MATIMU YA WUTOMI
Jehova wa nzi vuna hakunene
Na nzi hi na Evelyn, a muswika wa mina, nzi lo huma hi lomu xitimeleni le Hornepayne, gi nga tiko ga le handle ka doropa nwalungu wa Ontário, le Canadá. Kuve ni mixo a gambo na gi nga se huma na kuba xirami xa ku womisa ni marambu. Ku lota makabye wo kari a ta hi teka, niku anzhako ka ku ngha hi fihlulile naye hi xura zinwe ni sati ni mufanyana wakwe, hi lo famba hehla ka gapongo hi xumayela hi muti ni muti. Hi muphindelo wa kona, nzi lo veka a kanelo ya mina yo sangula kota muwoneleli wa xipanze. Ku wa nga hi na munwani ahandle ka hina va ntlhanu basi.
KASI ku wula lisine, kota lezi ku nga hi hina ntsena ka kanelo leyo nzi nga veka hi 1957, a nzi chavangi nchumu. Kunene, xontlhe xikhati nzi wa hi munhu wa tingana. A xikhati lexi nzi nga ha hi nwanana, nzi wa tolovela ku fihlala loku kuta vapfhumba laha kaya, hambu loku nzi va tiva.
U nga ha hlamala hi ku tiva lezaku a kutala ka ziavelo za mina hlengeletanweni ya Jehova zi wa lava lezaku nzi bhulisana ni vanhu vo tala — vanghana ni vanhu nzi nga va tiviko. Hambulezo, nzi lo simama kulwa ni kuchava ni kungatitsumbi ka mina. Hikwalaho, a nzi nge ti byeli lezaku a kuhumelela loku nzi vileko nako ziavelweni lezo nzi zi kotile hi ntamu wa mina. Wutshanwini ga lezo, nzi li wonile a lisine la xitsumbiso xa Jehova xaku: “Nzi ta ku tiyisa, nzi ku vunetela; nzi ta ku seketela hi canja ga mina ga xinene ga kululama.” (Isa. 41:10) A ndlela ya hombe ka tontlhe leyi Jehova a nzi vunileko ha yona kuve ku tirisa maKristu-kulori. Hi nga khwatsi nzi ku byela lezi a mahisileko zona kusukela na nza ha hi nwanana.
I LO TIRISA A BIBLIA NI KADERNO WA NTIMA
Masinwini ya ngango wa hina le dzongeni wa mutsuwuka-gambo wa Ontário.
Hi Sonto ni mixo yo kala ni refu kwalomu ka va 1940, Elsie Huntingford i lo enzela ngango wa hina wu nga hanya masinwini dzongeni wa mupela-gambo wa Ontário. Mamani i lo mu amukela a bhula naye na papai — loyi a nga hi ni tingana ku fana na mina — a tshamile lomu ndlwini a ingisela. Na a alakanya lezaku makabye Elsie Huntingford i wa hi muxavisi ni lezaku Mamani i wa ta xava zokari hi nga zi laviko, hi kugumesa Papai i loya laha nyangweni a ya mu byela lezaku a hi zi lavi. Makabye Elsie i lo mu wutisa aku: “A mu xi lavi a xigonzo xa Biblia hakunene?” Papai i lo hlamula aku: “A xigonzo xa Biblia ha xi lava.”
A xikhati lexi Makabye Elsie a nga hi enzela xive xona xa xi nene nguvu a ku hunza zontlhe. A vapswali va mina va wa hi ziro zo hiseka nguvu za Igreja Unida ya Canadá kanilezi va wa ha hi ku huma ka yona. Hikuyini? Hakuva laha nyangweni ya chechi, mufundisa i wa namekile a mavito ya lava va nga nyikele zokari chechini, a ma xaxameta kusukela ka loyi a nga nyikela zotala aya hasi. A vapswali va mina, va nga hi zisiwana, va wa tala ku kumeka magumo ya xaxameto, niku a varangeli va chechi va wa va kurumeta ku nyikela zotala. Kota lezi a nga lava ku simama ntirweni wakwe, a mufundisa wo kari i lo wula lezaku i wa nga gonzisi a zilo lezi hakunene a nga zi kholwa. Hikwalaho, hi lo huma ka chechi leyo kanilezi hi wa ha simama ku hlota ndlela ya ku enelisa xilaveko xa hina xa moya.
Kota lezi a ntiro wa Timboni ta Jehova wu nga beletelwa xikhatini lexo le Canadá, Makabye Elsie i lo fambisela xigonzo a ngango wa hina na a tirisa a Biblia ntsena ni timhaka to kari a nga ti tsalile lomu ka kaderno wa ntima. Anzhako ka loku a zi tivile lezaku hi wa nga ta mu tokometa ka tihosi, i lo hi nyika mabhuku ma seketelweko ka Biblia. Hi wa ma fihla nguvu a mabhuku lawo anzhako ka xigonzo xinwe ni xinwani.a
A vapswali va mina va lo amukela wukustumunyu ga muti ni muti zonake va bapatizwa hi 1948
Hambu lezi a nga kanetwa ni ku kumana ni minzhingo yinwani, Makabye Elsie i wa xumayela mahungu yo saseka hi kuhiseka. A kuhiseka kakwe ku nzi hlamalisile ku tlhela ku nzi kuca a ku yimela lisine. Anzhako ka lembe na vapswali va mina va bapatizilwe kota Timboni ta Jehova, minawu nzi lo ti hendleleta ka Nungungulu. Nzi lo bapatizwa hi 27 ka Fevereiro wa 1949, ka xigowolo xa simbi xi nga tirisiwa hi varimi kasi ku nwisela zifuyo. Nzi wa hi ni 17 wa malembe. Anzhako ka lezo, nzi lo ti yimisela ku nghena ntirweni wa xikhati xontlhe.
JEHOVA I LO NZI VUNA KUVA MUNHU WO TIYA-HLANA
Nzi lo hlamala hi ku vitaniwa Beteli hi 1952
Nzi lo kanakana a ku tekela kuva phayona. Hi xikhati xo kari, nzi lo tira bhanko ni ka hofisa yo kari hakuva nzi wa zi tiva lezaku nzi wa lava a mali yo kari kasi nzi yi tirisa loku nzi phayona. Hambulezo, kota lezi nzi nga ha hi jaha, a mali leyi nzi nga yi kuma nzi wo tekela kuga yi mbhela. Hikwalaho, a makabye wo kari a vitwako Ted Sargent i lo nzi kuca lezaku nzi tiya hlana ni ku veka kukholwa ka mina ka Jehova. (1 Kro. 28:10) Hi kuhlanganyetiwana loko, nzi lo sangula ku phayona hi Novembro wa 1951. Nzi wova ni 40 wa madolari ntsena, ni bhasikeni wa kale, ni ximalana xa xiswa. Kanilezi Jehova i wa nzi nyika zontlhe nzi nga zi lava. Nza bonga nguvu hi lezi Ted a nga nzi kuca ku nghena ntirweni wa wuphayona! Lezo zi lo nzi nehela manwani makatekwa.
Ni wusikwana go kari kumbheleni ka Agosto wa 1952, nzi lo amukela fone ya le Toronto. A hofisa ya ravi ya Timboni ta Jehova ya le Canadá yi lo nzi ramba lezaku nzi ya sangula ntiro wa Beteli hi Setembro. Hambu lezi nzi nga chava ni lezi nzi nga kala nzi nga se kanzihela Beteli, nzi wa hi ni manyawunyawu hakuva a maphayona manwani ma wa nzi byelile a zilo zo saseka nguvu xungetano hi Beteli. Nzi lo tizwa na nzi hi seyo.
“KOMBA VAMAKABYE LEZAKU WA VA RANZA”
Anzhako ka malembe mambiri na nzi chikele Beteli, nzi lo tira kota mutlhanganyisi wa hubye ya madota ka bandla go kari le Toronto, na nzi valeta Bill Yacos. Lezi nzi nga hi ni 23 wa malembe ntsena, nzi wa ti wona kota mufanyana wo chava a nga kula hi ku rima. Kanilezi Makabye Yacos i lo nzi gonzisa lezi nzi nga fanele ku maha hi liranzo ni kutikoramisa. Jehova i lo nzi vuna.
Makabye Yacos — a nga hi makabye wa miri na a nga lehangi ni kuva munhu wa mahleko — i wa khatala nguvu hi vanhu. I wa ranza vamakabye niku vonawu va wa mu ranza. I wa va vuxela hi kukhanzakanya mitini yabye kanilezi ku nga hi loku va hi ni zikarato ntsena. Bill Yacos i nzi kucile ku maha lezo ni ku tira ni vamakabye va xinuna ni va xisati ntirweni wa simu. I te ngalo ka mina: “Ken, komba vamakabye lezaku wa va ranza. Lezo zi ta khubhunyeta a zihoxo zinyingi.”
A SATI WA MINA I KOMBISA LIRANZO LO TSUMBEKA
Jehova wa nzi vuna hi ndlela yo hlawuleka kusukela hi Janeiro wa 1957. Ka hweti leyo nzi lo chada na Evelyn, a nga pasile Xikola xa Gileadi ka ntlawa wa wu 14. Na hi nga se chada, i wa tira Quebec, gi nga provincia gi wulawulako xiFrança. Masikwini lawo a xipanze xa hombe xa Quebec xi wa wonelelwa hi Chechi ya Katolika Romana. Hikwalaho, Evelyn i wa hi ni xiavelo xo karata nguvu, kanilezi i lo namarela ka xona hi kutsumbeka ni ka Jehova.
Mina na Evelyn hi lo chada hi 1957
Evelyn i lo namarela ka mina hi kutsumbeka kambe. (Efe. 5:31) Hakunene, a kutsumbeka kakwe ku lo ringwa xikhatanyana nzhako ka loku hi chadile! Hi wa hi ni kungo go enza hiya Florida, Estados Unidos, kanilezi ka siku gi nga lanzela anzhako ka muchado wa hina, a ravi gi lo nzi kombela a kuya va kona ka mutlhangano wu nga wa ta mbheta viki Beteli ya Canadá. Hakunene, a mutlhangano lowo wu lo kavanyeta makungo ya hina, kanilezi mina na Evelyn hi wa lava ku maha ni xihi lexi Jehova a nga hi kombela. Hikwalaho, hi lo thinda hweti ya hina ya wulombe. Ka viki lego, i lo tira sinwini kusuhani ni ravi. Hambu lezi a wutshamu legi gi nga hambene nguvu ni Quebec, i lo timisela.
Kumbheleni ka viki lego, nzi lo amukela a xihlamaliso — nzi lo nyikwa xiavelo xa kuva muwoneleli wa xipanze nwalungu wa Ontário. Nzi wa hi nuna muswa, wa 25 wa malembe ntsena niku nzi wa nga se tiva nchumu, kanilezi hi wa famba na hi tsumba Jehova. Laha a xirami le Canadá xi womisako ni marambu, hi lo khilela xitimela ni gambo ni vawoneleli va zipanze vo hlaya ni vo buva va nga tlhelela ziavelweni zabye. Va lo hi tiyisa nguvu hlana! A makabye wo kari i zile a kurumeta lezaku hi etlela ka wutshamu a nga kombele lezaku va mu vekela kasi hi nga cisi a wusiku gontlhe na hi tshamile ka bhanko. Ka mixo yi nga lanzela, na ko hunza a 15 wa masiku ntsena anzhako ka muchado wa hina, hi lo enzela a ntlawa wutsongwani le Hornepayne, kota lezi nzi nga hlawutela kusanguleni.
Ku wa ha hi ni zotala zi nga wa ta cica wutomini ga mina ni ga Evelyn. Na hi kari hi tira xiavelweni xa wuwoneleli ga muganga kumbheleni ka 1960, nzi lo amukela xirambo xa kuya Xikoleni xa Gileadi ka ntlawa wa wu 36, ku nga kurso ya khume ga tihweti yi nga wa ta sangula kusanguleni ka Fevereiro wa 1961 le Brooklyn, Nova York. Hakunene nzi wa tsakile nguvu, kanilezi a litsako la mina li wa nga mbheleli hakuva Evelyn i wa nga rambiwangi zinwe na mina. Khwatsi hi vasati vanwani va nga hi ka xiyimo xakwe, Evelyn i lo kombelwa ku tsala papilo a wula ku ngalo i ti yimisele a kuva hi hambana hi khume ga tihweti hi kutsongwani ka kona. Evelyn i lo rila, kanilezi hi lo vumelelana lezaku nziya xikoleni, niku i wa tsakile hi ku tiva lezaku nzi wa ta kuma a gonziselelo ya lisima le Gileadi.
Nzeni ka xikhati lexo, Evelyn i lo tira Beteli ya Canadá. I lo va ni lungelo go hlawuleka ga ku tshama ka kwarutu yinwe ni makabye wa xisati wo ranzeka a totilweko, ku nga Margaret Lovell. Lisine lezaku mina na Evelyn hi wa xuvana nguvu. Hambulezo, hi ku vuniwa hi Jehova, hi zi kotile ku simama ziavelweni za hina za xikhatanyana. A kutiyimisela kakwe ka ku nyikela xikhati lexi hi nga wa ta ngha hi tshamile zinwe kasi ku hi tirisiwa nguvu hi Jehova ni hlengeletano yakwe zi nzi khumbile nguvu.
Anzhako ka tihweti tinharu na nzi hi Gileadi, Makabye Nathan Knorr, loyi ka xikhati lexo a nga rangela a ntiro wa misava yontlhe i lo nzi nyika xirambo xo hlamalisa nguvu. I lo nzi wutisa ku nzi wa ta vumela a ku tsika Xikola xa Gileadi na nzi nga mbhetangi zonake nzi tlhela Canadá kasi nzi ya tira kota mugonzisi wa Xikola xa Wutireli ga Mufumo le Beteli hi xikhatanyana ke. Makabye Knorr i lo nzi byela ku ngalo nzi wa nga kurumeteki ku vumela a xirambo lexo. Nzi wa ta mbhetisa Xikola xa Gileadi loku nzi zi lava anzhako ka lezo kuzilava nzi rumelwa ntirweni wa wurumiwa. I tlhelile a wula lezaku loku nziku i chukwana ku tlhela a Canadá, kuzilava nzi wa nga ta ha vitaniwa kambe a kuta Gileadi niku hi ku famba ka xikhati, kuzilava nzi wa ta rumelwa sinwini kwale Canadá. I lo tsika mhaka leyo mandleni ya mina lezaku nzi maha xiboho anzhako ka ku bhulisana ni sati wa mina.
Kota lezi Evelyn a nga sina a nzi byelile lezi a nga zi wonisa zona a ziavelo zi tako hi ka Nungungulu, zalezo nzi lo byela Makabye Knorr nziku: “Ni xihi lexi a hlengeletano ya Jehova yi lavako lezaku hi maha, ha tsaka hi ku maha lezo.” Xontlhe xikhati hi alakanya lezaku, hambu lezi ku nga ni lezi hi zi ranzako, hi fanele kuya ni kwihi laha hlengeletano ya Jehova yi hi rumako kuya kona.
Hikwalaho, hi Abril wa 1961, nzi lo suka Brooklyn nzi tlhela Canadá kasi nzi ya gonzisa Xikola xa Wutireli ga Mufumo. Anzhako ka lezo, hi lo sangula ku tira kota ziro za ngango wa Beteli. Zonake, lexi xi nga hlamalisa, nzi lo amukela a xirambo xa ku ya Gileadi nzi ya gonza ka ntlawa wa wu 40, lowu wu nga wa ta sangula hi 1965. Ka khati legi kambe, Evelyn i wa fanele ku tsala papilo ga ku vumela lezaku hi hambana. Kanilezi, anzhako ka maviki matsongwani, hina vambiri hi lo tsaka nguvu laha a nga amukela xirambo xa yenawu xa kuya xikoleni zinwe na mina.
Loku hi chikele Xikoleni xa Gileadi, Makabye Knorr i lo nzi byela lezaku a zigonzani lezi zi nga gonzile xiFrança, a ku fana na hina, zi wa ta rumelwa Afrika. Hambulezo, ka mutlhangano wa hina wa lava va mbhetileko xikola, hi lo rumelwa Canadá! Nzi lo yimiswa kota muwoneleli muswa wa ravi (makunu a nga Mutlhanganyisi wa Kometi ya Ravi). Na nzi hi ni 34 wa malembe ntsena, nzi lo alakanyisa Makabye Knorr, nziku: “Nza ha hi mufana nguvu.” Kanilezi i lo nzi tiyisa. Niku kusukela kusanguleni, na nzi nga se maha ziboho za hombe, nzi lo ti karatela ku wutisa vanhu va hombe, va nga vamakabye va xinuna vo buva Beteli.
BETELI WUTSHAMU GA KU GONZA NI KU GONZISA
A ntiro wa Beteli wu nzi vululele a tindlela to saseka nguvu to gonza ka vanwani. Nza nyika xichavo ni ku hlamala a ziro zinwani za Kometi ya Ravi. Nza kucetelwa nguvu kambe ka za zi nene hi mazana ya maKristu ya ma nene ya xinuna ni ya xisati — a vaswa ni vahombe — lava hi hanyako zinwe laha Beteli ni mabandleni yo tsalangana lawa hi vileko ka wona.
Na nzi kari zi fambisa wukhozeli ga ni mixo ga ngango wa Beteli le Canada
A ntiro wa Beteli wa nzi nyika lungelo kambe ga ku gonzisa vanwani ni ku tiyisa kukholwa kabye. Mupostoli Paule i lo byela Timote aku: “Namarela ka lezi u zi gonzileko.” I lo engeta aku: “Lezi u zi zwileko ka mina mahlweni ka vakustumunyu vanyingi, zi veke ka vavanuna va tsumbekileko, lezaku va fela ku zi kota ku gonzisa vanwani.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Ka zikhati zo kari, a maKristu-kulori ma nzi wutisa ku ngalo zigonzo muni nzi zi kumileko ka 57 wa malembe nzi nga nawo na nzi tira laha Beteli. Nzi hlamula hi magezu matsongwani nziku: “Ku ti yimisela ni ku tekela ku maha ni xihi lexi a hlengeletano ya Jehova yi lavako lezaku u xi maha ni ku tsumba Jehova kasi a ku vuna.”
Ko khwatsi hi tolo ku nene nzi nga chikela Beteli kota mufana wo chava, a nga tiviko nchumu. Hambulezo, ka malembe wontlhe lawa, Jehova ‘i nzi khoma hi canja ga mina ga xinene.’ Nguvunguvu hi wuxinji ni xivuno xa maKristu-kulori, i simama a nzi tiyisekisa aku: “U nga chavi, nzi ta ku vunetela.” — Isa. 41:13.
a Hi 22 ka Maio wa 1945, a mufumo wa Canadá wu lo tsika ku beletela a ntiro wa hina.