Ku Avanyisa Ka Xikwembu Ku Fanele Ku Twarisiwa
“U yima, u v̌a byela hikwaŝo leŝi nḍi nga ta ku lerisa ŝona; u nga tšhav̌i mahlweni ka v̌ona.”—YEREMIA 1:17.
1. Timbhoni ta Yehova ‘ti pfumelele ku vonakala ka tona ku voninga’ eJarimani ya Manazi hi ndlela yihi?
“KU XANISIWA ka Timbhoni ta Yehova eMfun’weni wa Tihanyi [wa Jarimani ya Manazi] ku humelerile exikarhi ka minkarhi yin’wana ya ndzingo evurungurwini bya tona.” (Holocaust Studies Annual, Vholumo II—The Churches’ Response to the Holocaust) Daily News ya Afrika Dzonga ya July 15, 1939, mayelana na Timbhoni ta le Jarimani na yona yi te: “Ku fana na rivoni leri nga timekiki, ntlawanyana lowu wa vavanuna ni vavasati va Vakriste wu yime wu tiyile eripfumelweni ra wona, mutwa etlhelweni ra Hosi ya le Munich [Adolf Hitler] ni vumbhoni lebyi hanyaka bya rifu rakwe.” Marito lawa ma hi tsundzuxa leswaku Yesu u te valandzeri vakwe va ta va “ku vonakala ka misava” naswona va ta fanela ku pfumelela rivoni ra vona ri voninga emisaveni, ku nga khathariseki leswaku swi lava yini.—Matewu 5:11, 12, 14-16.
2, 3. Hi xihi xikombiso xo chumayela handle ko chava lexi humeleleke eSri Lanka?
2 Xiviko xin’wana, lexi humaka etikweni leri teleke vutherorisi ra Sri Lanka, xi vulavula hi ta Mbhoni leyintsongo ya Mutamil, David Gunaratnam, leyi, hi endlelo ra Yeremiya ra ntiyiso, handle ko chava yi chumayeleke tindhuna ta nyimpi. A yi rhendzeriwe hi majaha man’wana ku n’wi konanisa. Xiviko xi ri: “Vatirhela-mfumo ni majaha va tsakisiwe swinene hi vutivi lebyikulu bya jaha naswona ku tlula sweswo, hi ku tshembeka ka rona ka le rivaleni, ngopfu-ngopfu loko ri te, ‘Naswona loko ndzo hlangana ni vahi kumbe vahi lava vuriwaka matherorisi, ndzi ta chumayela mhaka leyi fanaka ni le ka vona.’”
3 Hi vusiku byebyo u tekiwe hi matherorisi ekaya ra yena, lama n’wi lumbeteke ku va la tirhisanaka ni vuthu. U tshikelele vukala-tlhelo byakwe ni ku vula leswaku a a chumayela mahungu ya Mfumo wa Xikwembu ntsena. “Ndzi endla ntirho wa Xikwembu naswona ndzi ta hambeta ndzi wu endla. Ndzi chumayela hi vutlhari eka un’wana ni un’wana la nga ta yingisa.” Mbhoni leyi yo tiya yi baleseriwe yi fa hi matherorisi, yi siya noni leyintshwa ni n’wana wa mufana.—Ringanisa Mintirho 7:51-60.
4. Hi kwihi ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehova loku pfumeleriweke hi vafundhisi ku humeleleke etikweni ra Latin America?
4 Etikweni ra Latin America, laha ku xanisiwa ka Timbhoni ta Yehova ku pfumeleriweke ni ku seketeriwa hi vafundhisi van’wana va Makhatoliki ni va Mapresbyteriya, ku huma xiviko lexi: “A ku ri na ntlhanu wa Timbhoni ta Yehova evuhlayiselweni bya masocha . . . A va tshamela ku biwa naswona va vekiwa voxe va ri hava swakudya. Mutirhela-mfumo wa hulumendhe loyi a a tirha ku dyondzisa entlaweni wa hina u va xupurile hikwalaho ko chumayela masocha man’wana. U vule leswaku eka hinkwabyo vukhongeri byo hambana-hambana, Timbhoni ta Yehova a ti ri na khombo ku tlurisa.”
Nsusumeto Ni Xiendlo
5. Tanihi le mhakeni ya Yeremiya, i yini hakanyingi lexi susumetelaka ku xanisiwa ka Timbhoni?
5 Ee, hi laha Yeremiya a xanisiweke ha kona hi vafumi va vukhongeri ni va politiki va siku ra yena, kutani Timbhoni ta Yehova ti langutane ni ku kanetiwa hi vanhu volavo emisaveni hinkwayo. I yini lexi susumetelaka swiendlo leswi ke? Hambi leswi Timbhoni ti nga xiyenge lexi nga ni ku rhula ni lexi hlayisaka nawu swinene xa tiko rihi na rihi, valala va tona va teka Rito ra Xikwembu ri ri na khombo, hikuva va nyanya no ala rungula ra rona mayelana na Mfumo wa Xikwembu. Ku chumayela ka vona hi vurhena ni minsinya ya milawu swi paluxa vutianakanyi ni vuxisi bya swirho swa politiki, mabindzu ni swa vukhongeri swa mafambiselo ya Sathana.—Yohane 15:18, 19; 1 Yohane 5:19.
6. Timbhoni ta Yehova ti wu tekise ku yini nxaniso?
6 Hambi swi ri tano, ku nga khathariseki ku khotsiwa, ku biwa naswona hambi ku ri rifu, Timbhoni ta Yehova emisaveni hinkwayo ti endle ku fana na Yeremiya wa khale. Loko ti ri karhi ti kombisa rirhandzu ni vutlhari, ti ya emahlweni ti chumayela ku avanyisa ka Xikwembu loku nga toloveriwangiki eka vamatiko. (2 Timotiya 2:23-26) Ta swi tiva leswaku ti fanele ku yingisa Xikwembu tanihi Mufumi ku tlula vanhu. (Mintirho 4:19, 20; 5:29) Ta xi tiva xitsundzuxo xa Pawulo eka Vakriste va Vaheveru, ku nga, ku tiyisela eku endleni ka ku rhandza ka Xikwembu. Kutani ti ta vona ku hetiseka ka xitshembiso, vutomi lebyi nga heriki. Kutani ke, ku fana na Pawulo na Yeremiya, hi fanele hi swi kota ku vula hi ku: “Kutani hina a hi va ntlawa wa lava tlhelelaka endzhaku ku ya eku loveni, kambe hi wa lava nga ni ku pfumela, leswaku hi hlayisa mimoya ya hina.”—Vaheveru 10:35-39.
Yeremiya Wa Manguva Lawa U Paluxa Vujagana
7. Timbhoni eka lembe xidzana ra vu-20 ti xi landzele njhani xikombiso xa vaprofeta lava tshembekaka va Yehova lava rhumiweke eka Israyele na Yuda ke?
7 Hi laha Yehova a hambeteke a rhumela vaprofeta va yena eIsrayele ni le Yuda, u rhumele timbhoni ta yena ku kandziyisa rungula ra ku avanyisa ka yena loku taka. (Yeremia 7:25, 26; 25:4, 8, 9) Ngopfu-ngopfu ku sukela hi lembe leri nyanyulaka emoyeni ra 1919, masalela lama totiweke ya vamakwavo va Kriste handle ko chava va tivise ku avanyisa ka Xikwembu, marungula ya matimba ya nhlomulo, eka Vujagana. (Ringanisa Yeremia 11:9-13.) Elembeni rero magazini wa The Golden Age wu humesiwile. Hi malembe ni tinhloko-mhaka ta yona leti cinciweke, Consolation (1937) na Awake! (1946), yi pfune ku paluxa vunwa bya vukhongeri bya Vujagana ni Vukriste bya byona bya mavunwa.
8, 9. (a) Ha yini tikereke ti soriwile hi 1922? (b) Hi rihi khombo leri ti vhumberiweke rona?
8 Hi xikombiso, Golden Age ya October 11, 1922, yi sole vukhongeri byo hemba hi marito lama: “Matshalatshala hinkwawo ya tinhlengeletano ta mintlawa ya tikereke, vafundhisi va tona, varhangeri va tona ni vapfuni va tona, lava tirhelaka ni ku lulamisa mafambiselo ya swilo emisaveni . . . ma fanele ku tsandzeka, hikuva a va vumbi xiphemu xa Mfumo wa Mesiya. Lava hi laha ku hambanaka, hi Nyimpi [yo Sungula] ya Misava, vafundhisi va mintlawa leyi yo hambana-hambana ya tikereke a va nga tshembeki eka Hosi Yesu Kriste eka leswi lerova hi ku hoxisa va hlangana ni mabindzu lamakulu ni van’watipolitiki lavakulu ku yisa Nyimpi ya Misava emahlweni.”
9 Xisolo xiye emahlweni: “Va ye emahlweni va ala Hosi ni mfumo wa yona naswona va kombisa ku pfumala ku tshembeka ka vona hi ku tihlanganisa na nhlengeletano ya Sathana hi ku tirhandzela naswona hi vurhena va huwelela emisaveni leswaku Ntwanano wa Matiko i xikombiso xa mfumo wa Xikwembu emisaveni.” Eku heteleleni ku te rungula ra “khombo,” kumbe ku avanyisa: “Hi ku ya hi marito ya Kriste Yesu, sweswi ku na nkarhi lowukulu wa ‘mahlomulo lama nga si tshamaka ma va kona ku sukela eku tumbulukeni ka misava ku fikela namuntlha, lowu nga ta ka wu nga ha vi kona nakambe.’”
10. Hi xihi xisolo lexi endliweke hi 1926?
10 Ntirho wa Yeremiya wu kurisiwile hi ku tirhisiwa ka matsalwa man’wana, tanihi magazini wa Xihondzo xo Rindza, swibukwana ni tibuku. Hi xikombiso, hi 1926 buku leyi nge Deliverance yi katse ku paluxiwa ka matimba ka tidyondzo leti hambukisaka ta Vujagana. Eka tluka 203 yi ri: “Tidyondzo ta vunwa a ti nyikeriwa hi ku ntshunxeka [eka Vujagana lebyi gwineheke] kutani ti siva ntiyiso. Exikarhi ka tona a ku ri na tidyondzo ta vunharhu-un’we, ku ka mimoya hinkwayo yi nga fi, ku xanisiwa loku nga heriki ka lavo biha, mpfumelelo lowu humaka eka Xikwembu wa vafundhisi ni mpfumelelo lowu humaka eka Xikwembu wa tihosi leswaku ti fuma. Hi ku famba ka nkarhi, Mariya mana wa n’wana Yesu, u endliwe xikwembu; kutani vanhu va rhamberiwa ku n’wi gandzela tanihi mana wa Xikwembu.”
Vujagana Lebyi Vangaka Ku Avana Byi Tsundzuxiwa
11, 12. (a) Xiyimo xa vafundhisi xo pfumala vukala-tlhelo xi paluxiwe hi ndlela yihi? (b) Hi xihi xitsundzuxo lexi nyikeriweke hi ntlawa wa Yeremiya?
11 Buku yoleyo yi paluxe ku hlanganyela ka vafundhisi etinyimpini, yi ku: “Vafundhisi lava va mafambiselo yo hambana-hambana ya tikereke va katekisa mavuthu lama rhumiwaka hi swiyenge swa mabindzu ni swa politiki, naswona mikhongelo ya vona ya nyikeriwa ku nga khathariseki tlhelo leri masocha ma lwelaka eka rona. Vafundhisi hinkwavo va tivula lava khongelaka Xikwembu xin’we ku katekisa mavuthu lama lwaka ya matlhelo ha mambirhi.” (Ringanisa Yeremia 7:31.) Kutani ku avanyisa loku tshinelaka ku tivisiwa: “Hinkwavo vanhu lava yaka ku ya vumba xiphemu lexi vonakaka xa nhlengeletano ya Sathana va karhi va hlengeletiwela nyimpi leyikulu ya Armagedoni.”—Nhlavutelo 16:14-16.
12 Ku fana ni le sikwini ra Yeremiya, loko varhangeri va vule leswaku va hlayisekile naswona va na ku rhula na Xikwembu, “kutani varhangeri lava va tikereke va titiyisekisa leswaku va hlayisekile, leswaku va lava ntsena ku vitaniwa hi vito ra Kriste, va ri karhi va tlanga hi ndzilo. Va tidlaya mahlo leswaku va nga voni xiyimo lexi nga kona hi ku tichela sava ematihlweni ya vona vini kun’we ni le matihlweni ya vanhu-kulobye.” (Deliverance, tluka 270) Ku tixisa ka vona ku paluxiwile hi Swichudeni sweswo swa migingiriko swa Bibele, hi laha Timbhoni ta Yehova a ti tiviwa ha kona hi nkarhi wolowo.—Matewu 7:21-23.
13. Hi xihi xiendlakalo lexi humeleleke hi 1931, ha yini a xi fanerile?
13 Hi ku famba ka nkarhi, Swichudeni swa Bibele swi ve leswi fanaka swinene na Yeremiya loko, hi 1931, entsombanweni eColumbus, Ohio, U.S.A., ku tivisiwile leswaku vito leri humaka eBibeleni ra ntlawa lowu wa vurhena wa Vakriste ri fanele ku va “Timbhoni ta Yehova.” (Esaya 43:10-12) Vito rero ri boxiwile hi lembe xidzana ra vunhungu B.C.E. loko Yehova a ri tirhise eka Israyele. Kutani, kwalomu ka malembe ya dzana endzhaku, loko Yeremiya a tirhe tanihi muprofeta, na yena a a ri mbhoni ya Yehova. (Yeremia 16:21) Hi laha ku fanaka Yesu, loko a te emisaveni tanihi Muyuda, a a ri mbhoni ya Tata wakwe, Yehova. (Yohane 17:25, 26; Nhlavutelo 1:5; 3:14) Hikwalaho, a swi fanerile leswaku hi nkarhi lowu faneleke wa Xikwembu, vanhu va xona eku heteleleni a va ta fanelekela vito leri hlawuleke hi Xikwembu.—“Timbhoni ta Yehova.”—Yohane 17:6, 11, 12.
Vujagana Byi Fununguriwa
14. Vujagana byi paluxiwe njhani hi malembe ya 70 lama hundzeke?
14 Hi malembe ya makume-nkombo lama hundzeke, malunghana ni ku twarisa ku langutela loku vangamaka ka Mfumo wa Yehova lowu taka, Timbhoni ta Yehova ti hangalase ndhambi leyi tiyeke ya ku sola ni ku avanyisa emisaveni hinkwayo. Hi madzana ya timiliyoni ya tibuku leti ti tiseketeleke hi Bibele, leti kongomaka, leti fayetelaka, ti paluxe Vujagana tanihi muhlohleteri wa matimba eka vuoswi bya vukhongeri, “Babilona Lonkulu,” loyi a soriwaka eka Nhlavutelo tindzima 17 na 18. (Vona “Babylon the Great Has Fallen!” God’s Kingdom Rules!, matluka 576-615, leyi humesiweke hi 1963 hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.)
15. Vujagana byi fununguriwe njhani hi 1955?
15 Hi 1955 Timbhoni ta Yehova ti hangalase timiliyoni ta tikopi ta xibukwana lexi nge Christendom or Christianity—Which One Is “the Light of the World”? Magidi ma yisiwe hi ku kongoma eka vafundhisi va Vujagana. Naswona xibukwana xexo xi va byele yini xana? Hi endlelo ra Yeremiya ra ntiyiso, xi te: “Ku nga khathariseki mimbuyelo leyi n’wi vekeke emahlweni hi tlhelo ra ikhonomi, miehleketo ni nyimpi, Vujagana a byi tivonakarisanga byi ri ‘ku vonakala ka misava.’ Ha yini swi nga ri tano? . . . A byi chumayeri kumbe ku tirhisa Vukriste [bya Bibele].” Kutani xi tlakuse xivutiso lexi: “Xana ku paluxiwa ka vukhongeri byo hemba i ku xanisiwa ka valandzeri va byona ke? Xana i ku namarhela vukhongeri bya wena hi ndlela leyi nga riki ya Vukriste?”
16. Xana a ku ri ku namarhela vukhongeri bya vona ku va Timbhoni ti paluxa Vujagana ke? Hlamusela.
16 Nhlamulo yi te: “E-e; sweswo swi ta vula leswaku Yesu a a ri muxanisi wa Vayuda la namarhelaka vukhongeri byakwe, . . . ni vaprofeta va Yehova va khale hinkwavo emahlweni ka Yesu [ku katsa na Yeremiya] a va ri vaxanisi ni vanamarheli va vukhongeri bya vona, hikuva hinkwavo va paluxe vukhongeri byo hemba bya Vayuda lava gwineheke ni bya matiko ya vuhedeni.” Entiyisweni, loko Vakriste va ntiyiso va ta va ‘ku vonakala ka misava,’ kutani “munyama” wa moya wu fanele ku paluxiwa. (2 Vakorinto 6:14-17) Leswi a swi vuli swona leswaku vanhu va hlaseriwa kambe, ematshan’wini ya sweswo, mafambiselo lawa ya va endlaka mahlonga. Xisweswo, Yehova u nyike Yeremiya xileriso a ku: “Wena-ke, tibohe ŝisuti, u yima, u v̌a byela hikwaŝo leŝi nḍi nga ta ku lerisa ŝona; u nga tšhav̌i mahlweni ka v̌ona . . . V̌a ta lwa na wena, kambe v̌a nga ka v̌a nga ku hluri, hikuv̌a nḍi na wena e ku ku lwela, ku v̌ula Yehova.”—Yeremia 1:17, 19.
Ntirho Wa Yeremiya Wu Ta Eku Heleni
17, 18. (a) Timbhoni ta Yehova ti yise ntirho wa tona wa Yeremiya emahlweni emalembeni ya sweswinyana hi ndlela yihi? (b) Hi xihi xitsundzuxo lexi nyikiweke va timbilu letinene?
17 Xana Timbhoni ta Yehova ti ku hungutile ku avanyisa ka Xikwembu? Hakunene, hi hanya eka nguva leyi ku kombisa swihoxo swa vukhongeri byin’wana swi tekiwaka ku nga ri xilo xo xi endla. Hambi swi ri tano, tibuku ta Timbhoni ta Yehova ti vula rungula leri fanaka ra ku avanyisa eka Vujagana tanihi masiku. Hi xikombiso, eka malembe ya mune lama hundzeke Timbhoni ta Yehova ti kandziyise tikopi ta 32 wa timiliyoni ta buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni, hi tindzimi ta 76. Buku leyi yi nyika tinhlamulo ta swivutiso swo tala swa namuntlha, swo tanihi ku “Ku Humelela Yini Eku Feni?” “Hikwalaho ka Yini Xikwembu Xi Pfumelele Vubihi?” ni lexi nge “Ku Hlawula Vukhongeri Bya Ntiyiso.” Nakambe yi nyika ni xitsundzuxo xa le rivaleni malunghana ni mfumo wa misava wa vukhongeri byo hemba.
18 Eka ndzima 25, leyi nga ni nhloko-mhaka leyi nge “U Wa Misava Ya Sathana, Kumbe Mafambiselo Lamantshwa Ya Xikwembu?” yi ri: “A Bibeleni vukhongeri bya mavunwa byi hlamuseriwa tanihi ‘muoswi lonkulu’ kumbe nghwavava, leyi nga ni vito ra ‘Babilona Lonkulu.’ . . . I ntiyiso leswaku evurungurwini hinkwabyo vukhongeri byi pholonganile ni tipolitiki, hakanyingi byi byela tihulumendhe leswi ti fanelaka ku swi endla.” Kutani ke, hi xihi xiendlo lexi buku yi xi khutazaka? Ya vutisa: “Xana wa swi lava ku va xiphemu xa misava ya Sathana? Kumbe u wa mafambiselo lamantshwa ya Xikwembu ke? Loko u ri wa mafambiselo lamantshwa ya Xikwembu, u ta tihambanisa ni misava, ku katsa ni vukhongeri bya yona bya mavunwa. U ta hlayisa xileriso lexi nge: ‘N’wina vanhu va mina, humani mi n’wi siya [Babilona Lonkulu].’ (Nhlavutelo 18:4)”
19. U nga kombisa njhani leswaku rito ra Yeremiya wa manguva lawa a ri hungutiwanga esikwini leri ra namuntlha?
19 Rungula leri ra matimba ra ku hlawula ni ku avanyisa ri twala kahle ebukwini leyi nge Nsirhelelo Wa Misava Hinkwayo Ehansi Ka “Hosana Ya Ku Rhula,” leyi humesiweke hi 1986 (tikopi ta timiliyoni ta tsevu hi tindzimi ta 25). Yi paluxa vafundhisi va Vujagana hi ku ‘hlohlotela majaha-ntiyela ku ya etimbaleni ta nyimpi’ ta Nyimpi yo Sungula ya Misava. Yi ya emahlweni: “Vujagana byi ya emahlweni byi va nala wa Xikwembu lexi nga Henhla-henhla ku ta fika sweswi. Kunene a byi na nsirhelelo wa Xikwembu, kutani hikwalaho ka xivangelo lexi xa nkoka vukona bya byona hi lebyi byi nga sirheletekangiki.” (Vona matluka 30-2.) Rito ra Yeremiya wa manguva lawa a ri hungutiwanga! Hambi leswi matshalatshala ma endliwaka hi vafundhisi ni van’watipolitiki ku sivela ku chumayeriwa ka ku avanyisa ka Xikwembu, timbhoni ta xona leti tshembekeke ti ya emahlweni, ti tiyimisele ku heta ntirho wa ku tsundzuxa.—Yeremia 18:18.
20. Ha yini Timbhoni ta Yehova ti ta hambeta ti huwelela ku avanyisa ka Yehova eka vamatiko xana?
20 Naswona ha yini ntirho lowu wu fanele ku hetiwa? Hikuva Yehova, Hosi leyi hanyaka ya vuako, yi na timhaka ni vamatiko ni vukhongeri bya vona. Tanihi laha Yehova a ma vutiseke ha kona matiko lama hambukisaka ya Yuda na Yerusalema, kutani xivutiso xi tirha hi laha ku fanaka eka Vujagana namuntlha: “Šana nḍi nga ṭhikisa ku yini e ku tshinya ŝilo le’ŝo tano šana, ku v̌ula Yehova? Kumbe moya wa mina wu nga ṭhikisa ku yini ku tirihisela e ka tiko le’ro tano šana?” Hikwalaho, Timbhoni ta Yehova ti ta hambeta ti endzela vanhu va matiko ni rungula leri lumaka lavo tala tanihi ku avanyisa loku nga tolovelekangiki kambe i mahungu lamanene lama tsakisaka nhlayo leyintsongo—mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.—Yeremia 5:9, 29; 9:9; Mintirho 8:4, 12.
21. Handle ka khombo leri vhumbiweke, i ntshembo wihi lowukulu lowu yimeleke lava yingisaka swinene ntirho wa Yeremiya? (Psalma 37:9, 11, 18, 19, 28, 29)
21 Hambi leswi Yeremiya hakanyingi a a vitaniwa muhuweleri wa khombo, hambi swi ri tano i ntiyiso leswaku rungula ra yena ri tise miseve ya ntshembo eka Vayuda. (Yeremia 23:5, 6; 31:16, 17) Hi ndlela leyi fanaka, loko Timbhoni ta Yehova ti ri karhi ti huwelela ‘nhlomulo lowukulu’ lowu tshinelaka, hi ku avanyisa ka Xikwembu ka Armagedoni, va twarisa ni minkateko ya “tilo lerintshwa ni misava leyintshwa” leswi nga ta hetelela hi ku kondleteriwa ka vululami ni Paradeyisi eka planete leyi, kun’we na vutomi lebyi nga heriki. (Matewu 24:21, 22; Nhlavutelo 16:16; 21:1-4) Kutani ke, sweswi i nkarhi wo yingisa rungula ra ku avanyisa ka Yehova ni ku pfuna eku hetisisiweni ka ntirho wa Yeremiya lonkulu.—Ringanisa Yeremia 38:7-13.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Ku fana na Yeremiya, Timbhoni ta Yehova ti xanisiwa hi ndlela yihi?
◻ Ha yini Timbhoni ti phikelela eku chumayeleni?
◻ Ntirho wa Yeremiya wu kurisiwe hi ndlela yihi?
◻ Hi swihi swikombiso swa sweswi leswi kombisaka leswaku xisolo a xi cincanga?
◻ Handle ka rungula ra khombo, hi wihi ntshembo lowu nyikiwaka?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Hi ku famba ka nkarhi, Mariya u endliwe xikwembu naswona vanhu va rhambiwile ku ta n’wi nkhinsamela tanihi “Mana wa Xikwembu”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Hi 1931 Swichudeni swa Bibele swi amukele vito leri nge “Timbhoni ta Yehova” entsombanweni wa swona eColumbus, Ohio
[Swifaniso leswi nga eka tluka 25]
Timbhoni ta Yehova emisaveni hinkwayo ti landzelela xikombiso xa Yeremiya