Mphalalo eXihlaleni Xa Robinson Crusoe

XIHLALA xa Robinson Crusoe i xin’wana xa swihlala swinharhu swa Lwandle-nkulu ra Pacific, leswi vumbaka ntlawa wa swihlala leswi vuriwaka Juan Fernández kwalomu ka tikhilomitara ta 640 ku suka eribuweni ra Chile.a Xihlala xexo, lexi vukulu bya xona ku nga tikhilomitara ta 93 matlhelo hinkwawo, xi thyiwe vito rero eka xirungulwana lexi dumeke xa lembe-xidzana ra vu-18, lexi vitaniwaka Robinson Crusoe, lexi tsariweke hi Daniel Defoe, mutsari wa Munghezi. Kumbexana xirungulwana xexo a xi tivulavulela hi swiendlakalo swa Alexander Selkirk, wanuna wa le Scotland, la hanyeke a ri yexe exihlaleni xexo kwalomu ka mune wa malembe.

Mfungho lowu endliweke hi ntsandza exihlaleni lexi wu tsariwe marito lama nge: “Loko Alexander Selkirk, mutlutisi wa le Scotland a ri endhawini leyi, siku ni siku ku tlula mune wa malembe u tikarhatile a hoxa mahlo le vugimamusi loko a nga tshuka a vona xikepe lexi nga n’wi pfunaka a suka endhawini leyi a a ri yexe eka yona.” Eku heteleleni, Selkirk u wu kumile mpfuno kutani a yisiwa etikweni ra rikwavo, endhawini leyi a yi nga ha n’wi tsakisi endzhaku ko hanya a ri yexe eparadeyisini ya yena n’wini leyitsongo. Ku vikiwa leswaku endzhaku u vule hi ku phindha-phindha a ku: “Oho, wena xihlala xanga lexi rhandzekaka! Ndza tisola ku va ndzi ku siyile!”

Hi ku famba ka nkarhi, xihlala lexi xi tirhisiwe tanihi khotso, leri a ku tshama vanhu lava va “hehliwaka hi milandzu ya vukhongeri” bya Kereke ya Khatoliki. Koloko ku ve ku cinca lokukulu ka xihlala lexi Selkirk a a xi tiva xi ri paradeyisi! Hambiswiritano, vaaki va namuntlha va xihlala lexi va hanya hi ku rhula loku vanhu vo tala emisaveni va ngo ku twa hi mahungu-ndlela. Mahanyelo ya kona hi lama tolovelekeke eka mindhavuko ya swihlala swo tala, kutani ma endla leswaku swi olova ku sungula bulo ni munhu un’wana ni un’wana.

Hi ku ya hi mahlayelo ya ximfumo, xihlala xa Robinson Crusoe xi ni vaaka-tiko va kwalomu ka 500, kambe exikarhi ka lembe ku kumeka ntsena vanhu va kwalomu ka 400 eka xona. Xin’wana lexi vangelaka sweswo hi leswaku vamanana van’wana ni vana va vona va tshama etikweni ra Chile hi nkarhi wa xikolo, va tlhelela exihlaleni loko ku ri nkarhi wa ku wisa leswaku va va ni ndyangu hinkwawo.

Hambileswi xihlala xa Robinson Crusoe xi nga ndhawu leyi fanaka ni ntanga wo saseka, vanhu van’wana va laha va ni torha ra moya kutani va lava ndlela yo ri timula. Van’wana va titwa onge va fanele ku phalariwa hi tlhelo ra moya.

Ku Phalariwa Hi Tlhelo Ra Moya

Ntirho wolowo wa ku phalala hi tlhelo ra moya wu sungule kwalomu ka 1979. Wansati loyi a a dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha eSantiago, le Chile, u rhurhele exihlaleni lexi kutani a sungula ku dyondzisa van’wana leswi a swi dyondzeke. Nkarhi wun’wana endzhaku, nkulu wa vandlha loyi a endzeleke exihlaleni lexi hi timhaka ta bindzu u hlamarisiwe hi ku kuma ntlawa lowutsongo wa swichudeni swa Bibele wu ri karhi wu ya emahlweni hi tlhelo ra moya, hi ku pfuniwa hi wansati loyi. Loko nkulu loyi a tlhelela ravumbirhi exihlaleni lexi endzhaku ka tin’hweti tinharhu, mudyondzisi la nga yexe wa Bibele ni swichudeni swakwe swimbirhi a va lunghekele ku khuvuriwa, hiloko nkulu loyi a endla malunghiselelo ya leswaku va khuvuriwa. Endzhaku, un’wana wa Vakreste lava ha ku khuvuriwaka u tekiwile, kutani yena ni nuna wakwe va ye emahlweni ni ku lava van’wana lava lavaka ku phalariwa hi tlhelo ra moya. Nuna wakwe u kongomise ku akiwa ka Holo ya Mfumo leyi langutekaka, leyi hambetaka yi tirhisiwa hi ntlawa lowutsongo exihlaleni lexi. Hi ku famba ka nkarhi, hikwalaho ka swiyimo swa ikhonomi, va rhurhile eRobinson Crusoe kutani va ya evandlheni leri nga exikarhi ka Chile, laha va yeke emahlweni va tirhela Yehovha hi ku hiseka.

Loko van’wana va ri karhi va phalariwa hi tlhelo ra moya, ntlawa lowu nga exihlaleni lexi wu ye wu kula hakatsongo-tsongo. Hambiswiritano, leswi swichudeni swi bohekaka ku ya etikweni lerikulu leswaku swi yisa dyondzo ya swona emahlweni, ntlawa lowu wu hungutekile ivi ku sala xinhwanyetana xin’we ni vamakwerhu vambirhi va xisati lava khuvuriweke. Ntlawa lowu wa engeteleka loko ku ri nkarhi wa ku wisa ntsena, loko vamanana van’wana va tile exihlaleni. Leswi hi swona leswi pfunaka Vakreste lava vanharhu leswaku va tlhela va hlakarhela, hikuva va heta kwalomu ka lembe hinkwaro va ri voxe. Hikwalaho ka ku hiseka ka vamakwerhu lava va xisati, Timbhoni ta Yehovha ti tiviwa kahle hinkwako eRobinson Crusoe. I ntiyiso leswaku va kona exihlaleni lava kaneteke ntirho wa vona kutani va ringeta ku tshikilela van’wana leswaku va nga ri amukeli rungula ra Mfumo. Nilokoswiritano, timbewu ta ntiyiso wa Bibele leti byariweke etimbilwini letinene ta kula.

Ku Tiyisa Lava Phalariweke

Kan’we hi lembe mulanguteri la famba-fambaka u endzela xihlala lexi. Xana swi njhani ku endzela Timbhoni ti nga ri tingani exihlaleni lexi nga ekule? Mulanguteri un’wana wa xifundzha u hlamusela hi ta riendzo rakwe ro sungula eRobinson Crusoe:

“Riendzo leri a ri nyanyula ngopfu. Ri sungule hi 7:00 a.m. loko hi nghena emovheni ku suka eValparaiso hi ya eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra Cerrillos eSantiago. Hi khandziye xihaha-mpfhuka lexitsongo, lexi khandziyisaka vanhu va nkombo. Endzhaku ko haha tiawara timbirhi na 45 wa timinete, ekulenyana hi vone nhlonhlorhi ya ntshava hi le mapapeni, leyi a yi humese nhloko. Loko hi ri karhi hi tshinela, hiloko hi vona xihlala lexi—lexi fanaka ni tamba lerikulu exikarhi ka lwandle-nkulu. A xi vonaka onge i xikepe lexi papamaka elwandle.

“Endzhaku ko phatsama, hi fambe hi byatso hi kongoma eximutanini xa kwalaho. Laha ni lahaya a ku vonaka matamba lama hlohlomukeke elwandle ma va swihlala leswitsongo, laha tintini ta le Juan Fernández ti wisaka kona. Tintini leti i swiharhi leswi sirheleriwaka hikwalaho ka leswi swi hlotiwaka ngopfu. Hi xitshuketa, ku haha xin’wana ekusuhi ni byatso xi tlhela xi dlomukela ematini. Yoleyo a ku ri nhlampfi leyi hahaka, leyi swipapila swa yona leswi tlharhamukaka swi tirhaka tanihi timpapa. Swi vonaka onge yi tsakela ku tlulela ehandle ka mati leswaku yi ta khoma switsotswana. Ina, minkarhi yin’wana na yona ya khomiwa; ku tlula-tlula ka yona ku nga endla leswaku valala va yona, lava tshamaka va lunghekile, va yi khoma loko yi ku yi tlhelela ematini.

“Eku heteleleni, hi fike eximutanini xa San Juan Bautista (Mukwetsimi Yohane lowa Mukhuvuri). A ku ri ni vanhu vo hlayanyana va le xihlaleni lava a va ri exikhumulweni, lava kumbe a va yimele vaendzi va vona kumbe va tele ku ta vona vanhu lava fikaka. Ku saseka ka ndhawu leyi ku hi tsakisile—ku nga ntshava leyikulu ya maribye leyi vuriwaka El Yunque (The Anvil) leyi nga ni swimilana leswi yi sasekiseke onge i muvala wa rihlaza ro dzwihala, hala ndzhaku ka yona ku ri xibakabaka lexi nga ni mapapa lama hangalakeke yo basa.

“Hi ku hatlisa hi vone ntlawa wa vamakwerhu va xisati lava nga Vakreste ni vana va vona, va hi rindzile exikhumulweni. A ku ri nkarhi wo wisa kutani vanhu a va tele ku tlurisa. Endzhaku ka loko hi pfuxelane hi rirhandzu, va hi yise endlwini yo saseka leyi vhiki rero a yi ta va kaya ra hina.

“A ku ri vhiki ro hlawuleka swinene naswona hi swi vonile leswaku a ri ta hundza hi nga swi rindzelanga. A hi lava ku wu tirhisa kahle nkarhi wa hina. Hi rona siku rero, endzhaku ka swakudya swa nindzhenga, hi endzele xichudeni xa Bibele lexi a xi ri kusuhi ni ku va makwerhu ni ku va xiphemu xa paradeyisi ya Xikwembu ya moya. A xi nga tikoti hi ntsako kambe a xi chuhilenyana. A xi ri kusuhi ni ku fikelela pakani leyi a xi tivekele yona ya ku khuvuriwa. Hi xi hlahluvile leswaku xi ta fanelekela ku va muhuweleri wa mahungu lamanene. Siku leri tlhandlamaka, xi hlanganyele ro sungula entirhweni wa ku chumayela. Hi siku ra vunharhu, hi sungule ku xi hlahluvela ku fanelekela ku khuvuriwa. Vhiki rero ri nga si hela, xi khuvuriwile.

“Minhlangano leyi khomiweke evhikini rero yi sekeriwe kahle, vanhu lava a va ri kona a va ri 14. Siku rin’wana ni rin’wana a ku ri ni malunghiselelo ya ku ya ensin’wini, ku ya endla maendzo yo vuyela, ku ya fambisa tidyondzo ta Bibele ni ku ya endla maendzo ya vurisi. Mawaku xikhutazo lexi kumiweke hi vamakwerhu va xisati lava fambisaka ntirho va ri voxe exikarhi ka lembe!”

Swi ye swi tika leswaku vavanuna va laha xihlaleni va amukela ntiyiso, kumbexana hikwalaho ka swiyimo swo tika leswi vangiwaka hi mintirho ya vona ya ku tihanyisa. Ntirho lowukulu lowu va wu endlaka i ku phasa minkokotso, leswi lavaka ku tinyiketela hi mbilu hinkwayo. Kasi rivengo na rona ri hoxa xandla endleleni leyi vo tala va angulaka ha yona. Nilokoswiritano, ku tshembiwa leswaku vanhu vo tala va le xihlaleni, vavanuna ni vavasati va ta angula kahle enkarhini lowu taka.

Ku ta fikela sweswi, ku phalariwe vanhu va khume exihlaleni hi ku va tivisa ntiyiso ni swikongomelo swa Yehovha Xikwembu. Van’wana va vona va sukile exihlaleni hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana. Kambe, ku nga khathariseki leswaku va tshama kumbe va famba, ku phalariwa ka vona hi tlhelo ra moya ku tikombise ku ri loku tlulaka ka Alexander Selkirk. Va tiphina hi vutomi bya paradeyisi ya moya kun’wana ni kun’wana laha va nga kona. Vamakwerhu va xisati lava ha tshamaka exihlaleni lexi ni vana va vona, va tiphina hi ku va endhawini leyi fanaka ni ntanga, kambe ku tlula sweswo, va ni ntshembo wa ku hanya loko misava hinkwayo yi ta va yi hundzuriwe paradeyisi ya xiviri.

Ku Phalala Ka Ha Ya eMahlweni

Hi ku ya hi tiko leri wu nga eka rona, ntlawa lowu lowutsongo wa Timbhoni ta Yehovha wa le Robinson Crusoe wu le kule swinene ni vamakwavo va moya. Kambe a wu tivoni wu lahliwile ku fana na Selkirk, wanuna wa le Scotland. Hikwalaho ka leswi Sosayiti ya Watch Tower ya le Chile yi hambetaka yi wu rhumela tibuku ta swa le tilweni, tivhidiyo ta tinhlengeletano ni mintsombano kanharhu hi lembe, ni leswi wu endzeriwaka lembe ni lembe hi mulanguteri wa xifundzha, wu tshama wu ri ekusuhi ni nhlengeletano ya Yehovha. Kutani wu hambeta wu ri xiphemu lexi hisekaka xa ‘nhlengeletano hinkwayo ya vamakwavo emisaveni.’—1 Petro 5:9.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Mimepe/Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

CHILE

Santiago

ROBINSON CRUSOE ISLAND

San Juan Bautista

El Yunque

PACIFIC OCEAN

SANTA CLARA ISLAND

[Xifaniso]

Loko xihlala xi sungula ku humelela, munhu u vona onge i tamba lerikulu exikarhi ka lwandle-nkulu

[Xihlovo Xa Kona]

Map of Chile: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8, 9]

Ntshava leyikulu ya maribye leyi vuriwaka El Yunque (The Anvil)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Ximutana xa San Juan Bautista (Mukwetsimi Yohane lowa Mukhuvuri)

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Swihlala leswitsongo, laha tintini ni swikokovi swin’wana swa le lwandle swi wisaka kona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Hi hahe hi xihaha-mpfhuka lexitsongo ku suka eSantiago, le Chile

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Ribuwa leri nga ni rikhwara ra Xihlala xa Robinson Crusoe

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Holo ya Mfumo leyi langutekaka exihlaleni