ku tshoveriwa. (Matewu 13:38) Grew, Storrs ni van’wana a va tirha ‘ensin’wini’ va lunghiselela ntshovelo.

Charles Taze Russell, la sunguleke ku kandziyisa magazini lowu hi 1879, u tsale leswi landzelaka malunghana ni malembe ya yena yo sungula: “Hosi yi hi pfune hi tindlela to tala loko hi hlaya rito ra Yona, la tsundzukekaka ngopfu exikarhi ka vona, i makwerhu wa hina la rhandzekaka la dyuhaleke, George Storrs, loyi a hi pfuneke swinene hi leswi a swi vuleke ni leswi a swi tsaleke; kambe a hi lavi ku landzela munhu, ku nga khathariseki leswaku u lulamile kumbe u tlharihe ku fikela kwihi, kambe hi lava ku va ‘Valandzeri va Xikwembu tanihi vana lava rhandzekaka.’” Ina, swichudeni swa Bibele leswi tshembekaka a swi ta vuyeriwa eka matshalatshala ya vavanuna vo fana na Grew na Storrs, kambe a swa ha ri swa nkoka ku kambisisa Rito ra Xikwembu ku nga Bibele tanihi hi xihlovo xa xiviri xa ntiyiso.—Yohane 17:17.

Swivutiso Swa Vahlayi

Hi ku pfuniwa hi swileriso swa Bibele mayelana ni ndlela leyi faneleke ya ku tirhisa ngati, xana Timbhoni ta Yehovha ti byi languta njhani vutshunguri lebyi munhu a tshunguriwaka hi ngati yakwe n’wini?

Ematshan’weni ya ku tiendlela xiboho u ri wexe emhakeni ya ku tihlawulela kumbe ya vutshunguri byo karhi lebyi bumabumeriwaka, Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a anakanyisisa swinene hi leswi Bibele yi swi vulaka. I mhaka ya yena na Yehovha.

Yehovha, loyi hi n’wi kolotaka vutomi bya hina, u lerise leswaku ngati a yi fanelanga yi dyiwa. (Genesa 9:3, 4) Eka Nawu wa Vaisrayele va khale, Xikwembu a xi ku hikile ku tirhisiwa ka ngati hikuva yi yimela vutomi. Xi lerisile xi ku: “Moya-xiviri [kumbe vutomi] wa nyama wu le ngatini, kutani mina ndzi mi vekele yona ealitarini leswaku yi kombela ku rivaleriwa ka mimoya-xiviri ya n’wina.” Ku vuriwa yini hi loko munhu a dlaye xiharhi leswaku a dya nyama ya xona? Xikwembu xi te: “U fanele a halata ngati ya kona kutani a yi seletela hi misava.”a (Levhitika 17:11, 13) Yehovha u phindha-phindhe xileriso lexi. (Deteronoma 12:16, 24; 15:23) Soncino Chumash ya Xiyuda yi ri: “Ngati a yi fanelanga yi vekiwa kambe yi fanele yi tekiwa tanihi nchumu lowu nga fanelangiki wu dyiwa, yi fanele yi chuluriwa emisaveni.” A ku nga ri na Muisrayele loyi a a fanele a hlengeleta, a veka ni ku tirhisa ngati ya xivumbiwa xin’wana, lexi vutomi bya xona byi nga bya Xikwembu.

Ndzhwalo wa ku hlayisa Nawu wa Muxe wu hele loko Mesiya a fa. Kambe, Xikwembu xa ha teka ngati yi ri leyi kwetsimaka. Vaapostola va susumeteriwe hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu leswaku va lerisa Vakreste ‘ku papalata ngati.’ Xileriso xolexo a xi nga fanelanga xi tekeriwa ehansi. A swi ri swa nkoka emahanyelweni ku fana ni ku papalata ku tikhoma hi ndlela yo biha hi tlhelo ra rimbewu kumbe ku gandzela swikwembu swa hava. (Mintirho 15:28, 29; 21:25) Loko ku nyikela ni ku pompela ngati ku ve nchumu lowu tolovelekeke hi lembe-xidzana ra vu-20, Timbhoni ta Yehovha ti swi twisisile leswaku mukhuva lowu a wu lwisana ni Rito ra Xikwembu.b

Minkarhi yin’wana, dokodela u byela muvabyi leswaku a nyikela hi ngati ya yena n’wini ka ha sele mavhiki leswaku a endliwa vuhandzuri (ku nyikela hi ngati ya wena n’wini loko u nga si endliwa vuhandzuri [preoperative autologous blood donation, kumbe PAD]) leswaku loko ku va ni xilaveko, a ta pompela muvabyi ngati ya yena n’wini leyi yi vekiweke. Hambiswiritano, ku hlengeletiwa koloko ka ngati, ku yi veka ni ku yi pompela hi ku kongoma swi lwisana ni leswi vuriwaka eka Levhitika ni le ka Deteronoma. Ngati a yi fanelanga yi vekiwa; yi fanele yi chuluriwa—onge hi loko yi tlheriseriwa eka Xikwembu. Ina, Nawu wa Muxe a wa ha tirhi sweswi. Kambe, Timbhoni ta Yehovha ti xixima misinya ya milawu leyi Xikwembu xi yi katseke eka wona, naswona ti ti tiyimisele ku ‘papalata ngati.’ Hikwalaho, a hi nyikeli hi ngati, kumbe hi yi veka leswaku hi ta pomperiwa ngati ya hina leyi faneleke yi ‘chuluriwa.’ Xiendlo xolexo xi lwisana ni nawu wa Xikwembu.

Maendlelo man’wana kumbe minkambelo yin’wana leyi katsaka ngati ya munhu hi yexe a yi lwisani hi ku kongoma ni misinya ya milawu ya Xikwembu leyi tsariweke. Hi xikombiso, Vakreste vo tala va pfumela leswaku ngati yin’wana ya vona yi tekiwa leswaku yi ya kamberiwa kumbe yi hlahluviwa, ivi endzhaku yi cukumetiwa. Tindlela tin’wana leti rharhanganeke leti katsaka ngati ya munhu ti nga ha bumabumeriwa hi madokodela.

Hi xikombiso, loko ku endliwa vuhandzuri byo karhi, ngati yin’wana yi nga ha hambukisiwa endleleni ya yona emirini hi endlelo leri vitaniwaka ku vevukisiwa ka ngati. Ngati leyi seleke eka muvabyi yi vevukisiwile. Endzhaku, ngati ya yena leyi hambukisiweke endleleni yi tlheriseriwa eka yena, xisweswo swi endla leswaku mpimo wa yena wa ngati wu lava ku fana ni wa ntolovelo. Hilaha ku fanaka, ngati leyi humaka embangeni yi nga ha tekiwa ivi yi basisiwa leswaku tisele to tshwuka ti ta tlheriseriwa eka muvabyi; leswi swi vitaniwa ku ponisiwa ka tisele. Eka endlelo rin’wana leri hambaneke, ngati yi nga ha kongomisiwa eka muchini lowu hi xinkarhana wu endlaka ntirho lowu hi ntolovelo wu endliwaka hi swirho swa miri (hi xikombiso, mbilu, mahahu, kumbe tinso). Endzhaku ka sweswo ngati leyi humaka emuchinini yi tlheriseriwa eka muvabyi. Eka maendlelo man’wana, ngati yi hambukiseriwa eka muchini wo sefa (centrifuge) leswaku swiyenge swa yona leswi onhaka kumbe leswi onhakeke swi herisiwa. Kumbe pakani ya kona ku nga ha va ku hambanisa swiaki swin’wana swa ngati ivi swi ya tirhisiwa kun’wana emirini. Nakambe ku ni minkambisiso leyi ku humesiwaka mpimo wo karhi wa ngati leswaku yi funghiwa kumbe yi hlanganisiwa ni murhi, ivi endzhaku yi tlheriseriwa eka muvabyi.

Vuxokoxoko bya kona byi nga ha hambana, naswona maendlelo lamantshwa, vutshunguri ni minkambisiso swi ta hluvukisiwa. A hi vutihlamuleri bya hina ku kambisisa ku hambana kun’wana ni kun’wana ivi hi endla xiboho. Mukreste u fanele a tiendlela xiboho malunghana ni ndlela leyi ngati ya yena yi nga ta tirhisiwa ha yona loko a ri karhi a endliwa vuhandzuri, a endliwa minkambisiso ya vutshunguri, kumbe loko a tshunguriwa. U fanele a vulavurisana ni dokodela kumbe mutivi wa swa vutshunguri ka ha ri emahlweni, malunghana ni leswi swi nga ha endliwaka hi ngati ya yena loko ku endliwa endlelo ro karhi. Kutani u fanele a endla xiboho malunghana ni leswi ripfalo ra yena ri n’wi pfumelelaka swona. (Vona bokisi.)

Vakreste va fanele va tshama va ri karhi va tsundzuka ku tinyiketela ka vona eka Xikwembu ni ndzhwalo wa vona wo ‘xi rhandza hi mbilu ya vona hinkwayo, moya-xiviri wa vona hinkwawo, ntamu wa vona hinkwawo ni mianakanyo ya vona hinkwayo.’ (Luka 10:27) Ku hambana ni vanhu vo tala emisaveni, Timbhoni ta Yehovha ti byi teka byi ri bya risima swinene vuxaka bya tona ni Xikwembu. Munyiki wa Vutomi u hi lerisa hinkwerhu leswaku hi tshembela engatini leyi halatiweke ya Yesu. Ha hlaya: “Ha yena [Yesu Kreste] hi ni ku ntshunxiwa hi nkutsulo hi ngati ya yena, ina, ku rivaleriwa ka swivi swa hina.”—Vaefesa 1:7.