Bebe a n’wi rhandza swinene tata wakwe. Marito wolawo a ma huma eka munhu loyi a tolovelane ni ndyangu wa ka vona, kambe ematshan’weni yo n’wi khutaza ma n’wi twise ku vava ngopfu. Bebe a a tshamela ku vula marito lawa, “A swi nga fanelanga leswaku a fa.” Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, loko Bebe a hlaye hi mhangu yoleyo ebukwini yo karhi, swi ve erivaleni leswaku a ha ri ni gome.

Bebe u swi xiyile leswaku swi nga teka nkarhi wo leha ku va munhu a hlula gome ro feriwa, ngopfungopfu loko ku ri hi leswaku a tolovelane ngopfu na yena. EBibeleni rifu ri hlamuseriwa tanihi “nala wo hetelela.” (1 Vakorinto 15:26) Hi ntolovela ri hi hlasela hi nga swi langutelanga, kutani ri hi hambanisa ni vanhu lava hi va rhandzaka. Hinkwerhu hi va ni gome loko hi feriwile. Hikwalaho, i swa ntumbuluko ku va hi nga swi tivi leswaku hi ta langutana njhani ni rifu ku katsa ni gome leri ri ri vangaka.

Kumbexana u nga ha tivutisa, ‘Xana swi teka nkarhi wo tanihi kwihi ku hlula gome ro feriwa? Munhu a nga swi kota njhani ku langutana ni gome? Ndzi nga va khutaza njhani lava feriweke? Xana wu kona ntshembo hi varhandziwa va hina lava feke?’

Xana u tshama u karhatiwa hi vuvabyi swa xinkarhana? Kumbexana u hatle u hola lerova u rivala ku vava loku u ku tweke. A swi vi tano loko u ri ni gome. Dok. Alan Wolfelt, ebukwini yakwe leyi nge Healing a Spouse’s Grieving Heart u tsale a ku: “A swi koteki ku ‘hlula’ gome.” Hambiswiritano, u tlhele a ku: “Hi ku famba ka nkarhi ni hi ku seketeriwa hi vanhu van’wana, gome ra wena ri ta antswa.”

Hi xikombiso, anakanya ndlela leyi Abrahama a titweke ha yona loko nsati wakwe a file. Bibele yi vula leswaku ‘Abrahama u sungule rilela Sara.’ Xiga lexi nge ‘u sungule’ xi kombisa leswaku swi n’wi tekele nkarhi ku langutana ni gome rakwe.a Xikombiso xin’wana i xa Yakobe, loyi a kanganyisiweke hi ku byeriwa leswaku n’wana wakwe Yosefa u dlayiwe hi xivandzana. U rile “masiku yo tala” naswona swirho swa ndyangu wakwe a swi nga swi koti ku n’wi chavelela. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, a a ha ri ni gome ra rifu ra Yosefa.​—Genesa 23:2; 37:34, 35; 42:36; 45:28.

Ninamuntlha swi tano eka vo tala lava nga ni gome ro feriwa hi munhu loyi a va n’wi rhandza ngopfu. Kambisisa swikombiso swimbirhi leswi landzelaka.

• “Nuna wa mina Robert, u fe hi July 9, 2008. Mixo lowu mhangu yi endlekeke ha wona a wu fana ni wa masiku man’wana. Endzhaku ka loko hi fihlurile, hilaha a hi tolovele ku endla hakona loko a ya entirhweni, hi tswontswanile, hi angarhana, a ndzi byela leswaku ‘wa ndzi rhandza’ na mina ndzi vula tano. Mbilu ya mina ya ha vava hambileswi se ku hundzeke malembe ya tsevu. Ndzi anakanya leswaku a ndzi nge pfuki ndzi rivale hi rifu ra Rob.”​—Gail, loyi nga ni malembe ya 60.

• “Hambileswi ndzi nga ni malembe yo tlula 18 ndzi feriwe hi nsati wa mina loyi a a ndzi n’wi rhandza, ndza ha n’wi kumbuka naswona ndza ha ri ni gome. Loko ndzi vona nchumu lowu kokaka mahlo, ndzi anakanya hi yena kutani ndzi tivutisa leswaku a ta titwa njhani hi ku vona leswi ndzi swi vonaka.”​—Etienne, loyi a nga ni malembe ya 84.

Swi le rivaleni leswaku i swa ntumbuluko ku twa ku vava ko tano ni ku va ni gome leri tekaka nkarhi wo leha. Un’wana ni un’wana u langutana ni gome hi ndlela yakwe naswona ku ta va ku nga ri vutlhari ku sola ndlela leyi munhu a langutanaka ni gome ha yona. Hi nkarhi lowu fanaka, hi fanele hi papalata ku tivona nandzu loko ndlela leyi hi langutanaka ni gome ra hina ha yona yi nga lawuleki. Hi nga langutana njhani ni gome?

Ku ni swikhutazo swo tala loko swi ta emhakeni leyi. Hambiswiritano, a hi hinkwaswo swi pfunaka. Hi xikombiso, van’wana va nga ha ku khutaza leswaku u nga rili kumbe ku kombisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Van’wana va nga ha ku khutaza leswaku u rila ni ku kombisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Bibele yi ni langutelo lerinene hi mhaka leyi, leri seketeriwaka hi mindzavisiso ya sweswinyana.

Hi ku ya hi mindhavuko yin’wana vavanuna a va fanelanga va rila. Xana ku ni xivangelo xo khomiwa hi tingana loko u rila, hambi u voniwa hi vanhu? Vativi va miehleketo va pfumela leswaku ku rila i ndlela leyi tolovelekeke yo langutana ni gome. Ku rila swi nga ku pfuna leswaku hi ku famba ka nkarhi u kota ku langutana ni gome hambileswi u feriweke. Hambiswiritano, ku tumbeta ndlela leyi u titwaka ha yona swi nga ha ku vavisa. Bibele a yi swi seketeli leswaku swi hoxile ku rila loko munhu a ri ni gome. Anakanya hi xikombiso xa Yesu. Hambileswi a ri ni matimba yo pfuxa vanhu lava feke, u ririle a vona hi vanhu loko ku fe munghana wakwe Lazaro, loyi a n’wi rhandza!​—Yohane 11:33-35.

Hakanyingi munhu wa hlundzuka loko a ri ni gome, ngopfungopfu loko rifu ri endleke hi xitshuketa. Ku ni swivangelo swo tala leswi nga endlaka leswaku munhu loyi a feriweke a hlundzuka, swi nga ha vangiwa hi marito lama tlhavaka lama vuriwaka hi munhu loyi a n’wi xiximaka. Wanuna un’wana wa laha Afrika Dzonga, loyi a vuriwaka Mike u ri: “A ndzi ri ni malembe ya 14 loko tatana a fa. Enkosini wakwe, mufundhisi wa kereke ya Anglican u vule leswaku Xikwembu xi lava vanhu lavanene naswona xi hatla xi va teka.a Sweswo swi ndzi hlundzukisile hikuva a hi n’wi lava tatana. Hambileswi ku hundzeke malembe ya 63, ni sweswi ndza ha twa ku vava.”

Xana ku vuriwa yini loko u tivona nandzu? Ngopfungopfu loko rifu ri humelele hi xitshuketa, munhu loyi a feriweke a nga ha tshamela ku anakanya a ku, ‘A swi ta va swi nga humelelanga loko a ndzi endle swilo hi ndlela yin’wana.’ Kumbexana loko u hetelela ku vulavula ni mufi a mi holovile. Sweswo swi nga ha hoxa xandla eka ku va u titwa nandzu.

Loko u titwa nandzu naswona u hlundzuka, i swa nkoka leswaku u kombisa ndlela leyi u titwaka ha yona. Vulavula ni munghana loyi a nga ta ku yingisela a tlhela a ku tiyisekisa leswaku swi tolovelekile ku va vanhu lava feriweke va titwa hi ndlela yoleyo. Bibele ya hi tsundzuxa: “Nakulorhi wa ntiyiso u ni rirhandzu nkarhi hinkwawo, naswona i makwerhu la velekiweke loko ku ri ni maxangu.”​—Swivuriso 17:17.

Munghana lonkulu loyi munhu la feriweke a nga vaka na yena i Yehovha Xikwembu Muvumbi wa hina. N’wi phofulele leswi nga embilwini hi xikhongelo hikuva wa ‘ku khathalela.’ (1 Petro 5:7) Ku tlula kwalaho, u tshembisa leswaku hinkwavo lava endlaka tano va ta va ni “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo.” (Vafilipiya 4:6, 7) Nakambe pfumelela Xikwembu leswaku xi ku pfuna u hlakarhela hi ku tirhisa Rito ra xona leri chavelelaka, ku nga Bibele. Tsala matsalwa lama chavelelaka. (Vona bokisi leri nga laha hansi.) U nga ha tlhela u nhlokohata man’wana ya wona. Ku anakanya hi sweswo swi nga ku pfuna, ngopfungopfu nivusiku loko u ri wexe naswona swi ku tikela ku etlela.​—Esaya 57:15.

Wanuna wa malembe 40, loyi hi nga ta n’wi vitana Jack, wa ha ku feriwa hi nsati hikwalaho ka khensa. Jack u vula leswaku minkarhi yin’wana u titwa a ri ni xivundza ngopfu. Kambe u pfuniwe hi xikhongelo. Wa hlamusela, “Loko ndzi khongela eka Yehovha a ndzi vi na xivundza. Minkarhi yo tala nivusiku ndzi heleriwa hi vurhongo. Endzhaku ko hlaya ni ku anakanyisisa hi Matsalwa lama khutazaka, ndzi tlhela ndzi phofula ta le mbilwini hi xikhongelo, ndzi va ni ku rhula ka mianakanyo ni ka mbilu ivi ndzi kota ku tlhela ndzi etlela.”

Nhwanyana loyi a vuriwaka Vanessa wa ha ku feriwa hi mana wakwe hikwalaho ka vuvabyi. Na yena u vone matimba ya xikhongelo. U ri: “Hi minkarhi yo tika, a ndzi ta vitana vito ra Xikwembu ivi ndzi rila. Yehovha u yingisele swikhongelo swa mina naswona minkarhi hinkwayo a a ndzi nyika matimba lawa a ndzi ma lava.”

Vatsundzuxi van’wana va vanhu lava va feriweke va khutaza lava nga ni gome leswaku va katseka eka mintirho yo pfuna van’wana. Ku endla tano swi tisa ntsako naswona swi nga ha hunguta gome. (Mintirho 20:35) Vakreste vo tala lava feriweke va kume leswaku ku pfuna van’wana swa va chavelela swinene.​—2 Vakorinto 1:3, 4.

Xana u tshame u titwa u nga pfuni nchumu loko munhu loyi u n’wi toloveleke a ri ni gome ro feriwa hi loyi a a n’wi rhandza? Minkarhi yin’wana hi nga ha kanakana ku vula kumbe ku endla swo karhi kutani hi nga vuli nchumu. Kambe ku ni swin’wana leswi pfunaka leswi hi nga swi endlaka.

Hakanyingi, i swa nkoka leswaku u va kona ni ku vula u ku: “Ndzi twa ku vava hi leswi ku humeleleke.” Eka mindhavuko yo tala, ku angarha munhu kumbe ku n’wi khoma katla i ndlela leyi pfunaka yo kombisa leswaku wa khathala hi yena. Loko munhu loyi a feriweke a lava ku vulavula, n’wi yingise hi ndlela leyi kombisaka ntwelavusiwana. Xa nkoka swinene, endlela ndyangu lowu feriweke mintirho leyi kumbexana wu tsandzekaka ku yi endla, yo fana ni ku sweka, ku khathalela vana hambi ku ri ku pfuneta hi malunghiselelo ya nkosi loko va swi tsakela. Sweswo swi nga pfuna swinene ku tlula ku vula marito yo chavelela.

Hi ku famba ka nkarhi u nga ha susumeteleka ku vulavula hi mufi, kumbexana u vulavula hi timfanelo takwe letinene kumbe mintokoto leyi tsakisaka. Ku vulavurisana ko tano ku nga ha endla leswaku loyi a feriweke a n’wayitela. Hi xikombiso, Pam, loyi a feriweke hi nuna wakwe Ian, malembe ya tsevu lama hundzeke u ri: “Minkarhi yin’wana vanhu va ndzi byela swilo leswinene leswi Ian a swi endleke, leswi a ndzi nga swi tivi naswona swi ndzi endla ndzi tsaka.”

Xiviko xa valavisisi xi vula leswaku vanhu vo tala lava feriweke va pfuniwa ngopfu loko va ha ku feriwa kambe endzhakunyana vanghana va vona va nga ha va rivala, va nga ha va pfuni ivi va khomeka hi mintirho ya vona. Hikwalaho, nkarhi ni nkarhi burisana ni munghana wa wena loyi a feriweke.a Vanhu vo tala lava nga ni gome va swi tsakela sweswo leswaku va nga tshameli ku va ni gome.

Xiya xikombiso xa Kaori nhwanyana wa Mujapani, loyi a ri ni gome ro feriwa hi mana wakwe ivi endzhaku ka tin’hweti ta 15 a feriwa hi sesi wakwe. Lexi tsakisaka, u ye emahlweni a kuma nseketelo eka vanghana vakwe vo tshembeka. Un’wana wa vona loyi a vuriwaka Ritsuko loyi a nga nkulu ngopfu eka Kaori, u kombele ku va munghana wakwe lonkulu. Kaori u ri: “Ku vula ntiyiso a swi ndzi tsakisanga sweswo. A ndzi nga swi lavi leswaku munhu un’wana a tiendla mana wa mina hikuva a ndzi ehleketa leswaku a nga kona loyi a nga swi kotaka. Hambiswititano, ndlela leyi Manana Ritsuko a ndzi khomeke ha yona yi endle leswaku ndzi tolovelana na yena swinene. Vhiki ni vhiki, a hi famba swin’we eka ntirho wo chumayela hi tlhela hi ya eminhlanganweni ya Vukreste. Minkarhi yo tala a ndzi rhamba leswaku ndzi ya nwa tiya na yena, a a ndzi tisela swakudya a tlhela a ndzi tsalela mapapila ni makhadi. Langutelo lerinene ra Manana Ritsuko ri ndzi khumbe swinene.”

Se ku hundze malembe ya 12 mana wa Kaori a file naswona namuntlha yena ni nuna wakwe i vachumayeri va nkarhi hinkwawo. Kaori u ri: “Manana Ritsuko u ya emahlweni a kombisa leswaku wa khathala hi mina. Loko ndzi ri ekaya ndza n’wi endzela nkarhi ni nkarhi naswona ndza tiphina hi xinakulobye lexi khutazaka na yena.”

Xikombiso xin’wana i xa Poli, loyi a nga Mbhoni ya Yehovha eCyprus, loyi a pfunekeke hi ku seketeriwa nkarhi ni nkarhi. Poli a ri ni nuna loyi a ri ni musa loyi a a vuriwa Sozos, loyi tanihi murisi la nga Mukreste a a veka xikombiso lexinene hi ku rhamba vana lava nga riki na vatswari ni tinoni ekaya ra vona leswaku va tiphina hi swakudya ni xinakulobye. (Yakobo 1:27) Lexi twisaka ku vava, loko a ri ni malembe ya 53, Sozos u dlayiwe hi tshumba ra le byongweni. Poli u ri: “Ndzi feriwe hi nuna wa mina loyi hi tshameke swin’we malembe ya 33.”

Endzhaku ka nkosi, Poli na Daniel n’wana wakwe wa jaha, loyi a nga ni malembe ya 15 va rhurhele eCanada. Kwalaho va sungule ku hlanganyela ni vandlha ra Timbhoni ta Yehovha. Poli u ri: “Vanghana va le vandlheni lerintshwa a va nga tivi nchumu hi vutomi bya hina bya khale ni swiyimo swo tika leswi hi langutaneke na swona. Kambe sweswo a swi va sivelanga leswaku va hi tshinelela ni ku hi chavelela hi marito ya vona ya musa ni ku hi pfuna. Hakunene mpfuno wa vona a wu ri wa nkoka swinene hi nkarhi wolowo tanihi leswi n’wananga a a lava tatana wakwe! Lava rhangelaka evandlheni va kombise leswaku va khathala swinene hi Daniel. Un’wana eka vona a a rhamba Daniel loko a ri karhi a tiphina hi xinakulobye ni vanghana vakwe kumbe loko a ya tlanga bolo na vona.” Sweswi, Poli ni n’wana wakwe se swi va fambela kahle.

Entiyisweni, ku ni tindlela to tala leti hi nga pfunaka van’wana ha tona swin’we ni ku chavelela lava nga ni gome. Bibele yi tlhela yi hi chavelela hi ku hi nyika ntshembo lowu tsakisaka hi vumundzuku.

Tsundzuka leswaku Gail, loyi ku vulavuriweke ha yena eka nxaxamelo wa swihloko leswi, wa kanakana leswaku u ta kala a rivala hi rifu ra nuna wakwe Rob. Hambiswiritano, u swi langutele hi mahlongati ku tlhela a n’wi vona emisaveni leyintshwa, leyi Xikwembu xi hi tshembisaka yona. U ri: “Tsalwa leri ndzi ri rhandzaka ngopfu i Nhlavutelo 21:3, 4.” Yi ri: “Xikwembu hi xiviri xi ta va na vona. Kutani xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona. Swilo swo sungula swi hundzile.”

Gail u ri: “Xitshembiso lexi xi swi hlamusela kahle. Ndzi va twela vusiwana vanhu lava feriweke hi vanhu lava va va rhandzaka kambe va nga ri na ntshembo wo tlhela va va vona.” Gail u endla leswi fambisanaka ni tidyondzo leti a pfumelaka eka tona hi ku endla ntirho wa ku tirhandzela tanihi muchumayeri wa nkarhi hinkwawo, u byela vaakelani vakwe hi xitshembiso xa Xikwembu xa le nkarhini lowu taka xa leswaku “rifu a ri nge he vi kona.”

U nga ha ku, ‘Sweswo a swi tshembisi.’ Kambe xiya xikombiso xa wanuna loyi a a vuriwa Yobo. A a vabya ngopfu. (Yobo 2:7) Hambileswi Yobo a navela onge a nga fa, a a ri ni ntshembo wa leswaku Xikwembu xi ni matimba yo endla leswaku a tlhela a hanya emisaveni. U vule hi ku tiyiseka a ku: “Onge u nga ndzi tumbeta eSheol . . . U ta vitana, mina ndzi ta ku hlamula. U ta navela ntirho wa mavoko ya wena.” (Yobo 14:13, 15) Yobo a ri ni ntshembo wa leswaku Xikwembu a xi ta n’wi tsundzuka naswona a xi ta lava ku n’wi pfuxa.

Ku nga ri khale, Xikwembu ti ta pfuxa Yobo ni vanhu van’wana va ntsandza vahlayi, loko misava leyi yi ta va se yi hundzuriwe paradeyisi. (Luka 23:42, 43) Bibele yi tiyisekisa mhaka leyi, eka Mintirho 24:15 leyi nge: “Ku ta va ni ku pfuxiwa” ka lava feke. Yesu wa hi tiyisekisa, “Mi nga hlamaleni ha swona, hikuva nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya xitsundzuxo va nga ta twa rito ra yena kutani va huma.” (Yohane 5:28, 29) Yobo u ta vona xitshembiso xexo loko xi hetiseka. U ta tlhela a kuma “matimba yakwe ya vuntshwa” naswona nyama yakwe yi ta va “yintshwa ku tlula evuntshweni.” (Yobo 33:24, 25) Ku ta endleka leswi fanaka eka lava tlangelaka musa wa Xikwembu wo pfuxa vafi.

Loko u ri ni gome hikwalaho ko feriwa hi loyi u n’wi rhandzaka, rungula leri hi buleke ha rona swi nga ha endleka ri nga endli leswaku gome ra wena ri suka hi ku helela. Kambe loko u anakanyisisa hi switshembiso swa Xikwembu leswi kumekaka eBibeleni, u nga va ni ntshembo wa xiviri ni matimba yo tiyisela.​—1 Vatesalonika 4:13.

Xana u nga tsakela ku dyondza swo tala hi ndlela yo langutana ni gome? Kumbexana u ni swivutiso leswi fambisanaka na rona, swo tanihi lexi nge “Ha yini Xikwembu xi pfumelela vubihi ni ku xaniseka?” Hi kombela u nghena eka website ya hina ya jw.org/ts, leswaku u vona ndlela leyi ha yona Bibele yi hi nyikaka tinhlamulo leti chavelelaka ni leti pfunaka.