Murhi Lowu Tirhiseriwaka Swilo Swo Tala Wa Sea Buckthorn

◼ Loko vanhu va endzela tindhawu ta le makaya le Rhaxiya loko ka ha ku sungula nguva ya xixikana, va nga ha vona ximudyana kumbe murhi lowu vuriwaka sea buckthorn,a lowu marhavi ya wona ma nembelelaka ehansi hileswi ma nga ni mihandzu yo tala leyitsongo leyi fanaka ni vuhlalu bya muvala wa xilamula. Mihandzu ya wona a yi endli swichocho, kambe yi kumeka erhavini ni le swirhabyanini hinkwaswo naswona yi ni muvala lowu kokaka mahlo.

Mihandzu leyi ya dyiwa, kambe u fanele u va ni vukheta loko u yi kha hikuva yi ni mitwa yo tontswa. U fanele u yi kha ha wun’we-wun’we naswona u fanele u va ni vuxiya-xiya leswaku u nga yi phyandlasi. Leswi mirhi leyi yi rhandzaka ku mila etindhawini leti titimelaka, hakanyingi yi kumeka etindhawini leti nga tintshava ku sukela en’walungu-vupela-dyambu bya Yuropa ku ya fika eTintshaveni ta Altai eAsia Xikarhi, swin’we ni le vupela-dyambu ni le n’walungwini wa Chayina ni le n’walungwini wa Himalayas. Mihandzu leyi yi rhandziwa ngopfu ematikweni yo fana na Chayina, Rhaxiya ni le Tibet, naswona se ku ni malembe yo tala yi ri karhi yi rhandziwa.

Murhi lowu ku vulavuriwa ha wona etibukwini leti dumeke ta vutshunguri ta le Tibet ni le tibukwini ta khale ta Xigriki. Vito ra wona ra Xigriki leri nge Hippophaë ri vula “hanci yo vangama.” Ku vuriwa leswaku vito leri ri kombetela eka mukhuva wa khale wa Magriki wa ku tirhisa mihandzu kumbe matluka ya murhi lowu hi ndlela yo karhi eka tihanci leti tsutsumaka emimphikizanweni leswaku voya bya tona byi vangama.

Mirhi leyi yi yisiwe ro sungula eAmerika N’walungu hi vavalangi va Marhaxiya eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vu-20 loko mirhi leyi leyi humaka eSiberia yi yisiwa eCanada ni le United States leswaku yi ya byariwa hi xikongomelo xo yi xavisa. Sweswi matiko yo tala ma byala mirhi leyi leswaku vanhu va dya mihandzu ya yona ni ku yi tirhisela eka swa vutshunguri.

Swiaki swin’wana leswi mihandzu leyi yi nga na swona i vhithamini C na E, folic acid, ti-carotenoid, ti-fatty acid ni ti-flavonoid. Ka ha ku endliwa ndzavisiso wa swa vutshunguri leswaku ku kambisisiwa mhaka leyi vuriwaka ya leswaku murhi lowu wa pfuna eka vutshunguri bya khensa ni leswaku wu hunguta makhombo ya ku khomiwa hi vuvabyi bya mbilu, wu tshungula swilondza leswi humaka emarhumbyini, vuvabyi bya nhlonge ni vuvabyi bya xivindzi. Mihandzu leyi yi tlhela yi tirhisiwa ku endla juzi leyi phyuphyisaka naswona yi tirhisiwa tanihi murhi wo tshungula vuvabyi byo hambana-hambana.

Nchumu wa risima eka mihandzu leyi i tinyungu ta yona letitsongo ta ntima. Mafurha lama kumekaka eka tinyungu leti ma ni swilo swo tala swa nkoka. Mindzavisiso yin’wana yi ringanyeta leswaku mafurha ya tinyungu ta mihandzu leyi ma pfuna masocha ya miri ku lwisana ni mavabyi. Ku engetela kwalaho, mafurha ya tinyungu leti ma pfanganisiwa ni switolwa swa le xikandzeni ni swa le mirini hikuva ku vuriwa leswaku ma endla leswaku nhlonge ya vanhu yi languteka yi ri leyintshwa.

Loko wo tshuka u endzela eRhaxiya, u nga ha hlamarisiwa hi ku saseka ka mihandzu ya murhi lowu leyi nga ni muvala wo vangama wa xilamula. Kambe, hilaha hi swi xiyeke hakona, murhi lowu wu ni swilo swin’wana leswi engetelekeke ku tlula vuxongi bya wona. Hakunene i wun’wana wa swilo swo tala leswi tumbuluxiweke leswi kombisaka leswaku Muvumbi wa hina u tlharihile naswona u ni vunene!

[Nhlamuselo ya le hansi]