Xana U Fanele Ku Antswisa Langutelo Ra Wena?

KU TSEKATSEKA ka misava loku onhaka ku hlasele Doroba-nkulu ra Kobe evupela-dyanbu bya Japani, kutani vatirhi lava tirhandzelaka va tile hi ku hatlisa va ta pfuna vaaki lava hlaseriweke. Hambiswiritano, ntlawa wa madokotela lowu endzeleke kona wu kume leswaku xikombelo xa wona xa mirhi ya ku tshungula a xi amukeriwanga hi munhu un’wana wa Ndzawulo ya ta Rihanyo ya le dorobeni. Mutirhela-mfumo yoloye, loyi tlhelo a a ri mukongomisi wa xibedlhele lexikulu xa mfumo, a a lava leswaku vanhu lava vavisekeke va ya eswibedlhele swa le Kobe ku ri ni ku va madokodela ma ya endla ntirho lowu lavaka mali yo tala wo tlhava tinayiti ni ku tlhoma vanhu tiphayiphi leti nghenisaka swihalaki leswi tshungulaka, va ri etindhawini ta mphalalo. Eku heteleleni, xikombelo xa madokodela xi amukeriwile, kambe vonelo ro sungula ra mutirhela-mfumo loyi, ra ku sihalala ni leri nga kombisiki ntwela-vusiwana ri vange leswaku vanhu vo tala va n’wi sola.

Kumbexana un’wana la nga ni matimba ya vulawuri u tshama a ku khoma hi ndlela leyi fanaka yo pfumala ku anakanyela. Swi nga endleka leswaku na wena u tshama u swi endla. Xana u nga vuyeriwa hi ku antswisa langutelo ra wena?

Tiva Mhaka Hi Vuenti

I ntumbuluko leswaku vanhu va languta swilo hi tlhelo rin’we ntsena, kumbe hi vonelo rin’we, xisweswo swi endla leswaku va nga vi na matwisiselo lama heleleke ya mhaka. Hakanyingi sweswo swi vangiwa hi mpimo wa dyondzo, ntokoto evuton’wini ni ndhavuko wa munhu. Munhu u kota ku endla swiboho swa vutlhari hi ku lwela ku kumisisa mhaka hinkwayo. Hi xikombiso, loko u tsemakanya mahlangano ya tindlela lama teleke hi mimovha, laha ku nga riki na tirhoboto, xana ku nga va vutlhari ku famba u langute emahlweni ntsena? Hakunene a ku nge vi vutlhari! Hilaha ku fanaka, ku va ni vonelo leri anameke leswaku u yi twisisa kahle mhaka swi nga ku pfuna swinene loko u endla swiboho ni ku endla swilo hi ku tiyimisela. Swi nga tlhela swi ponisa vutomi.

Entiyisweni, hinkwerhu hi nga antswisa emhakeni leyi. Kutani tivutise, ‘Hi kwihi kun’wana laha ndzi nga vuyeriwaka hi ku va ni langutelo lerinene?’

Langutelo Ra Wena Hi Vanhu Van’wana

I yini lexi u xi vonaka loko u languta vanhu van’wana? Xana u ni mboyamelo wa ku teka leswi va swi vulaka kumbe leswi va swi endlaka swi ri leswinene kumbe swi ri swo biha, onge a ku na swin’wana leswi u nga swi langutaka? Xana leswi un’wana a swi vulaka ku nga ha va ku ri ku bumabumela kumbe ku tseketsela? Xana munhu un’wana u tshamela ku endla leswi lulameke kumbe leswi hoxeke hi ku helela? Ku va ni vonelo ro tano, swi fana ni muteki wa swifaniso loyi a honisaka mivala yo hambana-hambana yo saseka enhoveni hi xixikana, onge hiloko yi nga ri kona mivala leyi kokaka mahlo. Kumbe, xana u voyamela eku dzikiseni mianakanyo ya wena eka swilo leswi u nga swi rhandziki swa vumunhu bya munhu yoloye, ku fana ni muvalangi la pfumelelaka leswaku ku saseka ka ndhawu ku onhiwa hi thyakanyana leri siyiweke hi muendzi un’wana la nga anakanyeliki?—Ringanisa Eklesiasta 7:16.

Ku nga dyondziwa swilo swo tala hi ku xiya ndlela leyi Yehovha a langutaka xidyoho xa munhu ha yona. Hambiloko a ku xiya ku tsana lokukulu ni swihoxo swa munhu, u hlawula ku va a nga wu yisi nyingiso eka swona kumbe a tshamela ku anakanya hi swona. Mupisalema la tlangelaka u te: “Loko ngi u hlayisa ku ṭunḍuka ka ŝidyoho, Yehova, ku ta hanya mani?” (Pisalema 130:3) Yehovha u tiyimiserile ku swi rivala hi ku helela swidyoho swa vadyohi lava hundzukaka, ina a swi sula hi ku helela, lerova swi nga ha vi xivati eka vuxaka bya hina na yena. (Pisalema 51:1; 103:12) Malunghana na Hosi Davhida loyi a nga tshama a endla swidyoho leswikulu na Bati-xeba, Yehovha u vule leswaku i munhu “l’a nḍi lanḍeke hi mbilu hikwayo ya yena, a endla ntsena le’ŝi lulameke e mahlweni ka mina.” (1 Tihosi 14:8) Hikwalaho ka yini Xikwembu xi vule leswi hi Davhida? Hikuva xi yise nyingiso eka timfanelo letinene ta Davhida la hundzukeke. Xi anakanyile hi timhaka hinkwato leti katsekaka kutani xi hlawula ku hambeta xi kombisa musa eka nandza wa xona.

Kreste Yesu u ri kombise hi ku helela vonelo leri ri anameke hi swihoxo swa vanhu van’wana. (Yohane 5:19) Loko vaapostola vakwe va endla swihoxo, Yesu a a ri na musa ni ku twisisa. U swi xiyile leswaku eka vanhu lava nga hetisekangiki, “moya wu ni mapfundza, kambe nyama yi tsanile.” (Matewu 26:41) Hi ku tsundzuka leswi, Yesu u swi kotile ku langutana ni ku tsana ni swihoxo swa vadyondzisiwa vakwe hi ku lehisa mbilu ni ku twisisa. A nga wu yisanga nyingiso eka swihoxo swa vona, kambe u wu yise eka timfanelo ta vona letinene.

Hi nkarhi wun’wana endzhaku ka loko a laye vadyondzisiwa vakwe hileswi va kanetaneke mayelana ni leswaku i mani loyi a a vonaka a ri lonkulu eka vona, Yesu u engetele a ku: “Hambiswiritano, hi n’wina mi khomeleleke swin’we na mina emiringweni ya mina; kutani ndzi endla ntwanano swin’we na n’wina; hilaha Tata wa mina a endleke hakona ntwanano wa mfumo swin’we na mina, leswaku mi ta dya ni ku nwa etafuleni ra mina emfun’weni wa mina, kutani mi tshama eswiluvelweni leswaku mi avanyisa tinyimba ta khume-mbirhi ta Israyele.” (Luka 22:24-30) Ina, hambileswi vaapostola va endleke swihoxo swo tala, Yesu u ku tsundzukile ku tshembeka ka vona ni ndlela leyi a va n’wi rhandza ha yona. (Swivuriso 17:17) Yesu a a tiyiseka hi leswi va nga kotaka ku swi endla ni leswi va nga ta swi endla, hikwalaho u endle ntwanano wa Mfumo na vona. Ina, ‘Yesu u rhandze vadyondzisiwa va yena ku fikela emakumu.’—Yohane 13:1.

Xisweswo loko vumunhu ni swihoxo swa un’wana swi ku karhata, tekelela Yehovha na Yesu. Antswisa ndlela ya wena ya ku ehleketa naswona u ringeta ku anakanya hi swiyimo hinkwaswo. Hi ku swi ehleketa kahle swiyimo hinkwaswo, u ta swi kuma swi olova ku rhandza ni ku tlangela vamakwenu.

Hi Ku Nyikela Hi Swilo Leswi Vonakaka

Lunghelo ra ku nyika i xin’wana xa swilo leswi tsakisaka leswi Vakreste va nga na swona. Kambe, xana hi fanele hi va lava nyikaka eka tlhelo rin’we ntsena, hi xikombiso, hi ku hlanganyela entirhweni wa nsimu? (Matewu 24:14; 28:19, 20) Kumbe, xana u nga kurisa ndlela leyi u ehleketaka ha yona leswaku yi katsa ni swilaveko swa nyama ni vuhlayiseki bya vanhu van’wana? Entiyisweni, Vakreste hinkwavo va swi twisisa leswaku ku nyika hi tlhelo ra moya i ka nkoka swinene. (Yohane 6:26, 27; Mintirho 1:8) Hambiswiritano, leswi ku nyika hi tlhelo ra moya ku nga ka nkoka, hakunene ku nyika hi tlhelo ra nyama a ku fanelanga ku honisiwa.—Yakobo 2:15, 16.

Loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi swilaveko swa xihatla swa vamakwerhu va moya emavandlheni ya hina ni le misaveni hinkwayo, hi nga swi vona kahle leswi hi nga swi endlaka ku va pfuna. Loko lava va nga swi kotaka va avelana ni van’wana, ku va ni ku ringana-ringana. Hi ndlela yoleyo swilaveko swa vamakwerhu hinkwavo swa khathaleriwa. Nkulu un’wana la nga Mukreste u swi veke hi ndlela leyi: “Loko xilaveko xi va kona exiphen’wini xin’wana xa misava, vamakwerhu va le xiphen’wini xin’wanyana xa misava va ta va pfuna. Loko va nga swi koti ku va pfuna, vamakwerhu va ndhawu yin’wana va ta endla tano. Xisweswo swilaveko swa vamakwerhu emisaveni hinkwayo swa khathaleriwa. Hakunene nhlengeletano ya vamakwerhu ya misava hinkwayo ya hlamarisa.”—2 Vakorinto 8:13-15; 1 Petro 2:17.

Makwerhu un’wana wa xisati wa Mukreste, loyi a a swi lave hi mbilu hinkwayo ku ya emintsombanweni ya misava hinkwayo eYuropa Vuxa a nga swi kotanga ku endla tano. Hambiswiritano, u twe leswaku vamakwerhu va kwalaho va ni xilaveko lexikulu xa Tibibele, hiloko a nyiketa mali yo karhi eka un’wana la yeke leswaku ku xaviwa Tibibele toleto. Xisweswo u tokote ntsako lowu tisiwaka hi ku nyika, loko a avelana ni vamakwavo va tiko rimbe.—Mintirho 20:35.

Kumbexana hi ku antswisa ndlela leyi u ehleketaka ha yona u nga hoxa xandla swinene entirhweni lowu tshamelaka ku kula wa ku dyondzisa Bibele emisaveni hinkwayo, u tsaka u tlhela u tsakisa ni van’wana.—Deteronoma 15:7; Swivuriso 11:24; Vafilipiya 4:14-19.

Loko U Nyika Ndzayo

Loko u fanele ku nyika ndzayo kumbe ku pfuna munhu ku endla mindzulamiso yo karhi, ku anakanyela ni ku ringanisela ku ta hi pfuna leswaku hi xiximiwa hi vamakwerhu va moya ni ku va pfuna hi ndlela leyi tirhaka hakunene. Swi olova ngopfu ku dzikisa miehleketo eka tinhla ti nga ri tingani kutani hi ku hatlisa hi fikelela makumu lama endliweke hi matlotlo ni lama voyameleke tlhelo rin’we ntsena. Leswi swi hi endla hi va vanhu lava nga anakanyiki, ku fana ni varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa Yesu, lava a va voyamele eku tikiseleni van’wana hi milawu leyi nga heriki. (Matewu 23:2-4) Hi tlhelo rin’wana, loko hi papalata ku hundzeleta swilo kutani hi nyika ndzayo leyinene leyi sekeriweke hi ku helela emisinyeni ya milawu ya Matsalwa, hi kombisa miehleketo ya Yehovha leyi lulameke kambe leyi ringaniseriweke naswona ya musa, swi ta va olovela swinene van’wana leswaku va amukela swiringanyeto swa hina va tlhela va swi tirhisa.

Malembe lama hundzeke, vamakwerhu van’wana lavantshwa lava humaka emavandlheni yo hlayanyana va hlanganile leswaku va tlanga mintlangu yo karhi. Khombo ra kona, ku pfuke moya wa ku phikizana exikarhi ka vona, vuyelo bya kona a ku ri timholovo. Xana vakulu va mavandlha wolawo va xi lunghise njhani xiphiqo lexi? Hi ku xiya xilaveko xa vantshwa xa ku lava ku tihungasa, a va vulanga leswaku vantshwa lava va tshika ku tlanga hi ku helela. (Vaefesa 5:17; 1 Timotiya 4:8) Ematshan’weni ya sweswo, va va nyike switsundzuxo swa matimba kambe leswi kombisaka ku anakanyela, malunghana ni laha moya wa ku phikizana wu nga va yisaka kona. Va tlhele va va nyika swiringanyeto leswi pfunaka, swo fana ni leswaku ku va ni vanhu lavakulu, lava nga ni vutihlamuleri exikarhi ka vona. Vantshwa lava va twisise vutlhari ni ku ringanisela ka ndzayo yoleyo naswona va yi amukele kahle. Tlhandla-kambirhi va ye emahlweni va va xixima ni ku va rhandza swinene vakulu volavo.

Tikarhatele Ku Ri Antswisa

Hambileswi u nga kombisaka xihlawuhlawu hi xihoxo kumbe u nga swi xiyi, swa ha ta lava ku tikarhata leswaku u antswisa langutelo ra wena mayelana ni ndlela leyi u ehleketaka ha yona. Loko u ri karhi u dyondza Rito ra Xikwembu, ehleketa hi rona leswaku u ta twisisa ni ku tlangela ndlela ya Yehovha ya ku ehleketa. (Pisalema 139:17) Ringeta ku twisisa swivangelo swa timhaka leti vuriwaka eBibeleni ni misinya ya milawu leyi katsekaka, kutani u lwela ku twisisa swilo hi ndlela leyi Yehovha a swi twisisaka ha yona. Leswi swi ta va swi pfumelelana ni xikhongelo xa Davhida lexi nge: “Yehova! Nḍi kombe tindlela ta wena, u nḍi dyonḍisa mikhuv̌a ya wena. Nḍi fambise ntiyisweni wa wena, u ri kari u nḍi dyonḍisa.”—Pisalema 25:4, 5.

Loko u ri karhi u hlakulela ku antswisa langutelo ra wena, u ta katekisiwa. Nkateko wun’wana wa ku va ni langutelo lerinene i ku va ni ndhuma ya ku va munhu la ringaniselaka ni la anakanyelaka. U ta swi kota ku angula hi ndlela ya vutlhari swinene ni leyi twisisekaka loko u pfuna eswiyin’weni swo hambana-hambana. Hi tlhelo rin’wana leswi swi ta pfuna leswaku ku va ni vun’we lebyi hlamarisaka ni ntwanano eka vumakwerhu bya Vukreste.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 12]

Ku nyika hi malwandla ku pfuna van’wana, ku tisa ntsako eka munyiki naswona ku tsakisa Tata wa hina la nge matilweni