“Ku Tsalilwe Ku Ngalo”

1-3. Magumo wahi ya lisima lawa Jesu a lavako lezaku a vanhu va le Nazareta va ma chikelela, niku xikombiso muni a va nyikako?

MASIKU yo sangula ya wutireli ga Jesu. Kristu i tlhelele Nazareta, a doropa gakwe ga mabeleko. A khungo gakwe ku vuna vanhu lezaku va chikelela magumo lawa ya lisima: Hi yena Messia loyi a sinako a profetilwe hi kale! Xana i va komba yini kasi ku va kholwisa a mhaka leyo?

² Handle ko kanakana a vo tala va wa ta rinzela xihlamaliso. Vona va wa zwile a mibiko ya mitiro yo hlamalisa leyi Jesu a nga maha. Hambulezo, a nga va nyiki ne ni xikombiso xinwe. A wutshanwini ga lezo, iya sinagogeni kota mukhuwo wakwe. Yena i suka a yima kasi ku gonza, zonake a nyikwa a bhuku ga Isaya. I bhuku go leha, kuzilava gi songilweko laha ka tinhonga timbiri, niku Jesu hi wukheta i tshambuluta a phepha lego kusukela ka nhonga yinwe kuya ka yinwani kala a kuma a wutshamu legi a gi lavako. Zonake a gonza hi gezu go tlakuka lezi makunu zi nga Isaya 61:1-3. — Luka 4:16-19.

³ A vaingiseli hakunene va gi tiva a wutshamu lego. Xiprofeto xi wulawulako hi Messia. A mahlo wontlhe lomu sinagogeni ma cuwuka Jesu. Ku ku kape. Zonake Jesu i sangula a ku tlhamusela, kuzilava hi kuetisa: “Inyamutlha lowu mutsalo wu tatisekile tindleveni ta nwina.” A vaingiseli va hlamaliswa hi timhaka takwe ta tipswalo, kanilezi zi woneka ku khwatsi va ha lava ku wona a xihlamaliso xo kari xo rewukisa. A wutshanwini ga lezo, Jesu hi kutiya i tirisa a xikombiso xa Mitsalo lezaku a paluxa a kukala kabye kukholwa. Hi xihatla, a vanhu va Nazareta va zama ku mu daya! — Luka 4:20-30.

4. Jesu i nyikile xikombiso xihi wutirelini gakwe, niku zini hi ta nga zi kambisisa ka xipimo lexi?

⁴ Laha Jesu i nyika xikombiso lexi a xi hlayisileko nzeni ka wutireli gakwe. I khomelele nguvu ka Mhaka ya Nungungulu yi pimisilweko. Hi lisine, a zihlamaliso zakwe zi wa hi ni lisima la hombe kukombiseni ka lezaku a moya wa Nungungulu wu wa hi na yena. Hambulezo, a xi kona xi nga hi ni lisima la hombe ka Jesu a ku hunza Mitsalo yo Basa. A hi kambisiseni a xikombiso lexi yena a xi nyikileko mhakeni leyi. Hi ta kambisisa lezi a Hosi ya hina yi tshahisileko zona, ku yimela, ni ku tlhamusela a Mhaka ya Nungungulu.

A Tshaha Mhaka Ya Nungungulu

5. Xini lexi Jesu a nga ti yimisele ku byela vaingiseli vakwe, niku xana i kombisile kuyini a lisine la magezu yakwe?

⁵ Jesu i wa lava lezaku a vanhu va tiva lomu a mahungu yakwe ma ngata hi kona. Yena i te: “A gonzo ya mina a hi ya mina, kanilezi ya loyi a nzi rumileko.” (Johani 7:16) Ka khati ginwani, i te ngalo: “A nzi mahi nchumu ha nzoce, kanilezi nza kanela kota lezi a nzi gonzisileko Dadani.” (Johani 8:28) Tlhatakumbiri, yena i te ngalo: “A timhaka leti nzi ti wulawulako ka nwina, a nzi ti kaneli hi wutsumbu ganga; kanilezi hi Dadani a tshamileko ka mina a mahako mitiro yakwe.” (Johani 14:10) A yinwe ndlela leyi Jesu a nga tiyisa hi yona a lisine la magezu lawo kuve hi ku tshaha hi kukhanzakanya a Mhaka ya Nungungulu yi tsalilweko.

6, 7. (a) Xana Jesu i tshahile Mitsalo ya xiHeberu kuya chikela kwihi, niku hikuyini lezo zi hlamalisa? (b) Xana a gonzo ya Jesu yi wa hambanisa kuyini ni leyi ya vatsali?

⁶ A kukambisiswa ka wukheta ka magezu ya Jesu ma tsalilweko ku komba lezaku yena i tshahile hi kukongoma kutani a kumbuka hi ndlela yinwani a ku hunza khihlanya ga mabhuku ya xaxameto wa Mitsalo ya xiHeberu. A kusanguleni, lezo zi nga ha zwala na zi nga hlamalisi. U nga ha wutisa lezaku hikuyini, a nzeni ka malembe manharu ni khihlanya ya kugonzisa ni kuxumayela kakwe ka laha kubaseni, a nga kala ku tshaha a mabhuku wontlhe ma pimisilweko lawa ma nga hi kona. Hambulezo, za koteka ku ngha yena hakunene a mahile lezo. Alakanya lezi, ku lo tsaliwa a xipanzanyana ntsena xa magezu ni mitiro ya Jesu. (Johani 21:25) Hi lisine, kuzilava u wa ta zi kota ku gonza hi gezu go tlakuka hi tihora titsongwani ntsena a magezu wontlhe ya Jesu lawa ma tsalilweko. Makunu, ti alakanyele na u wulawula xungetano hi Nungungulu ni Mufumo wakwe hi tihora titsongwani ntsena u tlhela u zama a ku tshaha a mitsalo ya ku hunza a khihlanya ga mabhuku ya Mitsalo ya xiHeberu! Ahandle ka lezo, ka makhati yo tala Jesu i wa nga hi na mitsalo yi tsalilweko mabhukwini yo songiwa. A xikhati lexi a nga kanela a Kanelo wakwe wa ndhuma wa le Xitsungeni, i lo wulawula hi kukongoma kutani ku kumbuka a mitsalo yo tala ya Mitsalo ya xiHeberu — zontlhe lezo hi hloko!

⁷ A mitshaho ya Jesu yi kombile a xichawo xakwe xo eta hi Mhaka ya Nungungulu. A vaingiseli vakwe “va lo hlamala hi kugonzisa kakwe, hakuva i lo va gonzisa hi ntamu, na ku nga hi ku khwatsi hi vatsali.” (Marku 1:22) A xikhati lexi a vatsali va nga gonzisa, va wa tolovela ku kumbuka lezi zi tiviwako kota nayo wa ku wu wula hi nomu, va tshaha a varabi va gonzileko nguvu va zikhati zi hunzileko. Jesu a nga zangi a kumbuka a nayo wa ku wu wula hi nomu kutani a varabi vo kari kota lezi zi faneleko ku khegelwa ka zona. A ku hambana ni lezo, i lo wona a Mhaka ya Nungungulu kota yona yoce yi nga ni ntamu. A makhati yo tala, hi mu kuma na a wula lezi: “Ku tsalilwe ku ngalo.” Hi kuphindaphinda i lo tirisa magezu lawa kutani yo fanana na wona a xikhati lexi a nga gonzisa valanzeli vakwe ni loku a lulamisa maalakanyo ya hava.

8, 9. (a) Xana Jesu i yimelisile kuyini a ntamu wa Mhaka ya Nungungulu a xikhati lexi a nga basisa tempeli? (b) Xana a varangeli va wukhongeli le tempeleni va kombisile kuyini a kuvumaleka ka hombe ka xichawo hi Mhaka ya Nungungulu?

⁸ A xikhati lexi Jesu a nga basisa a tempeli le Jerusalema, i te ngalo: “Ku tsalilwe ku ngalo: A yindlu ya mina yi ta tibyiwa ku ngalo i yindlu ya kukhongela; kanilezi nwina mu yi mahile a bako ga vaphangi.” (Mateu 21:12, 13; Isaya 56:7; Jeremia 7:11) Hi tolo wa kona, i wa mahile zihlamaliso zo tala kwalaho. Hi kota ya kuhlamala ka hombe, a majaha ma lo sangula a ku mu dumisa. Hambulezo, a varangeli va wukhongeli va lo wutisa Jesu hi kuzangara lezaku xana yena i wa zi zwile lezi a vanana va nga zi wula. Yena i lo hlamula aku: “Ina, cima a mu gonzangi a gezu legi gi nge ngalo: Hi milomu ya zihlangana ni tisana u ti longisele kudzunziwa?” (Mateu 21:16; Tisimu 8:2) Jesu i wa lava lezaku a vavanuna lavo va zi tiva ku ngalo a Mhaka ya Nungungulu yi wa vumelela lezi zi nga kari zi maheka.

⁹ A varangeli lavo va wukhongeli hi nzhako va lo tlhangana va vukela Jesu, na va lonza ku tiva lezi: “I ntamu muni u mahako ha wona lezi zilo ke?” (Mateu 21:23) Jesu i kombile ziku dlunya a Xibuka xa ntamu wakwe. Yena a nga nghenisangi maalakanyo maswa, hi ndlela leyo a tsamba tigonzo tiswa. Yena i wa tirisa ntsena lezi a Mhaka ya Dadani wakwe yi pimisilweko yi nga zi wula. Hikwalaho, a vapristi lavo ni vatsali va wa komba a kuvumaleka ka hombe ka xichawo ha Jehova ni Mhaka yakwe. Va wa fanele nguvu ku koniwa hi Jesu kota lezi yena a nga paluxa a kubiha ka mixuvo yabye. — Mateu 21:23-46.

10. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu ka ndlela leyi hi tirisako ha yona a Mhaka ya Nungungulu, niku hi zihi zitiro hi nga nazo lezi Jesu a nga hi hava?

¹⁰ A ku fana na Jesu, a maKristu ya lisine inyamutlha ma khegela ka Mhaka ya Nungungulu wutirelini. A Timboni ta Jehova ti tiviwa misaveni yontlhe hi kunavela ka tona ka mbilu yontlhe a ku hlengela ni vanwani a mahungu ya lomu ka Biblia. A mabhuku ya hina ma tshaha ni ku kumbuka a Biblia hi kuphindaphinda. Niku a wutirelini ga hina, hi maha hi kufanana, hi zama ku komba Mitsalo xikhati xontlhe hi wulawulako ni vanhu. (2 Timote 3:16) A hi kutsakisa ka zona a xikhati lexi a wo kari a hi vumelelako a ku gonza lomu ka Biblia hi tlhela hi wulawula hi lisima ni tlhamuselo wa Mhaka ya Nungungulu! A hi na maalakanyo yo mbhelela yo fana ni ya Jesu, kanilezi hi na ni zitiro zo tala lezi Jesu a nga hi hava. Ahandle ka Biblia go enela legi gi gandliwako hi tirimi to tala ti yako ti anza, hi na ni zitiro zo tala za Biblia lezi zi hi vunako a ku kuma a vesi gihi ni gihi hi gi lavako. A hi ti yimiseleni ku simama hi tshaha a Biblia ni ku kokela vanhu ka gona xikhati xontlhe!

A Yimela Mhaka Ya Nungungulu

11. Hikuyini Jesu a yimeleko a Mhaka ya Nungungulu hi kuphindaphinda?

¹¹ Jesu i wonile lezaku a Mhaka ya Nungungulu yi wa vukelwa hi kuphindaphinda kanilezi lezo hakunene a zi mu hlamalisangi. “A mhaka ya wena zinene,” ku wulile Jesu na a khongela ka Dadani wakwe. (Johani 17:17) Niku Jesu i wa zi tiva khwatsi lezaku Satani, “a hosana ya tiko,” “muhembi, i raru wa mawunwa.” (Johani 8:44; 14:30) Na a ala a ziringo za Satani, Jesu i lo tshaha Mitsalo a makhati manharu. Satani i lo tshaha a vesi ginwe ga Tisimu, a gi soholota ha womu, zonake Jesu i lo hlamula hi ku yimela a Mhaka ya Nungungulu kusoholotweni loko. — Mateu 4:6, 7.

12-14. (a) Xana a varangeli va wukhongeli va kombisile kuyini a kukala xichawo hi Nayo wa Mosi? (b) Xana Jesu i yimelisile kuyini a Mhaka ya Nungungulu?

¹² Jesu zikhati zinyingi i yimele Mitsalo yo Basa hi ka kusoholotwa loko. A vagonzisi va wukhongeli va masiku ya yena va yimele a Mhaka ya Nungungulu hi ndlela yo gombonyeka. Va lo khanyisa nguvu a kuhlayiswa ka zipanzana zitsongwani za Nayo wa Mosi kanilezi va nga cheli kota kutirisweni ka matshinya lawa a milayo yi nga seketelwe ka wona. Hikwalaho va lo kuca a makhozelela ya ku tatisa nayo ntsena, yo khatalela zilo za le handle a kuhunza timhaka ta lisima — to kota nongameto, wuxinji ni kukholeka. (Mateu 23:23) Xana Jesu i wu yimelisile kuyini a Nayo wa Nungungulu?

¹³ Ka Kanelo wakwe wa le Xitsungeni, Jesu hi kuphindaphinda i tirisile magezu “mu zwile lezaku ku wulilwe ku ngalo” kasi a nghenisa a tshinya ga Nayo wa Mosi. A yile mahlweni ni magezu “kanilezi mina nziku ka nwina” zonake a tlhamusela a tshinya ga nayo legi gi nga etile a ku hunza ku hlayisa Nayo ntsena. Xana i wa kaneta Nayo? Ahihi, yena i wa wu yimela. Hi xikombiso, a vanhu va wa wu tiva khwatsi a nayo waku “U nga dayi.” Kanilezi Jesu i va byelile lezaku a ku venga munhu ku wa hi ku tshova a mongo wa nayo lowo. Hi kufanana, a ku hlakulela kunavela a munghana wa wukati wa munwani munhu zi wa tshova a tshinya legi a nayo wa Nungungulu xungetano hi wubhayi wu nga seketelwe ka gona. — Mateu 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

¹⁴ Hi kugumesa, Jesu i te ngalo: “Mu zwile lezaku ku wulilwe ku ngalo: U ta ranza muakelane wa wena, u venga nala wa wena. Kanilezi mina nziku ka nwina: Ranzani valala va nwina, mu kombelela lava va mu xanisako.” (Mateu 5:43, 44) Xana a nayo wa ku “venga nala wa wena” wu wa huma Mhakeni ya Nungungulu? Ahihi, a magezu lawa ma wa hi nchumu wu nga gonzisiwa hi varangeli va wukhongeli na wu sanguliwa hi vona. Va lo soholota a Nayo wo mbhelela hi maalakanyo ya vanhu. Jesu i yimelile a Mhaka ya Nungungulu na a nga chavi nchumu lezaku yi nga soholotwi hi mikhuwo ya vanhu. — Marku 7:9-13.

15. Xana Jesu i yimelisile kuyini a Nayo wa Nungungulu a xikhati lexi wu nga mahiwa ku khwatsi wa karata nguvu, hambu ni ku binza?

¹⁵ A varangeli va wukhongeli va vukele kambe a Nayo wa Nungungulu hi ku wu maha wu ku khwatsi wa karata nguvu, hambu ni ku binza. A xikhati lexi a vapizani va Jesu va nga khaya zipupu zitsongwani za mavele na va tsemakanya simu, a vaFarisi vo kari va lo va lumbeta lezaku va wa kari va tshova Sabado. Jesu i tirisile a xikombiso xa lomu Mitsalweni kasi ku yimela Mhaka ya Nungungulu ka mawonela lawa ma nga hiko na kuringanisela. I lo kumbuka a mhaka yinwe ya Mitsalo leyi yi wulawulako hi zibaba za zikombiso za tempeli lezi zi nga vekilwe handle ka wutshamu go basa — a xikhati lexi Davida ni vavanuna vakwe va nga hi ni ndlala va nga ziga. Jesu i kombile a vaFarisi lavo lezaku va wa lahlile mongo wa tipswalo ni kuzwela wusiwana ka Jehova. — Marku 2:23-27.

16. Zini lezi a varangeli va wukhongeli va nga wa zi mahile kasi ku cica xileletelo xa Mosi xungetano hi kutlhatlha wukati, niku xana Jesu i hlamulisile kuyini?

¹⁶ A varangeli va wukhongeli va mahile kambe lezaku a zilo zitsongwani zi nga vumelelwa hi nayo zi mbheta ntamu wa Nayo wa Nungungulu. Hi xikombiso, a Nayo wu wa vumela lezaku a munhu a tsika sati wakwe hi kota ya “xilo xo nyenyeza” ka wasati, nguvunguvu hi xikarato xa hombe lexi xi nga neha tingana laha ngangweni. (Deuteronome 24:1) Kanilezi, masikwini ya Jesu, a varangeli va wukhongeli va wa tirisa kuvumelela loko kota xigelo xa ku tlhatlha wanuna lezaku a tsika sati wakwe hi kota ya zivangelo za tixaka tontlhe — hambu hi ku hisa zakuga zakwe!a Jesu i lo komba lezaku va wa soholotile a timhaka ta Mosi ti pimisilweko. Zonake i lo tlhelisela a nayo wa kusangula wa Jehova wa wukati, wa kuva ni munghana munwe wa wukati, a tsika wubhayi kota xiseketelo xinwe ntsena xa ku tlhatlha wukati. — Mateu 19:3-12.

17. Xana a maKristu inyamutlha ma nga pimanyisisa kuyini Jesu kuyimeleni ka Mhaka ya Nungungulu?

¹⁷ A valanzeli va Kristu inyamutlha vonawu va tizwa na va kuceka a ku yimela a Mitsalo yo Basa hi ka kuvukelwa. A xikhati lexi a varangeli va wukhongeli va kombako ku khwatsi a milayo ya mahanyela ya Mhaka ya Nungungulu yi hunzelwe, vona va vukela a Biblia. A Biblia ga vukelwa kambe a xikhati lexi a wukhongeli gi gonzisako mawunwa gi tlhela gi ma kombisa kota tigonzo ta Biblia. Hi zi wona na zi hi lungelo a ku yimela a zinene za Mhaka yo mbhelela ya Nungungulu — hi xikombiso, hi ku komba, lezaku Nungungulu a nga mahi xipanze xa Vanharu-munwe. (Deuteronome 4:39) Ka xikhati xa xinwe, hi nga ha yimela a Mhaka ya Nungungulu hi wukheta, na hi hi ni kutikoramisa ni xichawo xo eta. — 1 Pedro 3:15.

A Tlhamusela Mhaka Ya Nungungulu

18, 19. Hi zihi zikombiso za lezaku Jesu i wa hi ni wuzikoti go hlamalisa ga ku tlhamusela a Mhaka ya Nungungulu?

¹⁸ Jesu i wa hanya le tilweni a xikhati lexi a Mitsalo ya xiHeberu yi nga tsaliwa. A hi kutsaka loku a nga hi nako hi kuva ni lungelo ga kuta misaveni a tlhela ava ni xipanze kutlhamuseleni ka Mhaka ya Nungungulu! Hi xikombiso, alakanya a siku legi gi nga rivalekiko anzhako ka kuvuka kakwe hi ka vafileko a xikhati lexi a nga tlhangana ni vapizani vakwe va vambiri ndleleni yi yako Emausi. Mahlweni ka kuva va mu tiva a ku i wa hi mani, va mu byelile lezi va nga bayisekisile zona ni ku karateka hi kufa ka Hosi yabye yo ranzeka. Xana i hlamulisile kuyini? “I lo sangula hi ka Mosi, ni vaprofeti vontlhe, a va tlhamusela hi ka mitsalo yontlhe.” Xana va khumbekisile kuyini? Hi nzhako va lo byelana vaku: “Kasi a timbilu ta hina ti wa nga vuri nzeni ka hina, laha a nga kanela ka hina ndleleni, a hi vululela mitsalo ke?” — Luka 24:15-32.

¹⁹ Hi nzhako, ka siku galegi ga ginwe, Jesu i lo tlhangana ni vapostoli ni vanwani. Wona lezi a nga va mahela: “I lo vulula a kupima kabye, lezaku kasi va fela ku pima mitsalo.” (Luka 24:45) Handle ko kanakana, a ximaho lexo xo tsakisa xi va alakanyisile nguvu a zikhati zo tala lezi Jesu a nga va mahele zilo zo fana — ni loyi a munhu wihi ni wihi a nga mu ingisela. Hi kukhanzakanya i lo tshaha mitsalo leyi yi nga tiviwa khwatsi a tlhela a yi tlhamusela laha ka kuza yi khumba a maalakanyo ya vaingiseli vakwe hi kuetileko — mazwisisela maswa ni ma etileko ya Mhaka ya Nungungulu.

20, 21. Xana Jesu i tlhamuselisile kuyini a magezu lawa Jehova a nga ma wula ka Mosi lomu ka xihlahla xi nga vura?

²⁰ Ka khati go kari, Jesu i wa kari a wulawula ni vaSadusi vo kari. Va wa hi ntlawa wa vaJuda va nga ti hambanyisile lowu wu nga hi ni xipanze ka wupristi ga xiJuda, wu nga kala wu nga kholwi kuvukeni ka vafileko. Jesu i te ngalo ka vona: “Hi ku kumbuka a kuvuka hi ka vafileko, a mu gonzangi lezi zi nga wulawuliwa ka nwina hi Nungungulu ke, aku: Mina nzi Nungungulu wa Abrahama, ni Nungungulu wa Isaka, ni Nungungulu wa Jakobe? Nungungulu a hi Nungungulu wa vafileko, kanilezi ngwa vahanyako.” (Mateu 22:31, 32) Lowu wu wa hi mutsalo va nga wu tiva khwatsi, wu nga tsalilwe hi wanuna loyi a vaSadusi va nga mu dzunza nguvu — Mosi. Hambulezo, xana wa wu wona a ntamu wa tlhamuselo wa Jesu?

²¹ Mosi i vile ni kubhulisana na Jehova lomu ka xihlahla xi nga vura kwalomu ka lembe ga 1514 Mahlweni ka Nguva ya Hina. (Eksodusi 3:2, 6) Ka xikhati lexo, Abrahama i wa sina a file hi 329 wa malembe, Isaka hi 224, na Jakobe hi 197. Hambulezo, Jehova i simamile aku: “Hi mina” Nungungulu wabye. A vaSadusi va wa zi tiva lezaku Jehova a nga fani ni nungungulu wa vafileko wa wuhedeni, a fumako tikweni go kari ga tsheketo hasi ka misava. Ahihi, yena i Nungungulu ‘wa vahanyako’ kota lezi Jesu a zi wulileko. Xana lezo zi wula yini hakunene? A magumo ya Jesu ma wa hi ya ntamu: “Ka yena vontlhe vahanyi.” (Luka 20:38) A malanza ya Jehova ma ranzekako lawa ma fileko ma hlayisekile khwatsi maalakanyweni ma nga gumelwiko ni ma nga mbheliko ya Nungungulu. A khungo ga Jehova ga ku vuxa vanhu lavo gi tiyile nguvu laha ka kuza va zi kota ku wuliwa lezaku va hanya. (Va Le Roma 4:16, 17) Xana loko a hi kutlhamuselwa ko hlamalisa ka Mhaka ya Nungungulu? Hi xona xigelo xa ku a ‘zidlemo zi hlamaliswa’! — Mateu 22:33.

22, 23. (a) Xana hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu kutlhamuseleni ka Mhaka ya Nungungulu? (b) Zini hi to zi kambisisa ka xipimo xi lanzelako?

²² A maKristu inyamutlha ma na ni lungelo ga ku pimanyisa a ndlela leyi Jesu a tlhamuseleko ha yona a Mhaka ya Nungungulu. Hakunene, a hi na maalakanyo yo mbhelela. Hambulezo, zikhati zo tala ha zi kota a ku hlengela ni vanwani a mutsalo lowu va sinako va wu tiva hi tlhela hi va tlhamusela zo kari lezi cima va kalako va nga se zi kambisisa. Hi xikombiso, va nga hava va phindaphindile a ku “A vito ga wena a gi hlawuliwe” ni ku “A wute mufumo wa wena” wutomini gontlhe na va nga zangi va gonza a vito ga Nungungulu kutani ku xini a Mufumo wakwe. (Mateu 6:9, 10) I lungelo go tsakisa hakunene hi nga nago a xikhati lexi a wo kari a hi vumelelako a ku hi mu nyika mitlhamuselo yo dlunyateka ni yo olova ya zinene lezo za Biblia!

²³ A ku tshaha a Mhaka ya Nungungulu, a ku yi yimela, ni ku yi tlhamusela hi zona zi nga tshinya ga ku pimanyisa a ndlela ya Jesu ya ku xumayela zinene. Hi kulanzela, a hi kambisiseni a tindlela to kari to humelela leti Jesu a ti tirisileko lezaku a khumba timbilu ta vaingiseli vakwe hi zinene za Biblia.