Adamu Na Evha

Nhlamuselo: Adamu a a ri xivumbiwa xo rhanga lexi nga munhu. Rito ra Xiheveru leri nge ’a·dhamʹ ri tlhela ri hundzuluxeriwa hi ndlela yin’wana leyi faneleke va ku “munhu,” “munhu wa laha misaveni,” na “vanhu.” Evha, wansati wo sungula, a ri nsati wa Adamu.

Xana Adamu na Evha a va ri vanhu va ntsheketo?

Xana a swi twali ku pfumela leswaku hinkwerhu hi huma eka vatswari vo sungula lava fanaka?

“Sayense sweswi yi seketela leswi vukhongeri byo tala swinene ku nga khale byi swi chumayela: Vanhu va tinxaka hinkwato va . . . huma eka munhu un’we wo sungula.”—Heredity in Humans (Philadelphia and New York, 1972), Amram Scheinfeld, tl. 238.

“Mhaka ya Bibele ya Adamu na Evha, tatana na manana wa rixaka hinkwaro ra vanhu, eka malembe-xidzana lama hundzeke yi vule ntiyiso lowu fanaka lowu sayense yi wu kombiseke namuntlha: leswaku vanhu hinkwavo va misava i ndyangu wun’we naswona va ni masungulo lama fanaka.”—The Races of Mankind (New York, 1978), Ruth Benedict na Gene Weltfish, tl. 3.

Mint. 17:26: “Hi munhu un’we [Xikwembu] xi endlile vanhu van’wana hinkwavo leswaku va eneta misava hinkwayo.”

Xana Bibele yi vula leswaku Adamu i munhu wa ntsheketo loyi a yimelaka vanhu hinkwavo vo sungula?

Yuda 14: “Yena Enoko, munhu wa rixaka ra vu-7 ku sukela eka Adamu, u [profetile, NW].” (Enoko a a nga ri wa vunkombo eka vanhu hinkwavo vo sungula.)

Lk. 3:23-38: “Yesu a a ri kusuhi ni malembe ya 30 loko a sungula ntirho wa yena; . . . a a ri n’wana . . . wa Davhida . . . wa Abrahama . . . wa Adamu.” (Davhida na Abrahama i vanhu va matimu lava tiviwaka kahle. Kutani ke, xana a swi twali ku vula leswaku Adamu a a ri munhu wa xiviri?)

Gen. 5:3: “Adam a hanya malembe ya 130, kutani a kuma ṅwana l’a fanaka na yena, a ri ni ngohe ya yena, a ṅwi tšhya v̌ito [ra] Seta.” (Entiyisweni Seta a nga velekiwanga hi vavanuna hinkwavo va le ku sunguleni, naswona vavanuna vo sungula a va kumanga vana va ri ni malembe ya 130.)

Xana marito lama nge nyoka yi vulavule na Evha ma kombisa leswaku mhaka leyi i ntsheketo?

Gen. 3:1-4: “E nyoka a yi tlula hi mano e ŝihari hikwaŝo ŝa tiko, leŝi Yehova Šikwembu a nga ŝi endla. Kutani yi ku ka wansati: Kunene Šikwembu ši te: Mi nga ṭhuki mi dya muri ni wuṅwe wa ntanga! Kambe wansati a ku ka nyoka: . . . Šikwembu ši te: Mi nga ka mi nga dyi, ni ku khumba, mi nga yi khumbi, leŝaku mi nga ti fa. Kutani nyoka yi ku ka wansati: Loko ku ri ku fa, mi nga ka mi nga fi.”

Yoh. 8:44: “[Yesu u te:] Diyavulosi . . . i muhembi, ni tata wa mavunwa.” (Xiitaliki i xerhu.) (Kutani Diyavulosi a a ri xihlovo xa mavunwa yo sungula, lama vuriweke aEdeni. U tirhise nyoka tanihi xivulavuri lexi vonakaka. Mhaka leyi nga eka Genesa a yi dyondzisi hi swivumbiwa leswi nga ntsheketo. Nakambe vona Nhlavutelo 12:9.)

Xikombiso: Swi tolovekile leswaku mutivi wo endla swilo swi vulavula, a endla onge rito rakwe ri huma eka xilo xin’wana. Ringanisa Tinhlayo 22:26-31, leyi vulaka leswaku Yehovha u endle mbhongolo ya Balaama yi vulavula.

Loko “munhu lowo rhanga Adamu” a a ri ntsheketo ntsena, ku vuriwa yini hi “Adamu lowo hetelela,” Yesu Kreste?

1 Kor. 15:45, 47: “Hikokwalaho ku tsariwile, va ku: ‘Munhu lowo rhanga Adamu, ú endliwile xivumbiwa lexi hanyaka.’ Kambe Adamu lowo hetelela ú endliwile moya lowu hanyisaka. Munhu lowo rhanga ú humile emisaveni, a ri la endliweke hi ntshuri wa misava; munhu lowa vumbirhi ú huma etilweni.” (Xisweswo ku kaneta leswaku Adamu a a ri munhu wa xiviri loyi a dyoheleke Xikwembu swi vula ku ka u nga tshembeli eka Yesu Kreste. Ku kaneta ko tano ku yisa eka ku ala mhaka ya leswaku a swi fanerile leswaku Yesu a nyikela vutomi byakwe evanhwini. Ku ala sweswo swi vula ku fularhela ripfumelo ra Vukreste.)

Xana Yesu u yi langute njhani mhaka leyi nga eka Genesa?

Mt. 19:4, 5: “[Yesu] a ku: ‘A mi hlayanga xana [eka Genesa 1:27; 2:24] marito lama nge: “Eku sunguleni Mutumbuluxi ú endlile munhu wa xinuna ni munhu wa xisati [Adamu na Evha]” xana? Naswona Mutumbuluxi ú te: “Hikwalaho ka swona wanuna ú ta sukela tata wa yena ni mana wa yena, a namarhela nsati wa yena; kutani lavambirhi va ta va nyama yin’we ntsena.”’” (Tanihi leswi Yesu a a pfumela leswaku mhaka leyi nga eka Genesa i ntiyiso, xana na hina a hi fanelanga hi yi pfumela?)

Loko Munhu A Ku—

‘Xidyoho xa Adamu a ku ri ku rhandza ka Xikwembu, a ku ri kungu ra Xikwembu.’

U nga ha hlamula u ku: ‘Va tele vanhu lava nga vula sweswo. Kambe loko mina a ndzo endla nchumu lowu u lavaka leswaku ndzi wu endla, xana a wu ta ndzi sola? . . . Kutani, loko xidyoho xa Adamu a ku ri ku rhandza ka Xikwembu, hikwalaho ka yini Adamu a hlongoriwile aEdeni tanihi mudyohi? (Gen. 3:17-19, 23, 24)’

Kumbe u nga ha ku: ‘Yoleyo i mhaka leyi tsakisaka, naswona nhlamulo ya kona yi katsa leswaku Xikwembu i munhu wa muxaka muni. Xana swi nga va swinene kumbe swi kombisa rirhandzu ku sola munhu hikwalaho ko endla xilo lexi wena u kunguhateke leswaku a xi endla?’ Kumbexana u engetela u ku: (1) ‘Yehovha i Xikwembu xa rirhandzu. (1 Yoh. 4:8) Tindlela takwe hinkwato ti lulamile. (Ps. 37:28; Det. 32:4) A ku nga ri ku rhandza ka Xikwembu leswaku Adamu a dyoha; xi tsundzuxe Adamu leswaku a tivonela. (Gen. 2:17)’ (2) ‘Xikwembu xi nyike Adamu, ku fana na hina, ntshunxeko wo hlawula leswi a nga swi endlaka. Ku hetiseka ka yena a ku nga vuli leswaku u ni ntshunxeko wo ka a nga yingisi. Adamu u hlawule ku xandzukela Xikwembu, ku nga khathariseki ku tsundzuxiwa ka yena leswaku u ta fa.’ (Nakambe vona tluka 76.)