Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Minhlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho
JANUARY 1-7
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 1-3
“Mfumo Wa Matilo Wu Tshinele”
(Matewu 3:1, 2) Emasikwini wolawo ku fika Yohane Mukhuvuri a chumayela emananga ya Yudiya, 2 a ku: “Hundzukani, hikuva Mfumo wa matilo wu tshinele.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 3:1, 2
ku chumayela: Hi Xigriki rito leri ri vula “ku tivisa vanhu rungula ro karhi tanihi murhumiwa.” Ri kandziyisa ndlela leyi ri tivisiwaka ha yona: hakanyingi ri kombetela eka ku chumayela laha vanhu va kumekaka kona ku nga ri ku chumayela vanhu lava hlengeletaneke.
Mfumo: Rito leri ri tekiwe eka rito ra Xigriki ba·si·leiʹa, leri vulaka mfumo wa le vuhosini ni ndhawu leyi wu fumaka eka yona ni vanhu lava fumiwaka hi hosi. Rito leri ri humelela ka 162 eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki naswona eka buku ya Matewu ntsena ri humelela ka 55 laha hakanyingi ri kombetelaka eka Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni. Matewu u ri tirhise ngopfu rito leri, lerova Evhangeli yakwe van’wana va yi vula Evhangeli ya Mfumo.
Mfumo wa matilo: Xiga lexi xi humelela mikarhi ya kwalomu ka 30 naswona xi kumeka eka Evhangeli ya Matewu ntsena. Eka Evhangeli ya Marka na Luka, ku tirhisiwe xiga lexi nge “Mfumo wa Xikwembu” leswi kombaka leswaku “Mfumo wa Xikwembu” wu fuma wu ri etilweni.—Mt 21:43; Mr 1:15; Lk 4:43; Dn 2:44; 2Tm 4:18.
wu tshinele: Marito lawa ma kombisa leswaku loyi a ta va Hosi ya Mfumo wa le tilweni a ta humelela ku nga ri khale.
(Matewu 3:4) Kambe yena Yohane loyi, a a ri ni swiambalo leswi endliweke hi voya bya kamela ni vamba ra dzovo emasengeni; swakudya swakwe a ku ri tinjiya ni vulombe bya nhova.
nwtsty vona swifaniso
Ndlela Leyi Yohane A A Ambala Ni Ku Languteka Ha Yona
Yohane a a ambala swiambalo leswi endliweke hi voya bya kamela naswona a boha bandhi ra dzovo emasengeni leri a a tlhoma swilo leswitsongo eka rona. Muprofeta Eliya na yena a ambala swiambalo leswi fanaka. (2Th 1:8) Swiambalo leswi endliweke hi voya bya kamela hi ntolovelo a swi ambariwa hi swisiwana. Kambe swigwili a swi ambala tinguvu to olova leti a ti durha. (Mt 11:7-9) Leswi Yohane a velekiwe a ri Munaziri, swi nga endleka leswaku a nga si tshama a tsemeta misisi. Ndlela leyi a a ambala ni ku languteka ha yona a yi swi veka erivaleni leswaku u titsone swo tala evuton’wini hi xikongomelo xo rhangisa ntirho wa Xikwembu.
Tinjiya
Hilaha ri tirhisiweke hakona eBibeleni, rito leri nge “tinjiya” ri nga ha vula tinjiya to hambanahambana leti nga ni swimhondzwana, ngopfungopfu leti fambaka hi ntlawa loko ti rhurha. Vulavisisi lebyi endliweke eYerusalema, byi kombisa leswaku tinjiya ti ni tiphrotheyini ta 75 wa tiphesente. Namuntlha loko ti swekiwa ku susiwa nhloko, milenge, timpapa ni swa le ndzeni. Mikarhi yin’wana ta swekiwa kumbe ti dyiwa ti nga swekiwanga. Nantswo wa tona wu fana ni wa nkokotso naswona ti ni tiphrotheyini to tala.
Vulombe
Xifaniso xa xihlenge xa tinyoxi (1) xihlenge lexi nga ni vulombe (2). Swi nga endleka leswaku vulombe lebyi Yohane a byi dya a byi endliwa hi tinyoxi leti vuriwaka Apis mellifera syriaca, leti a ti kumeka endhawini ya ka vona. Tinyoxi leti to kariha ngopfu ti kumeka etindhawini leti hisaka ta le makwhatini ya Yudiya kambe a swi tolovelekanga leswaku vanhu va ti fuwa. Hambiswiritano, eku sunguleni ka lembexidzana ra vukaye B.C.E., vanhu va le Israyele a va fuwa tinyoxi endzeni ka khuwana. Masalela yo tala ya swihlenge swa tinyoxi leti, swi kumeke edorobeni (leri namuntlha ri vitaniwaka Tel Rehov), leri kumekaka enkoveni wa Yordani. Vulombe lebyi a byi ri eka swihlenge leswi, swi ti komba onge a byi endliwe hi tinyoxi leti a ti huma etikweni leri namuntlha ri vitaniwaka Turkey.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 1:3) Yuda u ve tata wa Faresi na Zara hi Tamari; Faresi u ve tata wa Hezroni; Hezroni u ve tata wa Rhamu;
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 1:3
Tamari: I wansati wo sungula eka vantlhanu lava boxiweke eka rungula ra Matewu leri vulavulaka hi rixaka ra Mesiya. Lavan’wana va mune i Rahava na Rhuti, lava a va nga ri Vaisrayele (ndzimana 5); Bati-xeba, “nsati wa Uriya” (ndzimana 6); na Mariya (ndzimana 16). Swi nga endleka leswaku vavasati lava va katsiwe hikwalaho ka timfanelo to hlawuleka leti endleke leswaku va wela eka rixaka leri Yesu a humaka eka rona.
(Matewu 3:11) Loko ku ri mina, ndzi mi khuvula hi mati hileswi mi hundzukeke; kambe loyi a taka endzhaku ka mina wa ndzi tlula hi matimba, loyi maphaxani ya yena swi nga ndzi faneriki ku ma hluvula. Yena u ta mi khuvula hi moya lowo kwetsima ni hi ndzilo.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 3:11
ndzi mi khuvula: Kumbe “ndzi mi nyuperisa.” Rito ra Xigriki leri nge ba·ptiʹzo ri vula ku “peta ematini hi ku helela; kumbe ku nyuperisa.” Tibibele tin’wana ti vula leswaku ku khuvuriwa swi katsa ku nyuperisiwa hi ku helela. Yohane u khuvule vanhu eNkoveni wa Yordani ekusuhi ni le Salime “hikuva a ku ri ni mati yo tala” kwalaho. (Yh 3:23) Loko Filipi a khuvula mutsheniwa wa Muetiyopiya, havambirhi ‘va nghene endzeni ka mati.’ (Min 8:38) Rito leri fanaka ra Xigriki ri tirhisiwa ni le ka Septuagint eka 2Th 5:14 loko yi vula leswaku Namani u “nghena eYordani ka nkombo.”
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 1:1-17) Buku ya matimu ya Yesu Kreste, n’wana wa Davhida, n’wana wa Abrahama: 2 Abrahama u ve tata wa Isaka; Isaka u ve tata wa Yakobe; Yakobe u ve tata wa Yuda ni wa vamakwavo; 3 Yuda u ve tata wa Faresi na Zara hi Tamari; Faresi u ve tata wa Hezroni; Hezroni u ve tata wa Rhamu; 4 Rhamu u ve tata wa Aminadaba; Aminadaba u ve tata wa Nasoni; Nasoni u ve tata wa Salmoni; 5 Salmoni u ve tata wa Bowazi hi Rahava; Bowazi u ve tata wa Obede hi Rhuti; Obede u ve tata wa Yese; 6 Yese u ve tata wa Davhida lowa hosi. Davhida u ve tata wa Solomoni hi nsati wa Uriya; 7 Solomoni u ve tata wa Rehobuwama; Rehobuwama u ve tata wa Abiya; Abiya u ve tata wa Asa; 8 Asa u ve tata wa Yehoxafati; Yehoxafati u ve tata wa Yehorama; Yehorama u ve tata wa Uziya; 9 Uziya u ve tata wa Yohatama; Yohatama u ve tata wa Akazi; Akazi u ve tata wa Hezekiya; 10 Hezekiya u ve tata wa Manase; Manase u ve tata wa Amoni; Amoni u ve tata wa Yosiya; 11 Yosiya u ve tata wa Yekoniya ni wa vamakwavo hi nkarhi lowu va yisiweke ha wona eBabilona. 12 Endzhaku ko yisiwa eBabilona, Yekoniya u ve tata wa Salatiyele; Salatiyele u ve tata wa Zerubabele; 13 Zerubabele u ve tata wa Abiyudi; Abiyudi u ve tata wa Eliyakimi; Eliyakimi u ve tata wa Azori; 14 Azori u ve tata wa Sadoki; Sadoki u ve tata wa Akimi; Akimi u ve tata wa Eliyudi; 15 Eliyudi u ve tata wa Eliyazara; Eliyazara u ve tata wa Matani; Matani u ve tata wa Yakobe; 16 Yakobe u ve tata wa Yosefa nuna wa Mariya, loyi Yesu la vuriwaka Kreste a velekiweke hi yena. 17 Kutani, switukulwana hinkwaswo ku sukela eka Abrahama ku fikela eka Davhida a ku ri switukulwana swa 14, ku sukela eka Davhida ku fikela eku yisiweni ka vona eBabilona a ku ri switukulwana swa 14, naswona ku sukela eku yisiweni ka vona eBabilona ku fikela eka Kreste a ku ri switukulwana swa 14.
JANUARY 8-14
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 4-5
“Leswi Hi Swi Dyondzaka Eka Dyondzo Ya Yesu Ya Le Ntshaveni”
(Matewu 5:3) “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya, hikuva mfumo wa matilo i wa vona.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 5:3
Ku tsaka: Rito leri a ri vuli ku tsaka loku toloveleke loko munhu a tiphina hakona hi mikarhi yo karhi. Kambe, ri kombetela eka munhu loyi a tsakeke hikwalaho ka leswi a katekisiweke hi Xikwembu naswona a nga ni vuxaka lebyinene na xona. Ri tlhele ri tirhisiwa loko ku hlamuseriwa ndlela leyi Xikwembu na Yesu va tsakeke ha yona etilweni—1Tm 1:11; 6:15.
lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya: Xiga xa Xigriki lexi nge “lava khathalaka,” xi kombetela eka lava va swi xiyaka leswaku va fanele va kombela ku pfuniwa eka Xikwembu. Xi tlhela xi tirhisiwa ku kombetela eka “mukomberi” Lazaro eka Lk 16:20, 22. Xiga xa Xigriki lexi Tibibele tin’wana ti xihundzuluxeke xi va “swisiwana emoyeni” xi kombetela eka vanhu lava swi xiyaka leswaku vuxaka bya vona ni Xikwembu byi tsanile kutani va fanele va byi lulamisa.
(Matewu 5:7) “Va tsaka lava nga ni tintswalo, hikuva va ta kombiwa tintswalo.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 5:7
tintswalo: Rito leri nge “tintswalo” leri tirhisiweke eBibeleni a ri kombeteli eka ku rivalela ntsena. Hakanyingi ri kombetela eka ntwelavusiwana lowu susumetelaka munhu ku teka goza ro pfuna munhu loyi a lavaka ku pfuniwa.
(Matewu 5:9) “Va tsaka lava kondletelaka ku rhula, hikuva va ta vuriwa ‘vana va Xikwembu.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 5:9
lava kondletelaka ku rhula: I vanhu lava va lavisisaka ku rhula naswona va endlaka leswaku ku va ni ku rhula laha ku nga riki kona.
Dyondzisa Vana Va Wena Leswaku Va Nga Vi Ni Rigombo
Vatswari lava nga Vakreste va swi navela hi mbilu ya vona hinkwayo ku letela vana va vona leswaku va ‘lava ku rhula, va tlhela va ku landzelela.’ (1 Petro 3:11) Ntsako lowu tisiwaka hi ku va mukondleteri wa ku rhula i wukulu swinene lerova wu endla leswaku munhu a nga ehleketeleli van’wana swilo swo biha, a nga pfilunganyeki ni ku va ni rivengo.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 4:9) Kutani a ku eka yena: “Swilo leswi hinkwaswo ndzi ta ku nyika swona loko wo nkhinsama u ndzi gandzela.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 4:9
ku gandzela: Riendli ra xigriki le ri nge “ku gandzela” laha ri vula xiendlekalo lexi endliwaka hi nkarhi wolowo. Ndlela leyi riendli leri nge “ku gandzela” ri hundzuluxeriweke ha yona laha ri kombisa leswaku Sathana a nga byeli Yesu leswaku a n’wi gandzela nkarhi na nkarhi kambe a lava leswaku a n’wi “gandzela” kan’we ntsena swi helela kwalaho.
(Matewu 4:23) Kutani a rhendzeleka ni tiko hinkwaro ra Galeliya, a dyondzisa emasinagogeni ya vona ni ku chumayela mahungu lamanene ya mfumo ni ku herisa swifo swa mixaka hinkwayo ni vulema bya mixaka hinkwayo evanhwini.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 4:23
ku dyondzisa . . . ku chumayela: Ku dyondzisa ni ku chumayela swa hambana hikuva mudyondzisi u endla swo tala ku tlula ku tivisa rungula; wa letela, u hlamusela timhaka hi vuenti, u tirhisa timhaka leti khorwisaka a tlhela a kombisa ndlela leyi mhaka yi tirhaka ha yona.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 5:31-48) “Ku tlula kwalaho ku vuriwe leswaku, ‘Un’wana ni un’wana la tshikaka nsati wakwe, a a n’wi nyike papila ra ku dlaya vukati.’ 32 Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina, un’wana ni un’wana la tshikaka nsati wakwe, loko ku nga ri hikwalaho ka vumbhisa, u n’wi hoxa endzingweni wo endla vuoswi, naswona un’wana ni un’wana la tekaka wansati la tshikiweke u endla vuoswi. 33 “Nakambe mi swi twile leswi nga vuriwa eka lava va minkarhi ya khale, ‘U nga tshuki u hlambanya u nga endli, kambe u fanele u hetisisa switshembiso swa wena leswi u swi hlambanyeke eka Yehovha.’ 34 Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina: Mi nga tshuki mi hlambanya nikatsongo, hambi ku ri hi tilo, hikuva i xiluvelo xa Xikwembu; 35 hambi ku ri hi misava, hikuva i vunavelo bya milenge ya xona; hambi ku ri hi Yerusalema, hikuva i muti wa Hosi leyikulu. 36 Hambi ku ri hi nhloko ya wena u nga hlambanyi hikuva a wu nge wu hundzuli nsisi ni wun’we wu va wo basa kumbe wa ntima. 37 Kambe ntsena Ina wa n’wina a a ve Ina, E-e wa n’wina a va E-e; hikuva leswi tlulaka leswi swi huma eka lowo homboloka. 38 “Mi swi twile leswaku ku vuriwe va ku, ‘Tihlo hi tihlo, tino hi tino.’ 39 Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina: Mi nga n’wi kaneti la hombolokeke; kambe hambi ku ri mani la mi makalaka erhameni ra xinene, hundzuluxelani ni lerin’wana eka yena. 40 Naswona loko munhu a lava ku ya na wena ehubyeni leswaku a ta kuma nguvu ya wena ya le ndzeni, tlhela u tshika ni nguvu ya wena ya le handle a famba na yona; 41 naswona loko un’wana loyi a nga ni vulawuri a ku sindzisa ku endla ntirho wo famba khilomitara yin’we, famba na yena tikhilomitara timbirhi. 42 Nyika la kombelaka eka wena, naswona u nga n’wi fularheli loyi a lavaka ku lomba eka wena handle ka ntswalo. 43 “Mi swi twile leswaku ku vuriwe va ku, ‘U fanele u rhandza warikwenu u venga nala wa wena.’ 44 Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina: Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka; 45 leswaku mi tikombisa mi ri vana va Tata wa n’wina la nge matilweni, tanihi leswi a tsuvukisaka dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona a nisaka mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki. 46 Hikuva loko mi rhandza lava mi rhandzaka, mi vuyeriwa hi yini? Xana valuvisi na vona a va endli nchumu lowu fanaka? 47 Kutani loko mi xeweta vamakwenu ntsena, i yini xo hlawuleka lexi mi xi endlaka? Xana vanhu va matiko na vona a va endli nchumu lowu fanaka? 48 Hikwalaho mi fanele mi va lava hetisekeke, tanihi leswi Tata wa n’wina wa le tilweni a hetisekeke.
JANUARY 15-21
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 6-7
“Hambetani Mi Lava Mfumo Ku Sungula”
(Matewu 6:10) Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.
Ndlela Leyi Xikhongelo Xi Nga Xa Nkoka Ha Yona
12 Hi fanele hi rhangisa yini eswikhongelweni swa hina? Yehovha ni ku rhandza kakwe. Hi fanele hi n’wi khensa swinene hikwalaho ka leswi a hi endleleke swona. (1 Tikronika 29:10-13) Ha swi tiva leswi hikuva loko Yesu a ha ri laha misaveni, u dyondzise vadyondzisiwa vakwe ndlela yo khongela. (Hlaya Matewu 6:9-13.) U vule leswaku a va fanele va rhanga hi ku khongelela leswaku vito ra Xikwembu ri kwetsimisiwa, leswi vulaka leswaku a va fanele va ri teka ri ri leri kwetsimaka. Yesu u kombise leswaku hi fanele hi khongelela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu ta nileswaku ku rhandza ka Yehovha ku endleka emisaveni. Endzhaku ko khongelela swilo sweswo swa nkoka leswi Yesu a swi vuleke, hi kona laha hi nga khongelelaka swilo leswi khumbaka hina. Loko hi rhangisa Yehovha ni ku rhandza kakwe eswikhongelweni swa hina, hi kombisa nchumu lowu nga wa nkoka swinene eka hina.
(Matewu 6:24) “Ku hava loyi a nga vaka hlonga ra tihosi timbirhi; hikuva u ta venga yin’wana a rhandza leyin’wana, kumbe u ta namarhela yin’wana a yi langutela ehansi leyin’wana. A mi nge vi hlonga ra Xikwembu ni ra Rifuwo.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 6:24
hlonga: I riendli ra Xigriki leri kombetelaka eka munhu loyi a tirhaka tanihi hlonga, ku nga munhu loyi a nga ehansi ka n’wini wakwe. Laha Yesu a a vula leswaku Mukreste a nge swi koti ku tirhela Xikwembu hilaha ku heleleke loko hi hala tlhelo a hlongorisa rifuwo.
(Matewu 6:33) “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 6:33
Hambetani . . . mi lava: I riendli ra Xigriki leri kombisaka xiendlo lexi yaka emahlweni naswona ri nga hundzuluxeriwa ri va “Yana emahlweni u lava.” Valandzeri va ntiyiso va Yesu a va nge lavi Mfumo ku ringana nkarhi wo karhi kutani hi ku famba ka nkarhi va lava swilo swin’wana. Ematshan’weni ya sweswo, va fanele va rhangisa wona evuton’wini.
Mfumo: Matsalwa man’wana ya Xigriki ya khale lama tsariweke hi voko ma hlayekisa xileswi “Mfumo wa Xikwembu.”
yena: Loyi ku vulavuriwaka ha yena laha i Xikwembu, ‘Tata wa le tilweni’ loyi a boxiweke eka Mt 6:32.
ku lulama: Lava lavaka ku lulama ka Xikwembu va endla ku rhandza ka xona naswona va yingisa milawu ya xona yo hambanisa leswinene ni leswo biha. Dyondzo leyi a yi hambanile swinene ni leyi Vafarisi a va yi dyondzisa, lava a va dyondzisa mavonelo ya vona.—Mt 5:20.
Lava Mfumo, Ku Nga Ri Swilo
18 Hlaya Matewu 6:33. Loko hi rhangisa Mfumo evuton’wini bya hina, Yehovha u ta hi nyika swilo hinkwaswo leswi hi swi lavaka. Yesu u hlamusele leswaku ha yini hi fanele hi tshemba xitshembiso xexo. U te: “Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku ma swi lava swilo leswi hinkwaswo.” Yehovha wa swi tiva leswi u swi lavaka u nga si swi xiya leswaku wa swi lava. (Filp. 4:19) Wa swi tiva swiambalo leswi hi nga ta swi lava. Wa swi tiva swakudya leswi u swi lavaka. Nakambe wa swi tiva leswaku wena ni ndyangu wa wena mi lava ndhawu yo tshama. Yehovha u ta endla leswaku mi kuma leswi hakunene mi swi lavaka.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 7:12) “Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona; leswi, entiyisweni hi leswi vuriwaka hi Nawu ni Vaprofeta.
Yana Emahlweni U Landzela Nawu Lowu Dumeke Wa Mahanyelo Loko U Ri Ensin’wini
14 A hi nge siku rin’wana u beriwa riqingho hi munhu loyi u nga ri tiviki rito ra yena. A wu n’wi tivi, kambe u ku vutisa swivutiso malunghana ni muxaka wa swakudya leswi u swi rhandzaka. Wa tivutisa leswaku munhu yoloye i mani ni leswaku u lava yini kahlekahle. Kumbexana u nga ha bula na yena katsongo hi xichavo, kambe u ta lava ku n’wi kombisa leswaku u lava ku tsema bulo. Hi hala tlhelo, a hi nge munhu la beke riqingho wa ku byela leswaku hi yena mani, a tlhela a ku byela leswaku u tirha ku pfuna vanhu leswaku va dya swakudya leswi nga ni rihanyo, ivi hi musa a ku byela leswaku u ku khomele rungula ro karhi leri nga ha ku pfunaka. A swi kanakanisi leswaku u ta n’wi yingisela. Phela, ha swi tsakela loko vanhu va titivisa loko va vulavula na hina. Hi nga xi kombisa njhani xichavo lexi fanaka eka vanhu lava hi va kumaka ensin’wini?
15 Etindhawini to tala, hi fanele hi xi hlamusela kahle xivangelo xa riendzo ra hina eka n’wini wa muti. I ntiyiso leswaku hi ni rungula ra nkoka leri n’wini wa muti a nga riki na rona, kambe a hi nge a hi titivisi eka n’wini wa muti ivi hi namba hi sungula xingheniso xa hina hi xivutiso xo fana ni lexi: “Hi xihi xiphiqo lexi a wu ta xi tlhantlha loko a wo kota ku tlhantlha xiphiqo xihi na xihi emisaveni?” Ha swi tiva leswaku xikongomelo xa xivutiso xolexo i ku tiva leswi munhu yoloye a swi anakanyaka, leswaku hi ta tirhisa Bibele eka bulo ra hina. Hambiswiritano, n’wini wa muti a nga ha tivutisa a ku: ‘I mani munhu loyi ndzi nga n’wi tiviki naswona ha yini a ndzi vutisa xivutiso lexi? U lava yini munhu loyi?’ Hikwalaho hi fanele hi ringeta ku endla leswaku n’wini wa muti a tsakela ku bula na hina. (Filp. 2:3, 4) Hi nga swi endlisa ku yini sweswo?
16 Mulanguteri un’wana wa muganga u kume leswaku xingheniso lexi landzelaka xa tirha. Endzhaku ko xewetana ni n’wini wa muti a tlhela a titivisa, u n’wi nyika xiphephana lexi nge Xana Wa Swi Lava Ku Kuma Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Nkoka Swinene eVuton’wini? ivi a ku: “Namuntlha hi nyika vanhu hinkwavo va le ndhawini leyi xiphephana lexi. Xi ni swivutiso swa tsevu leswi vanhu vo tala va swi vutisaka. Hi lexi xa wena.” Makwerhu loyi u vula leswaku vanhu vo tala va sungula ku ntshunxeka katsongo loko va tiva xikongomelo xa ku endzeriwa ka vona. Hakanyingi swa olova ku ya emahlweni ni bulo hi nkarhi wolowo. Endzhaku ka sweswo, mulanguteri wa muganga u vutisa munhu yoloye a ku: “Xana u tshame u tivutisa xin’wana xa swivutiso leswi?” Loko n’wini wa muti a hlawula xivutiso xin’we, makwerhu loyi u pfula xiphephana xexo ivi a vulavula hi leswi Bibele yi swi vulaka hi xivutiso xexo. Loko n’wini wa muti a nga hlawuli xivutiso, mulanguteri wa muganga u hlawula xivutiso ivi a ya emahlweni ni bulo handle ko khomisa n’wini wa muti tingana. Entiyisweni, ti tele tindlela to sungula bulo. Etindhawini tin’wana, vini va miti va nga ha langutela leswaku hi landzela mikhuva yo karhi loko hi xeweta vanhu hi nga si va byela xikongomelo xa ku va endzela ka hina. Hi fanele hi swi twisisa leswaku i swa nkoka ku endla leswaku xingheniso xa hina xi pfumelelana ni swiyimo leswaku vanhu va le ndhawini ya ka hina va ta lava ku yingisa rungula ra hina.
(Matewu 7:28, 29) Loko Yesu a heta ku vula leswi, mintshungu yi hlamarisiwa hi ndlela yakwe yo dyondzisa, 29 hikuva a a va dyondzisa kukota munhu la nga ni vulawuri, hayi kukota vatsari va vona.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 7:28, 29
hlamarisiwa: Riendli ra Xigriki leri tirhisiweke laha ri nga ha vula ku “hlamala lerova munhu a sala u lo gabaa!” Riendli leri ri kombisa leswaku leswi Yesu a swi dyondziseke swi wu khumbe ngopfu ntshungu wolowo.
ndlela yakwe yo dyondzisa: Xiga lexi xi kombetela eka ndlela leyi Yesu a dyondzisa ha yona ku katsa ni swilo hinkwaswo leswi a swi dyondziseke eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni.
hayi kukota vatsari va vona: Ematshan’weni yo tshaha varhabi loko a dyondzisa hilaha vatsari a va endla hakona, Yesu a dyondzisa leswi humaka eka Yehovha, hambileswi a ri ni vulawuri, a sekela tidyondzo takwe eRitweni ra Xikwembu.—Yoh. 7:16.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 6:1-18) “Tivoneleni swinene leswaku mi nga hanyi hi ku lulama emahlweni ka vanhu ku endlela leswaku mi xiyiwa hi vona; loko swi nga ri tano a mi nge yi kumi hakelo eka Tata wa n’wina la nge matilweni. 2 Hikwalaho loko u ya humesa tinyiko ta tintswalo, u nga rhangi hi ku yimba mhalamhala, hilaha vakanganyisi va endlaka hakona emasinagogeni ni le tindleleni, leswaku va ta vangamisiwa hi vanhu. Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Va yi kumile hakelo ya vona hi xitalo. 3 Kambe wena, loko u humesa tinyiko ta tintswalo, u nga tivisi voko ra wena ra ximatsi leswi endliwaka hi lera xinene, 4 leswaku tinyiko ta wena ta tintswalo ti ta va exihundleni; kutani Tata wa wena la langutaka exihundleni u ta ku tlherisela. 5 “Nakambe, loko mi khongela, mi nga kotisi vakanganyisi; hikuva va rhandza ku khongela va yime emasinagogeni ni le mahlanganeni ya tindlela to anama leswaku va voniwa hi vanhu. Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Va yi kumile hakelo ya vona hi xitalo. 6 Hambiswiritano, loko wena u khongela, nghena ekamareni ra wena, loko u pfale nyangwa ya wena, khongela eka Tata wa wena la nge xihundleni; kutani Tata wa wena la langutaka exihundleni u ta ku tlherisela. 7 Kambe loko u khongela, u nga vuli swilo leswi fanaka hi ku phindha-phindha, hilaha vanhu va matiko va endlaka hakona, hikuva va anakanya leswaku va ta twiwa hi ku tirhisa marito yo tala. 8 Hikwalaho, mi nga tifanisi na vona, hikuva Xikwembu Tata wa n’wina xa swi tiva swilo leswi mi swi lavaka mi nga si swi kombela eka xona. 9 “Kutani mi fanele mi khongela hi ndlela leyi: “ ‘Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe. 10 Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni. 11 Hi nyike namuntlha xinkwa xa hina xa siku leri; 12 naswona hi rivalele milandzu ya hina, tanihi leswi na hina hi rivaleleke lava nga ni milandzu eka hina. 13 Naswona u nga hi nghenisi endzingweni, kambe hi kutsule eka lowo homboloka.’ 14 “Hikuva loko mi rivalela vanhu swivi swa vona, Tata wa n’wina wa le tilweni na yena u ta mi rivalela; 15 kasi loko mi nga va rivaleli vanhu swivi swa vona, na yena Tata wa n’wina a nge mi rivaleli swivi swa n’wina. 16 “Loko mi titsona swakudya, tshikani ku khwanyanisa mimombo ku fana ni vakanganyisi, hikuva va ticinca swikandza leswaku va voniwa hi vanhu leswaku va titsona swakudya. Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Va yi kumile hakelo ya vona hi xitalo. 17 Kambe wena, loko u titsona swakudya, tota nhloko ya wena, u hlamba ni xikandza xa wena, 18 leswaku u ta vonaka u titsona swakudya eka Tata wa wena loyi a nga exihundleni, kambe hayi evanhwini; kutani Tata wa wena la langutaka exihundleni u ta ku tlherisela.
JANUARY 22-28
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 8-9
“Yesu A Rhandza Vanhu”
(Matthew 8:1-3) Loko a rhelerile entshaveni u landzeriwe hi mintshungu leyikulu. 2 Kutani, maswivo, ku fika munhu la nga ni nhlokonho a n’wi nkhinsamela, a ku: “Hosi, loko u swi lava, u nga ndzi basisa.” 3 A tshambuluta voko rakwe, a n’wi khumba, a ku: “Ndza swi lava. Basisiwa.” Kutani hi ku hatlisa a basisiwa, nhlokonho yakwe yi suka.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 8:3
a n’wi khumba: Hi ku ya hi Nawu wa Muxe munhu loyi a nga na nhlokonho a fanele a hambanisiwa ni van’wana leswaku a nga va tluleti. (Lv 13:45, 46; Tin 5:1-4) Hambiswiritano, varhangeri va vukhongeri va Vayuda a va hundzeleta milawu leyi. Hi xikombiso, vanhu a va fanele va va ekule ni munhu loyi a nga ni nhlokonho hi mpfhuka wa kwalomu ka 1, 8 wa timitara kambe loko ku ri ni rimoyana a va fanele va va ekule hi mpfhuka wa kwalomu ka 45 wa timitara. Milawu yo leyo a yi endla leswaku lava nga ni nhlokonho va khomiwa hi tihanyi. Milawu leyi a yi tsakisa varhabi lava a va nga lavi hambi ku ri ku vona vanhu lava nga ni nhlokonho swin’we ni vanhu lava a vahoxetela hi maribye leswaku va nga va tshineleli. Ku hambana na varhabi, Yesu u khumbiwe hi xikombelo xa wanuna loyi a ri ni nhlokonho lerova u endle leswi Vayuda van’wana a va swi teka swi nga amukeleki—u khumbe wanuna yoloye. U endle tano hambileswi a ta swikota ku n’wi horisa hi rito ntsena.—Mt 8:5-12.
Ndza swi lava: Yesu a nga lo yingisa xikombelo xexo ntsena kambe u kombise leswaku wa swi lava hi mbilu yo vatleka tanihi leswi a rhandza vanhu.
(Matewu 9:9-13) Endzhaku ka sweswo, loko a ri karhi a hundza kwalaho, Yesu a vona wanuna la vuriwaka Matewu a tshame ehofisini ya xibalo, hiloko a ku eka yena: “Vana mulandzeri wa mina.” Hi nkarhi wolowo a suka a yima a n’wi landzela. 10 Endzhaku, loko a ha vurhame etafuleni endlwini, waswivo, valuvisi vo tala ni vadyohi va ta kutani va sungula ku vurhama na Yesu ni vadyondzisiwa vakwe. 11 Kambe loko Vafarisi va vona sweswo, va byela vadyondzisiwa vakwe va ku: “Ha yini mudyondzisi wa n’wina a dya ni valuvisi ni vadyohi?” 12 Loko a twa leswi a va swi vula, a ku: “Vanhu lava hanyeke a va lavi n’anga, kambe yi laviwa hi lava va vabyaka. 13 Kutani, fambani, mi ya dyondza nhlamuselo ya marito lawa, ‘Ndzi lava tintswalo, ku nga ri xitlhavelo.’ Hikuva ndzi tele ku ta vitana vadyohi, ku nga ri vanhu lava lulameke.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 9:10
ku vurhama: Kumbe ‘ku tshama etafuleni hi nkarhi wa swakudya.’ Ku tshama etafuleni ni munhu un’wana swi kombisa xinghana lexikulu. Vayuda va le nkarhini wa Yesu hi ntolovelo a va nga tshami etafuleni kumbe ku dya ni vanhu lava nga riki Vayuda.
valuvisi: Vayuda vo tala a va hlengeleta xibalo va xi yisa eka mfumo wa Rhoma. Vanhu a va venga Vayuda volavo lava a va ri valuvisi hikwalaho ka leswi a va koxa xibalo xa le henhla. Valuvisi a va papalatiwa hi Vayudakulobye naswona a va tekiwa tanihi vadyohi ni tinghwavava.—Mt 11:19; 21:32.
(Matewu 9:35-38) Kutani Yesu a teka pfhumba ra ku famba hi miti ni swimitana hinkwaswo, a dyondzisa emasinagogeni ya vona ni ku chumayela mahungu lamanene ya mfumo ni ku horisa swifo swa mixaka hinkwayo ni vulema bya mixaka hinkwayo. 36 Loko a vona mintshungu a yi twela vusiwana, hikuva a yi vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi. 37 Kutani a ku eka vadyondzisiwa vakwe: “Ina, ntshovelo i wukulu, kambe vatirhi a hi vangani. 38 Hikokwalaho, kombelani N’wini wa ntshovelo leswaku a rhumela vatirhi entshovelweni wakwe.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 9:36
ntwela vusiwana: Riendli ra Xigriki leri nge splag·khniʹzo·mai leri tirhisiweke laha ri nga ha kombetela eka “marhumbu” (splagʹkhna), leswi kombisaka ndlela leyi munhu a titwaka ha yona emitlhavekweni. I rin’wana ra marito ya ntikelo lama kombisaka ntwela vusiwana hi Xigriki.
Endla Ndzavisiso
(Matthew 8:8-10) Ndhuna ya vuthu yi angula yi ku: “Nkulukumba, a swi ndzi faneli leswaku wena u nghena ehansi ka lwangu ra mina, kambe vula rito ntsena, kutani nandza wa mina wa xinuna u ta hola. 9 Hikuva na mina ndzi munhu loyi a vekiweke ehansi ka vulawuri, ndzi ni masocha lama nga ehansi ka mina, naswona loko ndzi ku eka rin’wana, ‘Khoma ndlela,’ ra yi khoma, kasi loko ndzi ku eka rin’wanyana, ‘Tana,’ ra ta, niloko ndzi ku eka hlonga ra mina, ‘Endla leswi,’ ra swi endla.” 10 Loko a twa sweswo, Yesu a hlamala kutani a ku eka lava va n’wi landzelaka: “Ndzi mi byela ntiyiso, Ku hava ni un’we eIsrayele loyi ndzi nga n’wi kuma a ri ni ripfumelo lerikulu swonghasi.
“Ndzi Mi Vekele Ntila”
16 Hilaha ku fanaka, loko ndhuna ya vuthu—kumbexana leyi nga munhu wa Matiko, Murhoma—yi te eka Yesu yi n’wi kombela leswaku a hanyisa hlonga ra yona leri vabyaka, Yesu a a swi tiva leswaku ndhuna yoleyo na yona a yi ri ni swihoxo. Ndhuna ya vuthu ya le minkarhini yoleyo handle ko kanakana yi fanele yi tshame hi khoma vanhu hi tihanyi, yi dlaya vanhu ni ku katseka eka vugandzeri bya mavunwa. Kambe Yesu u langute leswinene ntsena—ku nga ripfumelo lerikulu ra ndhuna yoleyo. (Matewu 8:5-13) Endzhakunyana, loko Yesu a vulavula ni mudyohi loyi a a hayekiwe emhandzini ya nxaniso etlhelo ka yena, Yesu a nga n’wi holovelanga hikwalaho ka swidyoho swa yena leswi a swi endleke kambe u lo n’wi khutaza hi ku n’wi nyika ntshembo. (Luka 23:43) Yesu a a swi tiva kahle leswaku ku sola van’wana swi nga va heta matimba. A swi kanakanisi leswaku matshalatshala ya yena yo kuma leswi nga swinene eka van’wana, ya khutaze vo tala leswaku va antswisa vutomi bya vona.
(Matewu 9:16, 17) A ku na munhu la rhungelelaka xitiva xa lapi lexi nga khwanyanangiki engubyeni ya le handle ya khale; hikuva ntamu wa xona lowu teleke wu ta koka nguvu ya le handle naswona ku handzuka ku ta nyanya. 17 Naswona vanhu a va cheli vhinyo leyintshwa emaguleni ya khale ya vhinyo; kambe loko vo chela, endzhakunyana ka sweswo magula ya vhinyo ma ta boxeka kutani vhinyo yi halaka ni magula ya vhinyo ma onhaka. Kambe vanhu va chela vhinyo leyintshwa emaguleni lamantshwa ya vhinyo, kutani haswimbirhi swa hlayiseka.”
jy 70 ¶6
Hikwalaho Ka Yini Vadyondzisiwa Va Yesu Va Nga Titsoni Swakudya?
Yesu a a pfuna vadyondzisiwa va Yohane Mukhuvuri va twisisa mhaka ya leswaku a nga kona ni un’we loyi a faneleke a ehleketa leswaku vadyondzisiwa vakwe a va ta tlhelela eka mikhuva ya khale ya Vayuda, yo tanihi ku titsona swakudya. A a nga telanga ku ta seketela kumbe ku yisa emahlewni milawu ya vukhongeri lebyi a byi ta herisiwa ku nga ri khale. Tidyondzo ta vugandzeri leti Yesu a ti dyondzisa a ti nga seketeli mikhuva ya Vayuda va le nkarhini wolowo ni ndhavuko wa vona. A nga ringetanga ku veka xitiva lexintshwa eka nguvu ya khale kumbe vhinyo leyintshwa eka gula ra khale.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 8:1-17) Loko a rhelerile entshaveni u landzeriwe hi mintshungu leyikulu. 2 Kutani, maswivo, ku fika munhu la nga ni nhlokonho a n’wi nkhinsamela, a ku: “Hosi, loko u swi lava, u nga ndzi basisa.” 3 A tshambuluta voko rakwe, a n’wi khumba, a ku: “Ndza swi lava. Basisiwa.” Kutani hi ku hatlisa a basisiwa, nhlokonho yakwe yi suka. 4 Kutani Yesu a ku eka yena: “Tiyiseka leswaku a wu byeli munhu, kambe famba u ya tikombisa eka muprista, kutani u humesa nyiko leyi Muxe a yi leriseke, leswaku byi va vumbhoni eka vona.” 5 Loko a nghena eKapernawume, ndhuna ya vuthu yi ta eka yena, yi n’wi kombela 6 yi ku: “Nkulukumba, nandza wa mina wa xinuna u latiwile endlwini hikwalaho ka ku oma swirho, wa xaniseka swinene.” 7 A ku eka yena: “Loko ndzi fika ndzi ta n’wi hanyisa.” 8 Ndhuna ya vuthu yi angula yi ku: “Nkulukumba, a swi ndzi faneli leswaku wena u nghena ehansi ka lwangu ra mina, kambe vula rito ntsena, kutani nandza wa mina wa xinuna u ta hola. 9 Hikuva na mina ndzi munhu loyi a vekiweke ehansi ka vulawuri, ndzi ni masocha lama nga ehansi ka mina, naswona loko ndzi ku eka rin’wana, ‘Khoma ndlela,’ ra yi khoma, kasi loko ndzi ku eka rin’wanyana, ‘Tana,’ ra ta, niloko ndzi ku eka hlonga ra mina, ‘Endla leswi,’ ra swi endla.” 10 Loko a twa sweswo, Yesu a hlamala kutani a ku eka lava va n’wi landzelaka: “Ndzi mi byela ntiyiso, Ku hava ni un’we eIsrayele loyi ndzi nga n’wi kuma a ri ni ripfumelo lerikulu swonghasi. 11 Kambe ndza mi byela leswaku vo tala lava humaka etindhawini ta le vuxeni ni le tindhawini ta le vupela-dyambu va ta ta kutani va vurhama etafuleni swin’we na Abrahama na Isaka na Yakobe emfun’weni wa matilo; 12 kasi loko ku ri vana va mfumo va ta cukumeteriwa ehandle emunyameni. Kwalaho hi laha ku rila ni ku getsela ka meno ya vona ku nga ta va kona.” 13 Kutani Yesu a ku eka ndhuna ya vuthu: “Famba. A swi endleke hi ku ya hi ripfumelo ra wena.” Hiloko nandza wa xinuna a hola hi nkarhi wolowo. 14 Kutani Yesu, loko a fika endlwini ya Petro, a vona mana wa nsati wakwe a etlele a karhatiwa hi ku hisa ka miri. 15 A khumba voko rakwe, ku hisa ka miri ku n’wi sukela, ivi a pfuka a sungula ku n’wi tirhela. 16 Loko ri perile, vanhu va n’wi tisela vanhu vo tala lava nga ni madimona; kutani a hlongola mimoya hi rito, naswona a hanyisa hinkwavo lava a va nga pfukanga kahle; 17 leswaku ku hetiseka leswi nga vuriwa hi Esaya lowa muprofeta, a ku: “Yena u teke mavabyi ya hina ni ku rhwala swifo swa hina.”
JANUARY 29–FEBRUARY 4
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 10-11
“Yesu U Phyuphyise Vanhu”
(Matewu 10:29, 30) Xana swindzingiri swimbirhi a swi xavisiwi hi mali ya nsimbi ya risima leritsongo ke? Kambe ku hava ni xin’we xa swona lexi nga waka ehansi Tata wa n’wina a nga swi tivi. 30 Hambi ku ri misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 10:29, 30
swindzingiri: Rito ra Xigriki leri nge strou·thiʹon ri vula swinyenyana swin’wana ni swin’wana leswintsongo, hakanyingi ri kombetela eka swindzingiri, ku nga swinyenya swo chipa swinene.
hi mali ya nsimbi ya risima leritsongo: Hi ku kongoma “mali ya nsimbi ya assarion,” ku nga mali leyi munhu a yi hola hi ku tirha 45 wa timinete ntsena. (Vona App. B14.) Eka xiendlekalo lexi, Yesu u vule seswaku swindzingiri swimbirhi swi xaviwa hi mali yin’we ya nsimbi. Eka xiendlekalo xin’wana, loko Yesu a ri karhi a chumayela eYudiya, u vule leswaku swindzingiri swa ntlhanu a swi ta xaviwa hi timali timbirhi ta nsimbi. (Lk 12:6) Rungula leri ri kombisa leswaku swindzingiri a swi chipe ngopfu lerova loko munhu a xava mune wa swona a bazeriwa hi xin’we.
hambi ku ri misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo: Misisi ya nhloko ya munhu ku vuriwa leswaku yi hundza kwalomu ka 100 000. Loko Yehovha a tiva vuxokoxoko lebyi swi le rivaleni leswaku u teka mulandzeri un’wana ni un’wana wa Kreste a ri wa nkoka swinene.
nwtsty vona swifaniso
Xindzingiri
Eka swakudya hinkwaswo leswi a swi xavisiwa swindzingiri a ku ri swona swo chipa. Swindzingiri swimbiri a wu swi kuma hi mali leyi munhu a yi tirhelaka hi timinete ta 45 ntsena. Rito ra Xigriki ri nga ha tlhela ri vula swinyenyana swo tala leswintsongo, ku katsa ni swindzingiri leswi tolovelekeke swale makaya (Passer domesticus biblicus) ni swindzingiri swa le Spain (Passer hispaniolensis), naswona swa ha tele eIsrayele.
(Matewu 11:28) Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 11:28
lava tikeriwaka: Yesu a a rhamba vanhu lava a va tirha hi matimba naswona a va “tikeriwa” hikwalaho ka swiphiqo lewaku va ta eka yena. Loko va ri karhi va gandzela Yehovha a va tikiseriwa hi vanhu lava a va namarhele mikhuva ya ndhavuko leyi a yi hundzeleta Nawu wa Muxe. (Mt 23:4) Hambi ku ri Savata leyi a yi endleriwe leswaku vanhu va ta phyuphya se a yi hundzuke ndzhwalo.—Eks 23:12; Mr 2:23-28; Lk 6:1-11.
Ndzi ta mi phyuphyisa: Rito ra Xigriki le ri nge “phyuphya” ri nga ha vula ku humula (Mt 26:45; Mr 6:31) ni ku wisa endzhaku ko tirha ntirho wo tika leswaku u koka moya (2Ko 7:13; Flm 7). Leswi swi kombisa leswaku ku rhwala “joko” ra Yesu (Mt 11:29) a swi ta katsa ku tirha ku nga ri ku wisa. Riendli ra Xigriki laha ri kombisa leswaku Yesu a a ta seketela ni ku nyika lava karhaleke matimaba leswaku va tsakela ku rhwala joko rakwe ro vevuka.
(Matewu 11:29, 30) Tlhandlekani joko ra mina ehenhla ka n’wina mi tlhela mi dyondza eka mina, hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata, kutani mi ta kumela mimoya-xiviri ya n’wina ku phyuphya. 30 Hikuva joko ra mina ra olova ni ndzhwalo wa mina wa vevuka.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 11:29
Tlhandlekani joko ra mina ehenhla ka n’wina: Yesu u tirhise “Joko” ro fanekisela leswaku a kandziyisa mhaka ya ku ti tsongahatela vulawuri ni nkongomiso. Loko Yesu a vulavula hi joko leri Xikwembu xi n’wi rhwaliseke rona, swi nga ha endleka leswaku a a vulavula hi joko leri panaka swiharhi swimbirhi, hikwalaho a a rhamba vadyondzisiwa vakwe leswaku va ta rhwala joko na yena naswona a ta va pfuna. Hikwalaho, xiga lexi xi nga ha tlhela xi ku: “Nghena ejokweni ra mina swin’we na mina.” Loko Joko leri ku vulavuriwaka ha rona laha ku ri leri Yesu a ri rhwalisaka van’wana, swi vula leswaku ri fanekisela ku ti tsongahatela vulawuri bya Kreste ni nkongomiso wakwe tanihi mudyondzisiwa wakwe.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 11:2, 3) Kambe Yohane, loko a twa hi ta mintirho ya Kreste a ri ekhotsweni, a rhuma vadyondzisiwa va yena 3 va ku eka yena: “Xana hi wena Loyi a Taka, kumbe hi fanele ku langutela un’wanyana?”
jy 96 ¶2-3
Yohane A Tiyimisele Ku Yingisa Yesu
Xana xivutiso lexi xi kombisa leswaku Yohane a nga ri na ripfumelo? Yohane a a ri wanuna wa ripfumelo, loko a khuvula Yesu, u vone moya wa Xikwembu wu xikela ehenhla ka Yesu ni ku twa rito ra Xikwembu leri a ri amukela Yesu. A xi kona xivangelo xo ehleketa leswaku ripfumelo ra Yohane se a ri tsanile. Loko a swi ri tano, Yesu a ta va a nga vulavulanga hi Yohane hi ndlela leyi a vulavuleke ha yona laha. Loko ku ri leswaku Yohane a a nga kanakani, hikwalaho ka yini a vutise Yesu xivutiso lexi?
Yohane a a lava Yesu a n’wi tiyisekisa leswaku a ku ri yena Mesiya. Leswi a a swi ta tiyisa ripfumelo ra Yohane tanihi leswi a a ri ekhotsweni. Xivutiso xa Yohane a xi twisiseka. A a byi tiva kahle vuprofeta bya le Bibeleni lebyi a byi kombisa leswaku Mutotiwa wa Xikwembu a a ta va hosi ni mukutsuri. Hambiswiritano, Yohane u hete tin’hweti to tala a ri ekhotsweni endzhaku ka loko Yesu a khuvuriwile. Kutani Yohane a a lava ku tiva loko ku ri leswaku ku na un’wana loyi a ha ri eku teni, loyi a ta siva Yesu naswona a ta endla leswi Mesiya loyi ku profetiweke ha yana a ta swi endla.
(Matewu 11:16-19) “Xana xitukulwana lexi ndzi ta xi fanisa na mani? Xi fana ni vana lavatsongo lava tshameke etindhawini ta ku xavisela lava huwelelaka vatlangi-kulobye, 17 va ku, ‘Hi mi chayele xitiringo, kambe a mi cinanga; hi kalakarile, kambe a mi tibanga mi rila hi gome.’ 18 Hilaha ku fanaka, Yohane u tile a nga dyi hambi ku nwa, kambe vanhu va ku, ‘U ni dimona’; 19 N’wana wa munhu u tile a dya ni ku nwa, hambiswiritano vanhu va ku, ‘Maswivo! I munhu wa madyo ni la tinyiketeleke eku nweni ka vhinyo, nakulobye wa valuvisi ni vadyohi.’ Hambiswiritano, vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona.”
jy 98 ¶1-2
Khombo Eka Xitukulwana Xo Kala Tindleve
Yesu a n’wi xixima swinene Yohane Mukhuvuri, kambe vanhu vo tala a va n’wi langutana njhani Yohane? Yesu u te: “Xana xitukulwana lexi ndzi ta xi fanisa na mani? Xi fana ni vana lavatsongo lava tshameke etindhawini ta ku xavisela lava huwelelaka vatlangi-kulobye, va ku, ‘Hi mi chayele xitiringo, kambe a mi cinanga; hi kalakarile, kambe a mi tibanga mi rila hi gome.’”—Matewu 11:16, 17.
Xana Yesu a vula yini? U veke mhaka yakwe erivaleni a ku: “Yohane u tile a nga dyi hambi ku nwa, kambe vanhu va ku, ‘U ni dimona’; N’wana wa munhu u tile a dya ni ku nwa, hambiswiritano vanhu va ku, ‘Maswivo! I munhu wa madyo ni la tinyiketeleke eku nweni ka vhinyo, nakulobye wa valuvisi ni vadyohi.’” (Matewu 11:18, 19) Ku engetela kwalaho, Yohane u titsone swo tala evuton’wini, tanihi leswi a ri Munaziri a nga nwi vhinyo kambe xitukulwana lexi xi vula leswaku u ni dimona. (Tinhlayo 6:2, 3; Luka 1:15) Hi hala tlhelo, Yesu a a hanya vutomi lebyi tolovelekeke. A a ringanisela loko swi ta emhakeni ya ku dya ni ku nwa, kambe a a hehliwa hi leswaku u ni makwanga. Swi le rivaleni leswaku a a swi tika ku tsakisa vanhu.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 11:1-19) Kutani loko Yesu a heta ku nyika swiletelo eka vadyondzisiwa vakwe va 12, a suka kwalaho ku ya dyondzisa ni ku chumayela emitini ya vona. 2 Kambe Yohane, loko a twa hi ta mintirho ya Kreste a ri ekhotsweni, a rhuma vadyondzisiwa va yena 3 va ku eka yena: “Xana hi wena Loyi a Taka, kumbe hi fanele ku langutela un’wanyana?” 4 Yesu a va angula a ku: “Khomani ndlela mi ya vikela Yohane leswi mi swi twaka ni ku swi vona: 5 Lava feke mahlo va vona, ni lava khutaka va famba, va nhlokonho va basisiwa naswona lava feke tindleve va twa, ni lava feke va pfuxiwa, ni swisiwana swi byeriwa mahungu lamanene; 6 kutani wa tsaka loyi a nga kumiki nchumu lexi n’wi khunguvanyisaka eka mina.” 7 Loko va ri endleleni, Yesu a sungula ku byela mintshungu hi ta Yohane: “Xana a mi humele ku ya vona yini emananga? Ku ya vona rihlanga leri tsekatsekisiwaka hi mheho? 8 Kutani ke, a mi humele ku ya vona yini? Ku ya vona munhu la ambaleke tinguvu to olova? Ina, lava ambaleke tinguvu to olova va le tindlwini ta tihosi. 9 Kutani, kahle-kahle a mi humele yini? Ku ya vona muprofeta? Ina, ndza mi byela, la n’wi tlulaka ngopfu muprofeta.10 Loyi hi yena loyi ku tsariweke leswi malunghana na yena, ‘Waswivo! Ndzi rhuma murhumiwa wa mina emahlweni ka wena, la nga ta rhanga emahlweni a ku lunghisela ndlela!’ 11 Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Exikarhi ka lava velekiweke hi vavasati a ku si humelela lonkulu eka Yohane Mukhuvuri; kambe munhu lontsongo emfun’weni wa matilo u nkulu eka yena. 12 Kambe ku sukela emasikwini ya Yohane Mukhuvuri ku fikela sweswi mfumo wa matilo i pakani leyi vanhu va lwelaka ku yi fikelela, naswona lava va lwelaka ku yi fikelela va yi kuma. 13 Hikuva Vaprofeta hinkwavo ni Nawu, va profete kukondza ku ta Yohane; 14 naswona loko mi lava ku swi amukela, Yena hi byakwe i ‘Eliya loyi a nga ta ta.’ 15 Loyi a nga ni tindleve a a yingise. 16 “Xana xitukulwana lexi ndzi ta xi fanisa na mani? Xi fana ni vana lavatsongo lava tshameke etindhawini ta ku xavisela lava huwelelaka vatlangi-kulobye, 17 va ku, ‘Hi mi chayele xitiringo, kambe a mi cinanga; hi kalakarile, kambe a mi tibanga mi rila hi gome.’ 18 Hilaha ku fanaka, Yohane u tile a nga dyi hambi ku nwa, kambe vanhu va ku, ‘U ni dimona’; 19 N’wana wa munhu u tile a dya ni ku nwa, hambiswiritano vanhu va ku, ‘Maswivo! I munhu wa madyo ni la tinyiketeleke eku nweni ka vhinyo, nakulobye wa valuvisi ni vadyohi.’ Hambiswiritano, vutlhari byi kombisiwa byi ri lebyi lulameke hi mintirho ya byona.”