A Biblia i bhuku gi tako hi ka Nungungulu

1, 2. Hikuyini a Biblia gi nga xinyikiwo xo tsakisa xi tako hi ka Nungungulu?

U TI ZWISA kuyini loku a munghana wo kari a ku nyika xinyikiwo na u nga xi rinzelangi? Wa tsaka nguvu hi lezi a munghana wa wena a ku alakanyileko u tlhela uva ni manyawunyawu ya ku vulula a xinyikiwo lexo. Ahandle ka lezo, u mu bonga nguvu kambe.

² A Biblia xinyikiwo xi tako hi ka Nungungulu. Gi hi nyika mahungu ya ku hi wa nga ta tshuka hi ma kuma ka wutshamu ginwani. Hi xikombiso, gi hi byela lezaku Nungungulu i vangile matilo, ni misava, ni wanuna ni wasati vo sangula. Gi na ni matshinya ya milayo lawa ma hi vunako ku lwisana ni zikarato. Lomu ka Biblia, hi gonza lezi Nungungulu a to tatisisa zona a kungo gakwe ga ku maha lezaku a misava yiva wutshamu ga gi nene ga ku hanya kona. Hakunene, a Biblia xinyikiwo xo tsakisa nguvu!

3. Zini u to zi tiva laha u toya u gonza Biblia?

³ Laha u toya u gonza a Biblia, u ta tiva lezaku Nungungulu i lava ku u maha munghana wakwe. Laha u to gonza zotala hi yena, a wunghana ga nwina gi ta kula.

4. Xini xi ku hlamalisako xungetano hi Biblia?

⁴ A Biblia gi hunzuluselwe hi xipimo xa 2.600 wa tirimi niku ku gandlilwe maBiblia yo tala nguvu. Kwalomo ko hunza a 90 wa tipursento ta vanhu laha misaveni, va na ni Biblia hi lirimi labye. Niku viki ni viki, ku humesiwa xipimo xa miliyoni yinwe ya maBiblia ni ku hunza! Hakunene, a ku na bhuku ginwani gi fanako ni Biblia.

5. A Biblia gi ‘pimisilwe hi Nungungulu’ hi ndlela muni?

⁵ A Biblia gi ‘pimisilwe hi Nungungulu.’ (Gonza 2 Timote 3:16.) Kanilezi, a vokari va nga ha pimisa lezi: ‘A Biblia gi tsalilwe hi vanhu; makunu, gita hi ka Nungungulu hi ndlela muni?’ A Biblia gi hlamula giku: A “vanhu na va susumetilwe hi moya wa ku basa va lo kanela lezi zi nyikilweko vona hi Nungungulu.” (2 Pedro 1:21) Lezo zi fana ni loku a kokwani wo kari a kombela zukulu wakwe lezaku a mu tsalela papilo. Himani a nwinyi wa papilo lego? A papilo lego ga kokwani loye, a hi ga zukulu wakwe. Hi kufanana, a Biblia gita hi ka Nungungulu, na ku nga hi ka vavanuna lava a nga va tirisa kasi ku gi tsala. Nungungulu i lo va kongomisa lezaku va tsala a maalakanyo yakwe. Hakunene, a Biblia i “mhaka ya Nungungulu.” — 1 Va Le Tesalonika 2:13; wona Tlhamuselo wa wu 2.

A BIBLIA GI WULA LISINE

6, 7. Hikuyini hi nga wulako lezaku a Biblia ga zwanana?

⁶ A Biblia gi tsalilwe nzeni ka 1.600 wa malembe. A vatsali va gona va hanyile ka zikhati zo hambana. A vokari va wa gonzile nguvu. Kanilezi, a vanwani va wa nga gonzangi nguvu. Hi xikombiso, a munwe i wa hi dokodela. A vanwani va wa hi varimi, vakukuti, varisi, vaprofeti, valamuli, ni tihosi. Hambu lezi gi tsalilweko hi vanhu vo hambana, zontlhe a zipanze za gona za zwanana. A gi wuli zilo gi gumesa gi zi kaneta lomu ka xipimo xinwani.a

⁷ A zipimo zo sangula za Biblia zi tlhamusela lezi a zikarato za vanhu zi nga sangulisa zona. A zipimo zo gumesa zi hi tlhamusela lezi Nungungulu a to zi lulamisisa zona zikarato lezo hi ku hunzula misava yiva paradise. A Biblia gi eneta matimu ya makume ya mazana ya malembe niku, gi komba lezaku xontlhe xikhati a kungo ga Nungungulu ga tatiseka.

8. Nyika zikombiso zi kombako lezaku a Biblia gi wula lisine loku gi wulawula hi za siensia.

⁸ A Biblia a gi tsalelwangi ku gonzisa zilo za siensia kutani kuva bhuku ga xikola. Kanilezi, loku zi ta timhakeni ta siensia, xontlhe xikhati gi wula lisine. Hi zalezo hi nga wa ta zi rinzela futsi ka bhuku gi tako hi ka Nungungulu. Hi xikombiso, a bhuku ga Levi gi na ni zileletelo za Nungungulu lezi zi nga kari zi vuna vaIsraeli a ku valela mababyi lezaku ma nga hangalaki. A zileletelo lezo, zi tsalilwe kale nguvu a vanhu na va nga se zi tiva lezi a mabakiteriya ni mavirus ma vangisako zona mababyi. A Biblia kambe gi wula lisine loku gi ku a misava yi hayekilwe laha ndengelengeni. (Joba 26:7) Ahandle ka lezo, ka xikhati lexi a vanhu vo tala va nga kholwa lezaku a misava yi no lulama yiku pswi, a Biblia gi wa wula lezaku xirenzelekwani. — Isaya 40:22.

9. A kutsumbeka ka vatsali va Biblia ku hi komba yini?

⁹ Loku a Biblia gi wulawula hi za matimu, xontlhe xikhati gi wula lisine. Kanilezi, a kutala ka mabhuku ya matimu a ma wuli lisine hi kumbhelela hakuva a vatsali va kona a va tsumbekangi. Hi xikombiso, a hi xontlhe xikhati va tsalako a makhati lawa a tiko gabye gi nga hluliwa yimpini. A kuhambana ni lezo, a vatsali va Biblia va wa nga tsiki ku wula lisine hambu ka makhati lawa a vaIsraeli va nga hluliwa. Va tlhelile va tsala ni zihoxo zabye kambe. Hi xikombiso, lomu ka bhuku ga Mitsengo, Mosi i hi byela xihoxo xakwe xa hombe niku Nungungulu i mu kawukile hi kota ya xihoxo lexo. (Mitsengo 20:2-12) A kutsumbeka ka vatsali va Biblia ku komba lezaku gita hi ka Nungungulu. Lezo zi wula lezaku a Biblia ga tsumbeka.

BHUKU GI TELEKO HI WUSUNGUKATI GA GI NENE

10. Hikuyini a wusungukati ga Biblia gi vunako ka hina inyamutlha?

¹⁰ A Biblia gi ‘pimisilwe hi Nungungulu niku ga vuna kugonziseni, ni kukawukeni, ni kululekeni.’ (2 Timote 3:16) Kunene, a wusungukati ga Biblia ga vuna nguvu inyamutlha. Jehova wa zi tiva lezi hi nga wumbiswa zona, hikwalaho wa zi zwisisa lezi hi pimisisako zona ni lezi hi ti zwisako zona. I hi tiva khwatsi a ku hunza hina venyi niku i lava lezaku hiva ni litsako. Jehova wa zi tiva lezi zi nga zi nene ka hina ni lezi zi nga hiko zi nene.

11, 12. a) Wusungukati muni ga gi nene legi Jesu a gi nyikileko ka Mateu xipimo 5 kala 7? b) Zini kambe lezi hi nga gonzako lomu ka Biblia?

¹¹ Lomu ka bhuku ga Mateu xipimo 5 kala 7, hi kuma wusungukati ga gi nene nguvu legi Jesu a gi nyikileko xungetano hi makumela ya litsako, kuhanyisana khwatsi ni vanwani, ndlela ya ku maha mukombelo, ni mawonela ma nene hi titshomba. Hambu lezi Jesu a nyikileko wusungukati lego kwalomo ka 2.000 wa malembe ma hunzileko, a magezu yakwe ma ha hi ni ntamu niku ma ha vuna ni nyamutlha.

¹² Lomu ka Biblia kambe, Jehova i hi gonzisa matshinya ya milayo lawa ma hi vunako kuva ni wutomi ga ngango ga gi nene, kuva vatiri va va nene, ni kuhanya hi kurula ni vanwani. Kani hi hina vamani, kani hi hanya kwihi, kani zikarato muni hi nga nazo, a matshinya ya milayo ya Biblia xontlhe xikhati ma nga hi vuna. — Gonza Isaya 48:17; wona Tlhamuselo wa wu 3.

A ZIPROFETO ZA BIBLIA ZA TSUMBEKA

13. Zini lezi Isaya a nga wula ku zi wa ta humelela a doropa ga Babuloni?

¹³ A ziprofeto zo tala za Biblia makunu zi tatisekile. Hi xikombiso, Isaya i profetile lezaku a doropa ga Babuloni gi wa ta loviswa. (Isaya 13:19) I tlhamusele hi ku kongoma lezi a doropa legi gi nga wa ta hluliswa zona. A doropa lego gi wa vikelwe hi tivati ta hombe ni congo. Kanilezi, Isaya i profetile lezaku a valala va wa ta pswhisa mati ya congo niku a tivati ti wa nga tsikiwa na ti no ha. A valala lavo va wa ta khozisa doropa na ku nga lwiwangi. Isaya i tlhelile a profeta lezaku a wanuna loyi a nga wa ta khozisa Babuloni hi Kurusi. — Gonza Isaya 44:27–45:2; wona Tlhamuselo wa wu 4.

14, 15. Xana a xiprofeto xa Isaya xungetano hi Babuloni xi tatisekisile kuyini?

¹⁴ Loku ku hunzile a 200 wa malembe a xiprofeto lexi na xi tsalilwe, le doropeni ga Babuloni ku lo chikela masochwa, lawa ma nga longile ku gi dumela. Himani a nga hi murangeli wa wona? Ku wa hi hosi ya muPersia yi vitwako ku hi Kurusi, kota lezi a xiprofeto xi nga zi wulile futsi. Makunu, zontlhe zi wa lulamile kasi a magezu lawa manwani ya xiprofeto ma tatiseka.

¹⁵ Ka wusiku lego va nga dumelwa, a vaBabuloni va wo maha mubuzo. Va wa tizwa na va vikelwe hi makhurisi yo anama nguvu ni congo. Le handle ka doropa, Kurusi ni masochwa yakwe va lo kela musele va djikisa mati ya congo kasi mapswha. A mati ma lo bohla laha ka kuza a masochwa ya vaPersia ma zi kota ku tsemakanya congo. Kanilezi, a masochwa ma wa ta nghenisa kuyini lomu doropeni ga Babuloni? Kota lezi a xiprofeto xi nga wulile, a tivati ta doropa ti wa tsikilwe na ti no ha; hikwalaho, a masochwa ma lo khozisa doropa na ma nga lwangi.

16. a) Zini lezi Isaya a nga zi profetile xungetano hi lezi Babuloni a nga wa ta mahiwa? b) Hi zi tivisa kuyini ku lezi Isaya a nga wula zi tatisekile?

¹⁶ Isaya i profetile lezaku le Babuloni ku wa nga ta ha tshuka ku hanya vanhu. I te: “Cima gi nga ta ha vuxiwa kambe, vanhu va nga ta ha aka [kutani, ku hanya] kona zizukulwaneni zontlhe.” (Isaya 13:20) Xana lezo zi mahekile? Laha ku nga hi ni doropa ga Babuloni — ku kumekako ka pfhuka wa xipimo xa 80 wa tikilometro kusukela Bagdad, le Iraque, kuya dzongeni — kova ni marumbi ntsena. Kala nyamutlha a ku na munhu a hanyako lomo. Jehova i swiyele Babuloni “hi swiyelo wa kulobyiswa.” — Isaya 14:22, 23.b

17. Hikuyini hi zi kotako ku tsumba a ziprofeto zontlhe za Nungungulu?

¹⁷ A kuva a ziprofeto zo tala za Biblia zi tatisekile, zi komba lezaku hi nga tsumba lezi a Biblia gi wulako ku zi ta maheka xikhatini xi tako. Hi nga tiyiseka lezaku Jehova i ta tatisa xitsumbiso xakwe xa ku maha misava yiva paradise. (Gonza Mitsengo 23:19.) Hakunene, hi rinzela ‘a wutomi ga pinzukelwa, legi Nungungulu loyi a nga hembiko a nga gi tsumbisa kaleloko.’ — Titusi 1:2.c

A BIBLIA GI NGA CICA WUTOMI GA WENA

18. Zini lezi Paule a zi wulileko xungetano hi “mhaka ya Nungungulu”?

¹⁸ Hi wonile lezaku a ku na bhuku ginwani gi fanako ni Biblia. Ga zwanana, niku loku gi wulawula hi zilo za siensia kutani matimu, xontlhe xikhati gi wula lisine. Gi hi nyika wusungukati ga gi nene kambe niku gi na ni ziprofeto zo tala lezi zi tatisekileko. Kanilezi, a Biblia gi maha zo hunza lezo. Mupostoli Paule i lo tsala lezi: “A mhaka ya Nungungulu ya hanya, yi na ni ntamu.” Ma wula yini a magezu lawa? — Gonza Maheberu 4:12.

19, 20. a) A Biblia gi nga ku vunisa kuyini a ku ti tiva khwatsi? b) U nga kombisa kuyini lezaku wa mu bonga Nungungulu hi lezi a ku nyikileko Biblia?

¹⁹ A Biblia gi nga cica wutomi ga wena. Gi nga ku vuna ku ti tiva khwatsi. Gi nga ku vuna ku zwisisa a maalakanyo ni kutizwa ka wena. Hi xikombiso, za koteka ku hi ti byela lezaku ha mu ranza Nungungulu. Kanilezi, kasi ku komba lezaku ha mu ranza futsi, hi fanele ku maha lezi a Biblia gi zi wulako.

²⁰ Hakunene, a Biblia i bhuku gi tako hi ka Nungungulu. I lava lezaku u gi lera, u gi gonza, u tlhela u gi ranza. Kombisa lezaku wa xi bonga a xinyikiwo lexi, a Biblia, hi ku gi lera hi kukhanzakanya. Loku u maha lezo, u ta tiva a kungo ga Nungungulu xungetano hi vanhu. Ka xipimo xi lanzelako, hi ta gonza zotala xungetano hi kungo lego.