Ha yini ku tekana ka vana va munhu un’we a ku amukeleka eku sunguleni ka matimu ya vanhu? Xikwembu xi vumbe Adamu na Evha va hetisekile naswona a xi lava leswaku vanhu hinkwavo va huma eka vona. (Gen. 1:28; 3:20) Swi le rivaleni leswaku ku tekana ka maxaka ya le kusuhi, ngopfu-ngopfu eka tinxaka ti nga ri tingani to sungula, a ku ta va kona. Hambi ku ri endzhaku ka loko xidyoho xi nghenile, a ku nga ri na khombo lerikulu ra leswaku vana va lamala etinxakeni to sungula, hikuva rixaka ra vanhu a ri ri kusuhi swinene ni ku hetiseka loku Adamu na Evha a va ri na kona. Leswi swi tiyisekisiwa hi ku leha ka vutomi bya vanhu enkarhini wolowo. (Vona Genesa 5:3-8; 25:7.) Kambe emalembeni ya kwalomu ka 2 500 endzhaku ka loko Adamu a dyohile, Xikwembu xi sivele ku tekana ka maxaka. Leswi swi sirhelele rixaka naswona swi antswise ku tikhoma hi tlhelo ra rimbewu ka malandza ya Yehovha ehenhla ka vanhu lava a va hanya na vona lava a va endla swilo hinkwaswo swa manyala.—Vona Levhitika 18:2-18.

I yini lexi nga pfunaka ku antswisa vukati?

(1) Ku dyondza Rito ra Xikwembu swin’we nkarhi na nkarhi ni ku khongelela mpfuno wa Xikwembu eku tlhantlheni ka swiphiqo.—2 Tim. 3:16, 17; Swiv. 3:5, 6; Flp. 4:6, 7.

(2) Ku twisisa nsinya wa nawu wa vunhloko. Leswi swi veka ndzhwalo lowukulu eka wanuna. (1 Kor. 11:3; Ef. 5:25-33; Kol. 3:19) Nakambe swi lava matshalatshala lamakulu ya wansati.—Ef. 5:22-24, 33; Kol. 3:18; 1 Pet. 3:1-6.

(3) Ku ringanisela ku navela ka rimbewu eka munghana wa vukati ntsena. (Swiv. 5:15-21; Hev. 13:4) Ku khathalela swilaveko swa munghana wa wena hi rirhandzu swi nga ku pfuna ku n’wi sirhelela endzingweni wa vudyoho.—1 Kor. 7:2-5.

(4) Ku vulavurisana hi musa, ni hi nkhathalelo; ku papalata vukarhi, vuxapi ni marito yo tlhava lama nga akiki.—Ef. 4:31, 32; Swiv. 15:1; 20:3; 21:9; 31:26, 28.

(5) Ku gingiriteka ni ku tshembeka eku hlayiseni ka ndhawu yo tshama eka yona ya ndyangu ni swiambalo, ni ku sweka swakudya swo xawula.—Tito 2:4, 5; Swiv. 31:10-31.

(6) Ku tirhisa ndzayo ya Bibele hi ku titsongahata ku nga khathariseki leswaku u vona onge un’wana u endla hinkwaswo leswi a faneleke a swi endla kumbe e-e.—Rhom. 14:12; 1 Pet. 3:1, 2.

(7) Ku khathalela ku kula ka timfanelo ta moya ta munhu hi yexe.—1 Pet. 3:3-6; Kol. 3:12-14; Gal. 5:22, 23.

(8) Ku nyika rirhandzu, vuleteri ni ku tshinya loku lavekaka eka vana, loko va ri kona.—Tito 2:4; Ef. 6:4; Swiv. 13:24; 29:15.

Vukhongeri

Nhlamuselo: I ndlela yo gandzela. Byi katsa langutelo ro karhi ra vukhongeri, tidyondzo ni mikhuva yo karhi; leswi swi nga ha va swa munhu hi xiyexe, kumbe swi nga ha va swa nhlengeletano yo karhi. Hi ntolovelo vukhongeri byi katsa ku pfumela eka Xikwembu kumbe eka swikwembu swo tala; kumbe byi teka vanhu, swilo swo karhi, swilo leswi naveriwaka kumbe matimba yo karhi, tanihi swilo swo gandzeriwa. Vukhongeri byo tala byi sekeriwe eka leswi vanhu va swi dyondzeke eka ntumbuluko; nakambe ku ni vukhongeri lebyi paluxiweke. Ku ni vukhongeri bya ntiyiso ni bya mavunwa.

Ha yini ku ri ni vukhongeri byo tala swonghasi?

Ku hlayela ka sweswinyana ku gimete hi ku vula leswaku ku ni vukhongeri bya 10 lebyikulu ni mimpambukwa ya kwalomu ka 10 000. Eka yona, ya kwalomu ka 6 000 yi le Afrika, 1 200 yi le United States, kasi ku ni byin’wana bya madzana ematikweni man’wana.

Ku ni swivangelo swo tala leswi vangeke ku andza ka mintlawa leyintshwa ya vukhongeri. Van’wana va vule leswaku vukhongeri lebyi byo hambana-hambana hinkwabyo, byi yimela tindlela to hambana-hambana, to dyondza ntiyiso wa vukhongeri. Kambe loko u pimanisa tidyondzo ni swiendlo swa byona ni leswi Bibele yi swi vulaka, ku hambana ka vukhongeri ku vonaka ku vangiwa hi leswi vanhu va hundzukeke valandzeri va vanhu, ematshan’weni ya ku yingisa Xikwembu. Hi xitalo, nchumu lowu tivekaka hi leswaku tidyondzo ta byona leti fanaka, kambe leti hambaneke ni Bibele, ti sungule eBabilona wa khale. (Vona matluka 34-5, ehansi ka xihloko lexi nge “Babilona Lonkulu.”)

Xana i mani mukondleteri wa ku pfilunganyeka koloko ka vukhongeri? Bibele yi ri Sathana Diyavulosi hi yena “xikwembu xa misava leyi.” (2 Kor. 4:4) Yi hi tsundzuxa leswaku “loko vamatiko va gandzela, va gandzela mademona, a va gandzeli Xikwembu.” (1 Kor. 10:20) Kutani, i swa nkoka swinene leswaku hi tiyiseka leswaku hakunene hi gandzela Xikwembu xa ntiyiso,