I Mani A Nga Ta Ponisa Misava?

Vanhu vo tala va vilerisiwa hi ku onhaka ka misava ni swivumbiwa leswi hanyaka eka yona naswona va tshemba leswaku i vanhu va yi onhaka. Vativi van’wana va swa mbango va vula leswaku swiendlo swa vanhu swa onhetela swinene naswona swi tlhela swi endla leswaku swimila ni swiharhi swo tala swi nga ha kumeki.

Xana vanhu va ta onha misava hi ku helela? Kumbe va ta hetelela va hanye hi ndlela leyi nga ta endla leswaku va nga onhi misava?

Xana matshalatshala ya vanhu ma ta humelela?

Vativi vo tala va tiyiseka leswaku vanhu va nga swi kota ku hlayisa misava va tlhela va tshama eka yona hi ku rhula. Valavisisi van’wana va vula leswaku ku humelela ka matshalatshala ya vanhu swi titshege hi ku cinca loku ku faneleke ku endliwa eka swiyenge swo hambanahambana naswona swi fanele swi tirhisana. Ku cinca loku ku nga katsa:

Ku antswisa ndlela leyi hi hlayisaka hayona misava, makhwati, tindhawu leti nga nhlangasi ni malwandle.
Ku tirhisa tindlela to hambanahambana ta swa vurimi ni michini leyi pfunetaka ku endla tano.
Ku cinca ndlela leyi swakudya swi endliwaka hayona ni ku swi avela van’wana leswaku vanhu va ta dya ngopfu leswi byariwaka, va hunguta ku dya nyama ni nhlampfi ni ku papalata ku tlangisa swakudya.
Ku amukela leswaku ku hanya vutomi lebyinene a swi titsheganga hi ku va ni swilo swo tala.

U swi vona njhani? Xana swa twala leswaku hi langutela mimfumo, van’wamabindzu ni vanhu leswaku va tirhisana hi ndlela leyi va nga si tshamaka va tirhisana hayona? Kumbexana u ehleketa leswaku a swi koteki hileswi vanhu van’wana va nga ni makwanga, va tilavelaka leswi vuyerisaka vona vini nileswi va nga riki na mhaka hi vumundzuku?—2 Timotiya 3:1-5.

Leswi hi endlaka hi va ni ntshembo

Bibele ya hi tiyisekisa leswaku vumundzuku bya pulanete ya hina byi hlayisekile. Yi hlamusela leswaku hikwalahokayini matshalatshala ya vanhu ntsena ma nga swi koti ku ponisa misava, yi tlhela yi hi byela hi ku cinca ka xiviri loku faneleke ku endliwa. Yi tlhela yi hlamusela ndlela leyi ku cinca loku ku nga ta tisa xiswona.

Hikwalahokayini matshalatshala ya vanhu ntsena ma nga ta swi kota ku ponisa pulanete. Yehovhaa Xikwembu u tumbuluxe misava naswona u nyike vanhu vutihlamuleri byo yi khathalela. (Genesa 1:28; 2:15) A va ta swi kota ku endla ntirho lowu, ntsena loko va lava nkongomiso eka Muvumbi wa vona ni ku yingisa swiletelo swakwe. (Swivuriso 20:24) Ematshan’weni ya sweswo, va bakanye Yehovha naswona va tihlawulele ndlela leyi va lavaka ku hanya hayona. (Eklesiasta 7:29) Vanhu a va na byona vuswikoti byo khathalela misava va ri voxe naswona hambi vo ringeta ku endla ku cinca, sweswo a swi nge tlhaveriwi hi dyambu.—Swivuriso 21:30; Yeremiya 10:23.

Ku cinca loku faneleke ku endliwa. Xikwembu xi tiyimisele ku lovisa vanhu lava onhaka misava. (Nhlavutelo 11:18) A xi nge endli leswaku mimfumo ni vanhu lava onhaka misava va endla swilo kahle kambe xi ta simeka mfumo wa xona. (Nhlavutelo 21:1) Hikwalaho ka sweswo, Yehovha u ri: “Vona, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.”—Nhlavutelo 21:5.

Ndlela leyi ku cinca koloko ku nga ta endleka hakona. Yehovha u ta siva mimfumo ya vanhu hi mfumo wa le matilweni lowu vitaniwaka Mfumo wa Xikwembu. Mfumo wolowo lowu murhangeri wa wona ku nga ta va ku ri Yesu Kreste, wu ta fuma misava hinkwayo.—Daniyele 2:44; Matewu 6:10.

Mfumo wa Xikwembu wu ta dyondzisa vanhu ku hanya hi milawu ya Xikwembu yo lulama. Loko vanhu va tiva muvumbi wa vona ni ku yingisa nkongomiso wakwe, va ta kota ku hanyisana kahle ni ntumbuluko. (Esaya 11:9) Bibele yi hlamusela ndlela leyi mfumo wa Xikwembu wu nga ta endla swi koteka hayona leswaku vanhu lava fumiwaka hi wona va tiphina hi vutomi lebyinene, ku nga ku hanya hi ndlela leyi nga ta endla leswaku ku nga onhiwi pulanete. Wu ta endla leswi landzelaka:

Wu ta nyika vanhu hinkwavo swakudya.—Pisalema 72:16.
Wu ta vuyetela swilo swa ntumbuluko leswi endlaka leswaku vanhu va kota ku hanya.—Esaya 35:1, 2, 6, 7.
Wu ta endla leswaku vanhu va khathalela swiharhi naswona swiharhi swi nga va vavisi.—Esaya 11:6-8; Hosiya 2:18.
Wu ta sivela timhangu ta ntumbuluko leswaku ti nga onhi mbango.—Marka 4:37-41.

U nga langutela leswaku ku nga ri khale Mfumo wa Xikwembu wu ta tisa ku cinca loku. Leswaku u kuma leswi engetelekeke hi mhaka leyi, hlaya nhlokomhaka leyi nge, “Mfumo Wa Xikwembu Wu Ta Sungula Rini Ku Fuma Misava?”

a Yehovha i vito ra Xikwembu.—Pisalema 83:18.

Hi nga endla yini sweswi ku kombisa leswaku ha yi xixima pulanete ya hina?

Loko ha ha rindzele Mfumo wa Xikwembu leswaku wu lulamisa misava hi ku helela, hi nga endla swo karhi ku kombisa leswaku ha yi xixima pulanete ya hina. Hi xikombiso, hi nga papalata ku tlangisa swakudya, nhundzu, ku lahla maphepha kun’wana ni kun’wana ni swin’wana naswona hi nga yingisa milawu ya laha hi tshamaka kona yo lahla thyaka endhawini ya rona.—Yohane 6:12, 13; Varhoma 13:1, 5.

Brett i mutshila wa timhaka ta mbango loyi a humeke penceni. Vutivi byakwe eka swa mbango byi n’wi pfune ku xiya leswaku ku ni Muvumbi loyi a nga ta ponisa misava. Hlaya hi mhaka yakwe.
Ndlela yin’we leyi Timbhoni ta Yehovha ti kombisaka leswaku ti xixima Muvumbi wa tona hayona, i ku endla swilo leswi nga thyakisiki mbango loko ti ri karhi ti aka miako ya tona leyikulu. Leswaku u vona leswi ti swi hetisiseke, hlalela vhidiyo leyi nge, Miako Leyi Nga Thyakisiki Mbango Yi Yisa Ku Dzuneka Eka Yehovha.

Matsalwa ya le Bibeleni lama vulavulaka hi misava

Genesa 2:15: “Yehovha Xikwembu a teka munhu a n’wi veka entangeni wa Edeni leswaku a wu rima ni ku wu hlayisa.”

Leswi ri vulaka swona: Xikwembu xi nyike vanhu vutihlamuleri byo khathalela kaya ra vona ku nga misava.

Genesa 1:28: “Xikwembu xi va katekisa xi ku: ‘Tswalanani mi andza mi tata misava, mi yi fuma, mi fuma tihlampfi ta le lwandle ni swivumbiwa leswi hahaka swa tilo ni swivumbiwa hinkwaswo leswi fambafambaka ehenhla ka misava.’”

Leswi ri vulaka swona: Vanhu a va nyikiwe ntirho wo khathalela swiharhi.

Esaya 45:18: “Hikuva Yehovha u vula leswi, Mutumbuluxi wa matilo, Xikwembu xa ntiyiso, Loyi a vumbeke misava ni Muendli wa yona, loyi a yi simekeke yi tiya, Loyi a nga yi tumbuluxelangiki swa hava, kambe a yi vumbeke leswaku ku tshamiwa eka yona, u ri: ‘Hi mina Yehovha, a ku na un’wana.’”

Leswi ri vulaka swona: Xikongomelo xa Xikwembu hi misava a xi se cinca. Yi ta tala hi vanhu lava nga ta endla swilo hi ndlela leyi Xikwembu a xi lave leswaku swi endliwa hayona eku sunguleni.

Pisalema 37:29: “Lavo lulama va ta tshama emisaveni, va ta hanya eka yona hilaha ku nga heriki.”

Leswi ri vulaka swona: Lava yingisaka milawu ya Xikwembu yo lulama, va ta va ni nkateko wo hanya hilaha ku nga heriki kwala misaveni.

Pisalema 98:6-8: “Banani mikulungwana emahlweni ka Hosi, Yehovha. Lwandle ni hinkwaswo leswi nga eka rona a swi pfume, misava ni lava tshamaka eka yona. Milambu a yi phokotele mavoko; tintshava a ti huwelele hi ntsako.”

Leswi ri vulaka swona: Vulawuri bya Xikwembu byi ta tisa mbuyelo lowukulu eka mbango.