20. Leswaku va pona Murihiseri wa ngati, i yini lexi lava nga emutini wa vuchavelo wo fanekisela va faneleke va xi endla?

²⁰ Leswaku va sirheleleka eka murihiseri wa ngati, vanhu lava nga dlayangiki hi vomu a va fanele va tshama emutini wa vuchavelo naswona va nga hundzi ndzilakano wa madyelo ya wona. Ku vuriwa yini hi lava nga le mutini wa vuchavelo wo fanekisela? Leswaku va pona Murihiseri wa ngati lonkulu, a va fanelanga va suka emutini. Hakunene, va fanele va tivonela eka swinavetisi leswaku va nga yi emakumu ka madyelo, hi ndlela yo fanekisela. Va fanele va tivonela leswaku va nga pfumeleli ku rhandza misava ya Sathana ku kula etimbilwini ta vona. Leswi swi nga ha lava xikhongelo ni matshalatshala, kambe vutomi bya vona byi titshege hi xona.—1 Yohane 2:15-17; 5:19.

Swikwembu-kati Swa Ku Veleka Ni Nyimpi

LOKO ku endliwa tsima ra vuyimburi le Ebla, eSyria, ku tshuburiwe xifaniso lexi kombisaka Ishtar, xikwembu-kati xa le Babilona xa ku veleka ni xa nyimpi. Muyimburi Paolo Matthiae u xi hlamusela tanihi “xipfalo xa xirhendzevutana lexi nga ni xivono xa vugandzeri lexi kombisaka muprista wa xisati la ambexiweke nguvo-xiphume emahlweni ka xifaniso xin’we xa xikwembu . . . lexi nhloko ya xona yi nameketiweke emhandzini yo lala.”

Xitshuburiwa lexi i xa nkoka, hikuva xifaniso lexi i xa le ndzhaku eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vu-18 B.C.E. Hi ku ya hi Matthiae, leswi swi nyikela “vumbhoni lebyi tiyeke” bya leswaku ku gandzeriwa ka Ishtar ku hete malembe ya kwalomu ka 2 000.

Ku gandzeriwa ka Ishtar ku sungule eBabilona naswona eka malembe-xidzana lama landzeleke ku hangalake ni Mfumo wa Rhoma hinkwawo. Yehovha u lerise Vaisrayele leswaku va herisa vuthala hinkwabyo bya vukhongeri bya mavunwa eTikweni leri Tshembisiweke, kambe leswi va tsandzekeke ku endla tano, ku gandzeriwa ka Ashtoreth (wa Makanana la nga ni xiyimo lexi fanaka ni xa Ishtar) ku ve ntlhamu eka vona.—Deteronoma 7:2, 5; Vaavanyisi 10:6.

Hambi leswi Ishtar ni muringani wakwe Ashtoreth va nga ha riki kona, mikhuva leyi a va yimela yona—ku nga ku tikhoma ko biha ni madzolonga—swi andzile. Swi nga ha fanela ku tivutisa loko vanhu va manguva lawa hakunene va hambanile ni vanhu lava va khale, lava a va gandzela swikwembu-kati leswi swa ku veleka ni swa nyimpi.