Ku Xaniseka

Nhlamuselo: I ku vava loku twiwaka hi munhu loyi a nga ni switlhavi kumbe mahlomulo. Ku xaniseka ku nga ha va ka le mirini, ka le mianakanyweni kumbe ka le mintlhavekweni. Swi tele swilo leswi swi nga vangaka ku xaniseka; hi xikombiso, khombo leri vangiwaka hi nyimpi ni makwanga ya ta mabindzu, switekela swo biha, vuvabyi, timhangu, “timhangu ta ntumbuluko,” marito yo tlhava lama vuriwaka kumbe swilo swo biha leswi endliwaka hi van’wana, ku tshikileriwa hi mademona, ku anakanya hi khombo leri taka, kumbe hi vuphukuphuku bya wena n’wini. Ku xaniseka loku vangiwaka hi swilo leswi swo hambana-hambana ku ta kambisisiwa laha. Hambi swi ri tano, munhu a nga ha xaniseka hikwalaho ko vona nhlomulo wa vanhu van’wana kumbe ku karhatiwa hi ku vona ku tikhoma ka ku nga chavi Xikwembu.

Hikwalaho ka yini Xikwembu xi pfumelela vubihi?

I mani kahle-kahle la nga ni nandzu emhakeni leyi?

Vanhu hi vona va vangaka xiphemu lexikulu xa ku xaniseka loku nga kona. Va lwa tinyimpi, va tlula nawu, va thyakisa mbango, hakanyingi va fambisa bindzu hi ku susumetiwa hi makwanga ematshan’weni yo anakanyela vanhu-kulobye, naswona minkarhi yin’wana va tipeta eka mikhuva leyi va yi tivaka leswaku yi nga ha onha rihanyo ra vona lerinene. Loko va endla swilo leswi, va vavisa van’wana, va tlhela va tivavisa na vona. Xana hi fanele hi rindzela leswaku vanhu va nga tshoveli leswi va swi byalaka? (Gal. 6:7; Swiv. 1:30-33) Xana swa twala ku sola Xikwembu hi swilo leswi endliwaka hi vanhu?

Sathana ni mademona ya yena na vona va hoxa xandla eka leswi. Bibele yi paluxa leswaku ku xaniseka ko tala ku vangiwa hi nkucetelo wa mimoya yo biha. Ku xaniseka loku vanhu vo tala va nge ku vangiwa hi Xikwembu, a ku humi eka xona nikatsongo.—Nhlav. 12:12; Mint. 10:38; nakambe vona matluka 238-40, ehansi ka xihloko lexi nge “Sathana Diyavulosi.”

Xana ku xaniseka ku sungurise ku yini? Nkambisiso wa swivangelo swa kona wu hi yisa eka vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha. Yehovha Xikwembu u va vumbe va hetisekile ivi a va veka endhawini leyi nga paradeyisi. Loko a va yingise Xikwembu ingi va nga kalanga va vabya kumbe ku fa. A va ta va va tiphine hi vutomi lebyi hetisekeke hi laha ku nga heriki. Ku xaniseka a ku nga ri kona eka xikongomelo xa Yehovha hi vanhu. Kambe Yehovha u byele Adamu kahle leswaku loko va ta ya emahlweni va tsakela leswi A va nyikeke swona, va fanele va yingisa. Swi le rivaleni leswaku a va fanele va hefemula, va dya, va nwa ni ku etlela loko va ta hambeta va hanya. Naswona a va ta boheka ku fikelela swilaveko swa Xikwembu swa mahanyelo leswaku va ta tsakela vutomi swinene ni leswaku va ta nyikiwa vutomi byebyo hi laha ku nga heriki. Kambe va hlawule ku teka ndlela ya vona vini, va tivekela mimpimanyeto ya vona vini ya leswi swi nga swinene ni leswo biha, ivi xisweswo va fularhela Xikwembu, Munyiki wa Vutomi. (Gen. 2:16, 17; 3:1-6) Xidyoho xi tise rifu. Adamu na Evha va veleke vana ana se va ri vadyohi, xisweswo a va nga ta swi kota ku nyika vana va vona leswi vona vini a va nga ha ri na swona. Hinkwavo va velekeriwe exidyohweni, va voyamele eku endleni ka leswi hoxeke, va ri ni ku tsana loku nga va endlaka va vabya, ndzhaka ya xidyoho lexi eku heteleleni a xi ta va yisa eku feni. Hi mhaka ya leswi un’wana ni un’wana la nga emisaveni namuntlha a velekeriweke exidyohweni, hinkwerhu ha xaniseka hi tindlela to hambana-hambana.—Gen. 8:21; Rhom. 5:12.

Eklesiasta 9:11 yi vula leswaku “nkari ni khombo” (Xiitaliki i xerhu.) swi ni xandla eka leswi swi hi humelelaka. Hi nga ha vaviseka, kambe swi nga vangiwi hi Diyavulosi hi ku kongoma kumbe hi munhu wo karhi, kambe hi ku kumeka hi xiwelo hi ri endhawini yo karhi hi nkarhi lowu hoxeke.

Ha yini Xikwembu xi nga endli swo karhi leswaku xi wisisa vanhu? Hikwalaho ka yini hinkwerhu hi fanele hi fela nchumu lowu endliweke hi Adamu?

EBibeleni, Xikwembu xi hi byela ndlela yo papalata ku xaniseka ko tala. Xi lunghiselele ndzayo yo antswa swinene malunghana ni mahanyelo. Loko yi tirhisiwa yi endla vutomi bya hina byi va ni xikongomelo, ivi vutomi bya ndyangu byi tsakisa, yi endla hi va ekusuhi ni vanhu lava va rhandzanaka hakunene, naswona ya hi sirhelela eka mikhuva leyi nga hi tiselaka ku xaniseka loku nga fanelangiki ka miri. Loko ho honisa mpfuno wolowo, xana swa twala ku sola Xikwembu hi mahlomulo lawa hina vini hi tivangelaka wona, ni lawa hi ma vangelaka van’wana?—2 Tim. 3:16, 17; Ps. 119:97-105.

Yehovha u endle lunghiselelo ro herisa ku xaniseka hinkwako. U vumbe mpatswa wo sungula wa vanhu wu hetisekile, naswona hi rirhandzu a endla malunghiselelo hinkwawo leswaku vutomi byi va tsakisa. Loko va fularhele Xikwembu hi vomu, xana Xikwembu a xi boheka ku nghenelela leswaku xi sirhelela vana va vona eka mimbuyelo ya leswi vatswari va vona va swi endleke? (Det. 32:4, 5; Yobo 14:4) Hi laha hi swi tivaka ha kona, mimpatswa leyi tekanaka yi nga va ni ntsako wo kuma vana, kambe yi ni vutihlamuleri. Langutelo ni swiendlo swa vatswari swi khumba vana va vona. Hambi swi ri tano, Yehovha, tanihi xikombiso xa tintswalo leti hlamarisaka, u rhumele N’wana wakwe la rhandzekaka swinene emisaveni leswaku a ta nyiketa vutomi bya yena tanihi nkutsulo, leswaku a tshunxa vana va Adamu lava hi ku tlangela va nga ta va ni ripfumelo eka lunghiselelo leri. (Yoh. 3:16) Xisweswo, vanhu lava hanyaka namuntlha va ni lunghelo ro kuma leswi Adamu a swi cukumeteke—ku nga vutomi lebyi hetisekeke, lebyi nga hava ku xaniseka, emisaveni ya paradeyisi. Mawaku lunghiselelo lerinene swonghasi!

Nakambe vona matluka 194-6, ehansi ka xihloko lexi nge “Nkutsulo.”

Kambe, hikwalaho ka yini Xikwembu lexi nga ni rirhandzu xi pfumelela ku xaniseka ku heta nkarhi wo leha swonghasi?

Xana hi vuyeriwile hi ku pfumelela ka xona ku xaniseka ku ta fikela sweswi? “Hosi a yi hlweli ku endla leswi yi nga tshembisa swona, hilaha van’wana va twisisaka ‘ku hlwela’ hakona, kambe yi lehisa mbilu hikwalaho ka n’wina; a yi lavi leswaku ni un’we wa n’wina a lova, kambe yi lava leswaku hinkwavo va ta eku hundzukeni.” (2 Pet. 3:9) Loko Xikwembu a xi lo herisa Adamu na Evha endzhaku ka ku dyoha ka vona, a nga kona exikarhi ka hina loyi a ta va a hanya namuntlha. Ina, a hi nga ta swi navela sweswo. Ku tlula kwalaho, loko Xikwembu a xi lo herisa vadyohi hinkwavo hi nkarhi wo karhi, a hi ta va hi nga velekiwanga. Ntiyiso wa leswaku Xikwembu xi pfumelele misava leyi yi nga ni xidyoho yi va kona ku ta fikela sweswi swi hi endle leswaku hi kuma lunghelo ro hanya ni ku dyondza tindlela ta xona, hi endla mindzulamiso leyi lavekaka evuton’wini bya hina, hi amukela malunghiselo ya xona ya rirhandzu leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki. Leswi Yehovha a hi nyikeke lunghelo leri swi kombisa rirhandzu ra yena lerikulu. Bibele yi kombisa leswaku Xikwembu xi veke nkarhi lowu ha wona xi nga ta herisa mafambiselo lawa yo biha naswona sweswo xi ta swi endla ku nga ri khale.—Hab. 2:3; Sof. 1:14.

Xikwembu xi nga swi kota naswona xi ta ku herisa ku xaniseka loku welaka malandza ya xona emafambiselweni lawa ya swilo. Xikwembu a hi xona xi vangaka ku xaniseka. Kambe ha Yesu Kreste, Xikwembu xi ta pfuxa vafi, xi tshungula vuvabyi hinkwabyo bya lava yingisaka, xi susa vuthala hinkwabyo bya xidyoho, xi tlhela xi endla leswaku mahlomulo ya nkarhi lowu hundzeke ma suka emianakanyweni ya hina.—Yoh. 5:28, 29; Nhlav. 21:4; Esa. 65:17.

Nkarhi lowu pfumeleriweke ku hetiseka a wu laveka leswaku ku lulamisiwa mphikamakaneta leyi tlakusiweke aEdeni. Leswaku u kuma vuxokoxoko, vona matluka 238, 240, na 324-6.

Hina hi hexe ha swi navela ku wisisiwa. Kambe loko Xikwembu xi teka goza, xi ta va xi endlela hinkwavo lava rhandzaka leswi lulameke, ku nga ri vanhu vangani. Xikwembu a xi yi hi nghohe.—Mint. 10:34.

Swikombiso: Xana a hi ntiyiso leswaku mutswari la nga ni rirhandzu a nga pfumela leswaku n’wana wa yena a endliwa vuhandzuri byo vava hikwalaho ka vuyelo lebyinene lebyi nga vaka kona? Nakambe, xana a hi ntiyiso leswaku “mintlhantlho ya xihatla” ya vuvabyi byo chavisa hakanyingi i ya nkarhinyana? Ku laveka nkarhi wo tala leswaku ku herisiwa xivangelo xa byona.

Hikwalaho ka yini Xikwembu xi nga rivalelanga Adamu, xisweswo xi sivela ku xaniseka lokukulu loku vanhu va langutaneke na kona?

Xana sweswo a swi ta va swi sivele ku xaniseka kumbe, ematshan’weni ya sweswo, a swi ta va swi endle Xikwembu xi va ni xandla eka kona? Ku humelela yini loko tatana a honisa swidyoho swa vana va yena hi vomu, ematshan’weni yo va xupula? Vana hakanyingi va tlula nawu wo karhi naswona va hambeta va endla tano, kambe vutihlamuleri byo tala byi byarhiwa hi tatana.

Hi laha ku fanaka, loko Yehovha a lo rivalela Adamu xidyoho lexi a xi endleke hi vomu, entiyisweni a swi ta va swi endle Xikwembu xi va ni xandla eka xidyoho xexo. Sweswo a swi nga ta va swi antswise swilo emisaveni, nikatsongo. (Ringanisa Eklesiasta 8:11.) Ku tlula kwalaho, a swi ta va swi endle leswaku Xikwembu xi nga xiximiwi hi vana va xona va tintsumi, naswona a swi ta vula leswaku a ku na xisekelo xa ntshembo wa leswaku swilo swi nga pfuka swi lunghile. Kambe xiyimo xo tano a xi nga ta va kona, hikuva ku lulama i xisekelo lexi nga cincekiki xa vuhosi bya Yehovha.—Ps. 89:14.

Ha yini Xikwembu xi pfumelela vana va velekiwa va ri ni vugono byo karhi bya le mirini ni le mianakanyweni?

Xikwembu a hi xona xi vangaka vugono byo tano. Xi vumbe mpatswa wo sungula wa vanhu wu hetisekile, wu ri ni vuswikoti byo veleka vana lava hetisekeke vo fana na vona.—Gen. 1:27, 28.

Xidyoho i ndzhaka leyi hi yi kumeke eka Adamu. Ndzhaka yoleyo yi endla leswaku swi olova leswaku hi va ni vugono bya miri ni bya mianakanyo. (Rhom. 5:12; leswaku u kuma vuxokoxoko byin’wana vona tluka 105.) Ndzhaka leyi ya xidyoho hi yi kuma ku sukela loko hi tikiwa embelekweni. Hi swona leswi endleke Hosi Davhida a tsala a ku: “Mana wa mina o nḍi v̌elekile ŝiv̌ini.” (Ps. 51:5) Loko Adamu a a nga dyohanga, a a ta hundzisa timfanelo letinene ntsena. (Leswaku u kuma nhlamuselo ya Yohane 9:1, 2, vona tluka 209.)

Vatswari va nga vavisa vana va vona lava nga siki velekiwaka—hi xikombiso, hi ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha kumbe hi ku dzaha a tikile. Ina, a hi swona leswaku minkarhi hinkwayo i manana na tatana lava endleke leswaku n’wana wa vona a velekiwa a ri xigono kumbe a ri xihota.

Yehovha hi rirhandzu u endla leswaku vana va vuyeriwa eka gandzelo ra nkutsulo ra Kreste. Hi ku anakanyela vatswari lava tirhelaka Xikwembu hi ku tshembeka, u teka vana va vona va ri lava kwetsimaka. (1 Kor. 7:14) Leswi swi endla vatswari lava chavaka Xikwembu va xalamukela xiyimo xa vona ni Xikwembu, hi ku rhandza vana va vona. Eka vantshwa lava kuleke ku ringana leswaku va nga va ni ripfumelo ni ku kombisa ku yingisa ka vona milawu ya Xikwembu, Yehovha u va nyika lunghelo ro va ni xiyimo lexinene tanihi malandza yakwe. (Ps. 119:9; 148:12, 13; Mint. 16:1-3) Ina, Yesu, loyi a ri xikombiso lexi hetisekeke xa Tata wakwe, u kombise nkhathalelo wo hlawuleka eka vana, a pfuxa ni n’wana loyi a feke. A swi kanakanisi leswaku u ta hambeta a endla sweswo tanihi Hosi ya Vumesiya.—Mt. 19:13-15; Lk. 8:41, 42, 49-56.

Hikwalaho ka yini Xikwembu xi pfumelela ‘makhombo ya ntumbuluko,’ lama vangaka ku onhaka lokukulu ka nhundzu ni vutomi?

Xikwembu a hi xona xi vangaka ku tsekatseka ka misava, swidzedze, tindhambhi, dyandza ni ku buluka ka tivholkheno, leswi andzeke swonghasi etimhakeni namuntlha. A xi tirhisi swona ku xupula vanhu vo karhi. Hi xitalo, leswi swi vangiwa hi matimba ya ntumbuluko lawa ma veke kona ku sukela loko misava yi tumbuluxiwa. Bibele yi vhumbhe leswaku esikwini ra hina ku ta va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava ni ku pfumaleka ka swakudya, kambe leswi a swi vuli swona leswaku i Xikwembu kumbe Yesu lava swi vangaka, tanihi leswi muvhumbhi wa maxelo ku nga riki yena a vangaka xiyimo xa maxelo lawa a ma vhumbhaka. Tanihi leswi swilo leswi swi humelelaka swin’we ni swilo leswin’wana leswi vhumbhiweke eka xikombiso lexi hlanganeke xa ku hela ka mafambiselo lawa ya swilo, swi vumba xiphemu xa vumbhoni bya leswaku mikateko ya Mfumo wa Xikwembu yi tshinele.—Lk. 21:11, 31.

Vanhu hakanyingi hi vona va nga ni vutihlamuleri lebyikulu eka vuyelo byo biha lebyi vaka kona. Hi ndlela yihi? Hambi loko va tsundzuxiwe ka ha ri ni nkarhi, vanhu vo tala va ala ku baleka laha ku nga ni khombo kumbe va ala ku landzelela switsundzuxo leswi faneleke.—Swiv. 22:3; ringanisa Matewu 24:37-39.

Xikwembu xi nga ma lawula matimba wolawo ya ntumbuluko. Xi nyike Yesu Kreste matimba yo miyeta xidzedze eLwandle ra Galeliya, tanihi xikombiso xa leswi A nga ta swi endlela vanhu ehansi ka Mfumo wa Yena wa Vumesiya. (Mar. 4:37-41) Hi ku fularhela ka yena Xikwembu, Adamu u ale mpfuno wo tano wa Xikwembu, lowu a wu ta vuyerisa yena ni vana va yena. Lava va nyikiwaka vutomi hi nkarhi wa ku Fuma ka Kreste ka Vumesiya va ta kuma nkhathalelo wo tano wa rirhandzu, nkhathalelo lowu wu nga kumekaka ntsena eka hulumendhe leyi vekiweke hi Xikwembu.—Esa. 11:9.

Xana vanhu lava xanisekaka va xupuriwa hi Xikwembu hikwalaho ka vubihi bya vona?

Lava va lwisanaka ni mimpimanyeto ya Xikwembu ya mahanyelo va kuma vuyelo byo biha. (Gal. 6:7) Nkarhi wun’wana va kuma ntshovelo wo vava hi ku hatlisa. Minkarhi yin’wana, va nga ha hanya nkarhi wo leha ni vubihi bya vona. Ku hambana ni sweswo, Yesu Kreste, la nga si tshamaka a endla leswi hoxeke, u khomiwe hi ndlela yo vava swinene, a tlhela a dlayiwa. Xisweswo, eka mafambiselo lawa ya swilo, ku humelela a swi fanelanga swi tekiwa tanihi nkateko lowu humaka eka Xikwembu, ni maxangu a ma fanelanga ma tekiwa tanihi xikombiso xa leswaku a wu amukeleki.

Loko Yobo a lahlekeriwa hi rifuwo rakwe a tlhela a hlaseriwa hi vuvabyi lebyi nyangatsaka, sweswo a swi nga vuli swona leswaku Xikwembu a xi n’wi amukeli. Bibele yi vula kahle leswaku Sathana hi yena a a vanga leswi. (Yobo 2:3, 7, 8) Kambe vanghana lava teke ku ta vona Yobo va vule leswaku khombo ra Yobo ri fanele ri vula leswaku ku ni xidyoho lexi a xi endleke. (Yobo 4:7-9; 15:6, 20-24) Yehovha u va sorile, a ku: “V̌ukari bya mina byi pfurele wena . . . hikuv̌a a mi v̌ulanga ŝa mina ŝinene kukotisa Yobo, nanḍa wa mina.”—Yobo 42:7.

Lavo biha swi nga ha endleka va humelela swa nkarhinyana. Asafa u tsarile: “A nḍi nav̌ela la’v̌a tiḍunisaka, loko nḍi v̌ona ku ṭaka ka la’v̌o biha. A v̌a tiv̌i ku karateka ka v̌aṅwana v̌anhu, a v̌a biwi ŝiṅwe ni v̌aṅwana v̌anhu. V̌a sanḍa, v̌a v̌ulav̌ula hi lunya e ku šanisa; marito ya v̌ona i la’ma tlakukeke. V̌onani, la’v̌o biha v̌a tano, v̌a ṭakile hi masiku, v̌a hlengeleta šuma.”—Ps. 73:3, 5, 8, 12.

Siku ra Xikwembu ra ku tengisa ri ta fika. Hi nkarhi wolowo xi ta xupula lavo biha, xi va herisela makumu. Swivuriso 2:21, 22 yi ri: “La’v̌a lulameke v̌a ta aka misav̌eni, la’v̌o tenga v̌a ta siyiwa kona; kambe la’v̌o biha v̌a ta susiwa la misav̌eni, ni timbabva ti ta ṭhuv̌uriwa ka yona.” Kutani lavo lulama, lava vo tala va vona va xanisekeke swinene, va ta tiphina hi rihanyo lerinene ni ku kuma xiphemu lexinene xa rifuwo ra misava.

Loko Munhu A Ku—

‘Hikwalaho ka yini Xikwembu xi pfumelela ku xaniseka loku hinkwako?’

U nga ha hlamula u ku: ‘Yoleyo i mhaka leyi hinkwerhu yi hi karhataka. Xana ndzi nga vutisa, I yini lexi ku endlaka u vutisa ha yona namuntlha?’ Kutani kumbexana u nga engetela u ku: (1) ‘(Tirhisa rungula leri nga eka matluka 104-7.)’ (2) ‘(Hlaya matsalwa man’wana lama kombisaka ntlhantlho wa xiyimo xexo lexi tiseke ku xaniseka eka munhu yoloye hi ku kongoma.)’

Kumbe u nga ha ku (loko va vilerisiwa hi vuhomboloki lebyi nga emisaveni): ‘Bibele yi kombisa swivangelo swa swiyimo leswi nga kona namuntlha. (Ekl. 4:1; 8:9) Xana wa swi tiva leswaku yi kombisa leswi Xikwembu xi nga ta swi endla leswaku xi hi tisela ku wisa? (Ps. 72:12, 14; Dan. 2:44)’

Swin’wana leswi u nga ha swi vulaka: ‘Handle ko kanakana u munhu la pfumelaka eka Xikwembu. Xana wa pfumela leswaku Xikwembu i rirhandzu? . . . Xana wa pfumela leswaku xi tlharihile ni leswaku xi ni matimba hinkwawo? . . . Xisweswo xi fanele xi ri ni swivangelo swo twala swo pfumelela ku xaniseka. Bibele yi hi nyika swivangelo sweswo. (Vona matluka 104-7.)’