Timhaka ta mabhuku ma tako ka Cibhukwana ca Mutlhangano
7-13 KA NOVEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 5-6
‘Lava va nga na hina va tele ku hundza lava va nga na vona’
Perspicaz vhol. 1 paj. 797 par. 5
Elixa
Izrayeli a tlhatlhisiwa ka Siriya. Cikhatini ca ku fuma ka Hosi Jehoramu wa Izrayeli, a vaSiriya va no maha makungo ya ku juma vaIzrayeli va va dhumela. Hambulezvo, ka khati legi kambe a tipulani ta Bhen-Hadhadhe wa Wumbiri ti no tsandzeka hi kota ya lezvi Elixa a nga hlawutela Hosi Jehoramu zvontlhe lezvi a vaSiriya va nga kari va maha. Kusanguleni, Bhen-Hadhadhe i wa alakanya lezvaku mun’we wa lava va butho gakwe a nga kari a paluxa zvihundla zvabye. Kanilezvi a cikhati leci a nga pola a mutsu wa cikarato cakwe, i no rumela a butho ga masochwa le Dhotani, ma ya gi randzela hi mahaxi ni karata ta tiyimpi kasi ku khoma Elixa. (MUFOTA, Vhol. 1 paj. 950) A nandza ga Elixa gi no chava nguvhu kanilezvi Elixa i no khongela ka Nungungulu kasi ku vhula matihlo ya nandza gakwe ‘gi wona a citsunga na ci tele hi mahaxi ni tikareta ta ndzilo na zvi randzele Elixa’. Laha a butho ga Siriya gi nga tshinela kusuhani, Elixa i no khongela a kombela Jehovha lezvaku a maha cihlamaliso co hambana ni leci a nga mahele nandza gakwe, aku: “Lamata a mahlo ya vanhu lava hi wukhumu.” Elixa i no byela vaSiriya, aku: ‘Ndzi landzeleni’, hambulezvo zvi wa nga kale zviza zvi lava ku aya hi ku va khoma hi woko, lezvi zvi nga komba ku gi wa nga hi wukhumu ga matihlo kanilezvi ga maalakanyo. Va wa nga mu poli Elixa, loyi va ngata va ta mu khoma ne va wa nga zvi tivi ku i wa va yisa kwihi. — 2 Tih. 6:8-19.
Murindzeli 15/8/13 paj. 30 par. 2
Elixa i lo wona tikareta ta ndzilo wena ke, u wona yini?
Hambu lezvi a nga randzelwe hi valala le Dhotani, Elixa a nga karatekangi. Hikuyini? Hakuva i wa hi ni kukholwa ko tiya mahlweni ka Jehovha. Hinawu hi lava kukholwa ko tiya ko fana ni loko. Hikwalaho, a hi kombeleni a moya wa ku basa wa Nungungulu kasi hiva ni kukholwa ni man’wani matshamela ya mbhandzu wa moya. — Luka 11:13; Gal. 5:22, 23.
Perspicaz vhol. 1 paj. 463 par. 5
Wukhumu
A wukhumu legi gi ngaba a butho ga vaSiriya hi kuya hi lezvi Elixa a nga kombela, gi wonekisa ku khwatsi wukhumu ga maalakanyo. Loku ku wo khwatsi a butho gontlhe gi wa nofa matihlo zvi wa ta lava ku vontlhe va khomiwa hi woko. Kanilezvi a matimu mo wula ntsena lezvaku Elixa i no va byela ku: ‘Leyi a hi yona ndlela, hambu ni muti a hi wona lowu. Ndzi landzeleni’. Xungetano hi mhaka leyi, lomu ka bhuku gakwe gi vitaniwako ku i Principles of Psychology (Princípios de Psicologia, 1981, Vhol. 1, paj. 59) William James i wulile lezvi: “A wukhumu ga maalakanyo i wuyelo go hlamalisa nguvhu ga ku jujeka ka matirela ya wongo. A zvi tshingeli nguvhu seno ka ku wona, hambulezvo seno ka ku zwisisa. Hi kuya hi psicologia, lezvo zvi tlhamuselwa kota ku tsandzeka ku tlhanganisa lezvi u zvi wonako ni tlhamuselo wa zvona; niku ni kwihi ku jujeka ku humelelako laha cikari ka lezvi zvi mahako munhu a wona ni lezvi zvi mahako ku a alakanyela, ku pswala wukhumu ga maalakanyo.” Zvi wonekisa ku khwatsi wukhumu ga tshamela legi, legi Jehovha a nga gi susa ka butho ga Siriya a cikhati leci gi nga chikela Samariya. (2 Tih. 6:18-20) Zvi nga maha kambe ku hi wukhumu ga maalakanyo gi ngaba a vavanuna va Sodhoma, kota lezvi ka ku a matimu ma komba ku wutshan’wini ga ku swireka hi lezvi va nga kala va nga ha woni, va no simama ku lavetela a nyangwa ya yindlu ya Loti. — Gen. 19:11.
Kela titshomba ta moya
Sentinela 01/08/05 paj. 9 par. 2
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Tihosi ta Wumbiri
5:15, 16 — Hikuyini Elixa a nga kala ku vhumela cinyikiwo ca Namani? Elixa i alile a cinyikiwo ca Namani hi kota ya lezvi a nga zvi tiva ku a cihlamaliso ca ku hanyisa Namani ci mahekile hi ntamu wa Jehovha na ku nga hi ntamu wakwe. I wa nga zvi lava ne ni kutsongwani a ku wuyelwa ka ntiro lowu a nga nyikilwe hi Nungungulu. Hi kufanana, a vakhozeli va lisine nyamutlha a va hloti ku va wuyelwa vona wutsumbu ntirweni wa Nungungulu. Va ingisa a cileletelo ca Jesu caku: “Mu amukele mahala, nyikani mahala.” — Mat. 10:8.
14-20 KA NOVEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 7-8
“Jehovha i no maha lezvaku ku humelela zvilo zvaku ne va wa nga zvi rindzelangi”
Perspicaz vhol. 1 paj. 797-799
Elixa
Hambulezvo, hi ndzhako ka cikhati Bhen-Hadhadhe wa Wumbiri i no randzela a dhoropa ga Samariya hi ntamu. A ku randzelwa loko ku nova ka hombe nguvhu laha ka kuza va ya bikela hosi lezvaku a wasati wo kari i zile aga ni n’wana wakwe. Kota lezvi a nga hi wa pswalo wa Ahabhi, Hosi Jehoramu “a n’wana wa mudayi”, i no hlambanya ku daya Elixa. Hambulezvo, a cihlambanyo ca matloti ca Jehoramu a ci mahekangi. A cikhati leci a nga chikela le kaya ka muphrofeti na a hi ni hosana yakwe, Jehoramu i no wula lezvaku a nga ha tsumbi ku Jehovha i ta mu vhuna. Elixa i no tiyisekisa hosi lezvaku hi mandziko wa kona ku wa tava ni zvakuga zvo tala. A hosana ya hosi Jehoramu yi no monya a citsumbiso leco, lezvi zvi nga maha ku Elixa a mu byela lezvi: ‘U ta zvi wona hi mahlo ya wena, kanilezvi cima u nga ta zviga.’ Hi kota ya guwa legi Jehovha a nga maha ku gi zwala lomu wugovelweni ga vaSiriya zvi no va maha ku va alakanya lezvaku ku wata butho ga hombe ga matiko ma nga patsene gi ta va vhukela, va se sangula ku tsutsuma, va siya wugovelo gabye ni zvakuga zvontlhe va nga hi nazvo. Laha hosi yi nga tiva lezvaku a vaSiriya va tsutsumile, yi no yimisa a hosana ya yona lezvaku yi wonelela a nyangwa ya dhoropa ga Samariya, a kandzihetelwa kwalaho afa, a cikhati leci a vaIzrayeli va nga xokile hi ndlala va nga tsutsumela ku ya teka zvakuga. I zvi wonile zvakuga, hambulezvo a nga gangi. — 2 Tih. 6:24–7:20.
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 2 paj. 188 par. 7
Kandiya
Tihosi ta lixaka la Dhavhidha. Jehovha Nungungulu i no yimisa Hosi Dhavhidha citshan’wini ca wuhosi ca Izrayeli, niku Dhavhidha i wonekile a hi hosi yo tlhariha ni murangeli wa tiko na a landzela zvileletelo zva Nungungulu. Hi zvalezvo zvi nga maha ku a vitaniwa ku i ‘kandiya ya ka Izrayeli’. (2 Sam. 21:17) Ka civhumelwano ca mufumo, leci a mahileko na Dhavhidha, Jehovha i tsumbisile lezvi: ‘A citshamu ca wena ca wukosi ci ta su tsondzoma kala kupindzuka.’ (2 Sam. 7:11-16) Hikwalaho, a lixaka la wuhosi la Dhavhidha, kusukela ka n’wana wakwe Solomoni li wa hi “kandiya” ka Izrayeli. — 1 Tih. 11:36; 15:4; 2 Tih. 8:19; 2 Kro. 21:7.
21-27 KA NOVEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 9-10
“I tirile hi kutiya-hlanha, ni kutiyimisela ni kuhiseka”
Sentinela 15/11/11 paj. 3 par. 2
Jehu i lwele wukhozeli go basa
Jehu i no nyikiwa ntiro ka cikhati leci a vaIzrayeli va nga hi ka ciyimo co bindza. A tiko gi wa fumiwa hi munhu wo biha, Jezebheli, a sati wa matsuva Ahabhi tlhelo mamani wa hosi Jehoramu. Jezebheli i no vhuvhumisa a wukhozeli ga Bhaali kasi ku chakisa a wukhozeli ga Jehovha, a daya a vaphrofeti va Nungungulu a tlhela a nyenyezisa vanhu hi “manyala ya wubhayi” ni “wuloyi”. (2 Tih. 9:22; 1 Tih. 18:4, 13) Jehovha i no laya lezvaku ku lovisiwa a yindlu yontlhe ya Ahabhi, a ku patsa na Jehoramu na Jezebheli. Jehu hi yena a nga yimisiwa kasi ku rangela a ntiro lowo.
Sentinela 15/11/11 paj. 4 par. 2-3
Jehu i lwele wukhozeli go basa
Andzhako ka ku ala ku va byela mahungu yo kari vanhu vambiri lava va nga rumelwe kakwe, Jehu i no tlhangana na Hosi Jehoramu na a hi ni munghana wakwe Ahaziya, a hosi ya Judha, a mun’we ni mun’wani na a hi kareteni yakwe ya yimpi. Jehoramu i no wutisa lezvi: “Jehu, u fambisa kurula ke?” A hlamula aku: ‘Ku ngava kona kurula, loku ka ha simamisa ku hi ni manyala ya wubhayi ga mamani wa wena Jezebheli, ni wuloyi gakwe giva ginyingi kota lezvi ke?’ Na a dzukisiwa hi hlamulo lowo, Jehoramu i no zama ku tsutsuma. Kanilezvi Jehu i no hatlisa ku hundza yena! I no kwaya wura, a fula Jehoramu laha mbilwini, awa afa lomu kareteni yakwe. Hambu lezvi Ahaziya a nga pona, hi ndzhako ka cikhati Jehu i no mu hlota a maha ku yenawu a dawa. — 2 Tih. 9:22-24, 27.
Loyi a nga wa ta landzela ku dawa ka yindlu ya Ahabhi ku wa hi muzindza wo biha Jezebheli. Jehu i wa hi ni cigelo ca ku vitana Jezebheli aku “murukateliwa”. A cikhati leci a nga chikela le Jezreeli, Jehu i no wona Jezebheli na a hi laha janeleni ya laha ndlwini ya wuhosi. Na a nga zangi a jikajika, i no byela tihosana lezvaku ti mu hoxa lahasi hi laha janeleni. Hikwalaho, Jehu i no maha lezvaku a mahaxi yakwe ma kandzihetela a wasati loye a nga nyenyezisa a tiko gontlhe ga Izrayeli. Hi kulandzela, Jehu i no daya a mazanazana ya zviro zvin’wani zva yindlu ya Ahabhi, a wanuna wo biha. — 2 Tih. 9:30-34; 10:1-14.
Sentinela 15/11/11 paj. 5 par. 3-4
Jehu i lwele wukhozeli go basa
Lisine ku Jehu i halatile nkhata wo tala. Hambulezvo, a Mitsalo yi wula lezvaku i wa hi wanuna wo tiya hlanha, a tlhatlhisileko Izrayeli ka wukhumbi ga Jezebheli ni ngango wakwe. Ni yihi a hosi ya Izrayeli yi nga wa ta maha lezvo, kasi yi humelela yi wa fanele kuva munhu wo tiya hlanha, wa kutiyimisela ni kuhiseka. A dhisiyonario go kari ga Bhibhiliya gi wulile lezvi: “Wu wa hi ntiro wo bindza niku wu mahilwe hi kumbhelela na wu nga tsandzekisiwi hi nchumu. Loku va wa no va nyenyeleta kuzvilava na va nga zvi kotangi ku tlhatlhisa a vaIzrayeli ka wukhozeli ga Bhaali.”
Handle ko kanakana, wa zvi wona lezvaku a zviyimo zvokari zvi kumanako ni maKristu nyamutlha zvi lava ku ma kombisa matshamela yo kari yo fana ni lawa ya Jehu. Hi cikombiso, zvini hi faneleko ku maha loku hi ringiwa ku maha zvilo lezvi Jehovha a zvi vengako? Hi fanele ku tekela ku zvi ala hi ndlela yi kombisako kutiya-hlanha ni kutiyimisela. Loku zvi yelana ni wukhozeli ka hina ka Jehovha, a hi faneli ku vhumelela ni wihi nchumu wu lwisanako ni kurandza ka Jehovha.
Kela titshomba ta moya
Sentinela 15/11/11 paj. 5 par. 6-7
Jehu i lwele wukhozeli go basa
Jehu kuzvilava i wa kholwa lezvaku a kutlhatlheka ka mufumo wa Izrayeli ka Judha ku wa lava lezvaku a wukhozeli ga mifumo leyi ya yimbiri gi hambana. A ku khwatsi hi lezvi a tihosi leti tin’wani ti fumileko mahlweni kakwe ti nga mahile, i no zama ku simama ku va hambanisa hi ku vhuvhumisa wukhozeli ga marole. Kanilezvi, lezvo zvi wa komba ku i wa nga tsumbi Jehovha, loyi a nga mu yimisile kota hosi.
Jehovha i no dzundza Jehu hakuva i wa ‘mahile khwatsi mahlweni kakwe.’ Hambulezvo, Jehu ‘a nga khatalelangi ku famba hi milayo ya Jehovha Nungungulu wa ka Izrayeli’ hi mbilu yakwe yontlhe. (2 Tih. 10:30, 31) Loku u ehleketa hi zvontlhe lezvi Jehu a nga zvi mahile, kuzvilava lezvo zvi nga ku hlamalisa zvi tlhela zvi ku maha u swireka. Kanilezvi ha gondza cokari. A hi faneli ku alakanya ku a wunghana ga hina na Jehovha gi nge mbheli. Siku ni siku hi fanele ku ti karatela ku hlakulela kutsumbeka hi ku gondza Mhaka yakwe, ku ehleketa hi yona ni ku khongela hi mbilu yontlhe ka Papayi wa hina wa le tilweni. Hikwalaho, a hi ti karateleni ku simama hi famba hi milayo ya Jehovha hi mbilu ya hina yontlhe. — 1 Kor. 10:12.
28 KA NOVEMBRO–4 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 11-12
“A wasati wa makangwa ni wo biha a tsayisiwa”
Perspicaz vhol. 1 paj. 247
Ataliya
A ku fana ni mamani wakwe Jezebheli, Ataliya i wa kucetela a nuna wakwe Jehoramu lezvaku a maha lezvi zvi nga bihile mahlweni ka Jehovha ndzeni ka ku fuma kakwe ka 8 wa malembe. (1 Tih. 21:25; 2 Kro. 21:4-6) A ku fana ni mamani wakwe kambe, Ataliya i no halata nkhata wa vanhu vo kala nandzu na a nga va tsetsi. A cikhati leci a n’wana wakwe wo biha, Ahaziya, a ngafa, andzhako ka ku fuma lembe gin’we, Ataliya i no daya vontlhe lava van’wani va lixaka la wuhosi, ku pona Jowaxi basi, a nga fihlilwe hi mupristi wa hombe ni sati wakwe, a tiya wa Jowaxi. Andzhako ka lezvo, Ataliya i no ti yimisa kota muzindza hi 6 wa malembe, kwalomu ka va 905-899 Mahlweni ka Nguva ya Hina. (2 Kro. 22:11, 12) A vana vakwe va no yiva a zvilo zvo basa lomu tempeleni ya Jehovha va ya zvi nyikela ka Bhaali.—2 Kro. 24:7.
Perspicaz vhol. 1 paj. 247
Ataliya
A cikhati leci Jowaxi a ngava ni 7 wa malembe, Jehoyadha, a Mupristi wa Hombe, a nga chava Nungungulu, i no mu humesa lomu a nga mu fihlile kona a mu bohisa cidlodlo kota loyi a nga hi ni fanelo ya ku tshama citshan’wini ca wuhosi. A cikhati leci Ataliya a ngazwa guwa, i no tsutsuma aya tempeleni ni ku laha a nga wona lezvi zvi nga kari zvi humelela, i no banguleka aku: “Kuhluwuka! Kuhluwuka!” Jehoyadha, a Mupristi wa Hombe, i no laya lezvaku a humesiwa lomu tempeleni kasi a ya dawa laha nyangweni ya mahaxi ya yindlu ya wuhosi; kuzvilava ive yena wo gumesa wa yindlu yo biha ya Ahabhi. (2 Tih. 11:1-20; 2 Kro. 22:1–23:21) Kunene ma tatisekile a magezu lawa yaku: ‘Ku hava ni gin’we gezu ga Jehovha legi a nga gi wula xungetano hi yindlu ya Ahabhi gi ta nga tsandzeka’. — 2 Tih. 10:10, 11; 1 Tih. 21:20-24.
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 2 paj. 31-32
Jowaxi
Andzhako ka lezvo, a cikhati leci Jehoyadha, a Mupristi wa Hombe, a nga ha hanya ni ku mu nyika wusungukati Jowaxi, a hosi leyi yi wa vhuvhuma. Laha a nga chadhile, na a hi ni 21 wa malembe makunu, i wa hi ni vasati vambiri. A mun’we wabye i wa hi Jehoyadhani niku i mu pswalele vafana ni vanhanyana Jowaxi. Hi ndlela leyo, a lixaka la Dhavhidha, leli li nga wa ta humesa Mesiya, li nga hi kusuhani nguvhu ni ku fuvisiwa, li no tlhela liva ni ntamu. — 2 Tih. 12:1-3; 2 Kro. 24:1-3; 25:1.
5-11 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 13-15
“A ku ti karata hi mbilu yontlhe zvi neha makatekwa yo tala”
Sentinela 15/4/10 paj. 26 par. 11
Wa mu landzela hi kumbhelela Kristu ke?
11 Kasi ku tiva a lisima la ku hiseka ntirweni wa Nungungulu, wona a zvilo zvo kari zvi nga humelela wutomini ga Hosi Jowaxi wa Izrayeli. Na a karatekile hi kuhluliwa ka Izrayeli hi vaSiriya, Jowaxi i noya ka Elixa na a kari a rila. A muphrofeti i no mu byela ku a phanda paxa hi janela wu kongoma Siriya kasi ku komba lezvaku Jehovha i wa ta maha ku a vaIzrayeli va hlula vaSiriya. Kunene, lezvo zvi tiyisile hosi. Hi kulandzela, Elixa i no byela Jowaxi lezvaku a teka mipaxa yakwe aba lahasi. Jowaxi i noba lahasi makhati manharu. Elixa i no zangara hi kota ya lezvo, hakuva loku i wa noba ntlhanu wa makhati kutani 6 zvi wa ta wula ku ‘hlula vaSiriya kala a va lovisa’. Makunu Jowaxi i wa ta hlula vaSiriya makhati manharu basi. Kota lezvi a nga kala ku hiseka, a nga hlulangi hi kumbhelela. (2 Tih. 13:14-19) Zvini hi gondzako ka matimu lawa? Jehovha i ta hi katekisa nguvhu ntsena loku hi maha a ntiro wakwe hi mbilu yontlhe hi tlhela hi hiseka.
Murindzeli 1/11/13 paj. 11 par. 5-6
“Wa chachazela lava va mu lavako”
Hi mani loyi a chachazelwako hi Jehovha ke? Pawule i ngalo hi “lava va mu lavako.” A bhuku go kari ga ku vhuna vahundzuluseli va Bhibhiliya gi wula lezvaku a gezu ga ciGreki legi gi hundzuluselweko ku “va mu lavako” a gi wuli “ku famba u lavetela” kanilezvi gi wula ku ta “khozela” Nungungulu. A bhuku gin’wani gi tlhamusela lezvaku a gezu legi ga ciGreki gi tsalilwe hi ndlela yi kombako kuhiseka ni kutikarata. Kunene, Jehovha i chachazela lava a kukholwa kabye ku va kucako ku mu khozela hi lirandzo li humako mbilwini. — Matewu 22:37.
Xana Jehovha i va chachazelisa kuyini a vakhozeli vakwe vo tsumbeka? I tsumbisile nchachazelo wo saseka nguvhu lowu wu kombako a kueta ka lirandzo ni wuhana gakwe — ku nga wutomi ga pindzukelwa Paradhiseni kwalaha misaveni. (Kuvhululelwa 21:3, 4) Hambu zvalezvi, lava va hlotako Jehovha hi mbilu yontlhe va kuma makatekwa yo tala. Hi ku vhuniwa hi moya wakwe wa ku basa ni wutlhari gi kumekako ka Mhaka yakwe, va hanya wutomi go nandziha. — Lisimu 144:15; Matewu 5:3.
Kela titshomba ta moya
Sentinela 1/8/05 paj. 11 par. 4
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Tihosi ta Wumbiri
13:20, 21 — A cihlamaliso leci ci seketela lezvi a wukhongeli gi mahako zva ku khozela zvifananiso, ku nga zvilo, vanhu ni matshamu ke? Ahihi. A Bhibhiliya a gi wuli lezvaku a marambu ya Elixa ma tshukile ma khozelwa. I ntamu wa Nungungulu wu nga maha cihlamaliso leco, a ku fana ni lezvi zvi mahekileko ka zvihlamaliso zvontlhe lezvi Elixa a zvi mahileko na a ha hanya.
12-18 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 16-17
“A lihlazva-mbilu la Jehovha la mbhela”
Perspicaz vhol. 2 paj. 908 par. 6
Xalmanesera
Kufumelwa ka Izrayeli. Cikhatini ca kufuma ka Hosi Hoxeya wa Izrayeli (kwalomo ka va 758-740 Mahlweni ka Nguva ya Hina), Xalmanesera wa Wutlhanu i no dhumela a Palestina ni ku Hoxeya i no vhumela kuva khumbi yakwe a tlhela a hakhela ndzuvo lembe ni lembe. (2 Tih. 17:1-3) Hambulezvo, ka cikhati co kari, Hoxeya i no tsika ku hakhela ndzuvo ku tlhela ku poleka lezvaku i wa kari a vhukela Hosi So wa le Gibhite. (Wona SÔ.) Hi kota ya lezvo, Xalmanesera i no vhalela Hoxeya a gumesa a randzela Samariya hi malembe manharu, lezvi zvi nga maha ku a dhoropa lego gi nga bhiyelwe khwatsi giwa, a vaIzrayeli va yisiwa wukhumbini. — 2 Tih. 17:4-6; 18:9-12; ringanisa na Hos. 7:11; Ezek. 23:4-10.
Perspicaz vhol. 1 paj. 450-451
Wukhumbi
A cigelo-tshinya ci nga maha ku a mufumo wa Izrayeli wa le n’walungu wa 10 wa tixaka ni mufumo wa Judha wa le dzongeni wa tixaka timbiri vaya wukhumbini hi caleci ca cin’we — ku nga ku tsika wukhozeli ga lisine ga Jehovha va khozela a vanungungulu va mawunwa. (Deut. 28:15, 62-68; 2 Tih. 17:7-18; 21:10-15) Jehovha i wa rumela vaphrofeti hi kuphindaphinda kasi ku tlharihisa a mifumo leyi ya yimbiri. Kanilezvi a zvi sizangi nchumu. (2 Tih. 17:13) Ne hosi yin’we ya mufumo wa Izrayeli wa 10 wa tixaka yi nga fuvisa a wukhozeli ga mawunwa gi nga sangulilwe hi Jerobhowamu, a hosi yo sangula ya tiko lego. Judha, a makabye wakwe, a mufumo wa le dzongeni, a nga chelangi kota hi zvitlharihiso zvo kongoma zvi ngata hi ka Jehovha ne hi cikombiso ca wukhumbi legi a vaIzrayeli va nga hi ka gona. (Jer. 3:6-10) Hi kugumesa, vontlhe a vanhu va mifumo leyi ya yimbiri va no yisiwa wukhumbini; a zvi vangi zva khati gin’we basi, vontlhe a vanhu va mifumo leyi ya yimbiri va khomilwe khati go sangula va guma va ta khomiwa ka makhati man’wani.
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 2 paj. 924
Vasamariya
A gezu “Vasamariya” gi kumeka hi khati go sangula lomu ka Mitsalo andzhako ka loku a mufumo wa Samariya wa 10 wa tixaka wu hlulilwe hi 740 Mahlweni ka Nguva ya Hina; gi chulilwe lava va nga hanya ka mufumo wa le n’walungu mahlweni ka ku va hluliwa, kasi ku va hambanisa ni vahlavha va matshamu man’wani ya Mufumo wa Asiriya lava hi ndzhako ka cikhati va nga yisiwa le Samariya. (2 Tih. 17:29) Zvi wonekisa ku khwatsi a vaAsiriya a va susangi a vaIzrayeli vontlhe, hakuva a matimu ma nga ka 2 Kronekele 34:6-9 (ringanisa ni 2 Tih. 23:19, 20) ma hi maha hi zwisisa ku ndzeni ka kufuma ka Hosi Josiya ku wa ha hi ni vaIzrayeli lomu tikweni ga Samariya. Hi kufamba ka cikhati, a gezu “Vasamariya” ku wa wuliwa a vana va lava va nga sele Samariya ni lava va nga khomilwe va yisiwa seyo hi vaAsiriya. Hikwalaho, handle ko kanakana a vokari va wa hi vana vo pswaliwa hi vaSamariya va nga chadhile ni lava va nga khomilwe va yisiwa Samariya. Hi ndzhako ka cikhati, a vito legi gaku vaSamariya gi wa byekelela nguvhu seno ka wukhongeli na ku nga hi seno ka hlonge kutani mufumo. A gezu “vaSamariya” gi wa wula lava va nga lumba a wukhozeli go kari gi nga kumeka kusuhani ni Xekemi ni Samariya wa kale. A wukhongeli lego gi wa hambane ni ciJudha.— Joh. 4:9.
19-25 KA DEZEMBRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 18-19
“Lezvi a valala va hina va zamisako zvona ku hi mbheta ntamu”
Sentinela 1/8/05 paj. 11 par. 5
Timhaka-tshinya ta bhuku ga Tihosi ta Wumbiri
18:19-21, 25 — Xana Hezekiya i wa mahile civhumelwano ni Gibhite? Ahihi. Lezvi Rabxeka a nga zvi wula hi Hezekiya i wo mu hembela, a ku khwatsi hi lezvi a nga hemba kambe a cikhati leci a ngaku ku wa hi ‘kurandza ka Jehovha’. Hezekiya, a Hosi yo tsumbeka, i wa tsumba Jehovha basi.
Sentinela 15/7/10 paj. 13 par. 3
‘U nga chavi, ndzi ta ku vhunetela’
Rabxeka i tirisile maalakanyo yo kanganyisa kasi ku vhuxa kukanakana. I te: ‘A hi yena [Jehovha] loyi Hezekiya a khungumuleleko a matshamu yakwe ma tlakukileko? . . . Jehovha i te ngalo ka mina: ‘Kandziha ka legi tiko u ya gi lovisa!’ (2 Tih. 18:22, 25) Hi magezu lawa, Rabxeka i no wula lezvaku Jehovha i wa nga ta lwela vanhu Vakwe, hakuva i wa va zangarele. Kanilezvi zvi wa nga hi lisine. Jehovha i wa xalala hi Hezekiya ni vaJudha lava va nga tlhelela ka wukhozeli ga lisine.— 2 Tih. 18:3-7.
Murindzeli 15/11/13 paj. 19 par. 14
Ntlhanu wa varisi ni vambiri, ni 8 wa tihosana — zvi wula yini ka hina nyamutlha?
14 A hosi ya Asiriya yi lo gova le Lakixe, dzongeni wa mupela-gambo wa Jerusalema. Na yi hi kwaseyo yi lo ruma a mitsumi yinharu lezvaku yi ya laya dhoropa a kuva gi khoza ka yona. A muwulawuleli wakwe, loyi a vito gakwe ga wuhosi ku nga hi Rabxeka, i lo tirisa mano yo tsalangana. Na a wulawula hi ciHebheru, i lo kucetela vanhu lezvaku va tsika a hosi yabye, va ti veka hasi ka vaAsiriya hi ku va hembela aku, i ta va yisa ka tiko go nona legi va nga wa ta ya hanya a wutomi go nandziha. (Gondza 2 Tihosi 18:31, 32.) Hi kulandzela, Rabxeka i lo wula lezvaku khwatsi hi lezvi a vanungungulu va matiko va nga tsandzeka ku vhikela a vakhozeli vabye, Jehovha yenawu i wa nga ta zvi kota ku tlhatlhisa vaJudha mandleni ya vaAsiriya. Hi wutlhari, a vanhu a va ti karatelangi ku hlamula nchumu ka magezu lawa ya kuchepeta, ku nga zvalezvi a malandza ya Jehovha masikwini ya hina ma talako ku zvi maha. — Gondza 2 Tihosi 18:35, 36.
Anuário ga 75 paj. 177 par. 2
Cipandze 1 — Alemanya
Zva hlamalisa lezvi a va SS, lava va nga tolovela ku tirisa tipulani to biha nguvhu kasi ku kurumeta vanhu lezvaku va sinara declaração ga ku va tlhatlhiwa, a kutala ka zvikhati va nga tlhela va jikela vanhu lavo, andzhako ka loku va sinarile, va va xanisa nguvhu ku hundza kusanguleni. Karl Kirscht i seketele mhaka leyi, aku: “[A va SS] va wa ti tirisa nguvhu a tipulani leto kasi ku kalavela Vakustumunyu va Jehovha lomu tivaleni ta xanisa. Va wa alakanya ku va wa ta zvi kota ku kucetela Vakustumunyu va Jehovha lezvaku va sinara declaração lego. Va wa hi byela hi kuphindaphinda lezvaku hi sinara. A vokari va wa sinara. Kanilezvi, a kutala ka zvikhati va wa tlhela va mbheta lembe ni kuhundza na va nga se humesiwa. Ndzeni ka cikhati leco, va wa tala ku xanisiwa kubaseni hi va SS, vaku vakanganyisi niku matoya. A cin’wani kambe, na va nga se humesiwa, va wa kurumetiwa ku ‘rendzelekela’ vamakabye vabye lava va nga kalile ku sinara, kota ndlela ya ku komba lezvaku va va tlhatlhela cihuko.”
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 1 paj. 203 par. 3
Kuvhevhulelwa ka zvilo zva kale
Kota cikombiso, a Bhibhiliya gi wula lezvaku Hosi Senakeribhe wa Asiriya, i delwe hi vana vakwe va vambiri, Adrameleki na Xarezera, a vhaletiwa citshan’wini ca wuhosi hi n’wana wakwe, Esar-Hadhoni. (2 Tih. 19:36, 37) Kanilezvi, a matimu ya vaBhabhuloni ma wula lezvaku Senakeribhe i jikelwe hi mun’we wa vana vakwe a mu daya hi dhiya 20 ka hweti ya Tebheti. Hi wumbiri gabye, Beroso, a mupristi wa muBhabhuloni wa zana ga malembe ga wunharu Mahlweni ka Nguva ya Hina, na Nabhonidho, a hosi ya Bhabhuloni ya zana ga malembe ga wu 6, va wulile matimu yalawa ya man’we ya ku Senakeribhe i delwe hi mun’we wa vana vakwe, a va ha wulangi cin’wani. Hambulezvo, ka mahungu yo kari ma nga vhevhuliwa zvezvanyana, ya Prisma ya Esar-Haddoni, a n’wana wa Senakeribye loyi a nga sala a fuma andzhako kakwe, Esar-Haddoni i wulile hi kukongoma ku a vamakabye vakwe va jikele a papayi wabye va mu daya va gumesa va tsutsuma. Mhakeni leyi, Philip Biberfeld i wulile lezvi lomu ka bhuku Universal Jewish History (História Universal Judaica; 1948, Vhol. I, paj. 27): “A matimu ya Bhabhuloni, na Beroso na Nabhonidho a ma wuli lisine, ntsena matimu ya Bhibhiliya hi wona ma wulako lisine. Lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi matimu lawa ya vaBhabhuloni ni vaAsiriya zvi tiyisekisilwe ku lisine hi lezvi Esar-Haddoni a nga wula, a ku hundza lezvi vona venyi, a vaBhabhuloni, va nga wula. I mhaka ya lisima nguvhu yi faneleko ku hloliwa hambu hi ka mabhuku lawa ma nga vhumeliko lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako.”
26 KA DEZEMBRO–1 KA JANEIRO
TITSHOMBA TI NGA KA MHAKA YA NUNGUNGULU | 2 TIHOSI 20-21
“A ku khongela zvi kucile Jehovha ku a mu vhuna”
Profecia de Isaías-1 paj. 394 par. 23
Hosi yi chachazelweko hi kota ya kukholwa ka yona
23 Ndzeni ka cikhati leci Senakeribhe a ngata hi khati go sangula a ta vhukela tiko ga Judha, Hezekiya i no babya zva mahati. Isaya i no mu byela ku a nga ta hanya, i tafa. (Isaya 38:1) Hosi Hezekiya, loyi a nga hi ni 39 wa malembe ka cikhati leco, i no karateka nguvhu. I wa nga karatekeli ku a chukwata basi. Kanilezvi, i wa karatiwa kambe hi lezvi zvi nga wa ta humelela vanhu Jehovha. Phela Jerusalema ni Judha va wa lava ku dhumelwa hi vaAsiriya. Loku Hezekiya i wofa, himani a nga wa ta rangela kulweni? Ka cikhati leco, Hezekiya i wa nga hi na mufana wo sala a mu vhaleta kota hosi. Hezekiya i no khongela yi nga chayi a kombela Jehovha lezvaku a mu mahela wuxinji. — Isaya 38:2, 3.
Murindzeli 17.03 paj. 21 par. 16
Tirela Jehovha hi mbilu yi mbheleleko!
16 Andzhako ka lezvo, Hezekiya i lo babya ga mahati. Ndzeni ka cikhati leco co nonoha, i lo khongotela Jehovha lezvaku a alakanya kukholwa kakwe a tlhela a mu vhuna. (Gondza 2 Tihosi 20:1-3.) Jehovha i ingisile a mukhongelo wa Hezekiya a mu hanyisa. Hi ku gondza Bhibhiliya, ha zvi tiva ku nyamutlha a hi faneli ku rindzela lezvaku Nungungulu a hi hanyisa ka mababyi ya hina kutani ku hi engetela masiku ya kuhanya hi cihlamaliso. Kanilezvi a ku fana na Hezekiya, hi nga tsumba lezvaku Jehovha i ta hi vhuna. Hi nga mu byela lezvi: “Jehovha, alakanya lezvaku mina ndzi fambile khwatsi mahlweni ka wena hi kululama, ni mbilu yi longamileko.” Xana wa kholwa lezvaku contlhe cikhati Jehovha i ta ku khatalela, hambu loku u kari u babya ke? — Lisimu 41:3.
Despertai! 22/07/01 paj. 13 par. 4
A mukhongelo wu nga ndzi vhunisa kuyini?
Cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya, a vanhu vo kari vo tsumbeka va hlamulilwe mikhongelo yabye hi kukongoma — hambu hi ndlela ya cihlamaliso futsi. Hi cikombiso, a cikhati leci Hosi Hezekiya a nga tiva lezvaku i babyela kufa, i no kombela Nungungulu lezvaku a mu hanyisa. Nungungulu i no hlamula, aku: ‘Ndzi zwile mukhongelo wa wena, ndzi wonile mihloti ya wena; ndzi ta ku hanyisa.’ (2 Tihosi 20:1-6) A vanhu van’wani vo chava Nungungulu vonawu vave ni thomo go fana, ga ku Nungungulu a zvi nghenela a va vhuna. — 1 Samueli 1:1-20; Danieli 10:2-12; Mitiro 4:24-31; 10:1-7.
Kela titshomba ta moya
Perspicaz vhol. 2 paj. 478 par. 2
Lingoti la ku pima hi lona
A lingoti la ku pima hi lona kutani nível, yi nga tirisiwa kasi ku aka mungoma kutani kasi ku wona ku wu lulamile khwatsi ke. Jehovha i wa sina a wulile lezvaku i wa ‘ta pima a Jerusalema [wo kala ku ingisa] hi lingoti la le Samaria ni cipimanyiso ca yindlu ya Ahabhi.’ Jehovha i wa pimile Samariya ni ngango wa Hosi Ahabhi a wona lezvaku va wa hi ni mahanyela yo biha ni yo kala ku tsumbeka, lezvi zvi nga maha ku va lovisiwa. Hi kufanana, Jehovha i wa ta lamula Jerusalema ni tihosi ta kona, a kombisa kubaseni lezvaku va bihile a tlhela a lovisa dhoropa. Lezvo zvi mahekile hi 607 Mahlweni ka Nguva ya Hina. (2 Tih. 21:10-13; 10:11) Hi ku tirisa muphrofeti Isaya, a vanhu vo tala va matshandza ni tihosi ta vanhu va Jerusalema va tlharihisilwe hi khombo legi gi nga wa ta va wela ni lezvi Jehovha a nga wula, zvaku: ‘A nongameto wu tava lipimo la kona, ni kululama ku tava ciringaniso’. A milayo ya Mulamuli wo mbhelela ni kululama ka lisine, zvi wa ta komba kubaseni loyi hakunene a nga hi nandza ga Nungungulu ni loyi wo kala a nga hi yena, lezvi zvi nga wa ta maha ku a ponisiwa kutani a lovisiwa. — Isa. 28:14-19.