“Nzi wa fana ni futsu xikhambatini xa yona”

NZENI ka 9 wa masiku ya tsima go xumayela hi Agosto/Setembro wa 1929, a ku hunza a 10.000 wa vaxumayeli va lo fenengeta a tiko gontlhe ga Estados Unidos. Va lo nyikela xipimo xa 250.000 wa mabhuku ni zibhukwana. Xikari ka vahuweleli lavo va Mufumo ku wa hi ni xipimo xa 1.000 wa maphayona ya xikhati xontlhe. Hi nga wona lezi a ntsengo lowu wu nga kulisile zona! A Boletima gi lo wula lezaku “za hlamalisa nguvu” lezi a ntsengo wa maphayona wu nga anzisa zona hi zikhati zinharu kusukela hi 1927 kala 1929.

Kumbheleni ka 1929, ku lo humelela a xikarato xa hombe xa kuvumaleka ka timali. Hi Wazibili wa Ntima — 29 ka Outubro wa 1929 — a kuvumaleka ka mali Mutini wa Wuhlayiselo ga Timali le Nova York ku lo vanga zikarato za hombe ka fambisela ga za mabhinzu. Xipimo xa makume ya mazana ya mabanko ma lo valiwa. A varimi va lo tsukula masimu. A tikoponi leti ta hombe to khanda zilo ti lo valiwa. A vanhu va timiliyoni va lo mbhelelwa hi mitiro. Kala 1933, tikweni gontlhe ga Estados Unidos ku wa tekiwa a xipimo xa 1.000 wa tiyindlu hi siku hi mufumo hi ku kala a venyi va kona va nga ha zi koti ku hakhela.

Xana a vaxumayeli va xikhati xontlhe va wa ta xi kumisa kuyini xa ku ti hanyisa ka xiyimo lexi xo nonoha? A pulani yo kari ku wa hi ku aka muti lomu moveni. Ka muti lowo ku wa nga hakhelwi nchumu. A tiyindlu leto to akiwa lomu mimoveni ti vunile maphayona yo tala lezaku ma simama wutirelini gabye na ma tirisa mali yitsongwani nguvu.b Xikhatini xa gotsovanyano, va wo ti fambela ni muti wabye va ya tshama lomo. Hi 1934, a Boletim gi lo nyikela zileletelo za mamahela ya muti wutsongwani kanilezi na wu hi ni matshamela ma nene yo kota mati, fogawu, ni mubhedi wa ku vumela ku petsiwa, ni ku fulara makhurisi hi zilo zo kufumelisa.

A vaxumayeli vo tlhariha misaveni yontlhe va wa ti akela miti yabye lomu mimoveni. Victor Blackwell i ngalo: “Noa i wa nga hi mumahi wa tingalava, niku minawu nzi wa nga hi meseri wa ku aka tiyindlu lomu mimoveni.” Kanilezi, i lo aka.

Avery na Lovenia Bristow va wa hi ni muti lomu moveni. Avery i te ngalo: “Nzi wa fana ni futsu xikhambatini xa yona — nzi wa fambafamba ni yindlu ya mina.” A ngango lowu wa ka Bristow wu tirile wuphayona zinwe na Harvey na Anne Conrow, lava a muti wabye wo fambafamba nawo wu nga hi ni makhurisi yo mahiwa hi makhalibhoti yo pendiwa hi likatarawu. Khati ni khati va nga rura a makhalibhoti lawo ma wo chupuka mawa. Avery i te ngalo: “I hava a nga tshukile a wona muti wa tshamela lego niku i hava a tshukileko a wu wona kambe kala lezi!” Kanilezi Avery i wula lezaku a ngango wa ka Conrow ni vana vabye va vambiri va wa hi “ngango wo tsaka nguvu a ku hunza yontlhe.” Harvey Conrow i lo tsala lezi: “A hi zangi hi vumala nchumu, niku hi wa tizwa na hi tshamisekile nguvu ntirweni wa Jehova niku i wa hi hlayisa hi liranzo.” Hi nzhako ka xikhati, Harvey na Anne Conrow zinwe ni vafana vabye va vambiri va lo gonza Xikola xa Gileadi zonake va nyikiwa xiavelo xoya Perú kota varumiwa.

A va ka Battaino vonawu va tirile a wuphayona kota ngango. Anzhako ka ku Giusto na Vincenza va tivile lezaku va tava ni n’wana, va lo cica a mova wabye wa Ford wa 1929 lezaku wuva muti. A muti lowo wa ku mahiwa lomu moveni wu wa hi wu nene nguvu a ku hunza matenda lawa va nga hanya ka wona. Va lo simama xiavelweni xabye ni nhanyana wabye, va xumayela a vaItaliano lava va nga hanya Estados Unidos.

A vanhu vo tala va lozwa mahungu yo saseka, kanilezi a zisiwana ni lava va nga hi hava mitiro va wa nga tali ku maha munyikelo wa mabhuku hi mali. Wutshanwini ga lezo, va wa nyikela zilo za tixakaxaka zi nga ringana a mali ya mabhuku lawa va nga ma amukela. A maphayona mambiri ma lo xaxameta a 64 wa tixaka ta zilo va nga nyikiwa hi lava va kombisileko kutsakela. A xaxameto lowo wu wa “fana ni xaxameto wa zilo zi nga lomu xitolo xa hombe.”

Fred Anderson i lo bhula ni murimi loyi a nga lava mabhuku yo kari zonake a murimi loye a humesa a mayokola ma nga hi ya mamani wakwe a nyika Fred kota munyikelo wa mabhuku. Loku a chikele ka simu ginwani i lo bhula ni munwani wanuna loyi yenawu a nga kombisa kutsakela mabhuku ya hina, kanilezi i lo wula lezi: “A nzi na mayokola ya ku lera hi wona.” Hambulezo, kota lezi Fred a nga hi ni mayokola ya muakelane wakwe, a wanuna loye i lo zi kota ku lera khwatsi mabhuku zonake a humesa munyikelo wa mabhuku ni wa mayokola na a tsakile.

Ka siku go kari, Herbert Abbott i lo teka xihahlu xa tihuku a xi chela moveni wakwe. Anzhako ko cicisa zilo a nga hi nazo hi tihuku tinharu kutani mune, i lo teka tihuku leto a famba nato bazarini a ya xavisa. I lo teka mali ya kona a xava mafura ya mova. Herbert i ngalo xana hi wa cona laha ko vumala ni kinyeta ke? Ina, kanilezi zi wa nga nyimisi ntiro wa hina. Loku hi hi ni mafura ka mova, hi wo famba hi xumayela hi tiyisa a kukholwa ni kutsumba ka hina ka Jehova.”

A kutsumba Jehova ni kutiyimisela hi zona zi nga vuna vanhu vakwe malembeni lawo wontlhe yo nonoha. Ka vula yo kari ya hombe yi ngana, Maxwell na Emmy Lewis va lo huma hi lomu ndlwini yabye yo akiwa lomu moveni. Zalezo va nga huma, ku lowa sinya yi pingula mova wabye hi laha xikari. Maxwell i ngalo: “Lexo xi wa nga hi xikarato niku a hi zangi hi alakanya hi ku nyima ntirweni wa hina. Ku wa ha hi ni ntiro wa hombe wu nga fanele ku mahiwa, niku hi wa lava ku wu maha.” Hi kutiya-hlana ni ku vuniwa hi vamakabye, Maxwell na Emmy va lo vuxisa muti wa lomu moveni.

Zikhatini za hina zo nonoha, a Timboni ta Jehova ta tsanza-vahlayi to hiseka tonawu ti kombisa a moya walowu wa munwe wa kutikarata. A ku fana ni maphayona lawo yo sangula, hinawu hi ti yimisele a ku simama ntirweni wa kuxumayela kala Jehova aku zi ringene.