-
Xana Swi Endlekile Hakunene?Xihondzo xo Rindza (Nkandziyiso Wa Vanhu Hinkwavo)—2016 | No. 2
-
-
NHLOKOMHAKA YA XIFUNENGETO | HA YINI YESU A XANISEKE A TLHELA A FA?
Xana Swi Endlekile Hakunene?
Hi ximun’wana xa 33 C.E., Yesu wa Munazareta u dlayiwile. U hehliwe hi ku va mukanganyisi, a biwa hi ndlela ya tihanyi a tlhela a beleriwa emhandzini. U fe a ri karhi a twa ku vava swinene. Kambe Xikwembu xi n’wi pfuxile leswaku a tlhela a hanya naswona endzhaku ka masiku ya 40 u tlhandlukele etilweni.
Mhaka yoleyo leyi nga tolovelekangiki yi kumeka eka Tievhangeli ta mune ta Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki, lawa hi ntolovelo ma vitaniwaka Testamente Leyintshwa. Xana swilo sweswo swi endlekile hakunene? Xexo i xivutiso lexi faneleke naswona i xa nkoka. Loko swi nga endlekanga, ripfumelo ra Vakreste a hi ra nkoka naswona ntshembo wo kuma vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini ko va norho ntsena lowu nga taka wu nga hetiseki. (1 Vakorinto 15:14) Hi hala tlhelo, loko swiendlakalo sweswo swi humelerile, swi vula leswaku vanhu va ta va ni vumundzuku lebyi tsakisaka, lebyi na wena u nga ta va na byona. Xana marungula ya Tievhangeli teto i ya ntiyiso kumbe i ntsheketo?
LESWI MATIMU MA SWI VULAKA
Ku hambana ni mintsheketo, Tievhangeli ti paluxa vuxokoxoko lebyi heleleke naswona ta pakanisa. Hi xikombiso, ti ni mavito yo tala ya tindhawu ta xiviri, leti to tala ta tona ti nga endzeriwaka ninamuntlha. Ti hi hlamusela hi vanhu va xiviri naswona rungula ra tona ri seketeriwe hi van’wamatimu vo tala.—Luka 3:1, 2, 23.
Vatsari va le minkarhini ya Yesu ku katsa ni va le malembeni ya va-100 na vona va vulavule hi Yesu.a Ndlela leyi a dlayiweke ha yona hilaha swi hlamuseriweke ha kona eka Tievhangeli, yi fana ni ndlela leyi Varhoma a va endla hakona eka lava a va gweveriwe rifu. Ku engetela kwalaho, swiendlakalo leswi humeleleke swi hlamuseriwe hi ku kongoma ni hi ku tshembeka, hambi ku ri swihoxo swa vadyondzisiwa van’wana va Yesu swi paluxiwile. (Matewu 26:56; Luka 22:24-26; Yohane 18:10, 11) Swilo leswi hinkwaswo swi kombisa kahle leswaku vatsari va Tievhangeli a va tshembeka naswona a va pakanisa eka hinkwaswo leswi va swi tsaleke hi Yesu.
KU VURIWA YINI HI KU PFUXIWA KA YESU?
Hambileswi vanhu vo tala va pfumelaka leswaku Yesu u hanyile a tlhela a fa, van’wana va nga ha kanakana ku pfuxiwa kakwe. Hambi ku ri vaapostola vakwe, eku sunguleni a va nga xi tshembi xiviko xa leswaku Yesu u pfuxiwile. (Luka 24:11) Hambiswiritano, loko vona ni vadyondzisiwa lavan’wana va vone Yesu loyi a pfuxiweke hi nkarhi wun’wana, a va nga ha kanakani. Entiyisweni, eka xiendlakalo xin’wana u voniwe hi vanhu vo tlula 500.—1 Vakorinto 15:6.
Vadyondzisiwa va tivise vanhu hi ta ku pfuxiwa ka Yesu hi xivindzi hambi ku ri eka vanhu lava n’wi dlayeke, hambileswi sweswo a swi ta endla leswaku va va ekhombyeni ro khotsiwa ni ku dlayiwa. (Mintirho 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Xana vadyondzisiwa volavo vo tala a va ta va va kombise xivindzi xo tano loko a va nga tiyiseki leswaku Yesu a a pfuxiwile hakunene? Entiyisweni, leswi hakunene Yesu a pfuxiweke eku feni hi swona swi endleke leswaku Vukreste byi khumba vanhu vo tala enkarhini lowu hundzeke ninamuntlha.
Tievhangeli leti vulavulaka hi ku dlayiwa ni ku pfuxiwa ka Yesu ti tamele timhaka leti tshembekaka ta tirhekhodo ta matimu. Loko u ti hlaya hi vukheta ti ta ku khorwisa leswaku sweswo swi endlekile hakunene. Ku khorwiseka ka wena ku nga tlhela ku tiyisiwa loko u swi twisisa leswaku ha yini sweswo swi endlekile. Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela leswaku ha yini.
a Tacitus, loyi a velekiweke emalembeni ya va 55 C.E., u tsale leswaku “Kreste, loyi vito ra [Vakreste] ri humaka eka yena, u dlayiwile hi nkarhi wa ku fuma ka Tiberiyo hi yin’wana ya tindhunankulu ta hina, ku nga Pontiyo Pilato.” Nakambe lava vulavuleke hi Yesu a ku ri Suetonius ni n’wamatimu wa Muyuda Josephus (lava va hanyeke eminkarhini ya Yesu) swin’we na Pliny Lontsongo, ndhunankulu ya Bitiniya (loyi a hanyeke eku sunguleni ka malembe ya va-100).
-
-
Ha Yini Yesu A Xanisekile A Tlhela A Fa?Xihondzo xo Rindza (Nkandziyiso Wa Vanhu Hinkwavo)—2016 | No. 2
-
-
NHLOKOMHAKA YA XIFUNENGETO
Ha Yini Yesu A Xanisekile A Tlhela A Fa?
“Tanihi leswi xidyoho xi ngheneke emisaveni hi munhu un’we [Adamu], ni rifu hikwalaho ka xidyoho.”—Varhoma 5:12
A wu ta ku yini loko a wu vutisiwe leswi: “Wa swi lava ku hanya hilaha ku nga heriki?” Vanhu vo tala a va ta vula leswaku va swi lava kambe va vona swi nga pfuni nchumu ku anakanya hi swona. Va vula leswaku rifu i ra ntumbuluko naswona swa boha leswaku vanhu va fa.
A hi nge xivutiso xexo xi vutisiwa hi ndlela leyi, “Xana wa swi lava ku fa?” Handle ko kanakana, vanhu vo tala a va ta ku e-e. Leswi swi hi byela yini? Ku navela ka hina i ku hanya, ku nga khathariseki miringo leyi hi langutanaka na yona. Bibele yi kombisa leswaku Xikwembu xi vumbe vanhu va ri ni ku navela ku hanya hilaha ku nga heriki.
Ntiyiso wa mhaka hi leswaku, vanhu a va swi koti ku hanya hilaha ku nga heriki. Swi onhake kwihi? Ku engetela kwalaho, xana Xikwembu xi endle swo karhi ku lunghisa mhaka yoleyo? Bibele yi ni tinhlamulo leti chavelelaka naswona yi hlamusela hi ku kongoma leswaku ha yini Yesu a xanisekile a tlhela a fa.
LAHA SWI ONHAKEKE KONA
Tindzima tinharhu to sungula ta buku ya Genesa ti hi byela leswaku Xikwembu xi tshembise ku nyika vatekani vo sungula, ku nga Adamu na Evha lunghelo ro kuma vutomi lebyi nga heriki xi tlhela xi va byela leswi va nga swi endlaka leswaku va byi kuma. Kutani rungula rero ri hlamusela ndlela leyi va tsandzekeke ha yona ku yingisa Xikwembu ni ku lahlekeriwa hi lunghelo rero. Mhaka leyi, yi hlamuseriwe hi ndlela yo olova lerova vanhu van’wana va hatlisela ku vula leswaku i ntsheketo. Ku fana ni Tievhangeli, buku ya Genesa yi hi nyika swikombiso hinkwaswo swa rhekhodo ya matimu leswi nga ntiyiso.a
Vuyelo bya ku va Adamu a nga yingisanga byi ve byihi? Bibele yi hlamula yi ku: “Tanihi leswi xidyoho xi ngheneke emisaveni hi munhu un’we [Adamu], ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.” (Varhoma 5:12) Adamu u dyohile hikwalaho ka leswi a nga xi yingisangiki Xikwembu. Hi ndlela yoleyo, u lahlekele hi lunghelo ro kuma vutomi lebyi nga heriki ivi hi ku famba ka nkarhi a fa. Tanihi vatukulu vakwe hi tswariwe hi ri ni xidyoho. Hikwalaho ka sweswo ha vabya, ha dyuhala hi tlhela hi fa. Nhlamuselo yoleyo ya leswaku ha yini hi fa, yi pfumelelana ni leswi se hi swi tivaka hi switekela. Xana ku ni leswi Xikwembu xi swi endleke leswaku xi lunghisa xiphiqo xexo?
LESWI XIKWEMBU XI SWI ENDLEKE
Xikwembu xi endle malunghiselelo ya leswaku vatukulu va Adamu va tlhela va kuma vutomi lebyi nga heriki. Xi swi endlise ku yini sweswo?
Varhoma 6:23 yi ri: “Hakelo leyi tisiwaka hi xidyoho i rifu.” Leswi swi vula leswaku vuyelo bya xidyoho i rifu. Adamu u file hi leswi a nga dyoha. Hilaha ku fanaka, ha dyoha ivi hi kuma hakelo ya xidyoho, ku nga rifu. Kambe sweswo swi vangiwa hi leswi hi velekiweke hi ri ni xidyoho. Hikwalaho ka rirhandzu, Xikwembu xi rhumele N’wana wa xona Yesu leswaku a amukela ‘hakelo ya xidyoho’ xa hina. Leswi swi endlekisa ku yini?
Rifu ra Yesu ri hi pfulela ndlela yo kuma vutomi lebyi nga heriki, lebyi tsakisaka
Hikwalaho ka leswi Adamu munhu un’we loyi a hetisekile a hi vangeleke xidyoho ni rifu hileswi a nga yingisangiki, wanuna la hetisekeke loyi a yingiseke ku fikela eku feni a a laveka leswaku a ta hi kutsula. Bibele yi swi hlamusela hi ndlela leyi: “Tanihi leswi vo tala va veke vadyohi hi ku ka munhu un’we a nga yingisanga, hi ku fanana, vo tala va ta va lava lulameke hikwalaho ka ku yingisa ka munhu un’we.” (Varhoma 5:19) Yesu a a ri yena “munhu un’we” loyi a laveka. U suke etilweni, a ta laha misaveni tanihi munhu la hetisekekeb leswaku a ta hi fela. Hikokwalaho, swa koteka leswaku hi va lava lulameke emahlweni ka Xikwembu hi tlhela hi kuma lunghelo ra vutomi lebyi nga heriki.
LESWI ENDLEKE YESU A XANISEKA A TLHELA A FA
Ha yini a swi ri swa nkoka leswaku Yesu a fa leswaku ku hetiseka leswi? Xana Xikwembu xa Matimba Hinkwawo a xi nga ta swi kota ku humesa xileriso xa leswaku vatukulu va Adamu va pfumeleriwa ku hanya hilaha ku nga heriki? A xi ri ni vulawuri byo endla tano. Kambe sweswo a swi ta va swi kanetane ni nawu lowu xi wu vekeke wa leswaku hakelo ya xidyoho i rifu. Nawu wolowo wu nga ka wu nga cinciwi kumbe wu herisiwa leswaku wu fambisana ni swiyimo. I nawu wa vululami.—Pisalema 37:28.
Loko Xikwembu a xi nga tirhisanga vululami emhakeni leyi, vanhu a va ta va va tivutisile loko xi ta tirhisa vululami ni le timhakeni tin’wana. Hi xikombiso, xana a xi ta va xi kombise vululami loko a xi lo hlawula lava faneriwaka hi ku kuma vutomi lebyi nga heriki exikarhi ka vatukulu va Adamu? Xana a hi ta xi tshemba tanihi lexi hetisisaka switshembiso swa xona? Ku titshega ka Xikwembu hi vululami loko xi ri karhi xi lava tindlela to hi kutsula i xitiyisekiso xa leswaku minkarhi hinkwayo xi ta endla leswi lulameke.
Hikwalaho ka rifu ra Yesu ra gandzelo, Xikwembu xi hi pfulele ndlela yo kuma vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini kwala misaveni. Xiya marito ya Yesu lama tsariweke eka Yohane 3:16: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” Rifu ra Yesu a hi xikombiso xa vululami bya Xikwembu ntsena kambe ri kombisa rirhandzu lerikulu leri xi nga na rona eka vanhu.
Hambiswiritano, ha yini Yesu a boheke ku xaniseka a tlhela a fa rifu ro vava hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Tievhangeli? Ku tinyiketela ka Yesu leswaku a ringiwa hi ndlela yo vava a tlhela a tshama a tshembekile, u kanete swihehlo swa Diyavulosi swa leswaku vanhu a va nge swikoti ku tshama va tshembekile eka Xikwembu loko va ringiwa. (Yobo 2:4, 5) Xihehlo xexo xi nga ha va xi vonake onge a xi twala endzhaku ka loko Sathana a kote ku ringa Adamu loyi a a hetisekile leswaku a dyoha. Kambe Yesu loyi a a hetisekile ku fana na Adamu—u tshame a tshembekile hambileswi a xanisiweke swinene. (1 Vakorinto 15:45) Yesu u kombise leswaku Adamu na yena a a ta va a swi kotile ku yingisa Xikwembu, loko a hlawule ku endla tano. Hikwalaho ka leswi Yesu a tiyiseleke loko a xanisiwa, u hi vekele xikombiso lexinene lexi hi faneleke hi xi landzela. (1 Petro 2:21) Xikwembu xi hakele N’wana wa xona hikwalaho ko yingisa hi ku helela, hi ku n’wi nyika vutomi lebyi nga heriki etilweni.
NDLELA LEYI U NGA VUYERIWAKA HA YONA
Rifu ra Yesu ri humelerile hakunene. Gondzo leri yisaka evuton’wini lebyi nga heriki ri pfulekile. Xana wa swi lava ku hanya hilaha ku nga heriki? Yesu u vule leswi hi faneleke hi swi endla loko a ku: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.”—Yohane 17:3.
Vakandziyisi va magazini lowu va ku rhamba leswaku u dyondza leswi engetelekeke hi Yehovha, ku nga Xikwembu xa ntiyiso na Yesu Kreste n’wana wa xona. Timbhoni ta Yehovha emugangeni wa ka n’wina ti nga tsakela ku ku pfuna. U nga tlhela u kuma rungula leri nga ku pfunaka loko u nghena eka website ya hina ya www.jw.org/ts.
a Vona nhlokomhaka leyi nge “The Historical Character of Genesis,” eka buku leyi nge Insight on the Scriptures, Vholumo 1, tluka 922, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
b Xikwembu xi hundzisele vutomi bya N’wana wa xona ekhwirini ra Mariya ivi a tika naswona moya lowo kwetsima wa Xikwembu wu sirhelele Yesu leswaku a nga tswariwi a ri ni ku nga hetiseki ka Mariya.—Luka 1:31, 35.
-