MATIMU YA WUTOMI
Wutomini ga hina gontlhe ha gondzisiwa hi Mugondzisi wa hina wa Hombe
MATSHAMU ya ku a vanhu va sechiwa, ni kuhisetelwa ka zvilo lomu maruweni, ni zvingulo, ni tiyimpi, ni vanhu va nga tsutsuma vaya ka matiko man’wani. Lezvo zviyimo zvo kari zvo karata lezvi mina ni sati wa mina hi kumeneko nazvo a cikhati leci hi nga tira kota maphayona ni varumiwa. Hambulezvo, hi wa nga ta cicisa a wutomi legi hi gi hanyileko! Ka zviyimo zvontlhe lezvo, Jehovha i hi seketele a tlhela a hi hlayisa. Kota Mugondzisi wa hina wa Hombe, i tlhelile a hi gondzisa zvilo zva lisima. — Joba 36:22; Isa. 30:20.
CIKOMBISO CA VAPSWALI VA MINA
Kumbheleni ka va 1950, a vapswali va mina va no rura Italia va ya Canadá, le Kindersley, a Saskatchewan. Cikhatanyana andzhako ka lezvo, va no gondza lisine niku li nova lona nchumu wa lisima nguvhu wutomini ga hina. Ndza alakanya lezvaku a cikhati leci ci nga hi n’wanana ndzi wa mbheta cikhati co leha kuchumayeleni ni ngango wa mina; hikwalaho, ka zvikhati zvo kari ndza hlakanisa vanhu, ndziku: Ndzive “phayona go vhunetela” na ndzi hi ni 8 wa malembe!
Na ndzi hi ni ngango wa mina hi va 1966
A vapswali va mina va wa hi zvisiwana; hambulezvo, va hi vekele cikombiso ca cinene ca ku tirela Jehovha hi kutikarata. Hi cikombiso, hi 1963 va no xavisa zvilo zvo tala va nga hi nazvo kasi va kuma mali ya kuya ka gotsovanyano wa matiko manyingi le Estados Unidos, Pasadena, Califórnia. Hi 1972 hi no rura kambe hi ya Canadá le Trail, a Colúmbia Britânica, ku nga hi pfhuka wa 1000 wa tikilometro kasi hi ya chumayela vanhu va nga wulawula ciItalia. Papayi i wa tira kota muhlayisi wa citolo. I alile ku tlakusiwa ntirweni kasi a veka kupima ka mitiro ya moya.
Ndza ci bonga nguvhu a cikombiso leci a vapswali va mina va hi vekeleko, mina ni vamakabye va mina va vanharu. A cikombiso cabye ci ndzi nyikile ciseketelo co tiya ca gondziselelo ya Nungungulu niku ndzi gondzile zvilo ndza ha zvi alakanyako kala nyamutlha: Loku ndzi rangisa Mufumo, Jehovha i ta ndzi khatalela. — Mat. 6:33.
NDZI RINGA A NTIRO WA CIKHATI CONTLHE
Hi 1980 ndzi no chadha na Debbie a nga hi ni mixuvo ya yinene ya moya. Hi wa lava kuva ntirweni wa cikhati contlhe; hikwalaho, Debbie i no teka wuphayona andzhako ka tihweti tinharu na hi chadhile. Andzhako ka lembe na hi chadhile, hi no rura hiya ka bandla ga gitsongwani gi nga hi ni cilaveko ca hombe niku minawu ndzi no sangula ku phayona.
Siku hi nga chadha hi 1980
Hi kufamba ka cikhati, hi no mbhela ntamu hi gumesa hi boha ku rura. Kanilezvi a kusangula hi no bhula ni muwoneleli wa cipandze. I no hi byela lisine kanilezvi hi ndlela ya lirandzo, aku: “A cikarato ci na n’wina. Mu veka kupima ka zvilo zva hava. Hambulezvo, loku mu hlota zvilo zva zvinene mu ta zvi kuma.” Lego wusungukati legi hi nga gi lava. (Lis. 141:5) Hi no tekela ku gi tirisa hi tlhela hi zvi wona lezvaku hi lisine ku wa hi ni zvilo zvo tala zva zvinene. A vamakabye vo tala lomu bandleni va wa lava ku mu mahela zvotala Jehovha, a ku patsa ni vaswa ni vokari lava a vanuna vabye kutani vasati vabye va nga kala va nga hi Vakustumunyu. Leco cive cigondzo ca lisima ka hina. Hi gondzile ku veka kupima ka lezvi zvi nga zvinene ni ku rindzela Jehovha lezvaku a lulamisa a ciyimo leci ci wonekisako ku khwatsi cikarato. (Mika 7:7) Hi no vhuxetela kuva ni litsako niku a zvilo zvi no chukwata.
A vagondzisi va cikola ca hina co sangula ca wuphayona va wa tirile ka matiko man’wani. A cikhati leci va nga hi komba mifota ni ku hi byela a zvikarato lezvi va nga kumene nazvo ni makatekwa lawa va ma kumileko, zvi wa tlhotlha a kuxuva ka ku hiva varumiwa. Hikwalaho, hi no boha ku ti vekela mixuvo leyo.
Na hi hi Salawini ya Mufumo le Colúmbia Britânica hi 1983
Kasi ku tatisa mixuvo leyo, hi 1984 hi no rura hiya Quebeque, lomu ku nga wulawuliwa Francês, ku nga pfhuka wa 4000 wa tikilometro a ku suka hi Colúmbia Britânica. Seyo zvi wa lava ku hi ya gondza a mahanyela maswa ni lirimi liswa. A cikarato cin’wani hi ku hi wa tolovela ku cona. Hi cikhati co kari, lezvi hi nga hi nazvo basi kasi kuga ku wa hi mazambani hi nga famba hi kutsula lomu masin’wini ya wanuna wo kari. Debbie i wa bhika a mazambani lawo ma nandziha hi tindlela to hambanahambana! Hambu lezvi hi nga kumana ni zvikarato hi wa ti yimisele ku timisela na hi tsakile. Ahandle ka lezvo, hi wa zvi wona lezvaku Jehovha wa hi khatalela. — Lis. 64:10.
Ka siku go kari, hi no fonelwa na hi nga zvi rindzelangi. Va no hi ramba lezvaku hi ya tira Bheteli ya Canadá. Hi wa prenxerile mapetisawu ya Cikola ca Gileyadhe, hikwalaho hi nova ni timbilu timbiri. Hambulezvo, hi no vhumela kuya Bheteli. A cikhati leci hi nga chikela seyo, hi no wutisa makabye Kenneth Little, a ciro ca Kometi ya Ravi, hiku: “Lezvi hi nga prenxera a mapetisawu ya Gileyadhe ke?” I no hi hlamula, aku: “A cikhati leci mu to rambiwa hi ta zvi wona ku hi maha yini”.
Andzhako ka vhiki, mina na Debbie hi no rambiwa kuya Cikoleni ca Gileyadhe. Hikwalaho, zvi no lava ku hi maha ciboho. Makabye Little i no hi byela lezvi: “Kani cini mu to hlawula, andzhako ka masiku yo kari mu ta xuva ku ngha mu hlawulile lezvi zvin’wani. A ku na cacinene nguvhu a ku hundza cin’wani, zvontlhe Jehovha wa zvi katekisa.” Hi no vhumela kovhinte ya kuya Gileyadhe niku hi zvi wonile ku lezvi makabye Little a nga hi byela zvi wa hi lisine. Hinawu ha tolovela ku va byela magezu yalawo a van’wani loku zvi lava ku va hlawula cikari ka zviavelo zvimbiri.
WUTOMI GA WURUMIWA
(Cibhabheni) Ulysses Glass
(Cineneni) Jack Redford
Hi tsakile nguvhu hi ku gondza Cikola ca Gileyadhe ka turma ya wu 83 ya 24 wa zvigondzani. Hi gondzile Brooklyn, Nova Iorque hi Abril wa 1987. Makabye Ulysses Glass na Jack Redford va wa hi vona vagondzisi va hina va tshinya. A ntlhanu wa tihweti ta Cikola ca Gileyadhe ti tsutsumile nguvhu. Hi gradhuwarile hi 6 ka Setembro wa 1987. Hi no nyikiwa ciavelo ca kuya tira Haiti na John na Marie Goode.
Na hi hi Haiti hi 1988
A varumiwa va wa nga se rumelwa kambe le Haiti cima ka 1962 a cikhati leci va nga hlongoliwa seyo. Andzhako ka mavhiki manharu na hi gradhuwarile hi noya sangula ku tira Haiti ni bandla ga gitsongwani ga 35 wa vahuweleli ka wutshamu ga zvitsunga. Hi wa hi vaswa niku hi wa nga hi na wutlhari ga hombe, ku wa ha hi ni zvotala zvi nga lava ku hi gondza ka varumiwa lava hi nga tshama navo. A vanhu va seyo va wa hi zvisiwana nguvhu, niku a kutala kabye va wa nga zvi koti ku lera. Ka masiku ya hina yo sangula ya wurumiwa ku nova ni gujeguje ya politika, ni ku zama ku wutla wuhosi, ni zvitereka, ni zvingulo.
Hi gondzile zvotala ka vamakabye lavo vo tiya-hlanha ni vo tsaka va le Haiti. A kutala kabye va wa hanya wutomi go bindza kanilezvi va wa randza Jehovha ni ntiro wa kuchumayela. A makabye wo kari a nga kulile hi tanga a nga kala a nga zvi koti ku lera i wa tiva a 150 wa mavhesi hi hloko. A zviyimo zva siku ni siku zvi wa tiyisa kutiyimisela ka hina ka ku simama hi chumayela a mahungu ya Mufumo kota wona woce wu to mbheta zvikarato zva vanhu. Zvi hi tsakisile nguvhu a ku wona lezvaku a zvigondzani zva hina zvo sangula zva Bhibhiliya zvi gumesile zviva maphayona ya cikhati contlhe, maphayona yo hlawuleka, ni madhota.
A cikhati leci hi nga hi Haiti ndzi tiveni ni jaha go kari ga ku hi Trevor a nga hi murumiwa wa Mórmon niku hi vile ni lungelo ga ku bhula hi Bhibhiliya hi makhati yo kari. Hi ndzhako ka cikhati, ndzi no amukela a papilo gakwe na ndzi nga zvi rindzelangi. I no ndzi tsalela lezvi: “Ndzi ta bhabhatisiwa ka mutlhangano wu tako wa cipandze! Ndzi lava ku tlhela Haiti ndzi ya tira kota phayona go hlawuleka ka cipandze caleci ndzi nga tira kona kota murumiwa wa Mórmon.” Niku hi zvalezvo a nga maha ni sati wakwe hi malembe yo tala.
HI TIRILE EUROPA HI GUMESA HIYA AFRIKA
Na ndzi tira Eslovénia hi 1994
Hi no avelwa ku ya tira ka cipandze co kari ca Europa lomu ntiro wa Mufumo wu ngaya wu nga ha betelwi nguvhu. Hi 1992 hi no chikela Eslovénia, a Ljubljana, lomu a vapswali va mina va nga tshama kona na va nga se rura vaya Italia. Ka cikhati leco ku wa ha hi ni yimpi ka zvipandze lezvi ku nga hi Iugoslávia. A ravi ga Austria, a Vienna, ni hofisa ya Croácia, a Zagreb, ni ya Sérvia, a Belgrade, hi wona ma nga wonelela a ntiro wa kuchumayela ka cipandze leco. Makunu a matiko lowo a gin’wani ni gin’wani gi wa lava a Bheteli ya gona.
Hikwalaho, zvi wa lava ku hi gondza lirimi liswa ni ku ti zwananisa ni mudhawuko wuswa. A vanhu va lomu cipandzeni leco va wa wula lezvi: “Jezik je težek”, zvi wulako ku: “A lirimi leli la karata.” Niku la karata futsi! Hi wa hlamalisiwa nguvhu hi kutsumbeka ka vamakabye lava va nga longile a ku vhumela kucica ka hlengeletano hi tlhela hi wona lezvi Jehovha a nga va katekisisa zvona. Ka khati go kari, hi wonile lezvi Jehovha contlhe cikhati a lulamisisako zvona a zvikarato hi lirandzo ni hi cikhati ci nene. Ka malembe lawa hi nga hi Eslovénia hi engetele lezvi hi nga sina hi gondzile hi tlhela hi gondza zva zviswa.
Kanilezvi ku no simama ku cica zvotala wutomini ga hina. Hi 2000, hi no nyikiwa ciavelo ca ku ya tira Costa do Marfim, mupela-gambo wa Afrika. Andzhako ka lezvo, hi Novembro wa 2002 hi no rura hiya Serra Leoa hi kota ya yimpi. A yimpi leyo yi mbhetile 11 wa malembe. Zvi hi karatele nguvhu a ku suka Costa do Marfim zva kwalaha ni kwalaha. Hambulezvo, lezvi hi nga zvi gondzile zvi hi vhunile a ku simama hi tsaka.
Hi no veka kupima ka vanhu vo tala va cipandze leco lava va nga lava ku gondza lisine ni ka vamakabye va hina vo randzeka lava va nga timisele a malembe lawo ya yimpi. A vamakabye lavo va wa hi zvisiwana, kanilezvi va wa lava ku avelana ni van’wani lezvi va nga hi nazvo. A makabye wo kari wa cisati i no mu nyika tinguwo Debbie. A cikhati leci Debbie a nga ala ku teka tinguwo leto, a makabye loye i te: “Cikhatini ca yimpi, a vamakabye va matiko man’wani va hi vhunile. Zvezvi i khati ga hina ga ku hi vhuna van’wani.” Hi no ti vekela mixuvo ya ku hi pimanyisa cikombiso cabye.
Hi magumo, hi no tlhela Costa do Marfim kanilezvi a zvikarato zvo kari zva politika zvi no tlhela zvi vhuxa gin’wani guwa. Hikwalaho, hi Novembro wa 2004 hi no tlhela hi tsutsuma Costa do Marfim hi cithandamoya, na hova ni tipasta timbiri basi ta ku a yin’we ni yin’wani yi wa hi ni 10 wa tikilo basi. Ni wusiku hi no etlela lahasi le bhazini ya masochwa ya vaFrança niku ka siku gi nga landzela hi no chikela Suíça. A cikhati leci hi nga chikela le ravini kwalomu cikari ka wusiku, a Kometi ya Ravi ni vagondzi va Cikola ca Malandza yo Vhunetela zvin’we ni vasati vabye va no hi hoyozela hi litsako la hombe ni ku hi bharasara, va hi nyika zvakuga zvo hisa, ni tixokolati to tala ta Suíça. Lezvo zvi hi khumbile nguvhu.
Na ndzi veka kanelo le Costa do Marfim hi 2005 ka lava va nga tsutsumule yimpi.
Hi no nyikiwa ciavelo ca ku ya tira Gana zva cikhatanyana, andzhako ka lezvo hi tlhela Costa do Marfim zvalezvi a yimpi yi nga hundza. A wunene ga vamakabye va misava yontlhe gi hi vhunile a cikhati leci hi nga tsutsuma yimpi ni ka zviavelo zva cikhatana. Mina na Debbie ha vhumela lezvaku hambu lezvi lomu ka hlengeletano ya Jehovha hi kombisanako lirandzo la wumakabye, a hi faneli ku alakanya lezvaku a li nge tshuki li mbhela. Hi lisine, hambu a zvikhati lezvo zva zvikarato zvi hi gondzisile zvilo zva lisima.
HIYA MÉDIO ORIENTE
Na hi hi Médio Oriente hi 2007
Hi 2006 hi no amukela papilo ga tsindza ga misava yontlhe gi nga hi tivisa ciavelo ciswa ca kuya Médio Oriente. Ka khati legi kambe lezvo zvi wa wula ku hi gondza zvilo zviswa, ni tirimi tiswa, ni midhawuko yiswa, hi tlhela hi kumana ni zvikarato zvin’wani. Ku wa hi ni zvotala zva ku hi gondza ka cipandze leci ku nga hi ni zvikarato zvo tala hi kota ya politika ni wukhongeli. Hi wa ku randza nguvhu a kuhambanahambana ka tirimi lomu bandleni ni ku wona a wumun’we legi hi nga gi kuma hi ku landzela a wurangeli ga hlengeletano ya Jehovha. A vamakabye va wa hi hlamalisa nguvhu hakuva a kutala kabye va wa timisela hi kutiya-hlanha a kuvhukelwa hi va laha ngangweni wabye, ni zvigondzani-kuloni, ni vatiri-kuloni, ni vaakelani.
Hi 2012 hi noya ka gotsovanyano wo hlawuleka le Izrayeli, a Telavive. A gotsovanyano lowo wuve khati go sangula ga ku a vanhu va Jehovha ka cipandze leco va tlhangana hi ntsengo wa hombe nguvhu cima ka Pentekosta ya 33 Nguveni ya Hina. A gotsovanyano lowo hi nga ta tshuka hi wu rivala!
Ndzeni ka malembe lawo, hi wa rumelwa ku ya vhuxela matiko lawa a ntiro wa hina wu nga betelwa. Hi wa va fambela ni mabhuku, hi chumayela navo, niku maha mitlhangano ya cipandze ya yitsongwani. Kontlhe ku wa hi ni masochwa ma nga hi ni zvibhamu ni matshamu ya ku a vanhu va sechiwa, kanilezvi hi wa nga chavi a cikhati leci hi nga hundza ka matshamu lawo na hi ti wonela na hi hi ni vahuweleli va tsongwani basi.
HI TLHELA AFRIKA
Na ndzi longisela kanelo le Congo hi 2014
Hi 2013 hi no nyikiwa ciavelo co hambana nguvhu ni lezvi zvin’wani, hi no avelwa ku ya tira ka Ravi ga Kinshasa, Congo, ku nga tiko ga hombe gi teleko hi zvilo zvo tala zvo saseka zva ntumbuluko, kanilezvi gi hlaselweko hi wusiwana ga hombe ni tiyimpi to tala. Kusanguleni hi no wula lezvi: “Ha ku tiva Afrika; hi longile kuya seyo.” Kanilezvi ku wa ha hi ni zvilo zvo tala zva ku hi gondza, nguvhunguvhu a cikhati leci zvi nga lava ku hi famba ka matshamu lawa ku nga kala ku nga hi na maruwa ni mabhulaho. Ku wa hi ni zvilo zvotala zva zvinene zva ku hi veka kupima ka zvona, zvo kota a kutimisela ni litsako leli a vamakabye va nga hi nalo hambu lezvi va nga hi wusiwaneni, ni lirandzo leli va nga hi nalo hi ntiro wa kuchumayela, ni kutikarata kabye ka ku vava kona mitlhanganweni ni ka mitlhangano ya cipandze. Hi zvi wonile hi lawa ya hina lezvaku a ntiro wa Mufumo wu wa kari wu andza ntsena hi lezvi Jehovha a nga hi vhuna ni ku hi katekisa. Ka malembe lawa hi nga hi ka ntiro wa cikhati contlhe le Congo hi gondzile zvilo zva lisima nguvhu hi tlhela hi engetela a ngango wa hina wa hombe.
Na ndzi chumayela Joni hi 2023
Kumbheleni ka 2017, hi no chikela ka cin’wani ciavelo ca hina ca ciswa, a Joni. Legi hi gona a ravi ga hombe nguvhu ka wontlhe lawa hi tirileko ka wona, niku hambu a zviavelo lezvi hi nyikilweko zvi wa hi zviswa ka hina. Ka khati legi kambe, ku wa hi ni zvotala zva ku hi gondza kanilezvi lezvi hi nga sina hi gondzile zvi hi vhunile. Ha va randza nguvhu a vamakabye va hina lava va nga ni malembe yo tala na va timisela. Niku a zvo ku hlamalisa a ku wona a ngango wa Bheteli na wu tira zvin’we hi wumun’we hambu lezvi wu wumbiwako hi vanhu va tihlonge ni midhawuko yo hambanahambana. A makatekwa ya Jehovha ya kurula ma woneka a cikhati leci a vanhu vakwe va ambalako a munhu muswa ni ku tirisa a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya.
Hi kufamba ka malembe, mina na Debbie hi nyikilwe zviavelo zvo tsakisa nguvhu, ni ku ti zwananisa ni midhawuko yiswa, ni ku gondza tirimi tiswa. A hi contlhe cikhati zvi nga hi olovela, kanilezvi contlhe cikhati hi wazwa a lirandzo li nga mbheliko la Jehovha hi ku tirisa hlengeletano yakwe ni vakamabye va hina va misaveni yontlhe. (Lis. 144:2) Ha tsumba lezvaku lezvi hi gondzileko ntirweni wa hina wa cikhati contlhe zvi mahile ku hiva malandza ya Jehovha ya manene nguvhu.
Ndzi zvi nyika nguvhu lisima lezvi a vapswali va mina va nga ndzi gondzisa, ni civhuno ca sati wa mina wo randzeka, Debbie, ni zvikombiso zva zvinene nguvhu zva ngango wa hina wa moya wa misava yontlhe. Laha mina ni sati wa mina hi ehleketako hi cikhati ci tako, hi ti yimisela a ku simama hi gondzisiwa hi Mugondzisi wa hina wa hombe, Jehovha.