5-​11 KA SETEMBRO

Sentinela 01/07/99 paj. 30 par. 6

Lipfhumba li nga chachazelwa nguvhu

Laha a muzindza wa le Xebha a nga tlhangana na Solomoni, i no sangula ku mu ringa ‘hi zviwutiso zvo bindza’. (1 Tih. 10:⁠1) A gezu ga ciHebheru gi tirisilweko laha gi nga wula kambe ku “titekatekani”. Kanilezvi lezvo a zvi wuli lezvaku a muzindza wa le Xebha i wo mu maha zviwutiso Solomoni zva ku fela ku hlakana naye. Leci ci hlamalisako hi ku a gezu galegi ga gin’we ga ciHebheru gi tirisilwe ka Lisimu 49:⁠4, kasi ku tlhamusela a zviwutiso zva lisima xungetano hi ciwonho, kufa ni kutlhatlhiswa. Hi kufanana, a muzindza wa le Xebha i wa kari a bhula hi timhaka to eta leti ti ringileko a kueta ka wutlhari ga Solomoni. A Bhibhiliya gi wula lezvaku i nota ‘mu hlawutela zvontlhe zvi nga hi mbilwini yakwe’. Solomoni yenawu ‘i no hlamula zvontlhe zviwutiso zvakwe; cima ku wa nga hi na nchumu ci nga fihlele ka hosi, leci a nga tsandzeka ku ci tlhamusela ka yena’. ​—⁠ 1 Tih. 10:2b, 3.

Sentinela 01/11/99 paj. 20 par. 6

Loku a kuhana ku hi ka hombe

Na a hlamalisiwa nguvhu hi lezvi a nga zvizwa ni ku zvi wona, hi kutikoramisa a muzindza i no hlamula, aku: ‘Ma katekile malandza ya wena, lawa ma yimako wontlhe masiku mahlweni ka wena ma ingisa wutlhari ga wena!’ (1 Tih. 10:​4-⁠8) A nga wulangi lezvaku a malandza ya Solomoni ma wa katekile hi kuva laha ndlwini ya wuhosi hambu lezvi futsi ma nga hi laha ndlwini ya wuhosi. Kanilezvi i wulile lezvaku ma katekile hakuva contlhe cikhati ma wa ingisela a wutlhari ga Solomoni legi a nga nyikilwe hi Nungungulu. Hi nga wona a cikombiso leci co saseka, leci a muzindza wa le Xebha a vekeleko a vanhu va Jehovha nyamutlha, lava va ti buzako hi wutlhari ga Muvangi ni ga N’wana wakwe, Jesu Kristu!

Sentinela 01/07/99 paj. 30-​31

Lipfhumba li nga chachazelwa nguvhu

A muzindza wa le Xebha i no hlamalisiwa nguvhu hi wutlhari ga Solomoni ni kukula ka mufumo wakwe laha ka ku a “mbhela ntamu hi kuhlamala”. (1 Tih. 10:​4, 5) A vokari ve a magezu lawa ma wula ku a muzindza i no “mbhela moya”. A tlhari yo kari yi wula lezvaku kuzvilava i titivele! Kani lezvo lisine kutani ahihi, a co tiya ku a muzindza i hlamele nguvhu hi lezvi a nga zvi wona ni ku zvizwa. I te a malandza ya Solomoni ma katekile hi lezvi ma ngazwa a wutlhari ga hosi, a tlhela a dzundza Jehovha hi ku veka Solomoni citshan’wini ca wuhosi. Hi kulandzela, i no nyika hosi a zvinyikiwo zvo dhura nguvhu, laha ka ku a ouro yoce, hi kuya hi ntsengo wa nyamutlha, yi wa hi ya 40 000 000 wa madholari. Solomoni yenawu i no mu nyika zvinyikiwo ‘zvontlhe lezvi [a muzindza] a nga wa zvi randza ni lezvi a nga wa zvi kombela’. ​—⁠ 1 Tih. 10:​6-​13.

Kela titshomba ta moya

Sentinela 01/11/08 paj. 22 par. 4-6

U wa zvi tiva?

A Mitsalo yi wula lezvaku Hiramu, a hosi ya le Tire, i rumele 4 wa matoneladha ya ouro ka Solomoni, a muzindza wa le Xebha a mu nyika ntsengo wo fana wa ouro, niku a zvitimela zva Solomoni zvi mu nehele a 15 wa matoneladha ni kuhundza ya ouro hi le Ofira. A matimu ma wula lezvaku ‘a kubindza ka ouro leyi yi nga wata ka Solomoni lembe ni lembe, ku wa hi 666 wa titalenta ta ouro’ kutani 25 wa matoneladha ni kuhundza. (1 Tih. 9:​14, 28; 10:​10, 14) A ku lezvo lisine? Cikhatini ca kale, a matshala ya ouro ya tihosi ma wa kota kwihi hi kukula?

A mutsalo wo kari, lowu a titlhari ti wulako lezvaku wu tsumbekile, wu wula lezvaku Faro Tutmés wa Wunharu, wa Gibhite, (a fumileko ka segundo milênio Mahlweni ka Nguva ya Hina) i nyikele a cipimo ca 13,5 wa matoneladha ya ouro tempeleni ya Amon-Rá le Karnak. Ndzeni ka zana ga malembe ga wu 8 Mahlweni ka Nguva ya Hina, Tiglate-Pilesera wa Wunharu, a hosi ya Asiriya, i no amukela a 4 wa matoneladha ni kuhundza ya ouro kota khupo wa Tire, niku Sargoni wa Wumbiri i nyikele a ntsengo wo fana wa ouro kota cinyikiwo ka vanungungulu va Bhabhuloni. Ku wuliwa lezvaku hosi Filipi wa Wumbiri wa Makedhoniya, (359-​336 Mahlweni ka Nguva ya Hina) lembe ni lembe, i wa humesa 28 wa matoneladha ni kuhundza ya ouro migodhini ya Pangeu, le Trácia.

A cikhati leci a n’wana wa Filipi, Alexandro wa Hombe, (336-​323 Mahlweni ka Nguva ya Hina) a nga khozisa a dhoropa ga Persia ga Xuxani, ku wuliwa lezvaku i tekile a cipimo ca 1180 wa matoneladha ya ouro seyo ni cipimo ca 7000 wa matoneladha ya ouro tikweni gontlhe ga Persia. Hikwalaho, loku hi zvi ringanisa ni mahungu lawa, lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi ntsengo wa ouro leyi Solomoni a nga hi nayo a gi hundzeleti.  

12-​18 KA SETEMBRO

Murindzeli 07.18 paj. 16 par. 7

‘Himani a yimako na Jehovha?’

⁷ Na a ha hi n’wanana, Solomoni i wa hi ni wunghana ga gi nene na Jehovha. Nungungulu i no mu maha a tlhariha nguvhu a tlhela a mu nyika ntiro wa lisima wa ku aka tempeli yo saseka nguvhu le Jerusalema. Kanilezvi Solomoni i luzile wunghana gakwe na Jehovha. (1 Tih. 3:​12; 11:​1, 2) A Nayo wa Nungungulu wu waku a hosi a yi faneli ku ‘teka vasati vo tala, ku nga taku a mbilu yakwe yi hambukiswa’. (Deut. 17:​17) Solomoni a nga ingisani nayo lowo. Hi kugumesa, i nova ni 700 wa vavasati ni 300 wa zvigango! (1 Tih. 11:⁠3) A kutala ka vavasati lavo va wa hi vamatiko niku va wa khozela vanungungulu va mawunwa. Hikwalaho, Solomoni a nga ingisangi nayo wa Nungungulu xungetano hi ku teka vavasati va matiko. ​—⁠ Deut. 7:​3, 4.

Murindzeli 01.19 paj. 15 par. 6

U nga yi vhikelisa kuyini a mbilu ya wena?

⁶ Phela Sathani i lava ku hiva zvitlula-milayo hi tekelela yena ​—⁠ a chepetako milayo ya Jehovha a tlhela a randza ku ti kokela gakwe. Lezvi ka ku a nga zvi koti a ku hi kurumeta ku hi pimisa ku fana na yena hi tlhela hi maha lezvi a mahako, i hi zama hi tindlela tin’wani. Hi cikombiso, i hi veka cikari ka lava va funyileko vhenene yakwe na a rindzela ku hi ta tshama navo hi cikhati co leha. (1 Joh. 5:​19) Hambulezvo, hina ha zvi tiva ku a ku tolovelana ni vakubiha zva “bihisa” lezvi hi pimisisako zvona ni lezvi hi zvi mahako. (1 Kor. 15:​33) Sathani i zvi kotile ku phasa Solomoni hi mano lawo. Solomoni i no teka vavasati vo tala va nga khozela vanungungulu va mawunwa. Hi magumo, a vavasati lavo va no “hambukisa a mbilu yakwe”, a tsika Jehovha hi kutsongwani-kutsongwani. ​—⁠ 1 Tih. 11:⁠3.

Murindzeli 07.18 paj. 17 par. 9

‘Himani a yimako na Jehovha?’

⁹ Kanilezvi Jehovha a nga tshuki a nyenyeleta ciwonho. A Bhibhiliya gi ngalo: ‘Jehovha i no zangarela Solomoni, hakuva a mbilu yakwe yi wa fularele Jehovha.’ Jehovha i zamile ku vhuna Solomoni. I ‘wonekile ka yena zvikhati zvimbiri, a mu leletela ku fularela van’wani vanungungulu; kanilezvi cima a nga hlayisangi kuleletela ka Jehovha’. Kota wuyelo ga kona, Nungungulu a nga ha tsakangi hi yena niku i nyimile ku mu vhunetela. Jehovha a nga vhumelelangi a vana va Solomoni va fuma tiko gontlhe ga Izrayeli, niku va vile ni zvikarato zvo tshisa hi malembe yo tala.​—⁠ 1 Tih. 11:​9-⁠13.

Kela titshomba ta moya

Murindzeli 06.18 paj. 30-31 par. 6-9

Rehobhowamu i no hlomisa masochwa yakwe kasi ma yalwa ni tixaka leti ti nga tsika ku mu ingisa. Kanilezvi, Jehovha i rumele muphrofeti Xemaya a ya va byela lezvi: ‘Mu nga kandzihi mu yalwa ni vanakuloni, a vanana va ka Izrayeli. Tlhelani, mun’we ni mun’wani a ti yela ndlwini yakwe, hakuva a mhaka leyi yita hi ka mina.’ ​—⁠ 1 Tih. 12:​21-⁠24.

Zvi mu olovele Rehobhowamu a ku ingisa Jehovha? A vanhu va wa ta alakanya yini hi hosi yabye ya yiswa? I wa va byelile ku i ta va tsayisa hi “tihume”, kanilezvi i wa nga ta maha nchumu hi kungaingisi kabye ko tshisa! (Ringanisa na 2 Kronekele 13:⁠7.) Kani a vanhu va alakanyile yini hi yena, a mhaka ku a hosi ni masochwa ya yona ‘va ingisile a gezu ga Jehovha, va tlhela va famba kota kuwula kakwe’.

Hi gondza yini ka lezvo? Contlhe cikhati wutlhari a ku ingisa Nungungulu hambu loku a vanhu va hi hleka. Contlhe cikhati Jehovha i ta hi katekisa loku hi ingisa. ​—⁠ Deut. 28:⁠2.

Xana Rehobhowamu i katekisilwe hi kuingisa kakwe? I simamile ku fuma tixaka ta Judha ni ta ka Bhenjamini, niku i bohile ku aka madhoropa maswa ka matshamu lawo. I tlhelile a ‘tiyisa nguvhu’ a madhoropa yo kari. (2 Kro. 11:​5-⁠12) A ca lisima nguvhu, ku hi cikhati co kari i ingisile milayo ya Jehovha. Hi kota ya lezvi a khume ga tixaka ta mufumo wa Izrayeli ti nga sangula ku khozela zvifananiso, a vanhu vo tala va wata Jerusalema kasi ku ta seketela Rehobhowamu ni wukhozeli ga lisine. (2 Kro. 11:​16, 17) Hi kota ya lezvi Rehobhowamu a nga ingisa Jehovha, a mufumo wu no tiyiswa.

19-​25 KA SETEMBRO

Sentinela 15/08/08 paj. 8 par. 4

Tsumbeka hi mbilu yontlhe

⁴ Hi ku landzela, Jerobhowamu i no byela munhu wa Nungungulu wa lisine, aku: ‘A hi fambe lomu ndlwini hi yaga zvakuga; mina ndzi ta ya ku nyika nchachazelo!’ (1 Tih. 13:⁠7) Makunu a muphrofeti loyi i wa ta kuyini? Xana i wa ta vhumela a cirambo ca hosi ca ku yaga le kaya kakwe andzhako ka ku mu byela mahungu ya kulamula ke? (Lis. 119:​113) Kutani i wa ta ala a cirambo leco hambu lezvi a hosi yi nga wonekisa ku khwatsi ya tizwa nandzu? Kunene Jerobhowamu i wa zvi kota ku nyika a zvinyikiwo zva manyunyu a vanghana vakwe. Loku ku hi lezvaku mbilwini yakwe a muphrofeti wa Nungungulu i wa navela titshomba, a cinyikiwo ca hosi na ci vile ciringo ca hombe. Kanilezvi Jehovha i wa layile a muphrofeti, aku: ‘U ngagi zvakuga ni kunwa mati, u nga tlheli hi ndlela leyi u fambileko ha yona!’ Hikwalaho, a muphrofeti i no hlamula hi kutiya, aku: ‘Hambu loku wena wo ndzi nyika a khihlanya ga yindlu ya wena, cima ndzi nga ta famba na wena ndzi yaga zvakuga ni ku yanwa a mati ya legi wutshamu.’ A muphrofeti i no suka Bheteli a tlhela hi yin’wani ndlela. (1 Tih. 13:​8-​10) A ciboho ca muphrofeti loyi ci hi gondzisa yini xungetano hi ku tsumbeka hi mbilu yontlhe? ​—⁠ Rom. 15:⁠4.

Sentinela 15/08/08 paj. 11 par. 15

Tsumbeka hi mbilu yontlhe

¹⁵ Zvini zvin’wani hi nga gondzako ka cihoxo ca muphrofeti wa Judha? Mavingu 3:⁠5 i ngalo: ‘Tsumba Jehovha hi mbilu ya wena yontlhe, u nga tsumbi kupimisisa ka wena wutsumbu.’ Wutshan’wini ga ku simama ku tsumba Jehovha a ku khwatsi hi lezvi a nga mahile kusanguleni, ka khati legi, a muphrofeti wa Judha i no tsumba kupimisisa kakwe wutsumbu. A cihoxo leco ci mu dayisile ci tlhela ci wonha vito gakwe ga ginene mahlweni ka Nungungulu. Lezvi zvi mu humeleleko zvi khanyisa a lisima la ku tirela Jehovha hi kutikoramisa ni kutsumbeka.

Sentinela 15/08/08 paj. 9 par. 10

Tsumbeka hi mbilu yontlhe

¹⁰ A muphrofeti wa Judha i wa fanele ku ngha a ma polile a mano ya muphrofeti loyi wa cikhosana. I wa fanele ku ngha a ti wutisile lezvi: ‘Hikuyini Jehovha a rumeleko ngilozi ka mun’wani munhu kasi a ndzi nyika zvileletelo zviswa?’ A muphrofeti loyi na a kombelile Jehovha lezvaku a mu dlunyatisela a cileletelo leco, kanilezvi a Mitsalo a yi wuli ku i mahile lezvo. Wutshan’wini ga lezvo, ‘i no tlhela naye, a yaga zvakuga ni kunwa mati lomu ndlwini yakwe’. Jehovha a zvi mu tsakisangi. A cikhati leci a muphrofeti loyi wo kanganyisiwa a nga gumesa a tlhela Judha, i no kumana ni nghala yi mu daya. Hi nga wona lezvi wu nga gumesisa zvona a ntiro wakwe wa wuphrofeti hi ndlela ya hava! ​—⁠ 1 Tih. 13:​19-⁠25.

Kela titshomba ta moya

Sentinela 01/07/10 paj. 29 par. 5

I hlota lezvi zvi nga zvinene laha ka hina

A ca lisima nguvhu, a magezu ya 1 Tihosi 14:​13 ma hi gondzisa nchumu wo saseka xungetano hi Jehovha ni lezvi a zvi hlotako laha ka hina. Alakanya lezvaku ku ‘kumilwe’ nchumu wa wunene ka Abhija. Zvi wonekisa ku khwatsi Jehovha i hlotile lomu mbilwini yakwe kala a kuma ndzhohwana ya wunene. A tlhari yo kari yi ngalo: Loku a fananisiwa ni va ngango wakwe, Abhija i wa hi perola cikari ka “nhulu ya maribye”. Jehovha i chelile kota hi wunene lego a tlhela a mu chachazela, a ci mahela a tipswalo a ciro leco ci nga huma ka ngango wo biha.

Sentinela 15/08/12 paj. 8 par. 4

Ndzeni ka 20 wa malembe ma nga landzela andzhako ka loku a mufumo wa Izrayeli wu avanyekile wu maha mifumo yimbiri, Judha i no nwela a mikhuwo ya wuhedheni. A cikhati leci Asa a ngava hosi hi 977 Mahlweni ka Nguva ya Hina, hambu hi laha wuhosini ku wa nyenyezisilwe hi kukhozela vanungungulu va pfuno ni ku vhulula marumbu va vaKhanani. Kanilezvi a matimu ma pimisilweko ya kufuma ka Asa me ngalo: ‘Asa i no maha kusaseka ni kululama mahlweni ka Jehovha Nungungulu wakwe.’ Asa ‘i no susa a maalati ya vamatiko, ni matshamu ma tlakukileko, a khungumulela a zvifananiso, a tshoveletela a zvifananiso zva Axtarte’. (2 Kro. 14:​2, 3) Asa i no tlhela a hlongola lomu mufun’weni wa Judha “a vavanuna lava va ti nyiketeleko wubhayini” lomu tempeleni, lava va nga maha wusodhoma hi vito ga wukhongeli. Asa a nga gumelwangi laho. I tlhelile a kuca vanhu lezvaku va ‘hlota Jehovha Nungungulu wa vararu vabye, ni ku hlayisa milayo ni zvileletelo zvakwe’. ​—⁠ 1 Tih. 15:​12, 13; 2 Kro. 14:⁠4.

Murindzeli 03.17 paj. 17 par.7

Tirela Jehovha hi mbilu yi mbheleleko!

⁷ Hi nga zvi tivisa kuyini lezvaku ha ti nyikela hi mbilu yontlhe ka Jehovha? Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Ndzi ta mu ingisa Jehovha hambu loku zvi karata ke? Xana ndzi ti yimisele ku maha zvontlhe kasi a bandla gakwe gi tshama gi basile?’ Ehleketa hi kutiya-hlanha ku lavekileko ka Asa kasi a susa mamani wakwe ka cikhundla cakwe ca wuzindza! Wenawu u nga tshuka uva ka ciyimo ci lavako lezvaku u tiya hlanha a ku fana na Asa. Hi cikombiso, u nga kuyini loku a ciro ca ngango wa wena kutani munghana wa wena wa hombe a wonhile, a nga ti soli, a tlhela a susiwa bandleni? U wa ta tiya ku tsika ku hlengela ni munhu loye? Zvini lezvi a mbilu ya wena yi nga ku kucako ku maha?

Perspicaz vhol. 1 paj. 224-⁠225

Asa

Hambu lezvi Asa a nga tshuka a nga mahi zvilo hi wutlhari kutani ku kombisa kuzwisisa ka moya, a matshamela ya manene ya Asa ni ku ti tsawukanisa ni wukhongeli ga mawunwa zvi fenengetile a zvihoxo zvakwe, niku i woniwa kota hosi yo tsumbeka ya lixaka la ka Judha. (2 Kro. 15:​17) A 41 wa malembe ya kufuma ka Asa ma kotlene ni kufuma ka 8 wa tihosi ta ka Izrayeli, ti nga leti: Jerobhowamu, Nadhabhe, Bhaaxa, Ela, Zimri, Omri, Tibhini (loyi a fumileko cipandze co kari ca Izrayeli na a vhukela Omri), na Ahabi. (1 Tih. 15:​9, 25, 33; 16:​8, 15, 16, 21, 23, 29) Andzhako ka kufa ka Asa, a n’wana wakwe Jehoxafati i nova hosi. ​—⁠ 1 Tih. 15:⁠24.

Kela titshomba ta moya

Sentinela 15/09/98 paj. 21-​22

Nungungulu munhu wa lisine ka wena ke?

Hi cikombiso, hi nga lera hi ciphrofeto xungetano hi tsayiselelo wa ku vhuxeta Jeriko u gumesa u wona lezvi ci nga tatisekisa zvona. Joxua 6:​26 i ngalo: ‘Ka caleco cikhati Joxuwa i no hlambanya, aku: I rukatelwe mahlweni ka Jehovha a munhu loye a ta nga vhuxa a muti lowu wa Jeriko; i ta aka ciseketelo ca kona hi matewula yakwe, ni ku yimisa tinyangwa ta kona hi cisiva-marumbu cakwe.’ A kutatiseka ka ciphrofeto leci kuve andzhako ka 500 wa malembe, hakuva hi lera lezvi ka 1 Tihosi 16:​34: ‘Cikhatini ca [Hosi Ahabi] Hiyeli, a muBheteli, i no aketa Jeriko. I no aka a ciseketelo ca gona hi kufa ka Abhiramu a n’wana wakwe wa matewula, a vekela tivati ta kona hi kufa ka Segubha a n’wana wakwe wa cisiva-marumbu, khwatsi hi kuwula ka Jehovha a ka Joxuwa a n’wana wa Nuni.’ Ntsena Nungungulu wa lisine hi yena a nga pimiselako zviphrofeto zvo kota lezvo a tlhela a zvi maha zvi tatiseka.

3-⁠9 KA OUTUBRO

Murindzeli 03.17 paj. 10 par. 6

⁶ A cikhati leci va nga hi Tikweni ga Citsumbiso, a vaIzrayeli va wa fanele ku boha ku va ta khozela Jehovha kutani van’wani vanungungulu. (Gondza Joxua 24:​15.) Kuzvilava zvi wa wonekisa ku khwatsi leci ci lavekako ku hlawula lezvi u zvi lavako basi. Kanilezvi, a ciboho cabye ci wa wula kufa kutani kuhanya. Cikhatini ca Valamuli, a vaIzrayeli va simamile ku maha zviboho zva hava. Va tsikile ku khozela Jehovha va sangula ku khozela vanungungulu va mawunwa. (Vala. 2:​3, 11-⁠23) Cikhatini ca muprofeti Elija, a vanhu va Nungungulu va wa fanele ku hlawula lezvaku va lava ku tirela Jehovha kutani va lava ku tirela Bhaali, a nungungulu wa mawunwa. (1 Tih. 18:​21) Zvi nga ha wonekisa ku khwatsi a ciboho leco ci wa olova ku ci maha hakuva a ku tirela Jehovha zvi nene cikhati contlhe. A munhu wo tlhariha i wa nga ta lava ku tirela nungungulu a nga hanyiko. Kanilezvi a vanhu lavo va wa nga zvi koti ku maha ciboho. A Bhibhiliya gi wula lezvaku a vaIzrayeli va wa “yimile cikari ka maalakanyo mambiri”. Hi wutlhari, Elija i kucile vanhu lezvaku va hlawula ku khozela Jehovha, a Nungungulu wa lisine.

Pimanyisa a kukholwa kabye paj. 88 par. 15

I no yimelela a wukhozeli go basa

¹⁵ Hikwalaho, a vapristi va Bhaali va lo pinyama nguvhu va “rila hi gezu ga hombe, va ti tsemelela hi mikwana ni tikari, kala a nkhata wu xilila hehla kabye.” Hambulezvo a zvi sizangi! Hakuva “cima a va zwangi gezu, ne ni ku kuma hlamulo, hambu ku wona nchumu”. (1 Tih. 18:​28, 29) Hakunene, ku wa nga hi na Bhaali. Gi wa hi wunwa ntsena gi nga vangilwe hi Sathani lezvaku a hambukisa vanhu ka Jehovha. A lisine lo tiya hi leli, a ku hlawula a munhu mun’wani lezvaku ava n’winyi wa hina wutshan’wini ga Jehovha zvi hi yisa kukhunguvanyisweni, hambu tinganeni. ​—⁠ Gondza Lisimu 25:⁠3; 115:​4-⁠8.

Pimanyisa a kukholwa kabye paj. 90 par. 18

I no yimelela a wukhozeli go basa

¹⁸ Na Elija a nga se khongela, kuzvilava a zvidlemo zvi ti wutisile lezvaku xana Jehovha i wa nga hi nungungulu wa mawunwa a ku fana na Bhaali ke. Kanilezvi, andzhako ka mukhongelo, a va ha vangi ni cikhati ca ku kanakana. A tlhatlhambutelo wu ngalo: ‘A ndzilo wa Jehovha wu lota wu ta mbhetisa a muphahlelo wa kuhiswa, ni tihunyi ni maribye, ni misava; wu pswonga ni mati ya lomu nkeleni.’ (1 Tih. 18:​38) Hi nga wona a hlamulo lowu wo hlamalisa! Xana a vanhu va hlamulisile kuyini?

Kela titshomba ta moya

Pimanyisa a kukholwa kabye paj. 86, kwadru

I lo lavelela, a rindzela

Elija, a muphrofeti wa Jehovha, i no ya tivisa ka Hosi Ahabi lezvaku a cihala ci nga sangulile kaleloko lokuloku ci wa ta gumesa. Lezvo zvi mahekile “hi lembe ga wunharu”​—⁠ loku u hlaya kusukela ka siku legi Elija a nga tivisa cihala. (1 Tih. 18:⁠1) Jehovha i no nisa vhula cikhatanyana ndzhako ka ku ngha Elija a wulile lezvaku Nungungulu i wa ta yi nisa. A vokari va nga ha wula lezvaku a cihala ci gumesile kufambeni ka lembe ga wunharu, hi kumaha loko a ci mbhetangi malembe manharu. Kanilezvi, Jesu na Jakobe va hi byela lezvaku a cihala ci mbhetile ‘malembe manharu ni ntlhanu wa tihweti ni yin’we’. (Luka 4:​25; Jak. 5:​17) Xana a timhaka leti ta lwisana?

Ne ni kutsongwani. Wona lezvaku le Izrayeli wa kale a cikhati ca cihala ci wa lehile nguvhu, laha ka kuza ci mbheta a 6 wa tihweti. Handle ko kanakana, Elija i yile ka Ahabi lezvaku a ya mu tivisa a kutshinga ka cihala a cikhati leci a nguva ya cimumu yi nga hundzeleta yi tlhela yi bayisa. Hakunene, a cihala ci sangulile kwalomo ka kuringana ntlhanu wa tihweti ni yin’we Elija na a nga seya ka Ahabi. Hikwalaho, a cikhati leci Elija a nga tivisa a kugumesa ka cihala “hi lembe ga wunharu” andzhako ka loku a tivisile kusangula ka cona, a cihala ci wa mbhetile a cikhati ca kwalomo ka malembe manharu ni khihlanya. A cikhati leci a vanhu va nga hlengeletana Citsungeni ca Karmeli lezvaku va wona a cikambelo co gumesa se ku wa hundzile hakunene a “malembe manharu ni ntlhanu wa tihweti ni yin’we”.

Makunu, alakanyela ku hikuyini leci ci nga hi cikhati ci nene ca lezvaku Elija aya ka Ahabi. A vanhu va wa kholwa lezvaku Bhaali hi yena a nga kari a vanga marefu ​—⁠ a nungungulu loyi va nga kholwa lezvaku hi yena a nga wa ta nisa vhula kasi ku gumesa a nguva ya cihala. Loku a nguva ya cihala yi hundzeleta, ko khwatsi a vanhu va wa ta ti wutisa lezvi: ‘I kwihi Bhaali? I ta hi nisela rini a vhula?’ A citiviso ca Elija ca lezvaku ku wa nga tana vhula ge hambu kuva ni ndzhokati kala loku a laya lezvaku yina, ci karatile a vakhozeli va Bhaali. ​—⁠ 1 Tih. 17:⁠1.

10-​16 KA OUTUBRO

“Hlota Jehovha kasi a ku chavelela”

Murindzeli 06.19 paj. 15 par. 5

⁵ Lera 1 Tihosi 19:​1-⁠4. A cikhati leci Jezebheli, sati wa hosi Ahabi a nga ku i lava ku mu daya, Elija i no chava. Hi kota ya lezvo, i no tsutsuma aya Bherexebha. I no mbhela ntamu laha ka kuza “a kombela kufa”. Hikuyini a nga ti zwisa lezvo? Elija i wa hi “munhu wo fana na hina”, yenawu i wa nga mbhelelangi. (Jak. 5:​17) Kuzvilava i karatekile ku hundza mpimo a tlhela a rereka hi ku karala. Ko khwatsi i alakanyile ku zvontlhe a nga zvi mahile kasi ku seketela wukhozeli ga lisine a zvi vhunangi nchumu ​—⁠ a ci kona ci nga chukwatile lomu Izrayeli ​—⁠ a tlhela a alakanya ku i wa hi yena yece a nga khozela Jehovha. (1 Tih. 18:​3, 4, 13; 19:​10, 14) Zvi nga hi hlamalisa lezvi a nga ti zwisa zvona a muphrofeti loyi wo tsumbeka. Kanilezvi Jehovha i mu zwisisile.

Pimanyisa a kukholwa kabye paj. 103 par. 13

I no chavelelwa hi Nungungulu wakwe

¹³ U alakanya lezvaku i ti zwisile kuyini ­Jehovha a cikhati leci a nga cuwuka laha­si misaveni hi kwale matilweni a wona a muphrofeti wakwe wo randzeka lahasi ka sinyana lomu ciwuleni, na a kari a kombela kufa ke? A Bhibhiliya ga hi byela. Laha Elija a nga kuma wurongo, Jehovha i lo mu rumelela a ngilozi yakwe. A ngilozi yi lo mu vhuxa hi khwatsanyana yiku ka yena: “Vhuka uga!” Elija i lo vhuka, niku hi wunene a ngilozi yi wa longisele a zvakuga zvo hehuka lezvaku aga​—⁠ pawa yo hisa ni mati yo titimela. Xana Elija i yi bongile a ngilozi leyo? A tlhatlhambutelo wu wula ntsena lezvaku a muphrofeti loyi i lo vhuka aga, anwa mati a tlhela a etlela kambe. Xana Elija i wa rerekile nguvhu laha ka kuza a nga zvi koti ni ku wulawula? Ahati, a ngilozi yi lo tlhela yi mu vhuxa kambe hi khati ga wumbiri, kuzvilava na giya kuceni. Ka khati legi kambe, yi lo kuca Elija yiku, “Vhuka uga!” Yi tlhela yi engetela a magezu lawa ya lisima, ‘hakuva a liendzo li lehile nguvhu ku hundza a ntamu wa wena’. ​—⁠ 1 Tih. 19:​5-⁠7.

Pimanyisa a kukholwa kabye paj. 106 par. 21

I no chavelelwa hi Nungungulu wakwe

²¹ Ka cimaho cin’we ni cin’wani, a tlhatlhambutelo wu hi alakanyisa lezvaku Jehovha i wa nga hi lomu ka zvikombiso lezvi zvo hlamalisa zva ntamu wa ntumbuluko. Elija i wa zvi tiva lezvaku Jehovha i wa nga hi nungungulu wa nchumu wo kari wa ntumbuluko, a ku fana ni lezvi a vakhozeli va Bhaali va nga kholwa lezvaku Bhaali hi yena a nga kari a nisa vhula. Jehovha hi yena Cibuka ca ntamu wontlhe wo hlamalisa lowu wu nga lomu ka ntumbuluko, kanilezvi yena ngwa hombe nguvhu a ku hundza ni wihi nchumu a wu vangileko. Hambu a matilo ya civiri a ma mu eneli! (1 Tih. 8:​27) Xana zvontlhe lezvi zvi mu vhunisile kuyini Elija? Alakanya lezvaku Elija i wa chava nguvhu. Kota lezvi a nga hi ni Nungungulu wo fana na Jehovha tlhelweni gakwe, a Nungungulu wa ntamu wontlhe, Elija i wa nga hi na cigelo ca ku chava Ahabi na Jezebheli! ​—⁠ Gondza Lisimu 118:⁠6.

Pimanyisa a kukholwa kabye paj. 106 par. 22

I no chavelelwa hi Nungungulu wakwe

²² Andzhako ka ndzilo, ku te kape, zvonake Elija azwa a “lungu [gezu] go olova”. A gezu lego gi lo kuca Elija lezvaku a tlhela a wula lezvi a nga ti zwisa zvona, niku i wulile futsi, i chululile a zvikarato zvakwe hi khati ga wumbiri. Kuzvilava lezvo zvi mu tangalisilenyene. Kanilezvi, handle ko kanakana Elija i chavelelwe nguvhu hi lezvi a nga byeliwa hi kulandzela hi “lungu go olova”. Jehovha i tiyisekisile Elija lezvaku i wa ha hi wa lisima nguvhu ka yena. Hi ndlela muni? Nungungulu i lo hlawutela Elija a zvilo zvo tala lezvi a nga wa ta maha hi wukhozeli ga Bhaali le tikweni ga Izrayeli. Zva dlunyateka lezvaku a ntiro wa Elija wu wa nga hi wa mahala, hakuva Nungungulu i wa ha lava ku maha cokari hi wukhozeli ga Bhaali. Tlhatakumbiri, Jehovha i wa ta simama ku tirisa Elija kota muphrofeti wakwe, hakuva i lo mu tlhelisa ntirweni wakwe, a tlhela a mu nyika zvileletelo zvo kari zvo kongoma. ​—⁠ 1 Tih. 19:​12-⁠17.  

Kela titshomba ta moya

Sentinela 01/11/97 paj. 31 par. 1

Cikombiso ca kutikarata ni kutsumbeka

A malandza yo tala ya Nungungulu nyamutlha ma kombisa moya walowo wa kutikarata. A vokari va tsikile “masimu” yabye, ku nga mitiro yabye ya ku ti hanyisa, kasi va ya chumayela a mahungu ya manene ka matshamu ya le kule kutani ku tira kota zviro zva Bheteli. A van’wani va endza vaya ka matiko man’wani kasi va ya tira kuakeni ka tiyindlu ta hlengeletano. A votala va vhumela mitiro leyi kuzvilava yi woniwako kota mitiro ya nyalidede. Hambulezvo, a nga kona ni mun’we wa lava va tirelako Jehovha a mahako ntiro wo kala wu nga hi wa lisima. Jehovha wa chela kota hi vontlhe lava va mu tirelako hi kuzvirandza niku i ta katekisa a kutikarata kabye. ​—⁠ Mar. 10:​29, 30.

17-​23 KA OUTUBRO

“Pimanyisa lezvi Jehovha a wu tirisisako zvona a ntamu wakwe”

Perspicaz vhol. 2 paj. 54

Jehovha wa mabutho

A cikhati leci Joxuwa a nga wona ngilozi yi nga tile kusuhani ni Jeriko, i no yi wutisa lezvaku yi wa hi tlhelweni ga Izrayeli kutani ga nala ke. A ngilozi yi no hlamula yiku: ‘Eye, ndza hi kuta lokuloku; ndzi nduna ya yimpi ya Jehovha.’ (Jox. 5:​13-​15) Muphrofeti Mikaya i byelile Hosi Ahabi na Hosi Jehoxafati, aku: ‘Ndzi wonile Jehovha na a tshamile citshan’wini cakwe ca wuhosi, zvin’we ni wontlhe mabandla na ma hi cineneni cakwe ni le cibhabheni cakwe’, zvi laha kubaseni ku i wa wulawula hi vana va Jehovha va moya. (1 Tih. 22:​19-​21) A kuva a magezu “Jehovha wa tiyimpi [mabutho]” ma hi ka plural zva tshama khwatsi kota lezvi a zvivangwa zva moya zvi nga tlhamuselwiko ntsena hi mitlawa ya makerubhima, maserafima ni tingilozi (Isa. 6:​2, 3; Gen. 3:​24; Kuv. 5:​11) kanilezvi hi mitlawa yi xaxametilweko khwatsi laha ka kuza Jesu Kristu a wula lezvaku i na ni “12 wa mabutho ya tingilozi” ya ku a nga ma vitana loku a zvi lava. (Mat. 26:​53) Ka mukhongelo wakwe wa ku kombela ku Jehovha a mu vhuna, Hezekiya i mu vitanile ku hi ‘Jehovha wa tiyimpi [mabutho], Nungungulu wa ka Izrayeli, loyi a tshamako cikari ka makerubhima,’ kuzvilava i wa alakanya a arke ga civhumelwano ni zvifananiso zva makerubhima hehla ka tapa ya gona zvi nga yimela a citshamu ca wuhosi ca Jehovha le tilweni. (Isa. 37:​16; ringanisa na 1 Sam. 4:⁠4; 2 Sam. 6:⁠2.) A nandza ga Elixa ga wutoya gi no tiyisiwa hi cihlamaliso ca muwoniso laha gi nga wona a zvitsunga zva dhoropa legi gi nga randzelwe, lomu Elixa a nga tshama kona, na zvi ‘tele hi mahaxi ni tikareta ta ndzilo’, ku nga cipandze ca butho ga tingilozi ta Jehovha. ​—⁠ 2 Tih. 6:​15-​17.

Murindzeli 02.21 paj. 4 par. 9

“A hloko ya wanuna mun’we ni mun’wani hi Kristu”

⁹ Kutikoramisa. Jehovha hi yena a nga ni wutivi ni wutlhari a ku hundza vontlhe. Hambulezvo, wa demba ndleve a ingisela mawonela ya malandza yakwe. (Gen. 18:​23, 24, 32) Wa vhumela ku lava a va rangelako va nyika mawonela kambe. (1 Tih. 22:​19-⁠22) Jehovha i mbhelele. Hambulezvo zvezvi, a nga rindzeli ku hi maha zvilo zvo mbhelela. Wutshan’wini ga lezvo, i vhuna vanhu vo kala ku mbhelela lezvaku zvi va fambela khwatsi ntirweni wakwe ni ku tlhela va tsaka. (Lis. 113:​6, 7) A Bhibhiliya giza giku Jehovha “muvhuni”. (Lis. 27:⁠9; Mah. 13:⁠6) Hosi Dhavhidha i wa zvi tiva lezvaku a ntiro wa hombe lowu a nga nyikilwe i zvi kotile ku maha ntsena hi lezvi Jehovha a nga ti koramisa a mu vhuna.​—⁠ Lis. 54:⁠4.

Perspicaz vhol. 2 paj. 354

Mawunwa

Jehovha Nungungulu wa tsika a “ntamu lowu wu hambukisako” wuya ka vanhu lava va hlawulako mawunwa kasi “va kholwa mawunwa” wutshan’wini ga mahungu ya manene xungetano hi Jesu Kristu. (2 Tes. 2:​9-​12) A mhaka leyi yi wonekile khwatsi ka lezvi zvi nga humelela ka mazanazana ya malembe mahlweni ka lezvo, mhakeni ya Hosi Ahabi. A vaphrofeti va mawunwa va no tiyisekisa Ahabi lezvaku i wa ta hlula yimpini ya kulwa na Ramote-Gileyadhe, kuveni Mikaya, a muphrofeti wa Jehovha, i wa phrofetile ku i ta hluliwa. Kota lezvi zvi kombisilweko ka Mikaya hi muwoniso, Jehovha i vhumelele ku a civangwa co kari ca moya ci maha “moya wa mawunwa” minon’wini ya vaphrofeti va Ahabi. Lezvo zvi wula ku a civangwa leco ca moya ci tirisile a ntamu wa cona hehla kabye kasi va nga wulawuli lisine kanilezvi va wula lezvi vona venyi va nga lava ku wula ni lezvi Ahabi a nga lava ku zvizwa hi ka vona. Hambu lezvi a nga tlharihisiwa, Ahabi i no hlawula ku kupetwa hi mawunwa yabye a hakhela hi wutomi gakwe. ​—⁠ 1 Tih. 22:​1-​38; 2 Kro. 18.

Kela titshomba ta moya

Murindzeli 10.21 paj. 3 par. 4-6

⁴ Hi kufamba ka cikhati, a lihlazva-mbilu la Jehovha li no mbhela. I no rumela Elija a ya byela Ahabi na Jezebheli lezvi a nga wa ta va tsayisisa zvona. Vontlhe va ngango wabye va wa ta dawa. Ahabi i no karateka nguvhu hi lezvi Elija a nga wula. A wanuna loye wa matshandza i no ‘ti koramisa’. ​—⁠ 1 Tih. 21:​19-⁠29.

⁵ Lisine ku Ahabi i ti solile ka cikhati leco, kanilezvi lezvi a nga gumesa a maha zvi komba ku i wa nga ti soli hi mbilu yontlhe. A nga zamangi ku fuvisa wukhozeli ga Bhaali lomu tikweni gakwe, ne a nga kucangi vaIzrayeli lezvaku va khozela Jehovha. I tlhelile a komba hi tindlela tin’wani lezvaku i wa nga ti soli.

⁶ Ka khati go kari, Ahabi i no ramba Jehoxafati, a Hosi ya yi nene ya Judha, lezvaku va yalwa ni vaSiriya. Jehoxafati i no mu nyika mawonela ya ku va ranga hi ku wutisa muphrofeti wa Jehovha. Ahabi i no ranga hi ku ala mawonela lawo, aku: ‘I kona mun’we loyi hina hi faneleko ku wutisa ha yena ka Jehovha, a nga Mikaya a n’wana Imla; kanilezvi ndza mu venga, hakuva a zviphrofeto zvakwe a zvi wulawuli kusasa ha mina, ntsena kubiha.’ Hambulezvo, va no guma va mu wutisa. Ahabi i wa nga hembi; Mikaya i no ta phrofeta zva hava futsi hi ku rumiwa hi Jehovha! A ya kubiha hi ku Ahabi a nga ti solangi a kombela Jehovha kasi a mu tsetselela. A hosi leyi yo biha yi no khoma muphrofeti wa Jehovha yi mu vhalela. (1 Tih. 22:​7-9, 23, 27) Hambu lezvi a zvi kotileko ku vhalelisa muphrofeti wa Jehovha, a nga zvi kotangi ku vhalela ku a ciphrofeto cakwe ci tatiseka. Ka yimpi yi nga landzela, Ahabi a nga ponangi​—⁠ i no dawa futsi. ​—⁠ 1 Tih. 22:​34-⁠38.

24-​30 KA OUTUBRO

Murindzeli 15/04/15 paj. 13 par. 15

Lezvi a madhota ma gondzisisako zvona van’wani kasi va ringanelwa

¹⁵ A matimu ya Elixa, loyi a seleko a vhaleta Elija, ma komba kambe lezvi a vamakabye nyamutlha va nga kombisisako zvona cichavo ka madhota ma buvhileko. Andzhako ka kuva Elija na Elixa va endzele ntlawa wa vaphrofeti le Jeriko, hi wumbiri gabye va lo famba Congweni wa Jordhani. Loku va chikele, “Elija i lo teka a nguwo yakwe a yi petsa, aba ha yona a mati ya congo, a mati ma avanyeka”. Andzhako ka ku tsemakanya hi laha cikari ka congo na ku womile, va lo simama va “famba, na va kari va wulawula”. Zvi laha kubaseni lezvaku Elixa i wa nga alakanyi lezvaku wa tiva nguvhu makunu. Kala ka cikhati leci Elija a nga mu siya, Elixa i lo demba ndleve ka magezu wontlhe lawa a mugondzisi wakwe a nga wula. Hi magumo Elija i lo tekwa hi cipupuri. Hi ndzhako ka cikhati, laha na a tlhelile congweni wa Jordhani, Elixa i noba mati hi nguwo ya Elija, aku: ‘I kwihi Jehovha Nungungulu wa Elija?’ A mati ma no tlhela ma avanyeka. ​—⁠ 2 Tih. 2:​8-⁠14.

Murindzeli 15/04/15 paj. 13 par. 16

Lezvi a madhota ma gondzisisako zvona van’wani kasi va ringanelwa

¹⁶ U zvi wonile lezvaku a cihlamaliso co sangula ci mahilweko hi Elixa cive co fana ni cihlamaliso co gumesa ci mahilweko hi Elija? Hi gondza yini ka lezvo? Zvi te dlunya lezvaku Elixa a nga alakanyangi ku lezvi makunu a ntamu wu seleko mandleni yakwe, i fanele ku tekela ku cica mamahela ya zvilo. Wutshan’wini ga lezvo, hi ku simama a landzela a ndlela leyi Elija a nga tatisa hi yona a wutireli gakwe, Elixa i lo kombisa cichavo hi mugondzisi wakwe, lezvi zvi tiyisileko a vaphrofeti-kulobye. (2 Tih. 2:​15) Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, wutirelini gakwe ga 60 wa malembe kota muphrofeti, Jehovha i lo mu nyika ntamu wa ku maha zvihlamaliso zvo tala nguvhu a ku hundza lezvi zvi mahilweko hi Elija. Cigondzo muni mu ci kumako n’wina zvigondzani nyamutlha ke?

Kela titshomba ta moya

Sentinela 01/08/05 paj. 9 par. 1

2:​11 ​—⁠ Ku wa hi yini a ‘tilo’ legi ‘Elija a nga tlakuselwa ka gona hi cipupuri?’ A ku wuliwi a tilo ga civiri legi hi gi wonako ne a ku wuliwi lomu Nungungulu ni vana vakwe va tingilozi va tshamako kona. (Deut. 4:​19; Lis. 11:⁠4; Mat. 6:⁠9; 18:​10) A ‘tilo’ legi Elija a nga tlakuselwa ka gona ku wuliwa laha ndengelengeni. (Lis. 78:​26; Mat. 6:​26) Zva koteka ku a kareta ya ndzilo yi fambile hi laha ndengelengeni yi yisa Elija ka gin’wani tlhelo ga misava, lomu a nga simama kona a hanya hi cikhati co kari. Kunene, andzhako ka malembe yo kari, Elija i mu tsalele papilo Jehoramu, a hosi ya ka Judha. ​—⁠ 2 Kro. 21:​1, 12-​15.

“Teka a n’wanana wa wena”

Murindzeli 12.17 paj. 4 par. 7

“Ndza zvi tiva lezvaku i ta vhuka”

⁷ A munhu wa wumbiri a kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya a nga vhuxiwa hi ka vafileko i vhuxilwe hi muphrofeti Elixa. Ka dhoropa go kari gi nga vitaniwa ku i Xuname, ku wa hi ni wasati wa muIzrayeli a nga kala a nga hi na n’wana. Yena ni nuna wakwe va wa khosahele. Hambulezvo, Jehovha i no va katekisa hi ku va nyika n’wana wa mufana hi kota ya lezvi va nga mu rurele khwatsi Elixa. Kanilezvi, andzhako ka malembe yo kari a mufana loye i no babya afa. Hi nga alakanyela a hlomulo lowu a mamani wakwe a wu zwileko. Zvi mu bayisile nguvhu laha kuza a teka lipfhumba la 30 wa tikilometro a landza Elixa Citsungeni ca Karmeli. Elixa i no rangisa muvhuneteli wakwe Gehazi lezvaku aya Xuname a ya vhuxa mufana loye hi ka vafileko. Kanilezvi Gehazi a nga zvi kotangi, kala a mamani wakwe a chikela na Elixa. ​—⁠ 2 Tih. 4:​8-⁠31.

Murindzeli 12.17 paj. 4 par. 8

“Ndza zvi tiva lezvaku i ta vhuka”

⁸ Elixa i no nghena lomu a n’wanana loye wa kufa a nga hi kona a khongela. Jehovha a si hlamula mukhongelo wakwe hi ku vhuxa n’wanana loye hi cihlamaliso. A cikhati leci a mamani wakwe a nga mu wona na a hanya i wa nga ha khomeki hi kutsaka! (Gondza 2 Tihosi 4:​32-37.) Kuzvilava i alakanyile a magezu ya mukhongelo wa Hana. Yenawu i wa nga pswali. Maku, a cikhati leci Jehovha a nga mu katekisa hi ku mu nyika Samuweli, Hana i dhumisile Jehovha aku “wa releta vanhu le Xeyoli, [niku] wa va humesa”. (1 Sam. 2:⁠6) Jehovha i kombile ku hakunene wa zvi kota ku vhuxa vafileko hi ku vhuxa a mufana loye le Xuname.

Kela titshomba ta moya

Perspicaz vhol. 2 paj. 728 par. 4

Muprofeti

“Vana va vaphrofeti.” Kota lezvi zvi tlhamuselwako hi Gesenius’ Hebrew Grammar (Gramática Hebraica de Gesenius, Oxford, 1952, paj. 418) a gezu ga ciHebheru ga ku ben (n’wana wa) kutani ku benehʹ (vana va) gi nga ha wula kuva “ciro ca hlengeletano yo kari (kutani ca lixaka hambu ni wihi ntlawa)”. (Ringanisa na Neh. 3:⁠8, laha a ciro ca “vamahi va mafura yo tola” hi kukongoma ci wuliwako lezvaku i “n’wana wa vamahi va mafura yo tola”.) Hikwalaho, “a vana va vaphrofeti” kuzvilava ku wa hi cikola ci nga gondzisa lava va nga vitanelwe ntiro lowo kutani ku ngha ku hi ntlawa wa vaphrofeti wu nga tirisana. Ku wuliwa lezvaku a mitlawa leyo ya vaphrofeti yi wa hi kona le Bheteli, Jeriko ni Gilgali. (2 Tih. 2:​3, 5; 4:​38; ringanisa na 1 Sam. 10:​5, 10.) Samuweli i rangele a ntlawa lowu wu nga hi le Rama (1 Sam. 19:​19, 20), niku zvi wonekisa ku khwatsi Elixa i wa hi ni cikhundla caleco masikwini yakwe. (2 Tih. 4:​38; 6:​1-⁠3; ringanisa ni 1 Tih. 18:​13.) A matimu ma kumbuka lezvaku va wa aka a tiyindlu tabye ha voce niku va wa tirisa a feramenta yo lombiwa, lezvi kuzvilava zvi kombako ku va wa olovisa wutomi. Hambu lezvi a zvikhati zvo tala va nga tshama zvin’we ni ku avelana zvakuga, kuzvilava munhu ni munhu i wa nyikiwa a ciavelo cakwe kasi a famba a phrofeta. ​—⁠ 1 Tih. 20:​35-​42; 2 Tih. 4:​1, 2, 39; 6:​1-⁠7; 9:​1, 2.