Pimanyisa Loyi a tsumbisako wutomi ga pinzukelwa

1. Wuzikoti muni hi nga nago legi gi nga hi vunako ku pimanyisa a matshamela ya Nungungulu?

JEHOVA i hi nyikile wuzikoti ga ku ti veka ka xiyimo xa vanwani. Hi ndlela yo kari ha zi kota ku ti wona na hi hi ka xiyimo xaku cima a hi se tshuka hiva ka xona. (Gonza Va Le Efesusi 5:1, 2.) Hi nga xi tirisisa kuyini a xinyikiwo lexi xa Nungungulu hi wutlhari ke? Zini hi faneleko ku maha kasi a xinyikiwo lexi xi nga bayisi vanwani?

2. A zikarato za hina zi mu khumbisa kuyini Jehova?

² Handle ko kanakana, ha tsaka hi kuva Nungungulu a tsumbisile ku va nyika wutomi ga kungafi le tilweni a vatotilweko vo tsumbeka ni wutomi ga pinzukelwa laha misaveni lava va “tiyivu tinwani” to tsumbeka ta Jesu. (Joh. 10:16; 17:3; 1 Kor. 15:53) A wutomi ga kungafi le tilweni gi nga tava nako a kuxaniseka loku hi nga nako nyamutlha, ge hambu a wutomi ga pinzukelwa laha misaveni. Jehova wa ku tiva khwatsi a kubayisa loku hi nga nako, a ku fana ni lezi a nga ku tiva a kuxaniseka ka vaIsraeli kota tikhumbi le Gipite. “Lomu zikaratweni zabye zontlhe i lo karateka zinwe navo.” (Isa. 63:9) Anzhako ka mazanazana ya malembe, a vaJuda va lo chava hi kota ya valala lava va nga kala va nga lavi lezaku a tempeli yi aketwa, kanilezi Nungungulu i lo va byela lezi: “Loyi a mu khumbako i khumba a nzololwani ya tihlo” ga mina. (Zak. 2:8) A ku fana ni lezi a mamani a zwelako nguvu a xihlangi xakwe, Jehova i kuceka ku kombisa liranzo hi vanhu vakwe. (Isa. 49:15) Hi ndlela yo kari, Jehova wa zi kota ku ti veka ka xiyimo xa vanwani, niku hinawu i hi nyikile wuzikoti lego. — Tis. 103:13, 14.

JESU I KOMBISILE A LIRANZO LA NUNGUNGULU

3. Xini xi kombako lezaku Jesu i wa zwela-wusiwana?

³ Jesu i wa kuzwa a kubayisa ka vanwani, hambu lava va nga hi ka ziyimo zo kala a nga se tshuka ava ka zona. Hi xikombiso, a vanhu va nyalidede va wa hanya na va chava a varangeli va wukhongeli, lava va nga va khohlisa ni ku va rwexa minzhwalo yo binza hi milayo yo tala ya vanhu. (Mat. 23:4; Mar. 7:1-5; Joh. 7:13) Jesu a nga tshukangi a chava kutani ku khohliswa, kanilezi i wa zi zwisisa a ziyimo zo kala a nga se hanya ka zona. Hikwalaho, “laha na a wonile zidlemo, i lo zi zwela wusiwana, hakuva va wa xaniseka na va hangalakile, kota tiyivu ti nga hava murisi.” (Mat. 9:36) Jesu i wa hi ni liranzo ni kuzwela-wusiwana a ku fana ni Dadani wakwe. — Tis. 103:8.

4. A ku wona kuxaniseka ka vanwani zi mu khumbisile kuyini Jesu?

⁴ Loku a wona vanhu na va xaniseka, Jesu i wa kuceka ku va kombisa liranzo. Hi ndlela leyo, i pimanyisile khwatsi a liranzo la Dadani wakwe. Anzhako ka pfhumba ga hombe ga kuxumayela, Jesu ni vapostoli vakwe va wa lava kuya ka wutshamu ga kuya tshama voce va humula. Kanilezi hi ku zwela wusiwana a xidlemo lexi xi nga mu rinzele, Jesu i lo ti nyika xikhati xa “ku va gonzisa timhaka to tala.” — Mar. 6:30, 31, 34.

HI NGA LI PIMANYISISA KUYINI A LIRANZO LA NUNGUNGULU?

5, 6. Kasi ku pimanyisa a liranzo la Nungungulu, hi fanele ku mu khomisa kuyini a muakelane wa hina? Fananisa. (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

⁵ Hi nga pimanyisa a liranzo la Nungungulu hi ndlela leyi hi khomako hi yona a muakelane wa hina. Kasi ku fananisa: A hi nge a muswa wokari wa muKristu, loyi hi to mu chula vito ga Atoni, i kari a ehleketa hi makabye wo kari a khosaheleko loyi zi mu karatelako ku lera hi kota ya lezi a mahlo yakwe ma nga ha woniko khwatsi. Za mu karatela kambe ku famba hi muti ni muti wutirelini. Atoni i alakanya a magezu ya Jesu yaku: “Lezi mu ranzako a kuva a vanhu va maha ka nwina, mahaniwo lezo ka vona.” (Luka 6:31) Hikwalaho, i ti wutisa lezi: ‘Zini nzi lavako ku a vanhu va nzi mahela?’ A hlamulo wu tako hi lowu: ‘Nzi lava lezaku va bela bhola na mina!’ Kanilezi a makabye loyi wo khosahala a nga ta zi kota ku bela bhola. A magezu ya Jesu ma komba lezaku hi fanele ku ti wutisa lezi: ‘Loku nzi wa hi ka xiyimo xakwe, nzi wa ta lava ku a muakelane wa mina a nzi mahela yini ke?’

⁶ Atoni a nga khosahalangi, kanilezi i na ni wuzikoti ga ku alakanyela ziyimo zo kala a nga se zi hanya. I cuwukela makabye loye wo khosahala a tlhela a demba ndleve kakwe hi kukhatala. Hi kutsongwani-kutsongwani, Atoni i sangula ku zwisisa lezi a ti zwisako zona a munhu wa hombe loyi zi mu karatelako ku lera kutani ku famba hi muti ni muti. Laha Atoni a zwako a kubayisa ka makabye loye wo khosahala, i wona a xivuno xi lavekako a tlhela a xuva ku mu vuna. Hinawu hi nga maha zalezo. Kasi ku pimanyisa a liranzo la Nungungulu, hi fanele ku ti veka mikonzweni ya makabye wa hina. — 1 Kor. 12:26.

7. Hi nga zi kotisa kuyini ku va tiva khwatsi vanwani laha ka kuza hizwa a kubayisa kabye ke?

⁷ A hi xontlhe xikhati zi olovako ku zwisisa a kubayisa loku a vanwani va ku zwako. A vanhu vo tala va kumana ni zikarato zaku cima a hi se zi wona. A vokari vazwa kubayisa ka miri hi kota ya xilonza, mababyi, kutani kukhosahala. A vanwani va lwisana ni minzhingo ya mapimo hi kota ya gome, kudzuka-dzuka, kutani kuxaniswa. A vanwani kambe va hanya ngangweni wu hambeneko mhakeni ya wukhongeli kutani ku lwisana ni zikarato za kuva mupswali a wundlako vana yece. A munhu munwe ni munwani i na ni xikarato xakwe, niku a kutala ka zikhati xikarato xaku a hi se tshuka hi kumana naxo. Makunu, hi nga li pimanyisisa kuyini a liranzo la Nungungulu? Hi nga li pimanyisa hi ku demba ndleve kala hi zwisisa lezi a munwani a ti zwisako zona, kala laha zi kotekako. Lezo zi ta hi kuca ku pimanyisa a liranzo la Jehova hi ku khatalela a xilaveko xakwe. Munhu ni munhu i na ni xilaveko xa tshamela ga xona, kanilezi hi nga zi kota ku mu nyika ntamu wa moya hi tlhela hi mu nyika xivuno xo kari xo woneka. — Gonza Va Le Roma 12:15; 1 Pedro 3:8.

PIMANYISA A WUNENE GA JEHOVA

8. Xini xi nga vuna Jesu lezaku a kombisa wunene?

⁸ A N’wana wa Nungungulu i te ngalo: “Loyi a nga Hehla-hehla . . . i na ni tipswalo ka lava va nga bongiko ni ka lava va bihileko.” (Luka 6:35) Kunene, Jesu i lo pimanyisa a wunene ga Nungungulu. Xini xi nga mu vuna ku maha lezo? I wa va mahela wunene vanhu hi ku alakanyela lezi a magezu yakwe ni mitiro yakwe zi nga khumbisako zona a mbilu ya munwani. Hi xikombiso, a wasati wo kari a nga tiviwa kota muonhi i lo mu tshinelela na a rila, a tsakamisa mikonzo yakwe hi mihloti. Jesu i lo zwisisa a kutisola kakwe, a tlhela a ku tiva a kubayisa ka mbilu loku a nga wa ta kuzwa loku i wa no mu hlongola. Wutshanwini ga lezo, i lo mu dzunza ni ku mu tsetselela. Laha a Mufarisi wo kari a nga sola lezi zi nga humelela, Jesu i lo wulawula naye hi wunene kambe. — Luka 7:36-48.

9. Xini xi nga hi vunako ku pimanyisa a wunene ga Nungungulu? Nyika xikombiso.

⁹ Hi nga gi pimanyisisa kuyini a wunene ga Nungungulu? Mupostoli Paule i lo tsala lezi: “A zi faneli lezaku a nanza ga Hosi gi holova, kanilezi a gi rule ka vontlhe.” (2 Tim. 2:24) A vanhu vo rula kutani vo chela kota va zi zwisisa lezi va faneleko ku maha kasi ku potsa ku bayisa timbilu ta vanwani. Ehleketa hi lezi hi nga kombisisako zona wunene ka ziyimo lezi: Laha ntirweni, a muwoneleli wa hina a nga mahi khwatsi a ntiro wakwe. Hi ta ku yini? A makabye wo kari i mbhetile tihweti na a ngati mitlhanganweni. Hi ta mu byela yini lezi a tileko nyamutlha? Wutirelini, a nwinyi wa muti i ngalo: “Zezi a nzi na xikhati xa ku bhula na nwina.” Hi ta kombisa kuzwisisa ke? Laha kaya, a nuna kutani sati i ngalo: “Hikuyini u nga kala ku nzi byela makungo ya wena ya Mulongiso?” Xana hi ta hlamula hi wunene? Loku hi ti veka ka xiyimo xa vanwani hi tlhela hi ti karatela ku alakanyela lezi a magezu ya hina ma to va khumbisa zona, hi nga zi zwisisa lezi hi faneleko ku wulawulisa zona ni lezi hi faneleko ku maha kasi ku pimanyisa a wunene ga Jehova. — Gonza Mavingu 15:28.

PIMANYISA A WUTLHARI GA NUNGUNGULU

10, 11. Xini xi nga hi vunako ku pimanyisa a wutlhari ga Nungungulu? Nyika xikombiso.

¹⁰ A wuzikoti ga hina ga ku zwisisa zimaho zo kala hi nga se zi wona gonawu gi nga hi vuna ku pimanyisa a wutlhari ga Jehova hi tlhela hi alakanyela a wuyelo ga lezi hi mahako. A wutlhari ginwe ga matshamela-tshinya ya Jehova, niku loku a zi lava, wa zi kota ku tiva a mbhanzu wa zimaho zo kari. Hina a hi chikeli ka yena mhakeni leyi, kanilezi zi ngava zi nene kuva hi alakanyela lezi zi nga humelelako loku hi maha lezi hi lavako ku maha. A vaIsraeli va tsikile ku alakanyela a makhombo ya ku tsika ku ingisa Nungungulu. Hambu lezi Nungungulu a nga va mahele zotala, Mosi i wa zi tiva lezaku va wa ta maha zo biha mahlweni ka Jehova. Mahlweni ka bandla gontlhe ga Israeli, i lo tshaha lisimu li nga ni magezu lawa: “I tiko gi nga hiko na makungo, ku hava kupima ka vona. Loku va wa tlharihile ngha va zi pimile, va alakanya kugumelwa ka vona.” — Deut. 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Kasi ku pimanyisa a wutlhari ga Nungungulu, zi wa tava zi nene kuva hi ehleketa kutani ku alakanyela a wuyelo ga lezi hi mahako. Hi xikombiso, loku hi kari hi gangisana, hi fanele ku tshama na hi alakanya a ntamu wa kunavela ka masango. Hi wa nga ta tshuka hi maha makungo kutani nchumu wu nga wa ta veka mhangweni a wunghana ga hina go saseka na Jehova! Wutshanwini ga lezo, ngha hi nyiketela mbilu ya hina ka magezu lawa ma pimisilweko: “A munhu a tlharihileko wa wona mhango a fihlala; kanilezi a zipumbu zi hunza hi laho zi xaniseka.” — Mav. 22:3.

POTSA KU ALAKANYELA ZILO ZA MHANGO

12. A kualakanyela ku nga hi mahela mhango hi ndlela muni?

¹² A munhu a tlharihileko wa zi zwisisa lezaku a kualakanyela ku nga fana ni nzilo. Loku wu tiriswa khwatsi, a nzilo wa vuna, a ku khwatsi hi xikhati hi bhikako hi wona. Kanilezi loku wu nga wonelelwi wa daya, niku wu nga hisa yindlu, wu daya lava va nga lomo. Hi kufanana, a kualakanyela ka vuna a xikhati ku hi vunako ku pimanyisa Jehova. Kanilezi ku nga maha mhango loku ku tele hi kunavela ka hava. Hi xikombiso, loku hi tolovela ku ehleketa hi zilo zi nga xionho, hi nga ha gumesa hi ku maha zilo lezo hi tshamako hi ku zi alakanyela. Kunene, a ku tshama hi ku alakanyela zilo za hava zi nga hi peta mhangweni ya moya! — Gonza Jakobe 1:14, 15.

13. Wutomi go tshamisa kuyini legi kuzilava Eva a nga gi alakanyela anzhako ka kuzwa magezu ya nyoka ke?

¹³ Ehleketa hi lezi a wasati wo sangula, Eva, a nga sangulisa zona ku navela kuga a hanzu lowu wu nga beletelwa wa “sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha.” (Gen. 2:16, 17) A nyoka yi lo mu byela lezi: “Mu nga tafa futsi; hi lezaku Nungungulu wa zi tiva lezaku, a siku lego mu gako yona, a mahlo ya nwina ma ta vululeka, mu kota Nungungulu, mu tiva kusasa ni kubiha.” Eva i lo “wona a sinya lezaku yi sasekile akuva yi giwa, ni ku [ya] naveleka kucuwukekeni.” Give gihi a wuyelo ga kona? Eva “i lo khaya a mihanzu ya kona a yiga, yena i lo ya nyika ni nuna wakwe kambe, yenawu i loga.” (Gen. 3:1-6) Zi wonekisa ku khwatsi Eva i wonile nchumu wo tsakisa ka magezu ya Satani. Wutshanwini ga ku byeliwa ku lezi zi sasekile, lezi zi bihile, i wa ta zi tiva ha yece. A maalakanyo lawo ma lo neha khombo ga hombe nguvu! Hi kota ya kuonha ka nuna wakwe Adamu, ‘a xionho xi lo enghena misaveni ni kufa hi kota ya xionho.’ — Rom. 5:12.

14. A Biblia gi hi vunisa kuyini ku potsa mahanyela ya hava?

¹⁴ A xionho xa Eva sinwini ga Edeni a xi vangi xa wubhayi. Hambulezo, Jesu i lo nyika xitlharihiso xungetano hi ku alakanyela zilo za hava. I te ngalo: “Kani hi mani a cuwukako wasati a mu navela, i sina a bhayile naye mbilwini yakwe.” (Mat. 5:28) Paule yenawu i lo tlharihisa aku: “Mu nga alakanyeli a nyama, a kuva mu lanza a kunavela ka yona.”— Rom. 13:14.

15. Titshomba muni hi faneleko ku ti vekela, niku hikuyini?

¹⁵ A manwani maalakanyo ya mhango ku lora na u kuma titshomba to tala kanilezi na u nga cheli kota hi Nungungulu. “Kualakanyeleni kakwe,” a munhu wo ganya i wona tshomba kota “khurisi gi tlakukileko.” (Mav. 18:11) Jesu i lo hlawutela mufananiso kasi ku komba a xiyimo xo bayisa xa munhu “loyi a ti veketelelako a tshomba, na a nga fumangi hi ka Nungungulu.” (Luka 12:16-21) Jehova wa tsaka loku hi maha zilo zi mu tsakisako. (Mav. 27:11) A ho ku tsaka loku a hi tsakela hi kuva hi ti vekele “titshomba le tilweni.” (Mat. 6:20) Niku handle ko kanakana a wunghana gi nene na Jehova hi gona tshomba ya yi nene nguvu ka tontlhe ti nga kona.

POTSA KUKARATEKA

16. Hi yihi a yinwe ya tindlela ta ku hungula kukarateka?

¹⁶ Hi nga alakanyela a kukarateka loku hi nga wa tava nako loku hi wo ti karatela ku veketela “titshomba misaveni.” (Mat. 6:19) Jesu i tirisile mufananiso kasi ku komba lezaku “a kukaratekela a zilo za tiko, ni kukhohlisa ka xuma” ku nga tlimba a mhaka ya Mufumo. (Mat. 13:18, 19, 22) Kani va karateka hi mali kani a va karateki, a vanhu vo kari va tolovela ku tshama hi ku alakanyela zilo zo biha lezi zi nga va humelelako. Kanilezi, a kukarateka ko hunza mpimo ku nga hi bayisa hi tlhelo ga nyama ni ga moya. Ngha hi tsumba Jehova hi tlhela hi nga rivali lezaku “a kubinza ka mbilu ku maha munhu a korama; kanilezi a gezu gi nene gi tsakisa a mbilu.” (Mav. 12:25) A magezu yo tiyisa hlana ma tako hi ka munhu a hi tivako khwatsi ma nga maha mbilu ya hina yi tsaka. A ku tlhatlhela xifuva a vapswali va hina, nuna kutani sati, kutani munghana wa hina wo tsumbeka loyi a wonako zilo hi mawonela ya Nungungulu zi nga hi vuna ku hungula a kukarateka ka hina.

17. Jehova i hi vunisa kuyini ku yimisana ni kukarateka?

¹⁷ A ku na munhu a ku zwisisako khwatsi a kukarateka ka hina a ku hunza Jehova. Paule i te ngalo: ‘Mu nga karateki hi nchumu; kanilezi a timhakeni tontlhe tivisani a mixuvo ya nwina ka Nungungulu hi kukombela ni kukhongotela, na mu kari mu bonga. Zonake a kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa, ku ta hlayisa a timbilu ta nwina ni maalakanyo ya nwina ka Kristu Jesu.’ (Fil. 4:6, 7) Ehleketa hi lava va hi vunako ku ti vikela ka timhango ta moya — ku nga makholwa-kulori, madota, nanza gi tsumbekileko, tingelosi, Jesu, na Jehova wutsumbu.

18. A kualakanyela ku nga hi vunisa kuyini?

¹⁸ Kota lezi hi zi wonileko, a kualakanyela ku nga hi vuna ku pimanyisa a matshamela ya Nungungulu, yo kota liranzo. (1 Tim. 1:11; 1 Joh. 4:8) Hi ta tsaka loku hi kombisa liranzo la lisine, hi alakanyela a mbhanzu wa lezi hi mahako, hi tlhela hi potsa a kukarateka loku ku nga hi yivelako a litsako la hina. Hikwalaho, ngha hi tirisa khwatsi a wuzikoti legi hi nyikilweko hi Nungungulu ga ku alakanyela a kutsumba loku ku tako ni ku pimanyisa liranzo la Jehova, ni wunene gakwe, ni wutlhari, ni kutsaka. — Rom. 12:12.