Majaha — pimanyisani Marku na Timote

1-2. Zvikarato muni zva ku na zvi tsandzekisile Marku na Timote a ku va tirela nguvhu van’wani?

MAJAHA, ma zvi lava ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha ni ku gi vhuna nguvhu a bandla ga n’wina? A hi zva ku wutisa. A zvo ku tsakisa a ku wona majaha yo tala lawa ma zvi lavako nguvhu a ku tirela van’wani! (Lis. 110:3) Hambulezvo, zvi nga maha na mu kumana ni zvikarato. Xana wa kanakana ku engetela ntiro wa wena hi kota ya lezvi u kalako u nga zvi tivi lezvi a wutomi ga wena gi to tshamisa zvona kutani lomu Jehovha a to lava ku uya kona? U tshukile u kanakana a ku amukela ciavelo co kari hi ku chava ku kala u nga ci mahi khwatsi? Loku zvi hi lezvo, a hi wena wo sangula ku ti zwisa lezvo.

² Marku na Timote va kumene ni zvikarato zvo khwatsi hi lezvo. Kanilezvi a va tsikangi a kuchava zva mandziko kutani kutizwa na va nga hi na wutlhari ku va tsandzekisa a ku tirela van’wani. Zvo khwatsi Marku i wa tshama ni mamani wakwe ka muti wa wunene a cikhati leci a nga rambiwa lezvaku a fambafamba na mupostoli Pawule na Bharnabhasi ka liendzo labye lo sangula. (Miti. 12:12, 13, 25) Marku i no tsika maxaka yakwe kasi a mu mahela zvotala Jehovha. A kusangula, i noya Antiyokiya. Hi kulandzela, a endza na Pawule na Bharnabhasi ka matshamu man’wani ya le kule. (Miti 13:1-5) Hi kufanana, zvi wonekisa ku khwatsi Timote i wa tshama ni vapswali vakwe a cikhati leci a nga rambiwa hi Pawule lezvaku a tira naye kuchumayeleni. Kota lezvi a nga hi mufana nguvhu na a nga hi na wutlhari go yini, Timote kuzvilava na a alakanyile lezvaku a nga ringanelwi hi ku fambafamba na Pawule. (Fananisa 1 Va Le Korinte 16:10, 11 na 1 Timote 4:12.) Hambulezvo, i no vhumela kovhinte ya Pawule niku i ti buzile hi makatekwa ya talela ga cima. — Miti. 16:3-5.

3. a) Hi zvi tivisa kuyini lezvaku Pawule i wa mu randza nguvhu Marku na Timote? (2 Timote 4:6, 9, 11) (Wona ni mifota.) b) Zviwutiso muni hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Marku na Timote va gondzile zvilo zvo tala zva lisima na va ha hi vaswa xungetano hi lezvi va nga fanele ku khatalelisa zvona zviavelo zva lisima lomu bandleni. Pawule i wa va randza nguvhu a vaswa lavo laha ka kuza a lava lezvaku vava tlhelweni gakwe a cikhati leci a nga zwisisa lezvaku i wa lava ku dawa. (Lera 2 Timote 4:6, 9, 11.) Matshamela muni ya manene lawa Marku na Timote va nga hi nawo ma nga maha ku Pawule a va randza ni ku va tsumba? A majaha ma nga mu pimanyisisa kuyini Marku na Timote? A majaha ma nga vhunekisa kuyini hi wusungukati ga lirandzo ga Pawule?

TI YIMISELE KU TIRA U PIMANYISA MARKU

4-5. Marku i kombisile kuyini lezvaku i wa ti yimisele ku tirela van’wani?

⁴ A ku tirela van’wani zvi nga wula ku tira hi kutikarata kasi ku va vhuna ni ku simama ku maha lezvo hambu loku zvi karata. Marku i vekile cikombiso ca cinene mhakeni leyi. A cikhati leci Pawule a nga ala ku famba naye ka liendzo lakwe la wumbiri la wurumiwa, kuzvilava Marku zvi mu swirile zvi tlhela zvi mu bayisa. (Miti. 15:37, 38) Kanilezvi a zvi mu mbhetangi ntamu wa ku a tirela vamakabye vakwe.

⁵ Marku i no vhumela ciavelo ca ku famba ni primo wakwe, Bharnabhasi. Andzhako ka cipimo ca 11 wa malembe, Marku i wa hi mun’we wa lava va nga vhuna Pawule a cikhati leci a nga vhalelwe hi khati go sangula le Roma. (Filem. 23, 24) Kunene, Pawule i bongile nguvhu a civhuno ca Marku laha ka kuza a mu vitana ku “cibuka ca kuchavelela ka hombe”. — Kol. 4:10, 11.

6. Marku i vhunekisile kuyini hi kuva zvin’we ni maKristu yo buvha? (Wona tlhamuselo wa lahasi.)

⁶ Marku i vhunekile nguvhu hi kuva zvin’we ni maKristu yo buvha. Andzhako ka ku tshama cikhati co kari na Pawule le Roma, Marku i noya ka mupostoli Pedro le Bhabhuloni. Marku na Pedro va nova vanghana va hombe laha ka kuza Pedro a mu vitana ku ‘i n’wana wakwe’. (1 Ped. 5:13) A cikhati leci va nga tira zvin’we, kuzvilava Pedro i wa hlawutela munghana wakwe wa jaha a zvilo zvo tala zvo tsakisa xungetano hi wutomi ga Jesu ni ntiro wakwe, lezvi Marku a nga gumesa a zvi tsala ka Ivhangeli yakwe.a

7. A makabye wo kari wa jaha wa ku hi Seung-Woo i ci pimanyisisile kuyini a cikombiso ca Marku? (Wona ni mufota.)

⁷ Marku i simamile a maha zvotala ntirweni wa Jehovha ni ku tshama zvin’we ni maKristu yo buvha. U nga mu pimanyisisa kuyini Marku? Loku u navela ciavelo co kari, kombisa lihlazva-mbilu u tlhela u simama ku hlota tindlela tin’wani ta ku tirela Jehovha ni bandla. Pimanyisa cikombiso ca Seung-Woo, zvezvi a tirako kota dhota. A cikhati leci a nga hi jaha, i wa ti fananisa ni majaha-kuloni. A vokari va majaha lawo va no ranga hi vona va kuma zviavelo zvo kari. Seung-Woo i no ti zwisa ku khwatsi a nga woniwi niku hi magumo i no byela vamakabye vo buvha lezvi a nga ti zwisa zvona. A mun’we wa vamakabye lavo i no mu byela lezvaku a maha zvontlhe a nga zvi kota kasi ku tirela van’wani hambu loku ka zvikhati zvo kari a vanhu va nga zvi woni. A wusungukati lego gi mu mahile a ti yimisela ku vhuna vamakabye lava va nga kulile hi tanga ni lava va nga lava bholeya ya kuya mitlhanganweni. Loku a cuwuka ndzhako, i wula lezvi: “Ndzi no zwisisa ku zvi wula yini a ku tirela van’wani. Ndzi no kuma litsako li kumiwako hi ku vhuna van’wani.”

KOMBISA LIRANDZO U PIMANYISA TIMOTE

8. Hikuyini Pawule a nga hlawula Timote kasi a fambafamba naye? (Va Le Filipi 2:19-22)

⁸ Pawule zvi wa lava ku a endza ni vamakabye vo tiya hlanha a cikhati leci a nga tlhelela ka madhoropa lawa a nga xanisilwe. A kusangula, i no hlawula makabye wo buvha wa ku hi Silasi kasi a fambafamba naye. (Miti. 15:22, 40) Hi ndzhako ka cikhati, i no hlawula Timote kasi yenawu a fambafamba naye. Hikuyini Pawule a nga hlawula Timote? A cin’we ca zvilo hi ku ku wa wulawuliwa zvazvinene hi yena. (Miti. 16:1, 2) A cin’wani kambe, i wa khatala nguvhu hi van’wani. — Lera Va Le Filipi 2:19-22.

9. Timote i kombisile kuyini lezvaku i wa khatala hi vamakabye?

⁹ Kusukela kusanguleni ka ntiro wakwe na Pawule, Timote i no komba lezvaku i wa khatala nguvhu hi van’wani a ku hundza yena wutsumbu. Hi cigelo leco Pawule a nga mu siya le Bhereya kasi a tiyisa vapizani vaswa seyo. (Miti. 17:13, 14) A zvi kanakanisi ku ka khati lego, Timote i vhunekile nguvhu hi cikombiso ca Silasi loyi va nga sele zvin’we Bhereya. Hambulezvo, hi ndzhako ka cikhati, Pawule i no rumela Timote yece le Tesalonika kasi a ya tiyisa vamakabye dhoropeni lego. (1 Tes. 3:2, nota.) Ndzeni ka cipimo ca 15 wa malembe ma nga landzela, Timote i no gondza ku “rila ni lava va rilako”, a kombisa zwela-wusiwana ka vontlhe lava va nga xaniseka. (Rom. 12:15; 2 Tim. 1:4) A majaha ma nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca Timote?

10. A makabye wo kari wa ku hi Woo Jae i gondzisile kuyini a ku kombisa kukhatala hi van’wani?

¹⁰ A makabye wo kari wa ku hi Woo Jae i gondzile ku kombisa kukhatala hi van’wani. A cikhati leci a nga hi jaha zvi wa mu karatela ku bhula ni vamakabye lava va kulileko. Hikwalaho, Salawini ya Mufumo i wo va losa basi a hundza a ti fambela. A dhota go kari gi no mu nyika mawonela ya ku a sangula mabhulo ni vamakabye hi ku va byela lezvi zvi nga mu tsakisa laha kabye. A dhota lego gi no tlhela gi mu kuca lezvaku a ehleketa hi lezvi zvi nga wa ta tsakisa van’wani. Woo Jae i no tirisa a wusungukati lego. Kota dhota, Woo Jae i wula lezvi: “Zvezvi zva ndzi olovela a kuva ni mabhulo ni lava ndzi hambanileko navo hi tanga. Ndza tsaka hi ku tiva lezvaku ndza zvi zwisisa khwatsi a zvikarato zva van’wani. Lezvo zva lisima nguvhu ka mina kasi ndzi vhuna vamakabye va mina.”

11. A majaha ma nga gondzisa kuyini ku khatala nguvhu hi van’wani laha bandleni? (Wona ni mufota.)

¹¹ N’winawu majaha mu nga gondza ku khatala nguvhu hi van’wani. A cikhati leci u nga mitlhanganweni, kombisa kukhatala hi vanhu va titanga ni midhawuko yo hambanahambana. Va wutise ku va vhukisa kuyini u tlhela u va ingisela khwatsi. Hi kufamba ka cikhati, lezvo zvi ta ku vhuna ku u pola lezvi u nga va vhunisako zvona. Kuzvilava u ta pola ku a vamakabye vokari va kulileko hi tanga va lava ku vhuniwa ku tirisa a JW Library^®. Kutani ku pola lezvaku a va na wa ku tira naye kuchumayeleni. Xana u nga va vhuna ku tirisa michini yabye kutani ku tira navo kuchumayeleni? Loku u ranga hi wena u vhuna van’wani, u ta va vekela cikombiso ca cinene vontlhe laha bandleni.

VHUNEKA HI WUSUNGUKATI GA LIRANDZO GA PAWULE

12. A majaha ma nga vhunekisa kuyini hi wusungukati legi Pawule a tsaleleko Timote?

¹² Pawule i mu nyikile wusungukati ga ginene Timote kasi ku mu vhuna ku a tsaka wutomini gakwe zvi tlhela zvi mu fambela khwatsi ntirweni wakwe. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) N’winawu majaha mu nga vhuneka hi wusungukati ga Pawule ga lirandzo. Hi ndlela muni? Lerani mapapilo mambiri lawa Pawule a tsaleleko Timote na mu zvi mahisa ku khwatsi hi loku a tsalele n’wina mu tlhela mu wona lezvi a wusungukati lego mu nga gi tirisisako zvona wutomini ga n’wina. Wonani zvikombiso zvitsongwani.

13. Zvini zvi to ku vhuna ku u tsumbeka nguvhu ka Jehovha?

¹³ “Ti tolovete a ku hanya hi kukholwa kota kungo ga wena”. (1 Tim. 4:7b) Pawule i wa byela Timote lezvaku a tsumbeka ka Jehovha a tlhela a maha lezvi zvi nga wa ta tsakisa Jehovha. Kota lezvi hi kalako hi nga pswaliwi na hi hi ni kukholwa, hi fanele ku ku hlakulela. Hi ndlela muni? A gezu ga ciGreki gi hundzuluselweko ku “ti tolovete” a kutala ka zvikhati gi wa tirisiwa kasi ku wula a kutreinara ka hombe loku a vatsutsumi va ku mahako kasi ku ti longisela mapalisana. A vatsutsumi lavo zvi wa lava ku va ti khoma. Hinawu hi fanele ku ti khoma kasi hi hlakulela matshamela lawa ma to hi tshineta nguvhu ka Jehovha.

14. Hi fanele ku gondza Bhibhiliya na hi hi ni kungo muni? Nyika cikombiso.

¹⁴ Zva lisima a kuva ni programa ya ku lera Bhibhiliya siku ni siku niku alakanya lezvaku a kungo ga ku maha lezvo ku hi tshinela nguvhu ka Jehovha. Hi cikombiso, zvini u gondzako ka matimu ya Jesu a cikhati leci a nga kumana ni jaha go ganya ga hosana? (Mar. 10:17-22) A jaha lego gi wa kholwa lezvaku Jesu i wa hi yena Mesiya, kanilezvi gi wa nga hi na kukholwa ka ku gi mu landzela. Hambulezvo, Jesu i no “mu randza”. A yi ku khumbi a ndlela leyi Jesu a nga wulawula hi yona ni jaha lego? Zvi laha kubaseni ku Jesu i wa lava ku a jaha lego gi maha ciboho ca wutlhari. A cin’wani kambe, Jesu i pimanyisile a lirandzo leli Jehovha a nga hi nalo hi jaha lego. (Joh. 14:9) Laha u ehleketako hi matimu lawa ni ciyimo ca wena, ti wutise lezvi: ‘Zvini ndzi nga mahako kasi ndzi tshinela nguvhu ka Jehovha ni ku va tirela nguvhu a van’wani?’

15. Hikuyini a majaha ma faneleko ku veka kupima ka cikombiso leci ma vekelako van’wani? Nyika cikombiso. (1 Timote 4:12, 13)

¹⁵ “Ngha uva cikombiso ka lava vo tsumbeka”. (Lera 1 Timote 4:12, 13.) Pawule a nga kucangi Timote lezvaku a engetela wutlhari gakwe basi — go kota ku lera ni ku gondzisa — kanilezvi i tlhelile a mu kuca a ku chukwatisa matshamela yo kota lirandzo, ni kukholwa, ni kuhlazveka. Hikuyini? Hakuva lezvi a munhu a mahako zva lisima nguvhu a ku hundza lezvi a wulako. A hi zvi veke laha ka ku u nyikilwe kanelo ya ku wulawula hi ndlela ya ku engetela lezvi hi hisekisako zvona ntirweni wa kuchumayela. U wa ta tizwa khwatsi ku wulawula hi mhaka leyi loku ku hi lezvaku wena wutsumbu u maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa wena ntirweni wa kuchumayela. A cikombiso ca wena ci ta engetela ntamu wa lezvi u wulako. — 1 Tim. 3:13.

16. a) Tindlela muni ta ntlhanu leti a vaswa va nga vako cikombiso ka tona? b) A majaha ma ngava cikombiso “kuwulawuleni” hi tindlela muni?

¹⁶ Kota lezvi zvi kombisiwako ka 1 Timote 4:12, Pawule i kumbukile ntlhanu wa tindlela leti a vaswa va nga vako cikombiso ka tona. Ka cigondzo ca wena wutsumbu, zvi ngo yini ku u ehleketa khwatsi hi ndlela yin’we ni yin’wani? Hi cikombiso, a hi nge u lava kuva cikombiso ci nene “kuwulawuleni”. Ehleketa hi tindlela leti u nga tiyisako hi tona van’wani hi magezu. Loku ku hi ku wa ha tshama ni vapswali va wena, tolovela ku kombisa kubonga hi lezvi va ku mahelako. Andzhako ka mitlhangano, u nga byela makabye wo kari lezvi zvi ku tsakisileko ka cipandze cakwe. A cin’wani kambe, zama ku hlamula hi magezu ya wena mitlhanganweni. A kutikarata ka wena ka ku uva cikombiso ci nene kuwulawuleni ku ta komba lezvaku wa kula hi tlhelo ga moya. — 1 Tim. 4:15.

17. Zvini zvi nga vhunako majaha a ku tatisa mixuvo yabye ya moya? (2 Timote 2:22)

¹⁷ “Tsutsuma a kunavela ka lava vaswa, u hlota kululama”. (Lera 2 Timote 2:22.) Pawule i kucile Timote lezvaku a tsutsuma a kunavela loku ku nga wa ta colopetela mixuvo yakwe ya moya ku tlhela ku wonha wunghana gakwe na Jehovha. Wenawu kuzvilava u nga pola lezvaku a zvilo zvo kari zva ku a zvi yangi hi kubiha zvi ku siyela cikhati citsongwani ca ku u maha zvilo zva moya. Hi cikombiso, hi nga ehleketa hi cikhati leci u mbhetako na u hlakana, na u hi ka internet kutani na u bela tivhidhio-geme? Xana u nga hungula cokari kasi u maha mitiro ya moya? Kuzvilava u nga ti nyiketela kasi ku hlayisa Salawu ya n’wina ya Mufumo kutani ku chumayela hi ku tirisa cikarinyana. Loku u maha zvilo zvo kota lezvo, kuzvilava u ta chata vanghana vaswa lava va to ku vhuna a ku ti vekela mixuvo ya moya u tlhela u yi tatisa.

A KU TIRELA VAN’WANI ZVI TISA MAKATEKWA

18. Hikuyini hi nga wulako lezvaku Marku na Timote va vile ni wutomi go tsakisa nguvhu?

¹⁸ Marku na Timote va tsikile zvotala wutomini gabye kasi va tirela van’wani, niku hi kota ya lezvo va vile ni wutomi go tsakisa nguvhu. (Miti. 20:35) Kasi a tirela a vamakabye vakwe, Marku i endzile aya ka matshamu yo hambanahambana a tlhela a tsala matimu yo hanya ya ntiro ni wutomi ga Jesu. Timote i vhunile Pawule a ku yimisa mabandla ni ku tiyisa vamakabye. Zvi laha kubaseni ku Jehovha i tsakile hi moya wa kutikarata lowu wu kombisilweko hi Marku na Timote.

19. Hikuyini a majaha ma faneleko ku chela kota hi wusungukati legi Pawule a nga nyika Timote, niku gi tava gihi a wuyelo ga kona?

¹⁹ A lirandzo leli Pawule a nga hi nalo hi Timote la woneka khwatsi ka mapapilo lawa a nga mu tsalela. A mapapilo lawo ma pimiselweko ma tlhela ma komba lezvaku Jehovha wa mu randza nguvhu n’wina majaha. I lava lezvaku zvi mu fambela khwatsi. Hikwalaho, chelani kota hi wusungukati ga lirandzo ga Pawule mu tlhela mu hlakulela kuxuva ka ku va tirela nguvhu a van’wani. Loku mu maha lezvo, mu tava ni wutomi go tsakisa zvezvi mu tlhela mu “khoma zvi tiya ka wutomi legi hakunene gi nga wutomi”. — 1 Tim. 6:18, 19.