NDZIMA YA CIGONDZO N.° 22
Wutlhari gi hi rangelako wutomini ga hina
“Jehovha hi yena a nyikako wutlhari”. — MAV. 2:6.
LISIMU 89 Zwana, u ingisa, kasi u kateka
LEZVI HI TO GONDZAa
1. Hikuyini hontlheni hi lavako wutlhari ga Nungungulu? (Mavingu 4:7)
LOKU ku hi ku u tshukile u lava ku maha ciboho cokari ca lisima, a zvi kanakanisi ku u khongele u kombela wutlhari. (Jak. 1:5) Hosi Solomoni i tsalile lezvi: ‘A wutlhari cilo co ranga’. (Lera Mavingu 4:7.) Hi lisine, Solomoni i wa nga wulawuli hi wutlhari laha gi yileko. I wa wulawula hi wutlhari gi tako hi ka Jehovha Nungungulu. (Mav. 2:6) A ku a wutlhari ga Nungungulu gi nga hi vhuna ku lwisana ni zvikarato zvo hambanahambana lezvi hi kumanako nazvo nyamutlha? Ina, gi nga hi vhuna, kota lezvi hi to zvi wona ka ndzima leyi.
2. Hi yihi yin’we ya tindlela ta kuva ni wutlhari ga lisine?
2 A yin’we ya tindlela ta kuva ni wutlhari ku gondza ni ku tirisa tigondzo ta vavanuna vambiri lava va nga kombiswa nguvhu cichavo hi kota ya wutlhari gabye. A kusangula hi ta bhula hi Solomoni. A Bhibhiliya gi: ‘Nungungulu i lo nyika Solomoni wutlhari ni kupima ka hombe nguvhu.’ (1 Tih. 4:29) Hi ta tlhela hi bhula hi Jesu, loyi a nga hi ni wutlhari go hundza ga vanhu vontlhe. (Mat. 12:42) Ku wa phrofetilwe lezvi xungetano hi Jesu: ‘A moya wa Jehovha wu ta tshama hehla ka yena, a moya wa wutlhari ni kupima.’ — Isa. 11:2.
3. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?
3 Hi ku tirisa wutlhari legi va nga nyikilwe hi Nungungulu, Jesu na Solomoni va nyikile wusungukati ga ginene xungetano hi zvilo zva lisima ka hina hontlheni. Ka ndzima leyi hi ta wona zvinharu zva kona: A kuva ni mawonela ma nene xungetano hi mali, ntiro wa ku ti hanyisa na hina wutsumbu.
MAWONELA MA NENE XUNGETANO HI MALI
4. A ciyimo ca Solomoni ci wa hambanisa kuyini ni ca Jesu?
4 Solomoni i wa hi munhu wo ganya nguvhu niku i wa hanya ka muti wo chandza. (1 Tih. 10:7, 14, 15) Kanilezvi Jesu i wova ni zvilo zvitsongwani niku ne i wa nga hi na yindlu. (Mat. 8:20) Kanilezvi hi wumbiri gabye va wa hi ni mawonela ma nene xungetano hi titshomba hakuva a wutlhari gabye gi wata hi ka cibuka caleci ca cin’we, Jehovha Nungungulu.
5. Mawonela muni ya manene lawa Solomoni a nga hi nawo xungetano hi mali?
5 Solomoni i wa zvi tiva lezvaku a mali i ‘ndzhuti’ kutani ku ya vhikela. (Mutsh. 7:12) Loku hi hi ni mali ha zvi kota ku xava zvilo lezvi zvi lavekako kuzvilava ni lezvi hi zvi navelako. Kanilezvi hambu lezvi Solomoni a nga hi munhu wo ganya nguvhu i wa zvi tiva lezvaku ku na ni zvilo zva lisima nguvhu a ku hundza mali. Hi cikombiso, i tsalile lezvaku ‘a vito gi nene gi hundza a tshomba yo tala’. (Mav. 22:1) Solomoni i wa zvi wona lezvaku a vanhu lava va randzako mali a kutala ka zvikhati a va tsaki hi lezvi va nga nazvo. (Mutsh. 5:10, 12) Niku i wulile lezvaku a hi faneli ku alakanya ku a mali hi wona nchumu wa lisima nguvhu hakuva hambu loku hova ni mali yo kota kwihi yi nga tshuka yi mbhela hi kucopeta ka tihlo.— Mav. 23:4, 5.
Xana a mawonela ya hina xungetano hi titshomba ma hi vhalela a ku rangisa Mufumo wutomini ga hina? (Wona paragrafo 6-7)d
6. Mawonela muni ya manene lawa Jesu a nga hi nawo hi titshomba? (Matewu 6:31-33)
6 Jesu i wa hi ni mawonela ma nene xungetano hi titshomba. I wa ti buza hi zvakuga ni zvakunwa. (Luka 19:2, 6, 7) Ka khati go kari i mahile a vhinyo ya yinene nguvhu, ku nga cihlamaliso cakwe co sangula. (Joh. 2:10, 11) Niku ka siku legi a nga dawa hi gona i wa bohile tinguwo to dhura. (Joh. 19:23, 24) Kanilezvi Jesu a nga tsikangi a titshomba tiva tona ta lisima wutomini gakwe. I gondzisile vapizani vakwe ku: “I hava a zvi kotako ku tirela tihosi timbiri . . . A mu nge zvi koti ku tirela Nungungulu ni Titshomba.” (Mat. 6:24) Jesu i gondzisile lezvaku loku hi rangisa Mufumo wa Nungungulu, Jehovha i ta hi nyika lezvi zvi lavekako. — Lera Matewu 6:31-33.
7. A makabye wo kari i vhunekisile kuyini hi kuva ni mawonela ma nene xungetano hi mali?
7 A vamakabye vo tala va vhuneka hi ku tirisa wusungukati ga Nungungulu xungetano hi mali. Wona cikombiso ca makabye wo kari a nga chadhangiko waku hi Dhaniyeli. I wula lezvi: “A cikhati ndzi nga hi muswa ndzi no boha ku a nchumu wa lisima wutomini ga mina ku wa tava ku tirela Jehovha.” Kota lezvi a nga olovisa wutomi gakwe, Dhaniyeli i zvi kotile ku tirisa a cikhati cakwe ni wutlhari gakwe ka mitiro yo tala ya hlengeletano. I engeta, aku: “Ndzi nga wula na ndzi tiyile lezvaku a ndzi ti soli ne ni kutsongwani hi ciboho ca mina. Hi lisine, na ndzi kumile mali yo tala nguvhu loku ndzi wo no maha ku a mali yiva wona nchumu wa lisima nguvhu wutomini ga mina. Kanilezvi a mali na yi va vhaletisile kuyini a vanghana lava ndzi va kumileko? Xana a mali na yi yi vhaletisile kuyini a litsako leli ndzi nga nalo hi ku tiva ku ndzi rangisa a Mufumo wutomini ga mina? A ku na mali yi nga ringanisiwako ni makatekwa lawa Jehovha a ndzi nyikako.” Handle ko kanakana hi vhuneka nguvhu a cikhati leci hi vekako kupima ka zvilo zva moya na ku nga hi ka mali.
MAWONELA MA NENE XUNGETANO HI NTIRO WA KU TI HANYISA
8. Hi zvi tivisa kuyini ku Solomoni i wa hi ni mawonela ma nene xungetano hi ntiro? (Mutshawuteli 5:18, 19)
8 Solomoni i wulile ku a litsako leli hi li kumako hi ntiro wa hina ‘cinyikiwo ca Nungungulu’. (Lera Mutshawuteli 5:18, 19.) I tsalile lezvi: ‘A ntiro mun’we ni mun’wani wu na ni nchachazelo’. (Mav. 14:23) Solomoni i wa zvi tiva ku lezvo lisine. I wa tira yi nga chayi! I akile mimiti, a byala zvivhina, a maha majardhim ni mativa. I no tlhela a aka madhoropa. (1 Tih. 9:19; Mutsh. 2:4-6) Leyo yi wa hi mitiro yo bindza niku a zvi kanakanisi ku lezvo zvi mu tisele litsako. Kanilezvi Solomoni i wa nga tsumbi ku a zvilo lezvo zvoce hi zvona zvi nga wa ta mu nehela litsako. I tlhelile a mu mahela zvilo zvo tala Jehovha. Hi cikombiso, i wonelele a ntiro wa ku aka tempeli yo saseka kasi ku khozela Jehovha, yi mbhetileko 7 wa malembe na yi akiwa! (1 Tih. 6:38; 9:1) Andzhako ka ku maha mitiro leyo yontlhe, ya nyama ni ya moya, Solomoni i wonile lezvaku a mitiro ya moya hi yona yi nga ya lisima nguvhu a ku hundza leyi yin’wani. I tsalile lezvi: ‘A hi nga zwani a magumo ya mhaka yontlhe: Chava Nungungulu, u hlayisa zvileletelo zvakwe’. — Mutsh. 12:13.
9. Jesu i kombisile kuyini ku a ntiro wa ku ti hanyisa wu wa nga hi wona wa lisima nguvhu wutomini gakwe?
9 Jesu i wa hi mutiri wa zvigingi. Ka malembe yo sangula laha misaveni i tirile kota muvatli. (Mar. 6:3) Handle ko kanakana, a vapswali vakwe va wa ci bonga nguvhu a civhuno cakwe laha va nga ti karatela ku khatalela zvilaveko zva ngango wabye wa hombe. Niku kota munhu wo mbhelela i wa maha ntiro wa wunene niku kuzvilava a vanhu vo tala va wa wu tsakela ntiro wakwe. Jesu i wa wu randza nguvhu a ntiro wakwe, kanilezvi hambu loku a maha ntiro wakwe wa ku ti hanyisa i wa ti siyela cikhati ca ku maha mitiro ya moya. (Joh. 7:15) Hi ndzhako ka cikhati, kota muchumayeli wa cikhati contlhe, Jesu i tlharihisile lava va nga mu ingisela, aku: “Mu nga tireli a zvakuga lezvi zvi mbhelako, kanilezvi tirelani zvakuga lezvi zvi simamako kala wutomini ga pindzukelwa”. (Joh. 6:27) Niku ka Kanelo yakwe ya le Citsungeni, Jesu i te: “Ti vekeleni a titshomba le tilweni”. — Mat. 6:20.
Hi nga simamisa kuyini hiva ni mawonela ma nene hi ntiro wa hina wa ku ti hanyisa ni mitiro ya moya? (Wona paragrafo 10-11)e
10. Cikarato muni leci kuzvilava a vokari va kumanako naco ntirweni wabye wa ku ti hanyisa?
10 A wutlhari ga Nungungulu ga hi vhuna ku hiva ni mawonela ma nene xungetano hi ntiro wa ku ti hanyisa. Kota maKristu hi gondzisiwa ku “tira hi kutikarata” hi maha “mitiro yo saseka”. (Efe. 4:28) A kutala ka zvikhati a vapatrawu va hina va ku wona a kutsumbeka ka hina ni kutikarata ka hina niku kuzvilava va nga hi byela lezvi va bongisako zvona hi ntiro wa hina. Lezvo zvi nga maha ku hi sangula ku tira tihora to tala na hi lava ku a vapatrawu va hina vava ni mawonela ma nene hi Vakustumunyu va Jehovha. Kanilezvi loku hi maha lezvo hi nga kala hi nga ha kumi cikhati ca ku tshama ni mingango ya hina kutani cikhati ca ku maha mitiro ya moya. Hikwalaho, zvi nga lava ku hi cica zvokari kasi hiva ni cikhati ca ku maha zvilo zva lisima.
11. Zvini lezvi a makabye wo kari a zvi gondzileko xungetano hi kuva ni kuringanisela hi ntiro?
11 A makabye wo kari wa ku hi William i wonile hi lawa yakwe a lisima la ku nga mahi ntiro wa ku ti hanyisa kota wona wa lisima wutomini. Xungetano hi dhota go kari gi nga hi patrawu wakwe cikhatini ci hundzileko, William i wulile lezvi: “[A makabye loyi] cikombiso ci nene mhakeni ya kuringanisela xungetano hi ntiro. I tira nguvhu niku i na ni wunghana gi nene ni maklienti yakwe hi kota ya ntiro wa wunene lowu a mahako. Kanilezvi loku a chayisa i tsika ntiro hi tlhelo a rangisa a ngango wakwe ni wukhozeli gakwe. Niku a ca lisima hi ku a makabye loyi munhu wo tsaka nguvhu ka vontlhe ndzi va tivako!”b
MAWONELA MA NENE XUNGETANO HI HINA WUTSUMBU
12. Solomoni i kombisile kuyini lezvaku i wa hi ni mawonela ma nene xungetano hi yena wutsumbu, kanilezvi i ma luzisile kuyini?
12 A cikhati leci Solomoni a nga khozela Jehovha hi kutsumbeka i wa hi ni mawonela ma nene xungetano hi yena wutsumbu. Laha a nga ha hi jaha, i wa ku tiva kugumelwa kakwe niku i kombele wurangeli ga Jehovha. (1 Tih. 3:7-9) Kusanguleni ka kufuma kakwe, Solomoni i wa yi tiva mhango ya kuva ni matshandza. I tsalile lezvi: ‘A matshandza ma rangela kulova; ni kutikukumukisa ku rangela kuwa.’ (Mav. 16:18) A ya hava hi ku hi ndzhako ka cikhati Solomoni a nga ingisangi wusungukati gakwe. Ka cikhati co kari kufumeni kakwe, i no sangula kuva ni matshandza a tlhela a kanyisa zvileletelo zva Jehovha. Hi cikombiso, a wun’we wa milayo wu waku a hosi ya muHebheru yi wa nga faneli ku ‘teka vasati vo tala, ku nga taku a mbilu yakwe yi hambukiswa’. (Deut. 17:17) Solomoni i no kanyisa nayo lowo, a teka 700 wa vasati ni 300 wa vavasati va vatsongwani niku a kutala kabye va wa khozela vanungungulu va mawunwa. (1 Tih. 11:1-3) Kuzvilava i wa pimisa ku lezvo zvi nga ta mu vangela mhango. Hambulezvo, hi ndzhako ka cikhati, i tshovele kubava hi kota ya lezvi a nga fularela Jehovha. — 1 Tih. 11:9-13.
13. Zvini hi nga gondzako loku hi ehleketa hi tshamela ga Jesu ga kutikoramisa?
13 Jesu i simamile ava ni mawonela ma nene hi yena wutsumbu niku i wa hi munhu wa kutikoramisa. Na a nga seta laha misaveni, i mahile zvilo zvotala nguvhu a cikhati leci a nga tira na Jehovha. “Nungungulu i vangile zvilo zvontlhe na a tirisa yena, a zva le tilweni ni zva laha misaveni”. (Kol. 1:16) Kubhabhatisweni kakwe, Jesu kuzvilava i alakanyile a zvilo lezvi a nga zvi mahile a cikhati leci a nga hi zvin’we ni Papayi wakwe. (Mat. 3:16; Joh. 17:5) Kanilezvi a wutivi lego a gi mahangi ku ava munhu wa matshandza. I wa nga tshuki a alakanya ku munhu wa lisima nguvhu a ku hundza van’wani. I byelile a vapizani vakwe lezvaku i wa nga tangi misaveni kasi “ku ta tirelwa, kanilezvi a ku ta tirela ni ku nyikela wutomi gakwe kota hakhelo ya ku tlhatlhisa votala”. (Mat. 20:28) I tlhelile a wula lezvaku i wa nga mahi nchumu hi kutisangulela ka yena wutsumbu. (Joh. 5:19) Hi nga wona a kutikoramisa loku Jesu a ku kombisileko! Jesu i hi vekele cikombiso ca cinene kasi hi ci landzela.
14. Zvini hi nga gondzako ka Jesu xungetano hi kuva ni mawonela ma nene hi hina wutsumbu?
14 Jesu i gondzisile valandzeli vakwe lezvaku vava ni mawonela ma nene hi vona wutsumbu. Ka khati go kari, i va tiyisekisile, aku: A “misisi yontlhe ya tihloko ta n’wina yi hlayilwe”. (Mat. 10:30) A magezu lawa ma hi chavelela nguvhu, nguvhunguvhu loku ku hi ku hi na ni mawonela ya hava hi hina wutsumbu. Ma wula ku a Papayi wa hina wa le tilweni wa khatala nguvhu hi hina; hi va lisima nguvhu kakwe. Lezvi Jehovha a vhumelako ku hiva vakhozeli vakwe a tlhela a hi wona na hi ringanelwa hi ku hanya kala kupindzuka misaveni yakwe ya yiswa, a hi faneli ku alakanya ku o phazama.
Zvini zvi nga humelelako loku hi nga hi na mawonela ma nene xungetano hi hina wutsumbu? (Wona paragrafo 15)f
15. a) Mawonela muni lawa a Murindzeli wu nga ku hi fanele kuva nawo xungetano hi hina wutsumbu? b) Kota zvi kombisiwako ka mifota ya pajina 24 makatekwa muni hi ma luzako loku hi veka nguvhu kupima ka hina wutsumbu?
15 Ka cipimo ca 15 wa malembe ma hundzileko, a Murindzeli wu wulile lezvaku hi fanele kuva ni mawonela ma nene xungetano hi hina wutsumbu. Wu te: “A hi faneli ku ti alakanyela ku hundza mpimo laha ka kuza hiva ni matshandza; ne a hi lavi ku ti wona na hi hi vanhu vo kala ku vhuna nchumu laha ka kuza zvi hi mbheta ntamu. Wutshan’wini ga lezvo, a kungo ga hina gi fanele kuva ku hlakulela kuva ni mawonela ma nene hi hina wutsumbu, a mawonela ma to hi maha hi tiva lezvi hi zvi kotako ku maha ni kugumelwa ka hina. A makabye wo kari wa cisati i zvi wulisile lezvi: ‘A ndzi munhu wa hava ne a ndzi munhu wa munene nguvhu. A ku fana ni vanhu van’wani minawu ndzi na ni matshamela ya manene ni matshamela ya hava.’”c Wa zvi wona ku hi nga vhunekisa ku yini hi ku ti karateka ku hlakulela mawonela ma nene hi hina wutsumbu?
16. Hikuyini Jehovha a hi nyikako wusungukati ga ginene?
16 Hi ku tirisa Mhaka yakwe, Jehovha wa hi nyika wusungukati ga ginene. Wa hi randza niku i lava ku hi tsaka. (Isa. 48:17, 18) A ciboho ca cinene hi nga mahako ci tlhela ci hi nehela litsako la lisine, ku maha zvilo lezvi zvi mahako ku Jehovha a tsaka. A cikhati leci hi mahako lezvo, hi potsa a zvikarato zvotala lezvi lava va vekako nguvhu kupima ka mali, ka ntiro wa ku ti hanyisa kutani ka vona wutsumbu va kumanako nazvo. Ngha hontlheni hi ti yimisela kuva vanhu vo tlhariha hi tlhela hi maha mbilu ya Jehovha yi tsaka! — Mav. 23:15.
LISIMU 94 Ha bonga hi kuva ni Mhaka ya Nungungulu
a Solomoni na Jesu va wa hi ni wutlhari ga hombe. A wutlhari lego va wa gi kuma ka Jehovha Nungungulu. Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi hi nga gondzako ka wutlhari legi gi pimiselweko Solomoni na Jesu xungetano hi kuva ni mawonela ma nene hi mali, hi ntiro wa ku ti hanyisa na hina wutsumbu. Hi ta tlhela hi wona lezvi a vamakabye va hina va vhunekisako zvona hi ku gi tirisa khwatsi a wusungukati ga Bhibhiliya ka zviyimo lezvi.
b Wona ndzima “Ndlela yo kuma litsako ntirweni wo ti karata” ka Murindzeli wa 1 ka Fevereiro wa 2015.
c Wona ndzima “A Bíblia pode ajudá-lo a encontrar alegria” ka A Sentinela ga 1 ka Agosto wa 2005.
d TLHAMUSELO WA MIFOTA: John na Tom majaha ya bandla gin’we. John i mbheta cikhati co tala na a khatalela movha wakwe. Tom i tirisa movha wakwe kasi ku vhuna vamakabye a kuya kuchumayeleni ni mitlhanganweni ya bandla.
e TLHAMUSELO WA MIFOTA: John i tira nguvhu. A nga lavi ku khunguvanyisa patrawu wakwe. Hikwalaho, contlhe cikhati a patrawu wakwe a mu kombelako ku tira ndzhako ka ntiro, John o vhumela. Ka gambo galego, Tom loyi a nga nandza go vhunetela i famba zvin’we ni dhota go kari va ya maha liendzo la wurisi. Cikhatini ci nga hundza, Tom i tlhamusele patrawu wakwe ku ni gambo i ti siyela cikhati ca ku maha mitiro yi yelanako ni wukhozeli gakwe ka Jehovha.
f TLHAMUSELO WA MIFOTA: John i veka nguvhu kupima ka yena wutsumbu. Tom loyi a rangisako zvilo zva moya wutomini gakwe i chata vanghana vo tala laha a vhunetelako a ku akisa Salawu ya Mitlhangano ya Hombe.