A Mingango Ya Mupswali Munwe Ya Zi Kota Ku Humelela!

1-3. Zini zi mahako lezaku kuva ni kuengeteleka ka mitsengo ya mingango ya mupswali munwe, niku xana lava va patsekako va khumbiswa kuyini?

A MINGANGO ya mupswali munwe yi wuliwa ku “lixaka la ngango li engetelekako hi kuhatlisa nguvu” le Estados Unidos. A xiyimo lexo xa woneka matikweni yo tala. A mitsengo yo tlakuka ya kutlhatlhiwa ka wukati, kutsukuliwa ka ngango, kuhambana, ni ku pswala vana handle ka wukati zi neha wuyelo go bayisa nguvu ka timiliyoni ta vapswali ni vana.

² “Nzi noni ya 28 wa malembe na nzi hi ni vana vambiri,” ku tsalile a mamani wo kari a hanyako yece. “Nza karateka nguvu hakuva a nzi lavi ku wundla vana va mina na va nga hi na dadani. Zi ti komba ku khwatsi a ku na munhu a khatalako hi mina. A vana va mina va nzi wona na nzi rila hi kukhanzakanya niku lezo za va khumba.” Ahandle ka kulwa ni kutizwa ko kota zanga, nanzu, xiwunza, a kutala ka vapswali lava va hanyako voce va yimisana ni xikarato xa ku tira handle ni xa ku maha mitiro ya laha mutini. A munwe wabye i te ngalo: “A kuva mupswali a hanyako yece zi fana ni kuva muhoxeteli wa tibhola hehla a tlhelako a ti khamukela. Anzhako ka ntlhanu wa tihweti ni yinwe na u kari u ti toloveta, hi kugumesa wa zi kota ku hoxela hehla a mune wa tibhola hi khati ginwe. Kanilezi, neti u zi kota a ku maha lezo, a wo kari i ku hoxela a bhola yinwani!”

³ A vanana mingangweni ya mupswali munwe a kutala ka zikhati va na ni tiyimpi tabye. Va nga ha lwisana ni kutizwa ko nonoha hi kota ya kusuka kutani kufa ka mupswali ka xitshuketi. Ka vanhu vaswa vo tala a ku ngavi kona ka mupswali munwe ku ti komba na ku va khumba nguvu hi ndlela yo biha.

4. Xana hi zi tivisa kuyini lezaku Jehova wa khatalela a mingango ya mupswali munwe?

⁴ A mingango ya mupswali munwe yi wa hi kona zikhatini za kutsaliwa ka Biblia. A Mitsalo hi kuphindaphinda yi kumbuka “loyi a nga hiko na dadani” ni “noni.” (Eksodusi 22:22; Deuteronome 24:19-21; Joba 31:16-22) Jehova Nungungulu i wa nga ti vali mahlo xungetano hi zikarato zabye. A mutsali wa Tisimu i vitanile Nungungulu lezaku i ‘dadani wa lava va nga hiko na dadani, tlhelo muyimeli wa tinoni.’ (Tisimu 68:5, NM) Hakunene, Jehova wa ha hi ni kukhatala loko hi mingango ya mupswali munwe inyamutlha! Hi lisine, a Mhaka yakwe yi nyika matshinya ya milayo lawa ma zi kotako ku yi vuna a ku humelela.

TIVA KU MAHA MITIRO YA NGANGO YA SIKU NI SIKU

5. Hi xihi a xikarato lexi a vapswali lava va hanyako voce va faneleko ku yimisana naxo kusanguleni?

⁵ Ehleketa hi mhaka ya ku hlayisa ngango. “Ku na ni zikhati zo tala laha u xuvako kuva ni wanuna laha kusuhani, a ku khwatsi hi loku a mova wa wena wu sangula ku vanga guwa kanilezi na u nga ku tivi lomu gi tako hi kona,” ku wula wasati wo kari a tlhatlhileko wukati. A vavanuna lava va ha hiko ku tlhatlha wukati kutani ku felwa hi munghana wabye wa wukati hi kufanana va nga ha karateka hi kota ya mitiro yo tala nguvu leyi va faneleko ku yi maha makunu. A ka vana, a vilinganya ya laha mutini yi engetela a kutizwa ka kungatshamiseki ni ka ku nga hi na wuvikeli.

6, 7. (a) Hi xihi a xikombiso xi nene xi nyikilweko hi “wasati nene” wa Mavingu? (b) Xana a kuva ni zigingi ka wutihlamuleli ga ngango ku vunisa kuyini lomu mingangweni ya mupswali munwe?

⁶ Xini xi zi kotako ku vuna? Wona a xikombiso xi nyikilweko hi “wasati nene” a tlhamuselweko ka Mavingu 31:10-31. A ntsengo wa lezi a zi tatisako wa hlamalisa — ku xava, ku xavisa, ku runga, ku bhika, ku xava simu, ku rima, ni ku fambisa mabhinzu. Xana ma wa hi wahi a mano yakwe? Yena i wa hi wa zigingi, na a tira kala laha gambyeni a tlhela a vuka na ga ha hi mixo a sangula mitiro yakwe. I wa zi tiva ku xaxameta khwatsi zilo zakwe, a nyika mitiro yo kari ka vanwani a tlhela a tira hi mandla yakwe kasi ku hlayisa vanwani. A zi hlamalisi lezi a nga ti kumela wudzunzo!

⁷ Loku wena u hi mupswali a hanyako yece, khatalela a wutihlamuleli ga wena ga ngango. Xalala hi ntiro lowo, hakuva lezo zi engetela nguvu a litsako la vana va wena. Hambulezo, a ku maha makungo ni ku xaxameta na ka ha hi mahlweni za lisima. A Biblia gi ngalo: “A maalakanyo [‘makungo,’ NM] ya loyi a ti karatako ma pfunisa.” (Mavingu 21:5) A dadani wo kari a hanyako yece i vumelile lezi: “Nzi zama a ku nga alakanyi hi zakuga kala nzizwa ndlala.” Kanilezi a zakuga lezi zi mahelweko makungo zi tala ku nyika wutomi gi nene zi tlhela zi donisa mari a ku hunza lezi zi longiselweko hi kutsutsuma. Kuzilava u nga hava ni xilaveko xa ku gonza ku tira hi mandla ya wena hi tindlela tinwani. Hi ku wutisa vanghana lava va nga ni wutivi, mabhuku ya ku gonzisa, ni vanyiki va wusungukati ga mamahela ya zilo, a vamamani vo kari va hanyako voce va zile va zi kota ku penda, ku khweleketela mipopi, ni ku lulamisa ha voce a zitsongwani za lomu ndlwini.

8. Xana a vana va vapswali va hanyako voce va nga vunisa kuyini laha mutini?

⁸ Xana zi nene a ku kombela lezaku a vanana va vuna mitirweni? A mamani wo kari a hanyako yece i wulile lezi: “U lava ku valeta a ku ngavi kona ka mupswali munwani hi ku hehukisela zilo a vanana.” Lezo zi nga ha zwisiseka kanilezi kuzilava a hi xontlhe xikhati zi to vuna a nwanana. A vanhu vaswa va chavako Nungungulu va le zikhatini za kutsaliwa ka Biblia va wa nyikiwa mitiro yi faneleko. (Genesisi 37:2; Xizimba xa Solomoni 1:6) Hizalezo, hambu loku u ti wonela lezaku u nga binziseli a vana va wena, u ta maha khwatsi hi ku va nyika mitiro yo kota a ku hlazela zibya ni ku basisa lomu ndlwini kabye. Hikuyini mu nga mahiko zinwe a mitiro yo kari? Lezo zi nga tsakisa.

A XIKARATO XA KU LAVA ZA KUTIHANYISA

9. Hikuyini a vamamani lava va hanyako voce va talako ku yimisana ni xiyimo xo nonoha hi tlhelo ga timali?

⁹ A kutala ka vapswali va hanyako voce za va karatela a ku enelisa a zilaveko zabye za timali, niku a vanhu vaswa lava va nga vamamani na va nga hi na wukati za tala a ku va nonohela nguvu.a Matikweni lawa ku nga ni xivuno xa mufumo, zi nga hava chukwana a kuva va xi tirisa, hi wutsongwani ga kona kala va kuma ntiro. A Biblia ga vumela lezaku a maKristu ma tirisa a zivuno lezo loku zi laveka. (Va Le Roma 13:1, 6) A tinoni ni lava va tlhatlhileko wukati va na ni zikarato zo fana ni lezo. A vo tala, lava va kurumetekako a ku tlhela va nghena mitirweni ya le handle anzhako ka malembe ya ku tira laha mutini, a kutala ka zikhati va kuma mitiro yi holelako mali ya lahasi. A vo kari va zama ku chukwatisa wutomi hi ku nghenela milongoloko ya ku gonza mitiro kutani makursu ya xikhati xo koma.

10. Xana a mamani a hanyako yece a nga xi tlhamuselisa kuyini ka vana vakwe a xigelo xa kuva a fanele ku lava ntiro wa kutihanyisa?

¹⁰ U nga hlamali loku a vana va wena va nga tsaki a xikhati lexi u lavako ntiro wa le handle, niku u nga tizwi nanzu. A wutshanwini ga lezo, va tlhamusele a xigelo xa kuva u fanele ku tira, u tlhela u va vuna a ku zwisisa a ku Jehova i lava lezaku wena u va hlayisa. (1 Timote 5:8) Hi kufamba ka xikhati, a kutala ka vanana va tolovela. Hambulezo, zama a ku mbheta nguvu xikhati na vona hi kuya hi laha a longoloko wa wena wo binza wu ku vumelako ha kona. A kukhatala loko ka liranzo ku nga vuna a ku hungula a zikarato zi vangiwako hi kuvumaleka ka timali lezi a ngango wu zi kotako ku ngha wu hi nazo. — Mavingu 15:16, 17.

HIMANI A HLAYISAKO MANI?

11, 12. Mimbhingano muni leyi a vapswali va hanyako voce va faneleko a ku yi hlayisa, niku xana va nga zi mahisa kuyini lezo?

¹¹ Zi tolovelekile lezaku a vapswali va hanyako voce va bohana nguvu ni vana vabye, kanilezi ku fanele ku tlharihelwa lezaku a mimbhingano yi yimisilweko hi Nungungulu xikari ka vapswali ni vana yi nga tluliwi. Hi xikombiso, a zikarato za hombe za zi kota ku humelela loku a mamani loyi a hanyako yece a rinzela lezaku a n’wana wakwe wa mufana a rwala wutihlamuleli ga hloko ya ngango kutani ku wona a nhanyana wakwe kota munhu loyi a faneleko ku mu bhulela a xihundla xakwe, a binzisela a nhanyana loye hi zikarato za xihundla. A ku maha lezo a zi faneli, zi vanga kukarateka, niku zi nga djudja kupima ka n’wana.

¹² Tiyisa a vana va wena lezaku wena, kota mupswali, hi wena u to va hlayisa — na ku nga hi vona. (Ringanisa 2 Va Le Korinte 12:14.) A zinwani zikhati, u nga ha lava a wusungukati go kari kutani xivuno. Gi lave ka madota ya bandla kutani ka vavasati vo buva va nga maKristu, na ku nga hi ka vana va wena va va tsongwani. — Titusi 2:3.

SIMAMA KU LAYA

13. Hi xihi a xikarato xungetano hi kulaya lexi a mamani loyi a hanyako yece a nga ha yimisanako naxo?

¹³ A wanuna a ngava ni xikarato xi tsongwani xa ku nga ingisiwi loku a nyika kulaya, kanilezi a wasati a ngava ni zikarato mhakeni leyi. A mamani wo kari a hanyako yece i ngalo: “A vana va mina va majaha va na ni mimiri ni magezu ya wununa. A zikhati zinwani za hehuka a ku nga xi tivi xa ku maha kutani ku tshuka u tizwa na u nga vuni nchumu ka vona.” Ahandle ka lezo, kuzilava u nga ngha wa ha bayisekile hi kota ya kufa ka munghana wa wukati a ranzekako, kutani ku tizwa nanzu kutani zanga hi kota ya kuhohloka ka wukati. Loku hi wumbiri ga nwina mu hi ni fanelo ya ku hlayisa vana hi kuya hi nayo, u nga ha chava lezaku a n’wana wa nwina i ranza ku tshama ni munghana wa wena wa wukati wa kale. A ziyimo lezo za zi kota ku nonohisa a ku nyika kulaya ku ringaniselweko.

14. Xana a vapswali va hanyako voce va hlayisisa kuyini a mawonela yo ringanisela xungetano hi kulaya?

¹⁴ A Biblia gi ngalo “a nwanana loyi a tsikwako a ti fuma, a wisa tingana nyine wakwe.” (Mavingu 29:15) U na ni xivuno xa Jehova Nungungulu kuyimiseni ni kutiyiseni ka milayo ya ngango, hikwalaho u nga hluliwi hi nanzu, kutsuva, kutani kuchava. (Mavingu 1:8) U nga tshuki u tshova a matshinya ya milayo ya Biblia. (Mavingu 13:24) Zama kuva wo ringanisela, a nga cicaciciko, ni wo tiya. Hi kufamba ka xikhati, a kutala ka vanana va ta ku zwisisa. Hambulezo, u fanele ku khatalela a kutizwa ka vana va wena. A dadani wo kari a hanyako yece i ngalo: “A kulaya ka mina ku wa fanele ku ringaniselwa ni kuzwela hi kota ya kubayisa ka ku felwa hi mamani wabye. Nzi bhula navo ka xikhati xihi ni xihi xi kumekako. Hi na ni zikhati za ku bhula hi zilo za xihundla ni za kutizwa ko eta loku hi kari hi longisela a zakuga za kulalela. Hi kwalaho ka zikhati lezo laha hakunene va nzi byelako a zihundla zabye.”

15. Xana a mupswali loyi a tlhatlhileko wukati i fanele ku potsa yini a xikhati lexi a wulawulako hi munghana wakwe wa wukati wa kale?

¹⁵ Loku u tlhatlhile wukati, a wu kumi nchumu hi ku tshamela ku chepeta a munghana wa wena wa wukati wa kale. A kuphikizana ka vapswali ka bayisa ka vana niku hi kugumesa ku ta hungula a xichawo xa vana ha nwina vambiri. Hikwalaho, potsa ku wulawula magezu yo tlhava yo kota: “Wena u fana ni raru wa wena!” Hambu loku a munghana wa wena wa wukati wa kale a ku vangele kubayisa ko kota kwihi, yena wa ha hi mupswali wa n’wana wa wena, loyi a nga ni xilaveko xa liranzo, kukhatala, ni kulaya ka vapswali hi wumbiri gabye.b

16. Malulamiselo muni ya moya lawa ma faneleko ku mahiwa hi kukhanzakanya kota xipanze xa kulaya mutini wa mupswali a hanyako yece?

¹⁶ Kota lezi ku wulawulilweko hi zona ka zipimo zi hunzileko, a kulaya ku patsa kutoloveta ni kugonzisa, na ku nga hi ku tsayisa ntsena. A zikarato zo tala za zi kota ku potsiwa hi kuva ni longoloko wu nene wa gonziselelo ya moya. (Va Le Filipi 3:16) A kuva kona hi kukhanzakanya mitlhanganwini ya wuKristu za lisima. (Maheberu 10:24, 25) Zi fana ni kuva ni xigonzo xa Biblia xa ngango viki ni viki. Lisine lezaku a zi hehuki a ku fambisa a xigonzo lexo hi kukhanzakanya. A mamani wo kari a tirako hi kutikarata i ngalo: “Anzhako ka ku tira a siku gontlhe, hakunene lexi u xi lavako ku humula. Kanilezi nza ti longisela maalakanyweni lezaku nzi gonza ni nhanyana wa mina, na nzi tiva lezaku i nchumu wu faneleko ku mahiwa. Hi lisine, a nhanyana wa mina wa xi ranza a xigonzo xa hina xa ngango!”

17. Hi nga gonza yini hi mawundlelwa ma nene ya Timote, a mupangalati wa Paule?

¹⁷ Zi te dlunya lezaku Timote, a mupangalati wa mupostoli Paule, i lo gonzisiwa a matshinya ya milayo ya Biblia hi mamani wakwe ni kokwani wakwe wa xisati — kanilezi zi woneka ku khwatsi a nga gonzisiwangi hi dadani wakwe. Hambulezo, Timote i mahile muKristu wo hlawuleka! (Mitiro 16:1, 2; 2 Timote 1:5; 3:14, 15) Hi kufanana, wenawo wa zi kota ku rinzela mihanzu ya yi nene loku u ti karatela a ku wundla vana va wena “hi kululeka ni kulaya ka Hosi” Jehova. — Va Le Efesusi 6:4.

HLULA A YIMPI YA XIWUNZA

18, 19. (a) Xana a xiwunza xi ti kombisa kuyini ka mupswali a hanyako yece? (b) Wusungukati muni legi gi nyikwako kasi ku ti khoma kunaveleni ka nyama?

¹⁸ A mupswali wo kari a hanyako yece i lo phofula aku: “A xikhati lexi nzi wuyako kaya nzi ta wona lezaku nzi nzoce, nguvunguvu anzhako ka kuetlela ka vanana, hi lisine nzi hluliwa hi xiwunza.” Hakunene, a xiwunza xi tala kuva xikarato xa hombe ka zontlhe xa vapswali va hanyako voce. Za ntumbuluko a ku vilela a kupangalatwa ko kufumela ni wunghana go eta ga wukati. Kanilezi, xana a munhu i fanele ku tlhatlha a xikarato lexo halahala? A masikwini ya mupostoli Paule, a vanhu vaswa vo kari va nga hi tinoni va vumelile lezaku “a kunavela kabye [‘ka masango,’ NM] ku va hluwukisa ka Kristu.” (1 Timote 5:11, 12) A ku vumela lezaku a kunavela ka nyama ku khubhunyeta a zilaveko za moya zi wa tava mhango. — 1 Timote 5:6.

¹⁹ A wanuna wo kari a nga muKristu i te ngalo: “A manyawunyawu ya masango ma na ni ntamu wa hombe, kanilezi wa zi kota a ku ti khoma. A xikhati lexi u chikelelwako hi maalakanyo lawo, u nga tshami ka wona. Ti tlhatlhe ka wona. A ku alakanyela a n’wana wa wena za vuna.” A Mhaka ya Nungungulu yi nyika wusungukati legi: ‘Dayani a ziro za nwina xungetano hi kumbilukela ka masango.’ (Va Le Kolosi 3:5) Loku u kari u zama ku daya a kunavela ka wena ka zakuga, xana u nga gonza a marevista ma kombisako zithombe za zakuga zo nanziha, kutani u nga tolovelana ni vanhu va tshamako hi ku wulawula hi zakuga? Ne ni kutsongwani! Zalezo zi fana ni ka kunavela ka nyama.

20. (a) I mhango muni leyi yi xiyelelako lava va gangisanako ni vangakholwiko? (b) Xana a vanhu va nga magwenza va lwisile kuyini ni xiwunza ka zana ga malembe go sangula niku va lwisanisa kuyini naxo inyamutlha?

²⁰ A maKristu yo kari ma gangisene ni vangakholwiko. (1 Va Le Korinte 7:39) Xana lezo zi tlhatlhile a xikarato xabye? Ahihi. A wasati wo kari a nga muKristu loyi a tlhatlhileko wukati i lo tlharihisa: “Ku na ni xilo xi bayisako nguvu a ku hunza kuva gwenza. Ku chada ni munhu loyi mu nga yelaniko!” A tinoni ti nga hi maKristu ka zana ga malembe go sangula handle ko kanakana ti wa karatiwa hi xiwunza, kanilezi leti ti nga tlharihile ti wa tshama na ti khomekile hi ku ‘rurela vapfhumba, ku hlaza mikonzo ya vobasa, ni ku vunetela zisiwana.’ (1 Timote 5:10) A maKristu yo tsumbeka inyamutlha lawa ma rinzelako malembe yo tala lezaku ma kuma a munghana wa wukati a chavako Nungungulu wonawu ma tshama na ma khomekile. A noni yo kari yi nga muKristu na yi hi ni 68 wa malembe yi lo sangula ku vuxela a tinoni tinwani a xikhati xontlhe yi nga kari yizwa xiwunza. Yona yi te ngalo: “Nzi wona lezaku hi ku maha maenzo lawa, na nzi maha mitiro ya mina ya laha mutini ni ku hlayisa a wumoya ga mina, a nzi na xikhati xa kuzwa xiwunza.” A ku gonzisa vanwani xungetano hi Mufumo wa Nungungulu i ntiro wu nene wu vunako nguvu. — Mateu 28:19, 20.

21. Xana a mukhongelo ni ku ti tlhanganyisa ni vanhu va nene zi nga vunisa kuyini munhu lezaku a hlula xiwunza?

²¹ Hakunene, a ku na ndlela ya xihlamaliso ya ku chuma xiwunza. Kanilezi xa zi kota a ku timiselwa hi ntamu wu tako hi ka Jehova. A ntamu lowo wuta loku a muKristu ‘a nonohisa kukhongoteleni ni mikhongelweni a wusiku ni mumu.’ (1 Timote 5:5, NM) A kukhongotela ku mahiwa hi mikombelo ya mbilu yontlhe, ina, ku kombela xivuno hi kuphindaphinda, kuzilava hi kurila ka hombe ni mihloti. (Ringanisa Maheberu 5:7.) A ku chulula a mbilu ya wena ka Jehova “wusiku ni mumu” hakunene zi nga vuna. Ahandle ka lezo, a ku ti tlhanganyisa ni vanhu va va nene ka zi kota kuva xivuno xa hombe xa ku mbheta xiwunza. Loku a munhu a ti tlhanganyisa ni vanhu va nene wa zi kota ku kuma “a gezu gi nene” ga kutiyiswa gi tlhamuselwako ka Mavingu 12:25.

22. Timhaka muni leti ti to vuna loku a xiwunza xi zwala hi zikhati ni zikhati?

²² Loku a xiwunza xi zwala hi zikhati ni zikhati — kota lezi hakunene xi to zwala — alakanya lezaku a ku na munhu a nga hava zikarato wutomini. Hi lisine, “a vamakabye va nwina vontlhe” va xaniseka hi ndlela yo kari kutani yinwani. (1 Pedro 5:9) Potsa a ku kumbukela za kale. (Mutshawuteli 7:10) Alakanyela a zilo zi nene lezi u zi buzako makunu. A hehla ka zontlhe, ti yimisele ku hlayisa a kutsumbeka ka wena u tlhela u maha a mbilu ya Jehova yi tsaka. — Mavingu 27:11.

NDLELA LEYI A VANWANI VA NGA VUNAKO HA YONA

23. Hi gihi a wutihlamuleli legi a maKristu-kulobye ma nga nago ka vapswali lava va hanyako voce lomu bandleni?

²³ A xiseketelo ni xivuno za maKristu-kulobye za lisima nguvu. A bhuku ga Jakobe 1:27 (NM) gi ngalo: ‘A kukhozela ku basileko, loku ku nga hiko na kusoleka mahlweni ka Nungungulu wa hina a Dadani, hi loku: A kuya kamba lava va nga hiko na dadani ni tinoni kuxanisekeni kabye.’ Ina, a maKristu ma boheka ku vunetela a mingango ya mupswali munwe. Hi tihi tindlela ta chukwana ta ku maha lezo?

24. Xana a mingango ya mupswali munwe leyi yi nga ni xilaveko yi nga vunisiwa kuyini?

²⁴ A xivuno xa zilo zi wonekako xi nga nyikiwa. A Biblia gi ngalo: “Kani hi wihi a nga ni zilo za tiko legi, a wona makabye na a vumala, a nga mu hawukeli, a liranzo la Nungungulu li nga tshamisa kuyini ka yena?” (1 Johani 3:17) A gezu ga kusangula ga xiGreki gi hunzuluselweko ku “wona” gi wula ku cuwuka ha womu, ku nga hi ku zi maha na u nga khatali. Lezi zi komba ku a muKristu wa mu nene i fanele ku zi tiva khwatsi a zilaveko za ngango wo kari ni ziyimo lezi wu hunzako hi ka zona. Kuzilava va na ni xilaveko xa mali. A vo kari va nga ngha va hi ni xilaveko xa ku vuniwa a ku lungisa za laha mutini. Kutani va nga ha tsakela ntsena a ku rambiwa lezaku va taga zakuga kutani ku tava kona ka mubuzwana.

25. Xana a maKristu-kulobye ma nga kombisisa kuyini a kuzwela wusiwana ka vapswali va hanyako voce?

²⁵ Ahandle ka lezo, a bhuku ga 1 Pedro 3:8 gi ngalo: “Ngha nwina nwentlhe mu hi ni mbilu yinwe, mu zwelana, mu ranzana ni vamakabye, mu hi ni wuxinji.” A mupswali wo kari a hanyako yece na a hi ni ntlhanu wa vana ni munwe i te ngalo: “Za nzi nonohela niku a zikhati zo kari nzi tizwa na nzi binziwa nguvu. Hambulezo, ka xikhati xo kari a munwe wa vamakabye va xinuna kutani va xisati i ta nzi byela lezi: ‘Joan, wa maha a ntiro wa wu nene. Wu ta bhinzula za zi nene.’ A ku tiva ntsena lezaku a vanwani va ku alakanyela ni lezaku va ku khatalela za vuna nguvu.” A vavasati va nga maKristu lava va kulileko va nga hava ni wuzikoti go hlawuleka kuvuneni ka vavasati la’vaswa va nga vapswali va hanyako voce, hi ku va ingisela hi kukhatala a xikhati lexi va yimisanako ni zikarato lezi kuzilava zi nga va karatelako a ku wulawula hi zona ni wanuna.

26. Xana a vavanuna va buvileko va nga maKristu va nga vunisa kuyini a vana lava va nga hiko na dadani?

²⁶ A vavanuna va nga maKristu va zi kota ku vuna hi tindlela tinwani. A wanuna wa kululama Joba i te ngalo: “Nzi lo tlhatlhisa . . . lava va felweko hi vadadani, ni lava va nga hi hava vavuni.” (Joba 29:12) Hi kufanana, vavanuna vo kari va nga maKristu inyamutlha va khatalela hi mbilu yontlhe a vana lava va felweko hi vadadani va tlhela va kombisa “liranzo li humako mbilwini yi hlazekileko,” na va nga rinzeli ku bhinzula hi zona. (1 Timote 1:5) Na va nga honisi a mingango yabye, a zikhati zo kari va nga ha maha malulamiselo ya ku tira ni vanana lavo wutirelini ga wuKristu niku va nga ha va ramba lezaku va hlengela navo ka xigonzo xa ngango kutani ka kutihungata. A wunene lego ga zi kota a ku tlhatlhisa nwanana loyi a nga hiko na dadani mahanyeleni yo biha.

27. Xana a vapswali va hanyako voce va nga tiyiseka hi kuseketela ka mani?

²⁷ Hi lisine, a vapswali va hanyako voce hi vona hi magumo va to ‘rwala a nzhwalo wabye’ wa wutihlamuleli. (Va Le Galatia 6:5) Hambulezo, vona va zi kota ku kuma liranzo la vamakabye va xinuna ni va xisati va nga maKristu ni leli la Jehova Nungungulu wutsumbu. A Biblia gi wula lezi hi yena: ‘Wa hlayisa a vanana va nga hiko na dadani ni tinoni.’ (Tisimu 146:9, NM) Na yihi ni kuseketela Kakwe ka liranzo, a mingango ya mupswali munwe ya zi kota ku humelela!