Wutireli ga xikhati xontlhe — Lomu gi nga nzi yisa kona

HI 7 ka Setembro wa 1950, nzi lova xiro xa ngango wa Beteli wa Brooklyn. Ka xikhati lexo, a ngango wa Beteli wu wa wumbiwa hi 355 wa vamakabye va xinuna ni va xisati va ngata hi ka matiko yo tsalangana va titanga to sukela ka 19 kala 80 wa malembe. A kutala kabye va wa hi maKristu ma totilweko.

LEZI NZI NGA SANGULISA ZONA A KU TIRELA JEHOVA

Nzi lo gonza ku tirela a Nungungulu wa hina wo tsaka ni mamani wa mina. I sangulile ku tirela Jehova na nza ha hi mufanyana. Hi 1 ka Julho wa 1939, nzi lo bapatizwa na nzi hi ni khume ga malembe ka mutlhangano wa xipanze le Columbus, Nebraska, Estados Unidos. A xipimo xa zana ga hina hi lo tsombana ka wutshamu go lugariwa lezaku hi ingisela a kanelo yo gravariwa yi ngaku “Fascismo ou Liberdade,” yi vekilweko hi Joseph Rutherford. Na kanelo yi hi laha xikari, ku lo tsombana xidlemo xa tihanyi lehandle ka salawana leyi hi nga tlhangene ka yona. Va lo nghena lomu hi nga hi kona hi kanu, va nyimisa a ntlhangano wa hina va tlhela va hi hlongola lomu doropeni. Hi lo ya tlhangana lomu masinwini ya makabye wo kari kusuhani ni laha doropeni zonake hi ingisela a xipanze le’xi nga sele. Kota lezi u zi zwako ka matimu lawa, a nzi gi rivali a siku legi nzi nga bapatizwa hi gona!

Mamani i ti karatile nguvu lezaku a nzi wundla lisineni. Hambu lezi Papai a nga hi munhu wa mu nene ni wo khatala, i wa nga cheli kota hi za wukhongeli kutani hi zilaveko za mina za moya. Mamani ni Timboni tinwani ta Bandla ga Omaha, va lo nzi tiyisa nguvu hlana.

LEZI NZI NGA MAHISA ZONA XIBOHO HI WUTOMI GA MINA

Laha nzi nga hi kusuhani ni ku mbheta xikola sekundaria, nzi lo kurumeteka ku maha xiboho xungetano hi lezi nzi nga lava ku maha hi wutomi ga mina. Khati ni khati nzi nga kuma maferiya xikoleni, nzi wa tira kota phayona go vunetela zinwe ni vanwani va tanga ya mina.

A vamakabye vambiri va majaha va magwenza va nga ha hi ku pasa Xikola xa Gileadi ka ntlawa wa wu 7 — John Chimiklis na Ted Jaracz — va lo nyikwa xiavelo xa kuva vawoneleli va fambafambako xipanzeni xa hina. Nzi lo hlamala laha nzi nga tiva lezaku va wa ha hi kusanguleni ka malembe ya wu 20. Ka xikhati lexo, nzi wa hi ni 18 wa malembe niku nzi wa hi kusuhani ni ku mbheta xikola sekundaria. Nza ha zi alakanya a xikhati lexi Makabye Chimiklis a nga nzi wutisa lezaku nzi wa lava ku maha yini hi wutomi ga mina. Laha nzi nga mu byela, i lo nzi kuca aku: “Hi zona, tekela ku nghena wutirelini ga xikhati xontlhe. A wu zi tivi lezaku gi ta ku yisa kwihi.” A wusungukati lego, zinwe ni xikombiso xa vamakabye lavo, zi lo nzi khumba nguvu. Hikwalaho, anzhako ka ku mbheta xikola, nzi lo sangula ku phayona hi 1948.

LEZI NZI NGA CHIKELISA ZONA BETELI

Hi Julho wa 1950, mina ni vapswali va mina hi loya ka gotsovanyano wa matiko manyingi Estádio xa Ianque doropeni ga Nova York. Ka gotsovanyano lowo, nzi lova kona ka mutlhangano wa lava va tsakelako ku ya tira Beteli. Nzi lo tsala papilo, nzi wula lezaku nzi wa ta tsaka hi ku tira seyo.

Hambu lezi Papai a nga kala ku nzi beletela ku tira kota phayona na nzi hanya laha kaya, i wa lava lezaku nzi humesa mali yo nyawula kasi ku hakhela a kwarutu ya mina ni zakuga. Hikwalaho, ka siku go kari kusanguleni ka Agosto, na nzi kari nzi famba nzi lavetela ntiro, nzi lo sangula hi ku cuwuka ka xibhokisana xa hina xo amukela mapapilo. Nzi lo kuma papilo gi nga rumelelwa mina na gita hi Brooklyn. Gi wa sayinilwe hi Nathan H. Knorr, na a tsalile lezi: “A xikombelo xa wena xa ku lava ku tira Beteli hi xi kumile. Nza tsumba lezaku u lava ku simama laha Beteli kala a Hosi yi ku teka. Hikwalaho, nzi lava lezaku u chikela laha Beteli, a 124 Columbia Heights, Brooklyn, Nova York, hi 7 ka Setembro wa 1950.”

A xikhati lexi Papai a nga wuya hi ntirweni ka siku lego, nzi lo mu byela lezaku nzi kumile ntiro. I te ngalo ka mina: “Hi zona, u ta tira kwihi?” Nzi lo hlamula nziku: “Beteli a Brooklyn, na nzi hola a 10 wa madolari hi hweti.” Lezo zi lo mu swiranyana, kanilezi i te ngalo loku ku hi zalezo u zi hlawulileko ku maha, u fanele ku ti karata kasi a manziko u nga ti layi hi zona. Xikhatanyana nzhako ka lezo, ka gotsovanyano wu nga mahiwa ka Estádio xa Ianque hi 1953, i lo bapatizwa!

A xo tsakisa kambe hi lezaku Alfred Nussrallah nzi nga tira naye ka wuphayona, yenawu i lo rambiwa kuya tira Beteli ka xikhati xalexo niku hi lo famba zinwe. Anzhako ka xikhati i lo chada, niku yena zinwe ni sati wakwe Joan, va loya Gileadi, va tira kota varumiwa le Líbano, va gumesa va tlhela Estados Unidos va ya tira kota vawoneleli va fambafambako.

ZIAVELO LE BETELI

A xiavelo xa mina xo sangula le Beteli xive xa ku tira laha ku mahiwako mabhuku. A bhuku go sangula nzi ga runga kuve Que Tem Feito a Religião Pela Humanidade? (Zini lezi a wukhongeli gi mahelako vanhu?) Anzhako ka xipimo xa 8 wa tihweti na nzi tira laha ka kurunga mabhuku, nzi lo nyikwa xiavelo xa kuya tira ka Xipanze xa Ntiro na nzi rangelwa hi Makabye Thomas J. Sullivan. Zi wa tsakisa nguvu a ku tira naye ni ku vuneka hi wutlhari gakwe zilweni za moya ni kuzwisisa loku a ku kumileko hi kufamba ka malembe na a hi lomu hlengeletanweni.

Anzhako ka malembe manharu na nzi tira ka Xipanze xa Ntiro, Max Larson, a muwoneleli wa xipanze xo gandla mabhuku, i lo nzi byela lezaku Makabye Knorr i lava ku wonana na mina. Nzi lo karateka na nzi alakanya ku xi kona nzi nga onha. Nzi te hefu a xikhati lexi Makabye Knorr a nga wula lezaku i wa lava ku tiva ku ngalo nzi wa hi ni makungo ya ku suka Beteli ka malembana lawa ma ha tako ke. I wa lava munhu wa ku tira ka hofisa yakwe hi xikhatanyana niku i wa lava ku wona lezaku nzi wa ta zi kota ku tira xiavelweni lexo. Nzi lo mu byela lezaku a nzi na makungo ya ku huma Beteli. Hikwalaho, nzi lova ni thomo ga ku tira ka hofisa yakwe ka 20 wa malembe ma nga lanzela.

Nzi tala ku wula lezaku nzi wa nga ta tshuka nzi zi kotile ku hakhela a gonziselelo nzi yi kumileko hi ku tira ni vamakabye Sullivan na Knorr, zinwe ni vanwani le Beteli vo kota Milton Henschel, Klaus Jensen, Max Larson, Hugo Riemer, na Grant Suiter.a

A vamakabye lava nzi nga tira navo va wa zi kota khwatsi a ku xaxameta ntiro lowu va nga wu mahela hlengeletano. Makabye Knorr i wa hi mutiri wa zigingi loyi a nga karatekela nguvu ku wona ntiro wa Mufumo na wu anza kala laha zi kotekako. Lava va nga tira ka hofisa yakwe va zi wonile lezaku i wa hi munhu wo olova ku bhula naye. Hambu ka xikhati lexi hi nga hi ni mawonela yo hambana hi mhaka yo kari, hi wa zi kota ku wula mawonela ya hina hi kutlhatlheka a tlhela a simama ku hi tsumba.

Ka siku go kari, Makabye Knorr i lo bhula na mina xungetano hi kuva nzi khatalela lezi zi nga woniwa kota timhaka titsongwani. Kasi ku kombisa, i lo nzi byela lezaku a xikhati lexi a nga hi muwoneleli wa xipanze xo gandla mabhuku, Makabye Rutherford i wa mu fonela aku: “Makabye Knorr, a xikhati lexi u to wuya hi le ka ku gandla mabhuku kasi ku ya fihlula, nzi wuyele ni zivinyo. Nza zi lava laha mezeni ya mina.” Makabye Knorr i te ngalo a xo ranga lexi a nga xi maha i woya lomu ku tshamako zitiro zonake a ya teka zivinyo a chela phaketini. Ni mumu i wa tekela ku famba nazo hofiseni ya Makabye Rutherford. Wu wa hi nchumu wu tsongwani, kanilezi wu wa hi wa lisima ka Makabye Rutherford. Zonake Makabye Knorr i te ngalo ka mina: “Nzi lava milapi yi vatlilweko khwatsi laha mezeni ya mina. Hikwalaho, nzi mahele ntiro lowo mixo ni mixo.” Hi malembe yo tala, nzi wa ti karatela ku maha ntiro lowo siku ni siku.

A kutala ka zikhati Makabye Knorr i wa wulawula hi xilaveko xa ku demba ndleve a xikhati lexi hi kombelwako ku maha ntiro wo kari. Ka khati go kari, i lo nzi nyika zileletelo zo dlunyateka xungetano hi mamahela ya zokari, kanilezi a nzi dembangi ndleve. Kota mbhanzu wa lezo, i lo khunguvanyeka nguvu. Nzi lo tizwa nanzu, hikwalaho nzi lo tsala papilo go koma nzi wula lezaku nza ti sola nguvu hi lezi nzi zi mahileko niku zi wa tava chukwana a kuva nzi ruriswa ka hofisa yakwe. Anzhako ka mixo leyo, Makabye Knorr i lota laha mezeni ya mina a taku: “Robert, nzi gi kumile papilo ga wena. U mahile xihoxo. Nzi wulawulile na wena hi mhaka leyi, niku nza tsumba lezaku u ta chela nguvu kota ka xikhati xi tako. Makunu a hi tlhele ntirweni.” Nzi lo mu bonga nguvu hi kota ya kuzwisisa kakwe ka ku nene.

NZI LO NAVELA KU CHADA

Anzhako ka ku tira 8 wa malembe Beteli, nzi wa nga ha hi na makungo manwani ahandle ka ku simama nzi tira Beteli. Hambulezo, zi lo cica. Laha hi ngava ni gotsovanyano wa matiko manyingi le Estádio xa Ianque ni le Livaleni la Pólo hi 1958, nzi lo wona Lorraine Brookes, nzi nga mu tiva hi 1955, a xikhati lexi a nga phayona le Montreal, Canadá. Nzi lo khumbiwa nguvu hi mawonela yakwe xungetano hi ntiro wa xikhati xontlhe ni kutiyimisela kakwe ka kuya ni kwihi laha a hlengeletano ya Jehova yi mu rumelako kona. A mixuvo ya Lorraine yi wa hi kuya Xikoleni xa Gileadi. Laha a nga hi ni 22 wa malembe, i lo rambiwa kuya xikoleni ka ntlawa wa wu 27, hi 1956. Laha a nga mbheta i lo nyikwa xiavelo xa ku ya tira Brazil kota murumiwa. Mina na Lorraine hi lova ni thomo ga ku tlhela hi wonana hi 1958, zonake a amukela makungo ya mina ya kuva hi chada. Hi lo maha makungo ya ku chada ka lembe gi nga lanzela na hi rinzela ku tira zinwe kota varumiwa.

A xikhati lexi nzi nga bhulela Makabye Knorr a makungo ya mina, i lo nzi byela lezaku i chukwana hi rinzela kala ku hunza malembe manharu hi kona hi to chada zonake hi tira Beteli le Brooklyn. Ka xikhati lexo, kasi a patswa wu tshama Beteli anzhako ka ku chada, a munwe wabye i wa fanele ku ngha a tirile Beteli hi khume ga malembe kutani ku hunza niku loyi munwani i wa fanele ku ngha a tirile malembe manharu hi kutsongwani ka kona. Hikwalaho, Lorraine i lo vumela ku ya tira malembe mambiri Beteli ya Brazil ni lembe ginwe Beteli ya Brooklyn na hi nga se chada.

Lexi hi nga xi tirisa ku bhula hi xona ka malembe mambiri na hi tsumbisene ku wa hi mapapilo ntsena. Zi wa dura nguvu a ku fona, niku ku wa nga hi na e-mail masikwini lawo! Hi lo chada hi 16 ka Setembro wa 1961, niku hive ni thomo ga ku vekelwa kanelo ya muchado hi Makabye Knorr. Kasi ku wula lisine, a malembana lawo hi nga ma mbheta na hi rinzela ma wa ku khwatsi ma tele nguvu. Kanilezi, loku hi cuwuka nzhako ka xikhati lexi na timbilu ta hina ti tele hi kutsaka ni kuxalala ka 50 wa malembe ni ku hunza lawa hi nga nawo na hi chadile, a hi kanakani lezaku a kurinzela kuve ni bhinzu!

MALUNGELO YA NTIRO

Hi 1964, nzi lo nyikwa lungelo ga ku enzela matiko manwani kota muwoneleli wa zona. Xikhatini lexo, a vasati va wa nga nyikwi xiavelo xo pangalata vanuna vabye tipfhumbeni leto. Hi 1977, a mhaka leyo yi lo ciciwa, zonake a vasati va sangula ku enza ni vanuna vabye. Ka lembe lego mina na Lorraine hi lo famba zinwe na Grant na Edith Suiter tipfhumbeni to enzela tihofisa ta maravi ya Alemanya, Áustria, Grekia, Kupero, Turkia, ni Israeli. A kupatsa wontlhe, nzi enzele xipimo xa 70 wa matiko misaveni yontlhe.

Ka linwe la tipfhumba leto la kuya Brazil hi 1980, hi lo hunza hi Belém, ku nga doropa legi Lorraine a nga tira ka gona ntirweni wa wurumiwa. Hi lo nyimanyana hi vuxela vamakabye le Manaus. Ka kanelo yi nga vekiwa lomu estádio, hi lo wona ntlawa wu nga tshamile zinwe lowu wu nga kala wu nga lanzeli a mikhuwo ya vaBrazil ya lezaku a vavasati va losana hi ku pswopswana marama ni vamakabye va xinuna va losana hi ku khomana mandla. Hikuyini?

Va wa hi vamakabye va hina vo ranzeka va tako hi ka wutshamu go hanya vanhu va hlokonho xikari ka khwati ga Amazônia. Kota ndlela yo ti vikela, va wa nga ti tlhanganyisi ni vanhu laha va yileko. Hambulezo, va lo khumba nguvu a timbilu ta hina, niku hi nga ta tshuka hi rivala a litsako leli hi li wonileko tinghoheni tabye! Hakunene a magezu lawa ya Isaya ma wula lisine: “A malanza ya mina ma ta yimbelela hi kutsaka ka timbilu tabye.” — Isa. 65:14.

A NZI TI LAYI NE NI KUTSONGWANI

Mina na Lorraine hi tala ku nyima hi ehleketa hi 60 wa malembe ni ku hunza lawa hi ma mbhetileko ntirweni wa Jehova. Ha tsaka nguvu hi lezi Jehova a hi katekisisileko zona hi ku lanzela a zileletelo lezi a hi nyikileko hi ku tirisa hlengeletano yakwe. Hambu lezi nzi nga ha zi kotiko ku enzela matiko misaveni yontlhe khwatsi hi lezi nzi nga maha kale, nza ha zi kota a ku maha ntiro wa mina siku ni siku kota muvuneteli wa Hubye yi Fumako, hi ku tira ka Kometi ya Vatlhanganyisi ni ka Kometi ya Ntiro. A nzo ku bonga hi lungelo legi nzi nga nago ga ku hlengelanyana kuvuneteleni ka vamakabye va hina misaveni yontlhe hi ndlela leyi. Za ha hi hlamalisa a ku wona a majaha ni vanhanyana vo tala lava va nga ntirweni wa xikhati xontlhe na va kombisa a moya wo fana ni lowu wa Isaya, loyi a ngaku: “Hi mina, ruma mina”! (Isa. 6:8) A xidlemo lexi xi zwata a lisine la magezu la muwoneleli wa xipanze lawa a nga nzi byela kaleloko aku: “Hi zona, tekela ku nghena wutirelini ga xikhati xontlhe. A wu zi tivi lezaku gi ta ku yisa kwihi.”