Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xibukwana Xa Nhlengeletano Ya Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela
NOVEMBER 7-13
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 5-6
“Va Tele Lava Nga Na Hina Ku Tlula Lava Va Nga Na Vona”
it-1-E 716 ¶4
Elixa
Israyele A Kutsuriwa Eka Siriya. Hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Yehorama wa le Israyele, Siriya a a ri karhi a endla makungu yo hlasela Israyele. Mikarhi yo hlaya makungu ya Beni-hadadi a ma nga humeleli hikuva Elixa a a paluxa makungu hinkwawo ya Vasiriya eka Hosi Yehorama. Eku sunguleni Beni-hadadi a ehleketa leswaku ku na pimpi enxaxeni wakwe. Kutani loko a kuma leswaku a ku ri mani, u rhumele masocha ya nyimpi eDotani ma wu rhendzela hi tihanci ni makalichi ya nyimpi leswaku va khoma Elixa. Mutirheli wa Elixa a a khomiwe hi rhumbyana kambe Elixa u khongele eka Yehovha leswaku a pfula mahlo ya mutirheli wakwe, “vona etintshaveni ku tele hi tihanci ni makalichi ya nyimpi leswi pfurhaka ndzilo swi rhendzele Elixa.” Kutani loko Vasiriya va tshinela, Elixa u khongelele singita leri hambaneke, “Ndzi kombela u pfala tiko leri matihlo.” Elixa u byele Vasiriya a ku, “Ndzi landzeleni,” kambe a nga va kongomisi hi voko, leswi kombisaka leswaku a ku ri riphume ra mianakanyo ku nga ri leswaku a va nga ha voni. A va nga swi tivi leswaku a ku ri Elixa loyi a va tele ku ta n’wi teka naswona a va nga swi tivi leswaku u va yisa kwihi.—2Th 6:8-19.
Xana Wa Ma Vona Makalichi Ya Ndzilo Lama Voniweke Hi Elixa?
Hambileswi Elixa a a rhendzeriwe hi valala eDotani, a nga khomiwanga hi rhumbyana. Ha yini? Hikuva a a ri ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha. Na hina hi fanele hi va ni ripfumelo ro tano. Hikwalaho, a hi khongeleleni moya lowo kwetsima wa Xikwembu leswaku hi ta kota ku kombisa ripfumelo ni timfanelo tin’wana ta mbhandzu wa moya.—Luka 11:13; Gal. 5:22, 23.
it-1-E 343 ¶1
Vubofu
Swi le rivaleni leswaku ku pfariwa ka mahlo ya masocha ya nyimpi ya Vasiriya hi ku landza rito ra Elixa a ku ri riphume ra mianakanyo. Loko a ku ri leswaku vuthu hinkwaro a ri nga voni, a va ta boheka ku kongomisiwa va khomiwe hi voko. Kambe tsalwa ri vula leswaku Elixa u va byele leswi: “Mi lahlekile, a hi wona muti lowu mi lavaka wona. Ndzi landzeleni.” Eka buku ya Principles of Psychology (1981, Vol. 1, tl. 59) William James u vule leswi malunghana ni singita leri: “Vuvabyi bya cortical disorder byi endla leswaku munhu a va ni riphume ra mianakanyo. Leswi swi vula leswaku mianakanyo a ya ha swi koti ku endla leswaku munhu a vona kumbe a twisisa kahle. Hi kuya hi vativi va swa mianakanyo, va vula leswaku i ku va misiha ya mianakanyo yi nga ha swi koti ku endla leswaku munhu a kota ku vona naswona ku va ni ku kavanyeteka exikarhi ka misiha ya ku vona ni ya ku ehleketa.” Lebyi a ku ri vubofu lebyi fanaka ni lebyi Yehovha a byi suseke loko vuthu ra Siriya ri fika eSamariya. (2Th 6:18-20) Swi nga ha endleka leswaku riphume leri ra mianakanyo ku ri rona leri vavanuna va le Sodoma va biweke ha rona leswaku va nga ha voni hikuva tsalwa ri kombisa leswaku ematshan’wini yo va va karhateka hi leswaku a va ha voni va ye emahlweni va lavalava nyangwa wa yindlu ya Lota.—Gn 19:11.
Endla Ndzavisiso
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Tihosi Ta Vumbirhi
5:15, 16—Ha yini Elixa a ale nyiko ya Namani? Elixa u ale nyiko yoleyo hileswi a a tiva leswaku singita ra ku hanyisiwa ka Namani ri endliwe hi matimba ya Yehovha, ku nga ri ya yena. A a nga swi lavi nikatsongo ku tifuwisa hi vutihlamuleri lebyi a byi nyikiweke hi Xikwembu. Vagandzeri va ntiyiso namuntlha a va ringeti ku kuma tindlela ta ku tifuwisa hi ntirho wa Yehovha. Va amukela xitsundzuxo xa Yesu lexi nge: “Mi amukele mahala, nyikani mahala.”—Matewu 10:8.
NOVEMBER 14-20
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 7-8
“Yehovha U Endle Leswi A Swi Nga Languteriwanga”
it-1-E 716-717
Elixa
Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi loko Beni-hadadi II a hlasela eSamariya u endle leswaku ku va ni ndlala. Ndlala leyi a yi ri kona a yi ri yikulu lerova hosi yi vikeriwa leswaku wansati u dye n’wana wakwe. Leswi a a ri ntukulu wa Akabu, “n’wana wa mudlayi,” Hosi Yehorama u kunguhate ku dlaya Elixa. Kambe xikungu xexo a xi humelelanga. Loko a fika endlwini ya muprofeta ni murhumiwa wakwe, Yehorama u vule leswaku a a nga ha ri na ntshembo leswaku Yehovha u ta n’wi ponisa. Elixa u tiyisekise hosi leswaku swakudya swi ta va switele eka siku leri landzelaka. Ndhuna leyi a yi ri xandla xa hosi yi nyaje leswi Elixa a a swi vula leswi nga endla leswaku a yi byela a ku: “U ta swi vona loko swi endleka, kambe a wu nge swi dyi.” Hikwalaho ka mpfuwawulo lowu Yehovha a endleke leswaku Vasiriya va wu twa, va balekile hi leswi a va tshemba leswaku i mpfumawulo wa mavuthu ya matiko man’wana lama telaka ku va hlasela, va sungule ku baleka va siya swilo swa vona, ku katsa ni swakudya hinkwaswo. Loko yi twa leswaku Vasiriya va balekile, yi thole ndhuna leyi a yi ri xandla xa yona leswaku yi rindza gede ya le Samariya naswona ntshungu wa vanhu wu n’wi kandziyele ku kondza a fa hi leswi a va tsutsumela ku ya phanga ematendeni ya Vasiriya. U swi vonile swakudya kambe a nga swi dyanga.—2Th 6:24–7:20.
Endla Ndzavisiso
it-2-E 195 ¶7
Rivoni
Tihosi Ta Le Ndyangwini Wa Davhida. Yehovha u veke Davhida leswaku a va Hosi ya le Israyele naswona Davhida u swi kombisile leswaku i murhangeri wa tiko loyi a nga ni vutlhari hi ku landza nkongomiso wa Yehovha. Hikwalaho ka sweswo u vuriwe “rivoni ra Israyele!” (2Sa 21:17) Eka ntwanano wakwe wa mfumo na Davhida, Yehovha u vule xitshembiso lexi nge: “Xiluvelo xa wena xi ta simekiwa xi tiya hilaha ku nga heriki.” (2Sa 7:11-16) Hikwalaho nxaxamelo wa vafumi va le ka ndyangu wa Davhida ku ya eka n’wana wakwe Solomoni a swi fana ni loko va ri “rivoni” ra Vaisrayele.—1Th 11:36; 15:4; 2Th 8:19; 2Tk 21:7.
NOVEMBER 21-27
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 9-10
“U Ve Ni Xivindzi, A Tiyimisela, A Tlhela A Hiseka”
Yehu U Lwele Vugandzeri Lebyi Tengeke
Yehu u nyikiwe ntirho loko tiko ra Israyele ri ri exiyin’weni xo biha. Tiko a ri ri ehansi ka nkucetelo wo biha wa Yezabele, nsati wa mufi Akabu tlhelo mana wa hosi Yehorama. U khutaze vanhu leswaku va hlanganyela eka vugandzeri bya Bali ematshan’weni yo gandzela Yehovha, u dlaye vaprofeta va Xikwembu naswona u thyakise vanhu hi “vumbhisa” ni “vuloyi” byakwe. (2 Tih. 9:22; 1 Tih. 18:4, 13) Yehovha u lerise leswaku ku dlayiwa swirho hinkwaswo swa ndyangu wa Akabu, ku katsa na Yehorama na Yezabele. Yehu hi yena loyi a a fanele a endla sweswo.
Yehu U Lwele Vugandzeri Lebyi Tengeke
Endzhaku ka loko Yehu a ale ku vulavula ni varhumiwa vambirhi lava a va rhumiwe eka yena, u hlangane na Hosi Yehorama ni munghana wakwe Ahaziya, hosi ya Yuda, lava havambirhi ka vona a va famba hi makalichi. Yehorama u vutise a ku, “Xana ku ni ku rhula Yehu?” Hiloko yena a hlamula a ku: “Ku rhula ku nga va kona hi ndlela yihi loko ntsena ka ha ri ni vumbhisa bya Yezabele mana wa wena ni vuloyi byakwe byo tala?” Leswi Yehorama a chavisiweke hi nhlamulo leyi, u ringete ku baleka. Kambe hi ku hatlisa Yehu u kunge vurha a n’wi copa embilwini hi nseve, hiloko a wela ekalichini a fa. Hambileswi Ahaziya a koteke ku baleka, endzhakunyana Yehu u n’wi lavile kutani a lerisa leswaku na yena a dlayiwa.—2 Tih. 9:22-24, 27.
Xirho xin’wana xa yindlu ya Akabu lexi a xi ta dlayiwa a ku ri Hosi ya Xisati Yezabele lowo homboloka. Swa fanela leswi Yehu a n’wi vitaneke “munhu loyi a rhukaniweke.” Loko Yehu a ri karhi a famba hi kalichi a ya eYizriyele, u n’wi vone a langute ehansi hi le fasitereni a ri exigodlhweni. Kutani Yehu u lerise vatirhi va le xigodlhweni leswaku va n’wi lahlela hi fasitere. Nakambe u tshike tihanci takwe ti kandziyela muthyakisi yoloye wa tiko hinkwaro ra Israyele. Endzhaku ka sweswo, Yehu u dlaye swirho swo tala swa yindlu ya Akabu.—2 Tih. 9:30-34; 10:1-14.
Yehu U Lwele Vugandzeri Lebyi Tengeke
I ntiyiso leswaku Yehu u halate ngati yo tala. Kambe Matsalwa ma n’wi hlamusela tanihi wanuna wa xivindzi loyi a ntshunxeke tiko ra Israyele eka nkucetelo wo biha wa Yezabele ni ndyangu wakwe. Leswaku murhangeri un’wana ni un’wana wa tiko ra Israyele a kota ku endla leswi, a a fanele a va wanuna wa xivindzi, loyi a tiyimiseleke a tlhela a hiseka. Xihlamusela-marito xin’wana xa Bibele xi ri: “Ntirho lowu a wu tika naswona wu endliwe hi vukheta lebyikulu. Loko a ku nga tekiwanga magoza ya vukarhi, swi nga ha endleka leswaku vugandzeri bya Bali eIsrayele a byi ta va byi nga herisiwanga.”
A swi kanakanisi leswaku swiyimo leswi Vakreste va langutanaka na swona namuntlha swi lava leswaku va kombisa tin’wana ta timfanelo leti Yehu a a ri na tona. Hi xikombiso, i yini leswi hi faneleke hi swi endla loko hi ringeka ku endla nchumu wihi ni wihi lowu nga amukelekiki eka Yehovha? Hi fanele hi wu papalata hi ku hatlisa, hi ku tiyimisela, hi xivindzi ni hi ku hiseka. Loko swi ta emhakeni ya ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu, a hi nge pfumeleli nchumu lowu nga ta kwetlembetana na xona.
Endla Ndzavisiso
Yehu U Lwele Vugandzeri Lebyi Tengeke
Kumbexana Yehu a a ehleketa leswaku ku va mfumo wa Israyele wu tihambanisa ni mfumo wa Yuda a swi lava leswaku mimfumo leyimbirhi yi hambana hi tlhelo ra vukhongeri. Hikwalaho, ku fana ni tihosi ta khale ta Israyele, u ringete ku yi hambanisa hi ku pfumelela vanhu leswaku va hambeta va gandzela rhole. Kambe leswi a swi ta kombisa leswaku a a nga ri na ripfumelo eka Yehovha, loyi a n’wi hlawuleke leswaku a va hosi.
Yehovha u bumabumele Yehu hileswi ‘a endleke kahle hi ku endla leswi lulameke ematihlweni Yakwe.’ Nilokoswiritano, Yehu “a nga fambanga hi mbilu yakwe hinkwayo enawini wa Yehovha Xikwembu xa Israyele.” (2 Tih. 10:30, 31) Mhaka leyi yi nga ha ku hlamarisa yi tlhela yi ku twisa ku vava loko u ehleketa hi swilo hinkwaswo leswi Yehu a swi endleke eku sunguleni. Kambe hi dyondza swo karhi emhakeni leyi. A hi fanelanga hi byi tekela ehansi vuxaka bya hina na Yehovha. Siku ni siku hi fanele hi hlakulela ku tshembeka eka Xikwembu hi ku dyondza Rito ra xona, hi ku anakanyisisa ha rona ni hi ku khongela hi mbilu hinkwayo eka Tata wa hina wa le tilweni. Xisweswo, a hi tikarhateleni ku hambeta hi famba enawini wa Yehovha hi timbilu ta hina hinkwato.—1 Kor. 10:12.
NOVEMBER 28–DECEMBER 4
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 11-12
“Wansati Wo Homboloka Loyi A Nga Ni Makwanga A Xupuriwa”
lfb 128 ¶ 1-2
Yoyada A A Ri Ni Xivindzi
Yezabele a a ri ni n’wana wa xisati loyi a a vuriwa Ataliya, loyi na yena a homboloke ku fana ni mana wakwe. Ataliya a a tekiwe hi hosi ya le Yuda. Loko nuna wakwe a fa, n’wana wakwe u sungule ku fuma. Kambe loko n’wana wakwe a fa, Ataliya u tiendle mufumi wa le Yuda. Kutani u ringete ku herisa rixaka hinkwaro ra vuhosi, a dlaya munhu un’wana ni un’wana loyi a a ta va hosi ematshan’weni ya yena, hambi ku ri vatukulu vakwe. A a chaviwa hi vanhu hinkwavo.
Muprista Lonkulu Yoyada ni nsati wakwe Yehoxeba, a va swi tiva leswaku leswi Ataliya a a swi endla a swi bihile swinene. Va veke vutomi bya vona ekhombyeni hi ku tumbeta un’wana wa vatukulu va Ataliya, loyi a a vuriwa Yehowaxi. Va n’wi kurisele etempeleni.
lfb 128 ¶ 3-4
Yoyada A A Ri Ni Xivindzi
Loko Yehowaxi a ri ni malembe ya nkombo, Yoyada u hlengelete tindhuna ni Valevhi hinkwavo kutani a ku: ‘Rindzani tinyangwa ta tempele, mi nga pfumeleli munhu leswaku a nghena.’ Kutani Yoyada u endle Yehowaxi hosi ya Yuda ivi a n’wi ambarisa harhi enhlokweni. Vanhu va le Yuda va huwelele va ku: ‘Hosi a yi hanye hilaha ku nga heriki!’
Hosi ya xisati Ataliya u twe huwa ya ntshungu kutani a tsutsumela etempeleni. Loko a vona hosi leyintshwa, u huwelerile a ku: “I vaxengi! I vaxengi!” Tindhuna ti khome hosi leyi yo homboloka, ti famba na yona ivi ti ya yi dlaya. Kambe ku vuriwa yini hi nkucetelo wo biha lowu yi veke na wona etikweni?
Endla Ndzavisiso
Vana Ni Xivindzi—Yehovha U Na Wena!
11 Xivindzi ni ripfumelo ra hina swa tiya loko hi xiya leswaku Xikwembu xi ni lava va rhangisaka ku endla ku rhandza ka xona ni ku sirhelela vapfumeri-kulobye. Hi xikombiso, anakanya hi Muprista Lonkulu Yoyada ni nsati wa yena, Yehoxeba. Endzhaku ka loko Hosi Ahaziya a file, Ataliya mana wa yena u dlaye vana va hosi hinkwavo handle ka Yehowaxi, ivi a tiendla hosi ya xisati. Yoyada na Yehoxeba va nghenise vutomi bya vona ekhombyeni hi ku teka Yehowaxi n’wana wa xinuna wa Ahaziya va n’wi tumbeta ku ringana malembe ya tsevu. Hi lembe ra vunkombo, Yoyada u endle Yehowaxi hosi kutani a lerisa leswaku Ataliya a dlayiwa. (2 Tih. 11:1-16) Endzhaku Yoyada u seketele Hosi Yehowaxi eku pfuxeteni ka tempele. Naswona loko Yoyada a fa a ri ni malembe ya 130, u lahliwe ni tihosi “hikuva a a endle leswinene eIsrayele ni le ka Xikwembu xa ntiyiso ni le ka yindlu ya xona.” (2 Tikr. 24:15, 16) Ku tlula kwalaho, xiendlo xa xivindzi xa Yoyada ni nsati wa yena xi sirhelele ndyangu wa vuhosi ku sukela eka Davhida ku ya fika eka Mesiya.
DECEMBER 5-11
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 13-15
“Ku Endla Swilo Hi Mbilu Hinkwayo Swi Tisa Mikateko Yo Tala”
Xana U Landzela Kreste Hi Xitalo?
11 Ku kombisa nkoka wa ku hiseka entirhweni wa Xikwembu, xiya xiendlakalo lexi humeleleke Hosi Yehowaxi wa le Israyele. Leswi a a karhatekile hi leswaku Vasiriya swi nga ha endleka va hlula Vaisrayele, Yehowaxi u ye eka Elixa a ri karhi a rila. Muprofeta yoloye u n’wi lerise leswaku a copa nseve wu huma hi fasitere a wu kongomisa etlhelweni ra Siriya, leswi a swi ta kombisa ku hlula tiko rero hi ku tiyisiwa hi Yehovha. Marito wolawo ma fanele ma khutaze hosi yoleyo. Endzhaku ka sweswo Elixa u byele Yehowaxi leswaku a teka miseve ya yena a tlhava misava. Yehowaxi u tlhave misava kanharhu ntsena. Elixa u hlundzukile hikwalaho ka leswi, hikuva ku tlhava misava ka ntlhanu kumbe ka tsevu a swi ta va swi kombise ku “hlasela Siriya ku ya emakumu.” Hikwalaho Yehowaxi a a ta hlula kanharhu ntsena. Leswi a kombiseke ku nga hiseki, Yehowaxi u lo hlula katsongo. (2 Tih. 13:14-19) Xana hi nga dyondza yini emhakeni yoleyo? Yehovha u ta hi katekisa swinene loko ntsena hi endla ntirho wa yena hi mbilu hinkwayo ni hi ku hiseka.
“Muhakeri Wa Lava Va Xi Lavaka Hi Mbilu Hinkwayo”
Xana Yehovha u katekisa vamani? Pawulo u ri: “Lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.” Buku ya tinhlamuselo ya vahundzuluxeri va Bibele yi vula leswaku xiga xa Xigriki lexi hundzuluxeriweke xi ku “lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo” xi vula ku endla matshalatshala yo gandzela Xikwembu ku nga ri ku ringeta ku xi lavisisa kumbe ku dyondza ha xona. Buku yin’wana ya tinhlamuselo ta Bibele yi hlamusela riendli leri ra Xigriki tanihi ku endla matshalatshala lamakulu. I ntiyiso leswaku Yehovha u katekisa lava ripfumelo ra vona ri va susumetelaka ku n’wi gandzela hi rirhandzu leri humaka embilwini ni hi ku hiseka.—Matewu 22:37.
Xana Yehovha u va katekisa njhani vagandzeri vakwe vo tshembeka? U va tshembise vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini laha misaveni, ku nga xiendlo lexi kombisaka malwandla ni rirhandzu rakwe. (Nhlavutelo 21:3, 4) Hambi ku ri sweswi, lava va n’wi lavaka hi timbilu ta vona hinkwato va kuma mikateko yo tala. Hi ku pfuniwa hi moya wakwe lowo kwetsima ni vutlhari lebyi kumekaka eRitweni rakwe va tiphina hi vutomi lebyi vuyerisaka ni lebyi enerisaka.—Pisalema 144:15; Matewu 5:3.
Endla Ndzavisiso
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Tihosi Ta Vumbirhi
13:20, 21—Xana singita leri ri seketela mukhuva wa vukhongeri wa ku gandzela swilo leswi siyiweke hi mufi? Doo, a swi tano. Bibele a yi kombisi leswaku marhambu ya Elixa a ma gandzeriwa. Singita rero ri endliwe hi matimba ya Xikwembu, ku fana ni masingita laman’wana hinkwawo lama endliweke hi Elixa loko a ha hanya.
DECEMBER 12-18
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 16-17
“Ku Lehisa Mbilu Ka Yehovha Ku Na Swipimelo”
“Tindlela Ta Yehovha I Tinene”
16 Muti wa Samariya a wu ri ntsindza wa mfumo wa tinyimba ta khume ta Israyele. Kambe, laha vito Samariya ri nga ha vula ndhawu hinkwayo ya mfumo wolowo. (1 Tihosi 21:1) Hosi Xalmanezere wa Vuntlhanu wa le Asiriya u hlasele muti wa Samariya hi 742 B.C.E. Loko muti wa Samariya wu hetelele wu wile hi 740 B.C.E., vo tala va vaaki va kona va xiyimo xa le henhla va yisiwe evuhlongeni eMesopotamiya ni le Meda. A swi tiveki leswaku muti wa Samariya wu hluriwe hi Xalmanezere wa Vuntlhanu kumbe hi mutlhandlami wa yena Sargoni wa Vumbirhi. (2 Tihosi 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Nilokoswiritano, tirhekhodo ta Sargoni ti vulavula hi ku yisiwa ka Vaisrayele va 27 290 evuhlongeni etindhawini leti nga Ehenhla ka Yufrata ni le Meda.
“Hi Pfumelele Leswaku Hi Tlhela Hi Ku Tirhela”
Xiya mongo wa marito ya Yeremiya. Hi 740 B.C.E., ku nga makume ya malembe emahlweni ka nkarhi wa Yeremiya, Yehovha u pfumelele tinyimba ta khume ta mfumo wa Israyele leswaku ti yisiwa evukhumbini hi Vaasiriya. Xikwembu xi pfumelele makhombo lawa tanihi ku tshinya hikuva vanhu va xona a va sungule ku endla swidyoho leswikulu, va honisa switsundzuxo leswi a va nyikiwa swona hi ku phindha-phindha hi vaprofeta va xona. (2 Tihosi 17:5-18) Xana vanhu lava va cince langutelo ra vona hileswi va langutaneke ni maxangu evukhumbini, loko va hambanisiwe ni Xikwembu xa vona nileswi a va ri ekule ni tiko ra rikwavo? Xana Yehovha a a va rivale hi ku helela? Xana a a ta va amukela leswaku va tlhela va n’wi tirhela?
Endla Ndzavisiso
it-2-E 847
Vasamariya
Vito leri nge “Vasamariya” ri humelela ro sungula ematsalweni endzhaku ko hluriwa ka tinxaka ta khume ta mfumo wa Vasamariya hi 740 B.C.E.; Vasamariya a ku vuriwa vanhu lava a va tshama emfun’wini wa le n’walungu loko vahlampfa va nga se va hlasela kutani ku nghena mitlawa yin’wana ya mfumo wa Asiriya. (2Th 17:29) Swi ti komba onge Vaasiriya a va va hlongolanga hinkwavo va Israyele hikuva tsalwa ra 2 Tikronika 34:6-9 (ringanisa na 2Th 23:19, 20) ri vula leswaku hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Yosiya Vaisrayele a va ha ri kona etikweni. Hi ku famba ka nkarhi, vito leri nge “Vasamariya” a ri tirhisiwa eka vatukulu va vanhu lava va fambeke eSamariya ni lava va tisiweke hi Vaasiriya. A swi kanakanisi leswaku van’wana a ku ri vana va vatswari lava va humaka eka tinxaka leti timbirhi. Hi ku famba ka nkarhi vito leri a ri tirhisiwa ngopfu ku hlamusela vukhongeri byo karhi ku ri ni ku hlamusela rixaka ro karhi ra vanhu. “Vasamariya” a ku ri vanhu lava a va ri va vukhongeri byo karhi lebyi tumbulukeke hi nkarhi wa khale ka Xikeme ni Vasamariya naswona ripfumelo ra vona a ri hambana ni ra Vayudha.—Yh 4:9.
DECEMBER 19-25
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 18-19
“Ndlela Leyi Vakaneti Va Ringetaka Ku Hi Heta Matimba Hayona”
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Tihosi Ta Vumbirhi
18:19-21, 25—Xana Hezekiya a a endle xinakulobye na Egipta? Doo! Xihehlo xa Rabuxake a xi ri xa mavunwa, ku fana ni marito yakwe ya leswaku u te hi ku ‘pfumeleriwa hi Yehovha.’ Hosi Hezekiya la tshembekeke a a titshega hi Yehovha hi ku helela.
“U Nga Chavi. Mina Ndzi Ta Ku Pfuna”
Rabuxake u tirhise vukanganyisi leswaku a endla vanhu va kanakana. U te: “Xana [Yehovha] a hi yena loyi tindhawu takwe leti tlakukeke ni tialitari takwe swi susiweke hi Hezekiya? . . . Yehovha u ndzi byele a ku, ‘Tlhandluka u hlasela tiko leri, u fanele u ri lovisa.’” (2 Tih. 18:22, 25) Hikwalaho, Rabuxake a a vula leswaku Yehovha a nge va lweli vanhu va Yena hikuva A A nga va tsakeli. Kambe wolawo a ku ri mavunwa ya rihlaza. Yehovha a a tsakela Hezekiya swin’we ni Vayuda lava tlheleleke evugandzerini bya ntiyiso.—2 Tih. 18:3-7.
I Vamani Varisi Va Nkombo Ni Tinghanakana Ta Nhungu Namuntlha?
14 Hosi ya Asiriya yi dzime nxaxa eLakixi, edzonga-vupela-dyambu bya Yerusalema. Loko yi ri kwalaho yi rhumele vayimeri vanharhu yi lerisa leswaku muti wolowo wu tinyiketa. Muvulavuleri wa yona lonkulu, loyi a a tiviwa hi vito ra Rabuxake, u tirhise marhengu yo hambana-hambana. U vulavule hi Xiheveru a byela vanhu leswaku va nga yingisi hosi kambe va yingisa Vaasiriya, ivi a va hembela hi ku va tshembisa leswaku u ta va yisa etikweni leri va nga ta hanya emafurheni. (Hlaya 2 Tihosi 18:31, 32.) Endzhaku ka sweswo, Rabuxake u vule leswaku tanihi leswi swikwembu swa matiko man’wana swi tsandzekeke ku sirhelela vagandzeri va swona, na Yehovha a a nga ta swi kota ku kutsula Vayuda eka Vaasiriya. Hi vutlhari vanhu a va n’wi hlamulanga, ku nga leswi malandza ya Yehovha ma swi endlaka namuntlha.—Hlaya 2 Tihosi 18:35, 36.
yb74 177 ¶1
Xiyenge 2—Jarimani
Mfumo wa manazi, lowu a wu tirhisa maqhinga leswaku wu ringeta ku endla leswaku vanhu va sayina ntwanano, a wu tshamela ku va jikela endzhaku ka loko va sayinile kutani wu va xanisa ku tlula ekusunguleni. Karl Kirscht u vule leswi: “Timbhoni ta Yehovha hi tona leti a ti laviwa ngopfu ku tlula vanhu lavan’wana etikampeni ya nxaniso. A ku ehleketiwa leswaku loko va sindzisiwa a va ta sayina ntwanano. A hi tshamela ku byeriwa leswaku hi va tikisela vutomi. Van’wana va sayinile kambe eka swiyimo swo tala a va fanele va rindza lembe ri ze ri hela ku ri kona va nga ta ntshuxiwa. Hi nkarhi wolowo mfumo a wu va paluxa leswaku i vakanganyisi tlhelo matoya naswona va sindzisiwe ku famba exikarhi ka vamakwerhu leswaku va kombiwa ku xiximiwa va nga se ntshuxiwa.”
Endla Ndzavisiso
it-E 155 ¶4
Vuyimburi
Hi xikombiso, Bibele yi vula leswaku Hosi Senakeribi wa Asiriya u dlayiwe hi vana vakwe va majaha, Adrameleke na Xarezere, naswona Esarihadoni n’wana wakwe lowa jaha a fuma ematshan’weni yakwe. (2Th. 19:36, 37) Kambe ke, matimu ya le Babilona ma hlamusele leswaku, hi siku ra vu-20 ra Tebeti, Senakeribi u dlayiwe hi jaha rakwe ri hlunga vuhosi. Berossus, muprista wa le Babilona wa lembe xidzana ra vunharhu B.C.E., na Nabonidasi, hosi ya le Babilona ya lembe xidzana ra vutsevu B.C.E., va nyikele rungula leri fanaka, leri tiyisisaka leswaku Senakeribi u dlayiwe hi un’wana wa majaha yakwe. Hambiswiritano, eka xiphemu lexi xa ha ku tshuburiwaka xa Prism wa Esaridoni, n’wana loyi a tlhandlameke Senakeribi evuhosini, Esaridoni u swi veka erivaleni leswaku vamakwavo va hlunge vuhosi ivi va dlaya tata wa vona endzhaku va baleka. Loko a hlamusela leswi, Philip Biberfeld, eka Universal Jewish History (1948, Vol. I, tl. 27), u ri: “Matimu ya Babilona, Nabonidas na Berossus a va hoxisile; ko va mhaka ya le Bibeleni leyi tikombeke yi pakanisa. Swi tiyisisiwe hi vuxokoxoko hinkwabyo lebyitsongo hi tsalwa ra Esarihadoni naswona ri tikombe ri pakanisa swinene loko swi ta eka xiendlakalo xa matimu ya Babilona ni ya Asiriya ku tlula tinhlamuselo ta le Babilona hi toxe. Leyi i mhaka ya nkoka swinene loko ku lavisisiwa timhaka tin’wana leti nga pfumelelaniki ni ndhavuko wa Bibele.”
DECEMBER 26–JANUARY 1
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | 2 TIHOSI 20-21
“Xikhongelo Xi Endle Yehovha A Endla Swo Karhi”
Hosi Ya Vuyeriwa Hikwalaho Ka Ripfumelo Ra Yona
23 Enkarhini lowu Senakeribi a teke ro sungula ku ta lwa ni tiko ra Yuda, Hezekiya u sungule ku vabya ngopfu. Esaya u n’wi byele leswaku u ta fa. (Esaya 38:1) Hosi leyi ya malembe ya 39 hi vukhale a yi hele mongo. A yi nga karhatekanga hikwalaho ka vuhlayiseki bya yona ntsena kambe ni hikwalaho ka vumundzuku bya vanhu. Tiko ra Yerusalema ni ra Yuda a ma ri ekhombyeni ra ku hlaseriwa hi Vaasiriya. Loko Hezekiya o fa, i mani loyi a a ta rhangela enyimpini? Enkarhini wolowo, Hezekiya a a nga ri na n’wana wa jaha loyi a a ta teka vulawuri. Hi xikhongelo xa matimba Hezekiya u kombele Yehovha leswaku a n’wi komba tintswalo.—Esaya 38:2, 3.
Tirhela Yehovha Hi Mbilu Leyi Heleleke!
16 Hi ku famba ka nkarhi Hezekiya u sungule ku vabya swinene. U kombele Yehovha leswaku a tsundzuka ndlela leyi a tshembekeke ha yona eka Yena. (Hlaya 2 Tihosi 20:1-3.) Ha swi tiva leswaku Matsalwa ma vula leswaku sweswi Xikwembu a xa ha horisi vanhu hi singita kumbe ku va lehisela vutomi. Hambiswiritano, ku fana na Hezekiya na hina hi nga khongela eka Yehovha hi ku: ‘Ndzi fambe emahlweni ka wena hi ntiyiso ni hi mbilu leyi heleleke.’ Xana wa tshemba leswaku Yehovha u ta ku seketela loko u vabya?—Ps. 41:3.
g01 7/22 13 ¶4
Xana Xikhongelo Xi Nga Ndzi Pfuna Njhani?
Eminkarhini ya Bibele vanhu van’wana va ripfumelo va hlamuriwe swikhongelo swa vona hi ku kongoma—hambi ku ri hi masingita. Hi xikombiso, loko Hosi Hezekiya a xiye leswaku u vabyela ku fa, u kombele Xikwembu leswaku xi n’wi ponisa. Xikwembu xi hlamurile: “Xikhongelo xa wena ndzi xi twile. Mihloti ya wena ndzi yi vonile. Waswivo, ndza ku tshungula.” (2 Tihosi 20:1-6) Vavanuna ni vavasati van’wana lava chavaka Xikwembu na vona va pfuniwe hi Xikwembu.—1 Samuwele 1:1-20; Daniyele 10:2-12; Mintirho 4:24-31; 10:1-7.
Endla Ndzavisiso
it-2-E 240 ¶1
Nsimbhi Yo Pima Levhele
Nsimbhi yo pima levhele hayona yi nga tirhisiwa ku aka muako wu va kahle kumbe ku wu pima ku vona loko wu faneleka ku tirhisiwa nkarhi wo leha. Yehovha u profete leswaku u ta pima Yerusalema hi ‘ntambhu yo pima hilaha a pimeke Samariya hakona ni ku tirhisa nsimbhi yo pima levhele leyi tirhisiweke endyangwini wa Akabu.’ Loko Yehovha a pima u kume leswaku Samariya ni ndyangu wa Hosi Akabu wu thyakile hi vubihi leswi nga endla leswaku wu lovisiwa. Hi laha ku fanaka, Xikwembu a xi ta avanyisa Yerusalema ni vafumi va yona hi ku paluxa vuhomboloki bya vona kutani tiko a ri ta lovisiwa. Swiendlakolo leswi swi endleke hi 607 B.C.E. (2Th 21:10-13; 10:11) Hi ku tirhisa Esaya vanhu vo homboloko ni vafumi vohomboloka va le Yerusalema va byeriwe hi khombo leri nga ta va wela ni leswi Yehovha a swi vuleke: “Vuavanyisi byi ta fana ni ntambhu yo pima, vululami byi ta fana ni nsimbhi yo pima levhele.” Milawu ya ntiyiso ni vululami a swi ta kombisa leswaku i vamani malamdza ya Xikwembu ni leswaku i vamani lava nga ta ka va nga lovisiwi ni lava nga ta lovisiwa.—Esa 28:14-19.