ntirho lowu u nga ta wu tirha loko u kurile, xana u nga xi endla njhani xiboho lexinene? Hilaha se hi buleke hakona, xiboho xa wena xi ta ya hileswaku u lava ku endla yini hi vutomi bya wena. Loko u anakanya hi ku kuma ndzetelo wa ntirho wo karhi, xana ntirho wolowo wu ta ku pfuna leswaku u teka ntirho wa Mfumo wu ri nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya wena kumbe wu ta ku hambanisa na Yehovha? (2 Tim. 4:10) Xana u lava ku fana ni vanhu lava tsakaka ntsena loko va ri ni mali yo tala? Kumbe, xana u ta hlawula ku tshemba Yehovha ku fana na Davhida loyi a tsaleke a ku: “A ndzi ri jaha, kambe se ndzi dyuhele, kambe a ndzi si tshama ndzi vona munhu la lulameke a tshikiwa hi ku helela, hambi ku ri vana vakwe va lava xinkwa”? (Ps. 37:25) Tsundzuka leswaku ndlela yin’wana yi ta ku hambanisa na Yehovha kasi leyin’wana yi ta endla leswaku u va ni vutomi lebyinene. (Hlaya Swivuriso 10:22; Malakiya 3:10.) U ta hlawula ndlela yihi?a

VUHUNGASI

11. Bibele yi hi dyondzisa yini hi vuhungasi, kambe hi fanele hi tsundzuka yini?

¹¹ Bibele a yi vuli leswaku swi hoxile ku titsakisa, naswona a yi vuli leswaku ku tihungasa i ku tlanga hi nkarhi. Pawulo u tsalele Timotiya a ku: “Ku letela miri swa pfuna katsongo.” (1 Tim. 4:8) Bibele yi tlhela yi vula leswaku ku ni “nkarhi wa ku hleka” ni “nkarhi wa ku tlula-tlula,” naswona yi hi khutaza ku wisa kahle. (Ekl. 3:4; 4:6) Kambe, loko u nga tivoneli, vuhungasi byi nga ku hambanisa na Yehovha. Njhani? Khombo ra kona ri titshege hi swilo swimbirhi—muxaka lowu u wu hlawulaka ni leswaku u heta nkarhi wo tanihi kwihi eka byona.

12. I yini leswi u faneleke u anakanyisisa ha swona loko u hlawula vuhungasi?

¹² Xo sungula, anakanya hi muxaka wa vuhungasi lebyi u byi hlawulaka. Swa koteka ku kuma vuhungasi lebyinene. Kambe vuhungasi byo tala lebyi nga kona byi ni swilo leswi Xikwembu xi swi vengaka, ku katsa madzolonga, vungoma ni ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu. Hikwalaho u fanele u kambisisa leswaku i vuhungasi bya njhani lebyi u byi hlawulaka. Byi ku khumba njhani? Xana byi ku khutaza ku va ni madzolonga, ku anakanya leswaku minkarhi hinkwayo u fanele u hlula kumbe ku tibuma hi tiko ra ka n’wina? (Swiv. 3:31) Xana byi koxa mali yo tala? Xana byi nga khunguvanyisa van’wana? (Rhom. 14:21) Vuhungasi bya wena byi ku endla leswaku u tihlanganisa na vanhu va njhani? (Swiv. 13:20) Xana byi ku hlohlotela ku endla swilo swo biha?—Yak. 1:14, 15.

13, 14. Ha yini u fanele u anakanyisisa hi nkarhi lowu u wu hetaka u tihungasa?

¹³ Nakambe, anakanya hi nkarhi lowu u wu hetaka u tihungasa. Tivutise: ‘Xana ndzi heta nkarhi wo tala swinene ndzi ri eku tihungaseni lerova ndzi va ni nkarhi wutsongo wo ya ensin’wini ni le minhlanganweni?’ Loko u heta nkarhi wo tala u tihungasa, u ta kuma leswaku a wa ha phyuphyi hilaha a wu fanele u phyuphya hakona. Entiyisweni, lava va nga hetiki nkarhi wo tala swinene va tihungasa va tiphina swinene hi vuhungasi bya vona. Ha yini? Hikuva va swi tiva leswaku va rhange va endla “swilo swa nkoka swinene,” hikwalaho a va kingindziwi hi ripfalo loko va titsakisa.—Hlaya Vafilipiya 1:10, 11.

¹⁴ Hambileswi ku heta nkarhi wo tala u tihungasa swi nga ha vonakaka swi tsakisa, swi nga ku hambanisa na Yehovha. Makwerhu wa xisati la nga ni malembe ya 20 la vuriwaka Kim, swi n’wi humelerile sweswo. U ri: “A ndzi ya eswinkhubyanini hinkwaswo. Mahelo-vhiki man’wana ni man’wana a ku tshama ku ri ni swinkhubyana—hi Ravuntlhanu, Mugqivela ni hi Sonto. Kambe, sweswi ndza swi vona leswaku ku ni swilo swo tala swinene swa nkoka swo swi endla. Hi xikombiso, leswi ndzi nga phayona, ndzi pfuka hi awara ya tsevu nimixo leswaku ndzi ta ya ensin’wini, hikwalaho a swi nge koteki leswaku ndzi va ndza ha ri exinkhubyanini ku fikela hi awara ya n’we kumbe ya mbirhi nimixo. Ndza swi tiva leswaku a hi swinkhubyana hinkwaswo swi biheke, kambe swi nga va swikavanyeto leswikulu. Ku fana ni nchumu wihi na wihi, swi fanele swi va ni ndhawu ya swona.”

15. Vatswari va nga va pfuna njhani vana va vona leswaku va hlawula vuhungasi lebyi phyuphyisaka?

¹⁵ Vatswari va fanele va wundla vona swin’we ni vana va vona hi tlhelo ra nyama, ra moya ni ra mintlhaveko. Sweswo swi katsa ku endla ndyangu wu titwa wu tsakile naswona wu rhandziwa. Loko u ri mutswari u nga anakanyi leswaku vuhungasi hinkwabyo byi bihile. Hi nkarhi lowu fanaka, u fanele u tivonela eka minkucetelo yo biha. (1 Kor. 5:6) Loko u endla matshalatshala yo hlawula vuhungasi lebyinene, u nga endla leswaku ndyangu wa wena wu va ni nkarhi lowunene wo va swin’we lowu phyuphyisaka hakunene.b Hi ndlela yoleyo, wena ni vana va wena mi ta hlawula ndlela leyi nga ta mi endla leswaku mi va ekusuhi na Yehovha.

VUXAKA BYA NDYANGU

16, 17. I swiyimo swihi leswi tisaka gome leswi vatswari vo tala va swi tokoteke, naswona hi swi tiva njhani leswaku Yehovha wa ri tiva gome ra vona?

¹⁶ Vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka mutswari ni n’wana i byikulu swinene lerova Yehovha u tirhise vuxaka byebyo ku kombisa rirhandzu leri a nga na rona eka vanhu va yena. (Esa. 49:15) Hikwalaho, i swa ntumbuluko ku va ni gome swinene loko xirho lexi rhandzekaka xa ndyangu xi fularhela Yehovha. Makwerhu un’wana wa xisati loyi n’wana wa yena wa nhwanyana a susiweke evandlheni u te: “A ndzi karhatekile swinene. Ndzi tivutisile leswaku, ‘Ha yini a fularhele Yehovha?’ Ndzi titwe ndzi ri ni nandzu.”

¹⁷ Yehovha wa yi twisisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Na yena u “[vavisekile] embilwini yakwe” loko xirho xo sungula xa ndyangu wa yena wa vanhu xi xandzuka ivi endzhaku ku landzela vanhu vo tala lava hanyeke emahlweni ka Ndhambi. (Gen. 6:5, 6) Lava va nga si tshamaka va va eka xiyimo lexi swi nga endleka va nga swi twisisi leswaku swi vava njhani. Nilokoswiritano, ku ta va ku nga ri vutlhari ku pfumelela mahanyelo yo biha ya xirho xa ndyangu lexi susiweke ma ku hambanisa na Yehovha. U nga langutana njhani ni gome leri vangiwaka hi ku va xirho xa ndyangu xi fularhela Yehovha?

18. Ha yini vatswari va nga fanelanga va tivona nandzu loko n’wana wa vona a fularhela Yehovha?

¹⁸ U nga tivoni nandzu hileswi nga humelela. Yehovha u nyike vanhu ntshunxeko wo tihlawulela, naswona xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu lexi tinyiketeleke ni ku khuvuriwa xi fanele xi ‘rhwala ndzhwalo wa xona’ wa vutihlamuleri. (Gal. 6:5) Yehovha u teka mudyohi a ri ni vutihlamuleri bya xiboho xa yena, ku nga ri wena. (Ezek. 18:20) Nakambe, u nga voni van’wana nandzu. Xixima ndlela leyi Yehovha a va tshinyaka ha yona vanhu va yena. Lwisana na Diyavulosi—ku nga ri vakulu lava va sirhelelaka vandlha.—1 Pet. 5:8, 9.

19, 20. (a) Vatswari lava vana va vona va susiweke va fanele va endla yini leswaku va ta kota ku langutana ni gome ra vona? (b) Hi wihi ntshembo lowu vatswari lava va faneleke va va na wona?

¹⁹ Hi hala tlhelo, loko u hlawula ku hlundzukela Yehovha, u ta tihambanisa na yena. Entiyisweni, leswi xirho lexi rhandzekaka xa ndyangu wa wena xi faneleke xi swi vona hileswaku u tiyimisele ku rhandza Yehovha ku tlula ndlela leyi u rhandzaka ndyangu wa wena ha yona. Hikwalaho leswaku u langutana ni gome ra wena, u fanele u tirha hi matimba leswaku u hlayisa vuxaka bya wena na Yehovha byi tiyile. U nga tihambanisi ni vamakwenu va Vakreste vo tshembeka. (Swiv. 18:1) Chulula mbilu ya wena eka Yehovha hi xikhongelo. (Ps. 62:7, 8) U nga lavi swivangelo swo vulavurisana ni xirho xa ndyangu lexi susiweke, hi xikombiso, hi ku tirhisa e-mail. (1 Kor. 5:11) Tshama u khomekile entirhweni wa Yehovha. (1 Kor. 15:58) Makwerhu wa xisati la boxiweke laha henhla u ri: “Ndza swi tiva leswaku ndzi fanele ndzi tshama ndzi khomekile entirhweni wa Yehovha ni ku va la tiyeke hi tlhelo ra moya leswaku loko n’wana wa mina wa nhwanyana a tlhelela eka Yehovha, ndzi ta kota ku n’wi pfuna.”

²⁰ Bibele yi vula leswaku rirhandzu ri ni “ntshembo eka swilo hinkwaswo.” (1 Kor. 13:4, 7) A swi hoxanga ku va ni ntshembo wa leswaku murhandziwa wa wena u ta tlhelela eka Yehovha. Lembe ni lembe, vo tala lava a va susiwile va hundzuka kutani va vuya enhlengeletanweni ya Yehovha. Loko se va hundzukile, Yehovha a nga ha va hlundzukeli. Ku hambana ni sweswo, u “lunghekele ku rivalela.”—Ps. 86:5.

HLAWULA HI VUTLHARI

21, 22. U tiyimisele yini loko swi ta eku tirhiseni ka wena lunghelo ra ku tihlawulela?

²¹ Yehovha u nyike vanhu lunghelo ra ku tihlawulela evuton’wini. (Hlaya Deteronoma 30:19, 20.) Kambe leswi swi vula leswaku hi ni vutihlamuleri byo hlawula hi ndlela leyinene. Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a tivutisa: ‘Xana ndzi le ndleleni yihi? Xana ndzi pfumelela ntirho, vuhungasi kumbe vuxaka bya ndyangu swi ndzi hambanisa na Yehovha?’

²² Yehovha a nga tshiki ku rhandza vanhu va yena. Hikwalaho a xi kona lexi nga hi hambanisaka na Yehovha handle ka loko hi hlawula ndlela yo biha. (Rhom. 8:38, 39) Kambe sweswo a swi fanelanga swi endleka! Tiyiseka leswaku a wu pfumeleli nchumu xi ku hambanisa na Yehovha. Xihloko lexi landzelaka xi ta vulavula hi tindhawu ta mune leti hi faneleke hi va ni vuxiyaxiya eka leswi hi swi hlawulaka.

1, 2. (a) Hi wahi “makungu” ya Sathana? (b) I yini leswi nga ta hi pfuna leswaku hi tshinela eka Xikwembu?

YEHOVHA XIKWEMBU u vumbe vanhu va ri ni xilaveko xo va ni vuxaka lebyikulu na yena. Kambe, Sathana u lava leswaku hi anakanya ku fana na yena—leswaku a swi bohi ku va na vuxaka na Yehovha. Wolawo i mavunwa lawa Sathana a ma hlohloteleke ku sukela loko Evha a kanganyisiwe hi wona entangeni wa Edeni. (Gen. 3:4-6) Naswona ku sukela kwalaho, vanhu vo tala va anakanya leswaku a swi bohi ku va ni vuxaka ni Xikwembu.

² Lexi tsakisaka, a swi bohi leswaku hi wela entlhan’wini wa Sathana. “Ha ma tiva makungu yakwe.” (2 Kor. 2:11) Sathana u ringeta ku hi hambanisa na Yehovha hi ku hi susumetela ku hlawula swilo leswi hoxeke. Kambe hilaha xihloko lexi hundzeke xi kombiseke hakona, hi nga hlawula kahle loko swi ta eka ntirho, vuhungasi ni vuxaka bya ndyangu. Xihloko lexi xi ta kombisa ndlela leyi ku tirhisa kahle thekinoloji, ku khathalela rihanyo, ku tirhisa mali ni ku tinyungubyisa hi ndlela leyinene swi nga hi pfunaka ha yona ku ‘tshinela eka Xikwembu.’—Yak. 4:8.

THEKINOLOJI

3. Kombisa ndlela leyi thekinoloji yi nga tirhisiwaka ha yona hi ndlela leyinene kumbe yo biha.

³ Emisaveni hinkwayo, switirhisiwa swa elektroniki leswi hluvukeke swi tolovelekile. Loko switirhisiwa sweswo swi tirhisiwa kahle swi nga pfuna swinene. Loko hi nga swi tirhisi kahle, swi nga hi hambanisa na Tata wa hina wa le tilweni. Anakanya hi tikhompyuta. Magazini lowu u nga le ku wu hlayeni wu tsariwile wu tlhela wu kandziyisiwa hi ku tirhisa khompyuta. Khompyuta yi nga va xitirhisiwa lexi pfunaka xo endla ndzavisiso ni xo vulavurisana ha xona yi tlhela yi va xihungasi lexi phyuphyisaka. Kambe, hi nga tlhela hi godzomberiwa hi khompyuta. Vanhu lava xavisaka hi vutlhari va khorwisa vanhu leswaku va fanele va va ni switirhisiwa swa manguva lawa. Jaha rin’wana a ri swi navela hi mbilu hinkwayo ku va ni khompyuta leyitsongo ngopfu leyi rhwalekaka lerova ri xavise yinso ya rona exihundleni leswaku ri ta xava khompyuta leyi. Wa nga vona nchumu wo biha swinene lowu ri wu endleke!

4. Mukreste un’wana u wu tshike njhani mukhuva wa yena wo biha wo tirhisa khompyuta ku tlula mpimo?

⁴ Swi bihe swinene ku dlaya vuxaka bya wena na Yehovha hikwalaho ko heta nkarhi wo tala swinene u tirhisa thekinoloji kumbe u yi tirhisa hi ndlela yo biha. Jon, Mukreste loyi a nga ni malembe ya kwalomu ka 30 u ri: “Ndza swi tiva leswaku Bibele yi vula leswaku hi fanele hi ‘tixavela nkarhi lowunene’ leswaku hi dyondza swilo swa moya.a Kambe loko swi ta eka tikhompyuta, a ndzo tidlaya hi ndzexe.” Hakanyingi Jon a a tikuma a ha tirhisa khompyuta nivusiku swinene. U ri: “Loko ndzi karhele swinene, a swi ndzi tikela ku tshika ku burisana na vanhu kumbe ku hlalela tivhidiyo to koma—naswona minkarhi yin’wana tivhidiyo ta kona a ti nga basanga.” Lexi n’wi pfuneke leswaku a tshika mukhuva lowu wo biha, Jon u endle leswaku khompyuta ya yena yi titima hi yoxe loko ku fika nkarhi wa leswaku a ya etlela.—Hlaya Vaefesa 5:15, 16.

5, 6. (a) Hi byihi vutihlamuleri lebyi vatswari va nga na byona eka vana va vona? (b) Vatswari va nga tiyiseka njhani leswaku vana va vona va ni vanghana lavanene?

⁵ Vatswari a mi fanelanga mi lawula nchumu wihi na wihi lowu vana va n’wina va wu endlaka, kambe mi fanele mi lawula ndlela leyi va ti tirhisaka ha yona tikhompyuta ta vona. Mi nga va pfumeleli va pfula ti-Web site leti kombisaka mahanyelo yo biha, va tlanga mintlangu leyi nga ni madzolonga, va hlalela vungoma ni ku vulavurisana ni vanhu vo homboloka ntsena leswaku va nga mi kavanyeti. Loko mi endla tano, va nga ha gimeta hileswaku, ‘Leswi Tatana na Manana va nga riki na mhaka, swi vula leswaku swilo leswi a swi bihanga.’ Tanihi vatswari, i ntirho wa n’wina ku sirhelela vana va n’wina—ku katsa ni va malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi—eka nchumu wihi na wihi lowu nga va hambanisaka na Yehovha. Ni swiharhi swa va sirhelela vana va swona ekhombyeni. Anakanya hi leswi bere ya xisati a yi ta swi endla eka munhu loyi a xungetaka vana va yona!—Ringanisa na Hosiya 13:8.

⁶ Pfuna vana va wena leswaku va endla xinghana ni Vakreste van’wana lava nga xikombiso lexinene, lavatsongo ni lavakulu. Naswona tsundzuka, vana va wena va lava leswaku u heta nkarhi u ri na vona! Hikwalaho tinyike nkarhi wo hleka na vona, u tlanga na vona, u tirha na vona u tlhela u ‘tshinela eka Xikwembu’ na vona.b

RIHANYO

7. Ha yini hinkwerhu hi lava ku tshama hi ri ni rihanyo lerinene?

⁷ “U titwa njhani?” Xivutiso lexi lexi tolovelekeke xo vutisiwa ntsena kambe hakanyingi vanhu va va va nga titwi kahle. Leswi vatswari va hina vo sungula va pfumeleleke Sathana leswaku a va hambanisa na Yehovha, hinkwerhu ha vabya. Sathana wa tsaka loko hi vabya, hikuva loko hi vabya swa hi tikela swinene ku tirhela Yehovha. Naswona loko hi fa, hi nge swi koti ku n’wi tirhela nikatsongo. (Ps. 115:17) Hikwalaho hi lava ku endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi tshama hi ri ni rihanyo lerinene.c Naswona hi fanele hi khathala hi rihanyo ni vuhlayiseki bya vamakwerhu.

8, 9. (a) Hi nga swi papalata njhani ku tshamela ku anakanya ni ku khathala hi rihanyo ra hina ntsena? (b) Hi byihi vuyelo bya ku hlakulela ntsako?

⁸ Hambiswiritano, a hi fanelanga hi tshamela ku anakanya hi tlhela hi khathala hi rihanyo ra hina ntsena. Van’wana va heta nkarhi wo tala va vulavula hi swakudya swo karhi, matshungulelo kumbe swilo swo antswisa rihanyo kumbe vuxongi—ku tlula nkarhi lowu va wu hetaka va ri karhi va chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Va nga ha anakanya leswaku va le ku pfuneni ka van’wana. Nilokoswiritano, a hi fanelanga hi xavisa swilo sweswo kumbe hi vula mavonelo ya hina malunghana ni rihanyo kumbe vuxongi eHolweni ya Mfumo, endhawini leyi hi khomelaka eka yona tinhlengeletano kumbe mintsombano. Ha yini?

⁹ Hi hlengeletana leswaku hi ta bula hi timhaka ta moya ni ku va ni ntsako lowu nga mbhandzu wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (Gal. 5:22) Xikongomelo xa minhlangano a hi ku ta vulavula hi matshungulelo ni mirhi, hikuva hi nga endla leswaku van’wana va lahlekeriwa hi ntsako wa vona. (Rhom. 14:17) Munhu u fanele a tiendlela swiboho malunghana ni ndlela leyi a ri khathalelaka ha yona rihanyo ra yena. Ku tlula kwalaho, a nga kona munhu loyi a nga tshungulaka mavabyi hinkwawo. Hambi ku ri madokodela lamanene ma dyuhala ma tlhela ma vabya naswona eku heteleleni ma fa. Naswona ku tshamela ku karhateka hi rihanyo ra hina a swi nge endli leswaku hi hanya nkarhi wo leha. (Luka 12:25) Hi hala tlhelo, “mbilu leyi tsakeke i muhanyisi lonene.”—Swiv. 17:22.

10. (a) Hi tihi timfanelo leti sasekeke eka Yehovha? (b) Hi ta va ni rihanyo leri hetisekeke rini?

¹⁰ Hilaha ku fanaka, swa fanela ku khathala hi ndlela leyi hi langutekaka ha yona. Kambe a hi fanelanga hi ringeta ku languteka hi ri vatsongo ku tlula malembe ya hina. Swikombiso swa ku kula swi nga va vumbhoni bya ku wupfa, xindzhuti ni vuxongi bya le ndzeni. Hi xikombiso, Bibele yi ri: “Misisi ya mpunga i harhi ya ku saseka loko yi kumeka endleleni ya ku lulama.” (Swiv. 16:31) Yehovha u hi languta hi ndlela yoleyo, naswona hi fanele hi ringeta ku tilanguta hilaha a hi langutaka hakona. (Hlaya 1 Petro 3:3, 4.) Hikwalaho, xana i vutlhari ku endla vuhandzuri kumbe ku amukela vutshunguri lebyi nga ni khombo, ntsena leswaku hi ta languteka hi sasekile swinene? “Ntsako wa Yehovha” i xihlovo xa ku saseka ka ntiyiso loku humaka endzeni, ku nga khathariseki leswaku hi ni malembe mangani kumbe hi ni rihanyo ra njhani. (Neh. 8:10) Hi le misaveni leyintshwa ntsena laha hi nga ta tlhela hi va ni rihanyo lerinene ni vuxongi bya le vuntshweni. (Yobo 33:25; Esa. 33:24) Ku kondza ku fika nkarhi wolowo, hi fanele hi hlawula hi ndlela ya vutlhari hi tlhela hi va ni ripfumelo eka switshembiso swa Yehovha, hikuva sweswo swi ta hi pfuna leswaku hi tiphina hi vutomi sweswi naswona hi nga karhateki ku tlula mpimo hi rihanyo ra hina.—1 Tim. 4:8.

MALI

11. Mali yi nga va ntlhamu hi ndlela yihi?

¹¹ A swi bihanga ku va ni mali kumbe ku endla bindzu hi ndlela yo tshembeka. (Ekl. 7:12; Luka 19:12, 13) Hambiswiritano, ku hlakulela “ku rhandza mali” swi ta hi hambanisa na Yehovha. (1 Tim. 6:9, 10) “Ku vilela ka mafambiselo lawa,” ku nga ku vilela swinene hi ku kuma swilo leswi hi swi pfumalaka, ku nga hi kamanyeta hi tlhelo ra moya. Ni “matimba ya vuxisi bya rifuwo,” ku nga mianakanyo leyi hoxeke ya leswaku mali yi ta hi endla hi tsaka hi tlhela hi sirheleleka, ma nga hi kanganyisa. (Mat. 13:22) Yesu u swi veke erivaleni leswaku “ku hava loyi” a nga kotaka ku tirhela Xikwembu ni rifuwo.—Mat. 6:24.

12. Hi tihi tindlela leti vanhu va ringetaka ku endla mali yo tala ha tona hi ku hatlisa namuntlha, naswona hi nga ti papalata njhani?

¹² Ku va ni langutelo leri hoxeke hi mali swi nga ringa munhu leswaku a endla swilo leswi hoxeke. (Swiv. 28:20) Switshembiso swa ku kuma mali yo tala hi ku hatlisa swi yenge van’wana leswaku va xava mathikithi ya lotto, kumbe va nghenela mabindzu lawa a ku vuriwa leswaku ma ta va tisela mali hi ku hatlisa naswona va kale va tshembisa van’wana evandlheni leswaku na vona va nga kuma mali yo tala. Van’wana va kombele swirho swa vandlha leswaku swi va lomba mali leswaku va ta endla bindzu kutani va va tshembisa ku hakela mali yo tala. U nga pfumeleli makwanga ma ku vangela ku lahlekeriwa hi mali yo tala. Kutani tivonele leswaku u nga vi na makwanga. Hi ntolovelo a swi koteki ku kuma mali yo tala hi ku hatlisa.

13. Yehovha u lava hi yi teka njhani mali?

¹³ Loko hi rhangisa “mfumo ni ku lulama ka yena,” Yehovha u ta hi katekisa loko hi tirha hi matimba leswaku hi kuma leswi hi swi pfumalaka. (Mat. 6:33; Efe. 4:28) A nga swi lavi leswaku hi khudzehela loko hi ri eminhlanganweni hileswi hi tirhaka hi matimba kumbe hi va hi tshamile eHolweni ya Mfumo kambe hi ri karhi hi vilela hi mali. Kambe, vo tala emisaveni va anakanya leswaku loko vo tinyiketela leswaku va kuma mali yo tala va nga va ni vumundzuku lebyi sirhelelekeke kutani va nga boheki ku tirha loko se va kurile. Hakanyingi va byela vana va vona ku endla leswi fanaka. Kambe Yesu u kombise leswaku sweswo a swi twali. (Hlaya Luka 12:15-21.) Leswi swi nga ha hi tsundzuxa hi Gehazi, loyi a anakanyeke leswaku a nga va ni makwanga kambe a ya emahlweni a ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha.—2 Tih. 5:20-27.

14, 15. Ha yini ku nga ri vutlhari ku anakanya leswaku mali yi nga endla leswaku hi sirheleleka? Nyika xikombiso.

¹⁴ Ku vuriwa leswaku magama man’wana ma nwerile hileswi a ma nga lavi ku tshika nhlampfi leyi a yi tika swinene. Xana nchumu lowu fanaka wu nga humelela eka Mukreste? Nkulu un’wana la vuriwaka Alex u ri: “Hi ntolovelo ndzi yi tirhisa kahle mali ya mina. Loko ndzo chela xisibi xo tala xo hlamba misisi, xin’wana ndzi xi tlherisela ebodlheleni.” Nilokoswiritano, Alex u sungule ku xava ni ku xavisa tixere a anakanya leswaku loko o kuma mali leyi engetelekeke, a nga tshika ntirho wa yena a phayona. U dyondze ndlela yo xava ni ku xavisa tixere. U tirhise mali ya yena hinkwayo a tlhela a lomba yin’wana leswaku a ta xava tixere leti vakambisisi a va vula leswaku ti ta hatla ti bindzula. Ku ri na sweswo, u lahlekeriwe hi mali ya yena hikuva a ti bindzulanga. Alex u ri: “A ndzi tiyimiserile ku tlhela ndzi kuma mali ya mina. A ndzi anakanya leswaku loko ndzo rindza, tixere leti ti ta tlhela ti bindzula.”

¹⁵ Alex u hete tin’hweti to hlayanyana a nga koti ku anakanya hi swilo swin’wana handle ka tixere. A swi n’wi tikela ku rhangisa ntirho wa Yehovha, naswona a a va ni nkelu-nkelu. Kambe tixere toleto a ti bindzulanga. Alex u lahlekeriwe hi mali ya yena hinkwayo naswona u boheke ku xavisa yindlu ya yena. U ri: “Ndzi vangele ndyangu wa mina swiphiqo swo tala.” Kambe u dyondze dyondzo ya nkoka. “Sweswi se ndza swi tiva leswaku loyi a tshembaka mafambiselo ya Sathana u ta khomisiwa tingana hi ndlela yo vava.” (Swiv. 11:28) Hakunene, ku veka ntshembo wa hina eka mali ya hina ni le ka vuswikoti bya hina byo kuma mali eka mafambiselo lawa swi fana ni ku veka ntshembo wa hina eka “xikwembu xa mafambiselo lawa” ku nga Sathana. (2 Kor. 4:4; 1 Tim. 6:17) Sweswi Alex u olovise vutomi bya yena “hikwalaho ka mahungu lamanene.” U vula leswaku leswi swi endle leswaku yena ni ndyangu wa yena va tsaka swinene naswona swi va pfune ku tshinela eka Yehovha.—Hlaya Marka 10:29, 30.

KU TINYUNGUBYISA

16. Ku tinyungubyisa lokunene ku hambana njhani ni loko biha?

¹⁶ I swinene ku tinyungubyisa hi swilo leswinene. Hi xikombiso, minkarhi hinkwayo hi fanele hi tinyungubyisa hileswi hi nga Timbhoni ta Yehovha. (Yer. 9:24) Ku tixixima hi ndlela leyinene swi hi pfuna leswaku hi endla swiboho leswinene ni ku landzela milawu leyi tlakukeke ya Xikwembu. Kambe ku tinyungubyisa ku tlula mpimo ni ku anakanya leswaku hi tiva ku antswa ku tlula Yehovha swi nga hi hambanisa na yena.—Ps. 138:6; Rhom. 12:3.

17, 18. (a) Tshaha swikombiso swa le Bibeleni swa vanhu lava titsongahateke ni swa lava a va tikukumuxa. (b) Makwerhu un’wana u endle yini leswaku ku tikukumuxa ku nga n’wi hambanisi na Yehovha?

¹⁷ Bibele yi ni swikombiso swa vanhu lava a va tikukumuxa swin’we ni swa lava a va titsongahata. Hosi Davhida hi ku titsongahata u kombele Yehovha leswaku a n’wi kongomisa naswona Yehovha u n’wi katekisile. (Ps. 131:1-3) Kambe Yehovha u tsongahate Hosi Nebukadnetsara na Hosi Belxatsara hikuva a va tikukumuxa. (Dan. 4:30-37; 5:22-30) Ninamuntlha ku va ni swiyimo leswi swi nga ha hi tikelaka loko hi tikukumuxa. Ryan, loyi a nga nandza wa vutirheli la nga ni malembe ya 32 u rhurhele evandlheni lerintshwa. Ryan u ri: “A ndzi anakanye leswaku va ta hatla va ndzi bumabumela ku va nkulu, kambe ku hele lembe ndzi nga si bumabumeriwa.” Xana Ryan a a ta hlundzuka a anakanya leswaku vakulu a va n’wi xiximanga? Xana a a ta tshika ku ya eminhlanganweni, a pfumelela ku tikukumuxa ku n’wi hambanisa na Yehovha ni vanhu va Yena? Wena a wu ta va u endle yini?

¹⁸ Ryan u ri: “Ndzi hlaye rungula rihi na rihi eka minkandziyiso ya hina leri a ri vulavula hi ku langutela loku tlheriseriwaka endzhaku.” (Swiv. 13:12) “Ndzi sungule ku swi xiya leswaku a ndzi fanele ndzi dyondza ku lehisa mbilu ni ku titsongahata. A ndzi fanele ndzi pfumelela Yehovha a ndzi letela.” Ryan u sungule ku anakanya swinene hi ku pfuna van’wana evandlheni ni vanhu lava a a hlangana na vona ensin’wini. Swi nga si ya kwihi, se a a fambisa tidyondzo ta Bibele to hlayanyana leti endlaka nhluvuko. U ri: “Loko ndzi bumabumeriwa ku va nkulu endzhaku ka lembe ni hafu, a ndzi nga swi langutelanga. A ndzi tshikile ku vilela hi mhaka yoleyo hikuva a ndzi tiphina swinene hi ntirho wa mina wa nsimu.”—Hlaya Pisalema 37:3, 4.

U NGA PFUMELELI NCHUMU XI ONHA VUXAKA BYA WENA NA YEHOVHA!

19, 20. (a) Hi nga tiyiseka njhani leswaku swilo leswi hi swi endlaka siku ni siku a swi hi hambanisi na Yehovha? (b) I swikombiso swihi leswi hi nga swi tekelelaka swa vanhu lava nga pfumelelangiki nchumu xi onha vuxaka bya vona na Yehovha?

¹⁹ Timhaka hinkwato leti ku buriweke ha tona exihlokweni lexi ni lexi hundzeke i ta nkoka. Ha tinyungubyisa hileswi hi nga malandza ya Yehovha. Tinyiko tin’wana letikulu leti Yehovha a nga hi nyikaka tona i ndyangu lowu tsakeke ni rihanyo lerinene. Ha swi twisisa leswaku ntirho wo tihanyisa ni mali swi nga hi pfuna leswaku hi khathalela swilaveko swa hina. Ha swi tiva leswaku vuhungasi byi nga hi phyuphyisa nileswaku thekinoloji yi nga hi pfuna swinene. Kambe hi fanele hi tsundzuka leswaku loko hi endla swin’wana swa swilo leswi hi nkarhi lowu hoxeke, hi tlurisa mpimo kumbe hi ndlela leyi hoxeke, hi ta tihambanisa na Yehovha.

²⁰ Sathana u lava ku endleka sweswo. Nilokoswiritano, u nga ri sivela khombo rolero leswaku ri nga ku weli wena ni ndyangu wa wena! (Swiv. 22:3) Tikarhatele ku va ni vuxaka lebyinene na Yehovha naswona u nga pfumeleli nchumu xi onha vuxaka bya wena na yena. Hi ni swikombiso swo tala swa le Bibeleni swa vanhu lava swi endleke sweswo. Enoko na Nowa va “[fambe] ni Xikwembu xa ntiyiso.” (Gen. 5:22; 6:9) Muxe u “[hambete] a tserhama onge hiloko a vona Loyi a nga vonakiki.” (Hev. 11:27) Xikwembu a xi tshama xi ri karhi xi seketela Yesu hikuva minkarhi hinkwayo a a endla swilo leswi tsakisaka Tata wa yena wa le tilweni. (Yoh. 8:29) Tekelela swikombiso leswi. “Tsakani minkarhi hinkwayo. Khongelani minkarhi hinkwayo. Nkhensani mayelana ni hinkwaswo.” (1 Tes. 5:16-18) Naswona u nga pfumeleli nchumu xi ku hambanisa na Yehovha!