U wa zvi tiva?
Ka zana ga malembe go sangula, a vapristi va tempeli va wa wu susisa kuyini a nkhata wa zvihari laha alatini?
LEMBE ni lembe, a vapristi le Izrayeli wa kale va wa nyikela zvihari zvo tala kota miphahlo laha alatini ga tempeli. Hi kuya hi Josephus, a mutsali wa matimu wa muJudha wa zana ga malembe go sangula, ka siku ga Phasika, ku wa dawa 250 000 wa tiyivhu, lezvi zvi nga maha lezvaku ku halatiwa nkhata wo tala. (Lev. 1:10, 11; Mitse. 28:16, 19) Wu waya kwihi a nkhata wontlhe lowo?
Ka tempeli leyi yi nga hi kona masikwini ya Jesu, leyi yi tirisilweko kala yi lovisiwa hi 70 Nguveni ya Hina, a vavhevhuleli va zvilo zva kale va polile a musele wa hombe wu nga mahilwe kasi ku khulunga hi kona a nkhata. Zvi laha kubaseni ku a wutshamu lego gi wa tiriselwa ku susa nkhata laha citsungeni ca tempeli.
Wona zvilo zvimbiri zvi nga vhuna ku laha alatini ku tshama na ku basile:
Mabhoxo lahasi ka alati: Lezvi a nkhata wu nga khulungisa zvona laha alatini zvi tlhamuselwa ka bhuku go kari ga kale ga milayo ni zvihena zva ciJudha gi tsalilweko andzhako ka lembe ga wu 200. Gi wula lezvi: “Hi laha khoneni ga mupela-gambo wa alati ku wa hi ni mabhoxo mambiri . . . lawa a nkhata lowu wu nga chululiwa lahasi ka alati hi seno mupela-gambo ni seno dzongeni wu nga relela hi wona wu ya wela ka musele wa mati wu khulunga kala nkoveni wa Kidroni.”
A vavhevhuleli va zvilo zva kale va vhumelelana ni lezvi zvi wuliwako ka bhuku lego ga kale zvaku ku wa hi ni mabhoxo laha kusuhani ni alati. A Cambridge History of Judaism gi tiyisekisa lezvaku ku polilwe a “musele wa hombe” kusuhani ni tempeli. Gi wula lezvi: “Zvo khwatsi a musele lowo wu wa tiriselwa a ku famba mati ma nga patsene ni nkhata wa zvihari zva miphahlo kusukela citsungeni ca tempeli.”
Mati yo tala: A vapristi va wa lava mati yo tala kasi laha alatini ni lomu a nkhata wu nga khulunga hi kona ku tshama na ku basile. Kasi va khatalela a ntiro lowo wa lisima, a mati va wa ma kuma dhoropeni. Ku wa mahilwe mathangi ni mativa. Niku a mati lawo ma waya tempeleni hi miphayiphi ni minonga. Joseph Patrich, a muvhevhuleli wa zvilo zva kale, i tlhamusele lezvaku zvo khwatsi cikhatini leco ku wa nga hi na yin’wani tempeli yi nga hi ni malulamiselo lawo ya manene ya ku yisa mati lomu tempeleni ni lawa ya ku humesa chaka.