Laha Jesu ni vapizani lava van’wani va 10 va nga sala va relela hi le Citsungeni ca maOlivha, a gambo gi wo pswi. Lego give khati go gumesa legi Jesu a nga wona dhoropa ga Jerusalema ni mumu na a nga se dawa a guma a vhuxiwa. Pedro na Johani makunu va wa chikele le dhoropeni va longisela Phasika, kota lezvi Jesu a nga va rumile. Jesu ni vapizani lava van’wani va 10 va no sala va landza.

Zvalezvi va nga suka va no hatla va nghena lomu dhoropeni, zvonake vaya ka muti lowu va nga wa ta ya gela kona Phasika. Loku va nghenile, va no kwela zvikadha vaya ka sala yi nga hi le hehla. Va no ya kuma lezvaku zvontlhe zvi lulamile kasi vaga Phasika. Kota lezvi Jesu a nga gi rindzele hi mahlo yo pswhuka, i no wula lezvi: ‘Ndzi xuvile nguvhu a kuga na n’wina a Phasika legi, na ndzi nga se xaniseka.’ — Luka 22:15.

Kusukela ka malembe yo kari ma nga hundzile, a vanhu va wa sangulile ku loku vaga Phasika va nyiketana tikopo ta vhinyo. Makunu laha Jesu a nga amukela yin’we ya tikopo leto, i no maha mukhongelo a bonga, a guma aku: ‘Tekani, mu siyelisana hi yona; hakuva ndziku ka n’wina: Ndzi nga ha tanwa a mihandzu ya vhina, wu kala wuta a Mufumo wa Nungungulu.’ (Luka 22:17, 18) Zvi wa fanele ku dlunyateka ka vapizani vakwe lezvaku i wa hi kusuhani ni ku dawa.

Laha va nga kari vaga Phasika lego, ku no maheka nchumu wo kala ku toloveleka. Jesu i no suka a yima, a tlhatlha nguwo a nga bohile hi le hehla, a teka thahula. I no guma a chela mati lomu ka nchumu wo khwatsi i basiya wu nga hi kusuhani. Hi tolovelo, loyi a amukelako vapfhumba hi yena a nga va hlambisa mikondzo; kuzvilava hi ku ruma nandza go kari. (Luka 7:44) Ka khati lego, a n’winyi wa muti i wa nga hi kona. Makunu Jesu i no maha ntiro lowo wa nyalidede, wu nga tolovela ku mahiwa hi nandza. A vapostoli vakwe hi vona va nga fanele ku maha ntiro lowo. Kanilezvi, ne mun’we wabye a nga ti nyiketangi. Ku ngava lezvaku va wa ha vekelene civiti? Kani ci ngava cihi cigelo, a lisine hi lezvaku va dhanile laha va nga wona Jesu na a va hlambisa mikondzo.

A cikhati leci Jesu a nga chikela laha ka Pedro, i no ala aku: “Cima u nga ta hlambisa mina mikondzo.” Jesu aku: ‘Loku ndzi nga ku hlambisi, a wu na ciavelo na mina.’ Pedro i no mu hlamula hi kutsaka, aku: “Hosi, yi ngavi mikondzo ya mina ntsena, kanilezvi ni mandla ni hloko.” Pedro i fanele ku ngha a hlamele hi lezvi Jesu a nga hlamula. I te: “Loyi a hlambileko, a zva ha laveki sine ku hlamba mikondzo yakwe, hakuva i hlazvekile wontlhe miri; na n’wina mu hlazvekile, kanilezvi a hi n’wina n’wentlhe.” — Johani 13:8-10.

Jesu i no va hlambisa mikondzo vontlhe, a ku patsa na Judhasi Iskariyoti. Loku makunu a mbhetile, a boha nguwo yakwe ya lehehla a tlhela aya tshama mezeni, i no va wutisa lezvi: “Ma zvi tiva lezvi ndzi mu maheleko zvona ke? Mu ndzi vitana muku: Mugondzisi, ni Hosi; mu wula zvona, hakuva hi mina yena. Makunu loku mina ndzi nga Hosi ni Mugondzisi, ndzi mu hlambisile mikondzo, na n’winawu mu fanele ku hlambisana mikondzo. Hakuva ndzi mu nyikile cikombiso, kasi na n’winawu ma fela ku maha kota lezvi ndzi mahileko ka n’wina. Hi zvinene ndziku ka n’wina: A nandza a hi ga hombe ku hundza a hosi ya gona; ni ntsumi a hi wa hombe ku hundza loyi a wu rumileko. Loku mu tiva a timhaka leti, mu katekile loku mu ti maha.” — Johani 13:12-17.

Hi nga wona cikombiso leci ca ci nene ca ku ti koramisa ni ku randza ku tirela van’wani! Lava va landzelako Jesu a va faneli ku randza kuva vo ranga, va alakanya lezvaku va lisima ku hundza van’wani niku va fanele ku tirelwa. Va fanele ku landzela cikombiso ca Jesu, na ku nga hi ku landzela mukhuwo wa ku hlambisa mikondzo van’wani, kanilezvi, hi kuva vanhu vo ti koramisa va randza ku tirela van’wani, lezvo na va nga hlawuli munhu.

Ka gambo galego, Jesu i wa ha hi ku gondzisa vapizani vakwe a lisima la ku vava vanhu vo ti koramisa hi ku va hlambisa mikondzo. Makunu, zvi wonekisa ku khwatsi loku va mbhetile kuga Phasika, i no kumbuka magezu lawa Dhavhidha a nga phrofetile, yaku: A “munghana wa mina, loyi ndzi nga mu tsumba, loyi a ngaga zvakuga zva mina, i ndzi tlakusele cirendze.” — Lisimu 41:9; Johani 13:18, 21.

A vapostoli va no cuwukana, mun’we ni mun’we a wutisa lezvi: “Hosi, hi mina ke?” Na Judhasi Iskariyoti yenawu i wutisile. Johani, i wa tshamile kusuhani na Jesu laha mezeni. Makunu Pedro i no mu byela ku a wutisa Jesu a ku himani. Johani i no tshinelela Jesu a mu wutisa aku: “Hosi, himani?” — Matewu 26:22; Johani 13:25.

Jesu i no hlamula aku: “Hi loyi ndzi ta nga peta a cikhemu, ndzi mu nyika.” I no peta cikhemu ca pawa lomu ka ngelo wu nga hi laha mezeni, a nyika Judhasi aku: ‘A N’wana wa munhu wa suka kota lezvi ku tsalilweko ha yena; kanilezvi i khombo ka munhu loyi a ta nga nyikelwa hi yena! Ku wa hi chukwana ka munhu loye loku i wa nga belekwangi.’ (Johani 13:26; Matewu 26:24) Sathani i no tekela ku nghena ka Judhasi. A wanuna loye a nga sina a wonhekile, i no tekela ku tsika Sathani a mu londzowota kasi a maha kurandza kakwe. Hi ndlela leyo, a se maha “n’wana wa kulova”. — Johani 6:64, 70; 12:4; 17:12.

Jesu i no guma a byela Judhasi aku: “Lezvi u zvi mahako, hatlisa u zvi maha.” Kota lezvi Judhasi a nga hi yena a nga tshama ni mali, a vapostoli lava van’wani va no pimisa lezvaku Judhasi va wo mu ruma ku ya ‘xava lezvi zvi nga laveka mubuzweni, kutani ku ya nyika nchumu ka zvisiwana.’ (Johani 13:27-30) Zvi wa nga hi lezvo, Judhasi i no huma a ya tokometa Jesu.

Loku Judhasi a fambile, Jesu i no sangulisa a mubuzo wun’wani wa wuswa: I no teka pawa, a maha mukhongelo wa kubonga, a khema, a nyika vapostoli vakwe lezvaku vaga. Aku: Lowu “hi miri wa mina, lowu wu nyikelwako n’wina; mahani lezvo, mu ndzi alakanya ha zvona.” (Luka 22:19) A vapostoli va no nyiketana pawa leyo vaga.

I no guma a teka kopo ya vhinyo, a maha mukhongelo wa ku bonga, a va nyika. Vontlhe va nonwa hi kopo leyo Jesu a nga wulile lezvi: “Legi gombe hi civhumelwano ciswa nkhateni wa mina, lowu wu halatelwako n’wina.” — Luka 22:20.

Lezvi Jesu a nga zvi maha, i wo sangulisa cialakanyiso ca kufa kakwe, leci lava va mu landzelako va nga wa ta ci maha lembe ni lembe hi siku ga 14 ka Nisani. A cimaho leco, ci wa ta alakanyisa vanhu lezvi Jesu ni Papayi wakwe va zvi mahileko kasi a vanhu va ku kholwa va tlhatlhiswa ka ciwonho ni kufa. Lezvo zvi hundza lezvi zvi nga mahiwa hi Phasika ga vaJudha, hakuva a cialakanyiso, ci yelana ni ku a vanhu va ku kholwa va tlhatlhiswa hi kumbhelela.

Jesu i te a nkhata wakwe wu ta ‘halatiwa kasi a vanyingi va tsetselelwa zviwonho’. Cikari ka vanhu lavo vo tala va nga wa ta tsetselelwa zviwonho, ku patsiwa vapostoli vakwe ni vapizani van’wani vo tsumbeka. Lavo hi lava a nga wa tava navo Mufun’weni wa Papayi wakwe. — Matewu 26:28, 29.

Ka wusiku go gumesa legi Jesu a nga tshama ni vapostoli vakwe, i va gondzisile ku ti koramisa hi ku va hlambisa mikondzo. Leyo yive ndlela ya yi nene nguvhu. Hikuyini zvi nga laveka ku a va gondzisa ku ti koramisa? Hi ku va wa ha kombisa gome go kari mhakeni leyi. Lisine ku va wa tsumbeka ka Nungungulu. Hambulezvo, va wa ha karatekela ku tiva loyi a nga hi wa hombe laha kabye. (Marku 9:33, 34; 10:35-37) A gome lego, gi wonekile kambe ka wusiku lego ga Phasika.

A vapostoli vakwe va no ‘kanetisana’ va lava ku tiva ku “himani a alakanyelwako a kuva wa hombe.” (Luka 22:24) Zva dlunyateka ku Jesu i xukuvalile nguvhu hi ku va wona na va holovisana kambe hi mhaka leyi! Makunu, zvini a nga maha?

A nga va bhongelangi hi kota ya moya ni tshamela legi va nga gi kombisa. Kanilezvi, i no kombisa lihlazva-mbilu, a bhulisana navo, aku: “A tihosi ta vamatiko ta va fumela, ni lava va nga ni ntamu hehla kabye va vitiwa Zvisasi. Kanilezvi n’wina mu nga tava nghaho”. A va wutisa aku: “Himani wahombe? Hi loyi a tshamako kugeni, kutani hi loyi a . . . [tirelako van’wani] ke?” Jesu i no guma a va alakanyisa lezvi a nga tolovela ku va mahela na a va nyika cikombiso, aku: “Mina ndzi kona cikari ka n’wina kota loyi a . . . [tirelako van’wani].” — Luka 22:25-27.

Hambu lezvi va nga hi vanhu vo kala ku mbhelela, va wa tshamile na Jesu ka zviyimo zvo tala zvo nonoha. Hikwalaho, i no va byela lezvi: “Ndza maha civhumelwano ca mufumo na n’wina, khwatsi hi lezvi Papayi wa mina a nga maha civhumelwano na mina”. (Luka 22:29, NM) A vavanuna lavo va wa hi valandzeli vo tsumbeka va Jesu. I wo va tiyisekisa lezvaku hi civhumelwano leci a nga kari a maha navo, va wa tava Mufun’weni a tlhela a fuma navo.

Hambu lezvi a vapostoli vakwe va nga rindzela zvilo lezvo zvo tsakisa, va wa ha simama kuva vanhu va nyama vo kala ku mbhelela. Makunu Jesu i no va byela lezvi: “Sathani i mu kombele, a kuva a mu kuhlunga n’wentlhe kota mavele”. (Luka 22:31) I no tlhela a va tlharihisa aku: “N’wina n’wentlhe mu ta ndzi tsika a wusiku legi, hakuva ku tsalilwe ku: ‘Ndzi taba murisi, ni tiyivhu ta ntlhambi ti ta hangalaka.’” — Matewu 26:31, NM; Zakariya 13:7.

Pedro i no kaneta na a nga kanakani, aku: “Hambu loku vontlhe lava vo ku tsika, mina ndzi nga ta ku tsika!” (Matewu 26:33, NM) Jesu i no byela Pedro aku a kuku na wu nga seba makhati mambiri ka wusiku lego, i ta kaneta ku wa mu tiva Jesu. Hambu lezvi a nga wa ta mu kaneta, Jesu i no engeta aku: “Ndzi ku kombelele kasi a kukholwa ka wena ku nga mbheli ntamu; niku loku u wuyile, tiyisa vamakabye va wena.” (Luka 22:32, NM) Pedro i no wula lezvi hi kutiya ka hombe: “Hambu loku ndzi ngafa na wena, ndzi nga ta ku kaneta.” (Matewu 26:35) A vapostoli lava van’wani vonawu va se wula zvezvo.

Jesu i no guma a byela vapizani vakwe aku: ‘Cikhati ci tsongwani na ndza ha hi na n’wina. Mu ta ndzi lava; kanilezvi lezvi ndzi nga wula ka vaJudha, ndziku: Lomu ndzi yako kona, a mu zvi koti kuta; makunu ndza wula lezvo ka n’wina.’ I no engeta aku: “Ndza mu nyika a nayo muswa, wa kuva mu randzana; khwatsi hi lezvi mina ndzi mu randzileko, na n’wina randzanani. Loku mu randzana, a vanhu vontlhe va ta zvi tiva lezvaku mu vapizani va mina.” — Johani 13:33-35.

Laha Jesu a nga ku wa ha ta tshama navo hi cikhati citsongwani, Pedro i no mu wutisa aku: “Hosi, uya kwihi?” Jesu aku: ‘Lomu ndzi yako kona a wu zvi koti ku ndzi landzela . . . [zvezvi]; kanilezvi andzhako u ta ndzi landzela.’ Pedro i no hlamala, aku: “Hosi, a ndzi zvi koti ku ku landzela . . . [zvezvi] hikuyini ke? Ndzi ta tsika ni wutomi ga mina hi kota ya wena.” — Johani 13:36, 37.

I no guma a va alakanyisa a cikhati leci a nga va rumile kuya chumayela le Galileya na va nga hi na zvipachi zva mali kutani zvakuga. (Matewu 10:5, 9, 10) I no va wutisa lezvi: ‘Laha ndzi nga mu rumile na mu hi hava cikhwama ca mali, ni nkwama, ni zvilato, mu no vhumala nchumu ke?’ Vaku: “A hi vhumalangi nchumu.” Kanilezvi, zvini va nga fanele ku maha ka masiku ma nga landzela? Jesu i no va byela lezvi: “Makunu, loyi a nga ni cikhwama ca mali, a ci teke, zvinghaho ni nkwama; ni loyi a nga hava supadho, a xavise a nguwo yakwe, a ya yi xava. Hakuva ndziku ka n’wina: Ku fela ku tatiseka ka mina lezvi zvi tsalilweko ku ngalo: I hlayelwe zvin’we ni vawonhi; hakuva lezvi zvi kanelweko ha mina zva tatiseka makunu.” — Luka 22:35-37.

Jesu i wa wulawula hi cikhati leci a nga wa ta dawa a belelwa laha mhandzeni ni vawonhi. Andzhako ka lezvo, a vapizani vakwe va wa ta xanisiwa nguvhu. Kanilezvi, va no ti zwisa ku khwatsi va longile, va se: “Hosi, a tisupadho timbiri hi leti.” Jesu a va hlamula aku: ‘Zvi enele.’ (Luka 22:38) Hi ndzhako ka cikhati, Jesu i no va gondzisa nchumu wa lisima nguvhu hi zvipadha lezvo va nga hi nazvo, a cikhati leci a mun’we wabye a nga ci tirisa.

Jesu na a ha hi ni vapizani vakwe lomu ka yindlu leyi va nga gela ka yona cialakanyiso, i no va kuca aku: “A timbilu ta n’wina ngha ti nga karateki; kholwani ka Nungungulu, mu kholwa ka mina kambe.” — Johani 13:36; 14:1.

Jesu i no va nyika cigelo ca ku va nga karateki a vapostoli vakwe vo tsumbeka hambu lezvi a nga lava ku famba. I te: “Le ndlwini ya . . . [Papayi] gi kona wutshamu ginyingi; . . . hambu loku ndzi famba ndzi ya mu longisela wutshamu, ndzi ta wuya kambe, ndzi ta mu teka muta ka mina; kasi laha ndzi nga kona, mu fela kuva kona na n’winawu.” Hambulezvo, a vapostoli a va zvi zwisisangi a ku Jesu i wa wulawula hi kuya tilweni. Hikwalaho, Tomasi i no mu wutisa aku: ‘Hosi, a hi ku tivi lomu u yako kona; hi ta yi tivisa kuyini a ndlela ke?’ — Johani 14:2-5.

Jesu i no hlamula aku: “Mina ndzi ndlela, ni lisine, ni wutomi.” Ntsena loyi a kholwako ka Jesu, a vhumela lezvi a nga gondzisa a tlhela a mu pimanyisa, hi yena zvi to koteka ku a nghena ndlwini ya Papayi wakwe le tilweni. I no engeta aku: “A ku na munhu a tako ka Papayi na a ngati hi laha ka mina.” — Johani 14:6, NM.

Filipu a nga kari a ingisela khwatsi a bhulo lego, i no guma a kombela aku: “Hosi, hi kombe Papayi, zvi ta hi enela.” Zvi wonekisa ku Filipu i wa lava ku wona Nungungulu hi ndlela yo kari, a ku fana ni lezvi Mosi, na Elija, na Isaya va nga mu wona ka miwoniso leyi va nga yi wona. Hambulezvo, laha mahlweni ka vapostoli ku wa hi ni zva zvi nene nguvhu a ku hundza miwoniso leyo. Jesu i no komba mhaka leyo laha a nga hlamula aku: “Filipu, kale na ndzi tshamile na n’wina, kasi a wu se ndzi tiva ke? Loyi a wonileko mina i wonile na Papayi.” Jesu i wa kombisa matshamela ya Papayi wakwe hi kumbhelela. Hikwalaho, a ku hanya naye ni ku mu cuwukisela zvi wa fana ni ku wona Papayi wakwe. Hambulezvo, a mhaka yo tiya hi ku Papayi wa Jesu wa hombe ku hundza yena N’wana; hakuva Jesu i te: “Lezvi ndzi mu byelako a hi ku ndzo ti sangulela ndzi wula”. (Johani 14:8-10, NM) Handle ko kanakana, a vapostoli va Jesu va zvi wonile ku a wudzundzo ga zvontlhe a nga kari a gondzisa i wa gi yisa ka Papayi wakwe.

A vapostoli vakwe va wa mu wonile na a maha zvihlamaliso va tlhela va muzwa na a kanela mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu. Makunu, i no va byela lezvi: “Loyi a kholwako ka mina, yenawu i ta maha mitiro leyi ndzi yi mahako; ni mitiro ya hombe yo hundza leyi i ta yi maha”. (Johani 14:12) Jesu i wa nga wuli lezvaku vona va ta maha zvihlamaliso zva hombe ku hundza lezvi a nga maha yena. Kanilezvi, i wo komba lezvaku va wa ta tira hi cikhati co leha, ka wutshamu ga hombe, va tlhela va vhuna vanhu vo tala kambe.

Lezvi Jesu a nga kari a famba zvi wa nga wuli ku o va tsukula, i no va tsumbisa aku: “Loku mu kombela . . . nchumu hi vito ga mina, ndzi ta . . . maha.” I no engeta aku: “Ndzi ta kombela ka . . . [Papayi], i ta mu nyika mun’wani . . . [muvhuni], kasi a tshama na n’wina kala kupindzuka, wu nga moya wa zvinene”. (Johani 14:14, 16, 17) I no va tiyisekisa lezvaku va wa ta amukela moya wa ku basa kasi wu va vhuna. Lezvo zvi mahekile hi Pentekosta.

Jesu i no tlhavinyeta aku: “Ka ha hi cikhatanyana, zvonake a tiko gi nga ta ha ndzi wona; kanilezvi n’wina mu ta ndzi wona, hakuva ndza hanya, na n’wina mu ta hanya.” (Johani 14:19) Va wa ta mu wona a cikhati a nga wa ta vhuka hi ka va fileko a ambala miri wa nyama ni nkhata, va tlhela va mu wona kambe a cikhati leci a nga wa ta va vhuxa kasi va ya tshama naye le tilweni kota zvivangwa zva moya.

Jesu i no guma a va byela lisine lo dlunyateka, aku: “Loyi a nga ni milayo ya mina, a yi hlayisa, hi yena loyi a ndzi randzako; ni loyi a ndzi randzako, i ta randziwa hi . . . [Papayi]; na mina ndzi ta mu randza, ndzi ta ti wonekisa ka yena.” Laha Jesu a nga wula lezvo, a mupostoli wo kari wa ku hi Judhasi (a vito gin’wani a nga hi Tadhewu) i no mu wutisa aku: “Hosi, u ta ti wonekisa kuyini ka hina, u nga ti wonekisi ka tiko ke?” Jesu i no mu hlamula aku: “Loku munhu a ndzi randza, i ta hlayisa timhaka ta mina; . . . [Papayi wa mina] i ta mu randza. . . . Loyi a nga ndzi randziko, a nga hlayisi timhaka ta mina”. (Johani 14:21-24) A vanhu va tiko va wa nga woni Jesu kota ndlela, ni lisine, ni wutomi. Kanilezvi, a valandzeli vakwe va wa mu wonisa lezvo.

Phela Jesu i wo famba! Makunu a vapizani vakwe va wa ta zvi kotisa kuyini a ku sala va alakanya zvontlhe lezvi a nga va gondzisile ke? I no tlhamusela aku: “A muvhuni, wu nga moya wa ku basa, lowu Papayi a to wu rumela hi vito ga mina, i ta mu gondzisa a zvilo zvontlhe ni ku mu alakanyisa zvontlhe lezvi ndzi mu byelileko.” A vapizani va Jesu va chavelelwe nguvhu hi citiyisekiso leco, hakuva va wa zvi wonile zvontlhe lezvi Jesu a nga maha hi ku vhuniwa hi moya wa ku basa. I no engeta aku: “Ndza mu siyela kurula; ndza mu nyika kurula ka mina. . . . A timbilu ta n’wina ti nga karateki ne ni ti nga chavi.” (Johani 14:26, 27, NM) Zva zwala makunu! A vapizani va Jesu va wa nga hi na cigelo ca ku chava, hakuva a Papayi wakwe i wa ta va rangela a tlhela a va vhikela.

Na ku nga se hundza cikhati co leha, va wa ta sangula ku wona zvikombiso zva ku hakunene Nungungulu wa va vhikela. Jesu i te: “A hosana ya tiko legi yata, hambulezvo a yi na ntamu ka mina.” (Johani 14:30, NM) Sathani i wa zvi kotile ku mu boha matomu Judhasi a mu gula a maha kurandza kakwe. Kanilezvi, Jesu i wa nga hi na gome go kari ga ku Sathani i wa ta gi londzowota kasi a mu kucetela ku vhukela Nungungulu. Ne i wa nga ta zvi kota ku khotsela Jesu cilahleni a nga vhuki. Hikuyini? Jesu i te: “Ndzi maha lezvi . . . [Papayi] a ndzi layileko.” Jesu i wa nga kanakani lezvaku a Papayi wakwe i ta mu vhuxa hi ka vafileko. — Johani 14:31.

Jesu i wa kari a tiyisa vapizani vakwe vo tsumbeka hi mbilu yontlhe, niku gi wa phumile nguvhu kambe; kuzvilava makunu ku wa hi phindzulani. Jesu i no guma a hlawutela mufananiso wo khumba mbilu.

I wu sangulisile lezvi: “Mina ndzi tshinya gi nene ga vhina; . . . [Papayi] hi [yena] murimi.” (Johani 15:1) A mufananiso wakwe wu fana ni lezvi zvi nga wulilwe ka malembe ma nga hundzile xungetano hi tiko ga Izrayeli, zvaku i sinya ya vhina ya Jehovha. (Jeremiya 2:21; Hoseya 10:1, 2) Hambulezvo, ka cikhati leco Jehovha i wo gi tsukula tiko lego. (Matewu 23:37, 38) Hi cigelo leco, Jesu makunu i wo wulawula hi zvilo zva zviswa. A cikhati leci Jesu a nga totiwa hi lembe ga 29 Nguveni ya Hina, i nova sinya ya vhina leyi a Papayi wakwe a nga kari a yi rimela. Kanilezvi, Jesu i kombile lezvaku a sinya leyo yi wa nga yimeli yena basi.

I te: “Ni gihi ravi gi nga ka mina, legi gi nga pswaliko mihandzu, [Papayi] wa gi tsema; . . . kota lezvi a ravi gi nga zvi kotiko ku pswala mihandzu ha goce, sine loku gi tshamile tshinyeni ga vhina, hi zvalezvo na n’wina loku mu nga tshami ka mina. Mina ndzi tshinya ga vhina, n’wina mu maravi.” — Johani 15:2-5.

Jesu i wa tsumbisile vapizani vakwe vo tsumbeka lezvaku loku aya tilweni, i wa ta va rumela muvhuni, a moya wa ku basa. Loku ku hundzile a 51 wa masiku, a vapostoli ni van’wani va nova maravi kutani madhavi ya sinya ya vhina a cikhati leci va nga amukela moya wa ku basa. A madhavi wontlhe a ma faneli ku tsawukana na Jesu. Kasi ma maha yini?

I no tlhamusela aku: “Loyi a tshamako ka mina, na mina ka yena, yaloye wa pswala mihandzu yo tala; hakuva ahandle ka mina a mu zvi koti ku tira nchumu.” A madhavi lawo — lava va mu landzelako hi kutsumbeka — ma wa ta pswala mihandzu yo tala, va pimanyisa matshamela ya Jesu, va chumayela Mufumo wa Nungungulu hi kuhiseka va tlhela va maha vapizani van’wani. Ahati loku a wokari a tsawukana na Jesu ke, a nga pswali mihandzu? Jesu i no tlhamusela aku: ‘Loku munhu a nga tshami ka mina, wa cukumetiwa handle’. Loku a nga tsawukani naye ke? Jesu i te: “Loku mu tshama ka mina, ni timhaka ta mina ti tshama ka n’wina, kombelani ni cihi leci mu ci . . . [lavako], mu ta mahelwa cona.” — Johani 15:5-7.

Jesu i no guma a wulawula hi lezvi a nga zvi wulile makhati mambiri — ku nga ku ingisa milayo yakwe. (Johani 14:15, 21) I no tlhamusela nchumu wa tshinya wu kombako lezvaku a munhu wa zvi maha lezvo. I te: “Loku mu hlayisa milayo ya mina mu ta tshama lirandzweni la mina, khwatsi hi lezvi minawu ndzi hlayisako a milayo ya Papayi ndzi tshama lirandzweni lakwe.” Hambulezvo, a ku randza Jehovha Nungungulu ni N’wana wakwe, zvi patsa zvotala. Jesu i te: “A nayo wa mina hi lowu: Randzanani, khwatsi hi lezvi mina ndzi mu randzileko. A ku na munhu a nga ni lirandzo la hombe lo hundza leli, la kuza a nyikela wutomi gakwe hi kota ya vanghana vakwe. N’wina mu vanghana va mina loku mu maha lezvi ndzi mu leletelako.” — Johani 15:10-14, NM.

Ka cikhati leco, ku wo kiyela tihora titsongwani kasi Jesu a kombisa lirandzo hi ku nyikela wutomi gakwe kasi ku vhuneka vontlhe lava va kholwako ka yena. Lava va mu landzelako va fanele ku kuciwa hi lezvi a zvi mahileko, vonawu va kombisana lirandzo lelo la ku nga rangisi zva vona. Khwatsi hi lezvi Jesu a nga zvi wulile, a lirandzo lelo hi lona li nga wa ta va tivekisa. I te: “Loku mu randzana, a vanhu vontlhe va ta zvi tiva lezvaku mu vapizani va mina.” — Johani 13:35.

A vapostoli va wa fanele ku chela kota hi lezvi Jesu a nga va vitana ku “vanghana”. I no tlhamusela cigelo ca kona aku: “Ndzi mu vitana ku mu vanghana, hakuva ndzi mu byelile zvontlhe ndzi zvi zwileko ka Papayi wa mina.” Lego give thomo ga hombe nguvhu, a kuva munghana wa hombe wa Jesu ni ku tiva lezvi Papayi wakwe a nga mu byela! Hambulezvo, kasi va nga gi luzi a thomo lego, va wa fanele ku simama va “pswala mihandzu”. Jesu i te loku va simama ku pswala mihandzu, ‘ni cihi leci va to ci kombela ka Papayi hi vito gakwe i ta va nyika.’ — Johani 15:15, 16, NM.

A ku randzana zvi wa ta vhuna madhavi, ku nga vapizani, lezvaku va timisela lezvi zvi nga hata. I no va tlharihisa lezvaku a tiko gi wa ta va zonda. Hambulezvo, i no tlhela a va chavelela aku: ‘Loku a tiko gi mu venga, zvi tiveni lezvaku gi rangile hi mina gi ndzi venga. Loku mu wa hi va tiko, a tiko na gi randzile a zva gona; kanilezvi lezvi mu nga hiko va tiko, . . . a tiko ga mu venga.’ — Johani 15:18, 19.

Jesu i no wula zvin’wani a tlhamusela ku hikuyini a tiko gi nga wa ta va zonda, aku: “Va ta maha zvontlhe lezvi ka n’wina hi kota ya vito ga mina, hakuva a va mu tivi loyi a ndzi rumileko.” Jesu i kombile lezvaku a mhaka yo tiya hi ku a zvihlamaliso zvakwe, zvi wa kona lava va nga kari va mu zonda. I te: ‘Loku ndzi wa nga tirangi cikari ka vona a mitiro leyi yi nga tiriwangiko hi mun’wani, na va nga hi na nandzu; makunu va yi wonile, va venga mina na . . . [Papayi].’ Hi lisine, a livengo labye, li wo tatisa zviphrofeto. — Johani 15:21, 24, 25; Lisimu 35:19; 69:4.

Jesu i no phinda a tsumbisa ku va rumela muvhuni, a moya wa ku basa. Vontlhe lava va mu landzelako, va nga nyikiwa a moya lowo wa ntamu nguvhu, niku wu nga va vhuna ku “pswala mihandzu” — a ku “kustumunya”. — Johani 15:27.

Makunu Jesu ni vapostoli vakwe va wa longile ku huma lomu va nga gela kona Phasika. Lezvi a nga sina a va nyikile wusungukati ga lisima, i no va nyika gin’wani aku: “Ndzi mu byelile timhaka leti, kasi mu fela ku kala mu nga khunguvanyeki.” Hikuyini a wusungukati lego gi nga laveka? I te: “Va ta mu hlongola masinagogeni; kunene, ca hata cikhati laha mun’we ni mun’wani loyi a mu dayako, a ta nga alakanya lezvaku i tirela Nungungulu.”— Johani 16:1, 2.

Kuzvilava a vapostoli vakwe va karatekile nguvhu hi kuzwa lezvo. Hambu lezvi a nga sina a va byelile ku a tiko gi wa ta va zonda, i wa nga se tshuka a va byela hi kukongoma aku va ta dawa. Hikuyini? I te: “A ndzi mu byelangi a timhaka leti kusanguleni, hakuva ndzi wa hi na n’wina.” (Johani 16:4, NM) Makunu i wo va tlharihisa hi lezvi a nga lava ku famba. Lezvo zvi wa ta va vhuna ku va nga chavi va tsika ku mu landzela.

Jesu i no tlhavinyeta aku: “Ndziya ka loyi a ndzi rumileko; a nga kona ka n’wina a ndzi wutisako ku ngalo: Uya kwihi?” Ka gambo galego, va wa mu wutisile ku iya kwihi. (Johani 13:36; 14:5; 16:5) Lezvi makunu va nga dzukile hi lezvi a nga wulawulile hi ku va ta xaniseka, va wo karateka va vhumala ni co wula. Va se tsandzeka ni ku mu wutisa zvin’wani xungetano hi wudzundzo legi a nga wa ta gi kuma, kutani lezvi a vakhozeli va lisine va nga wa ta vhunekisa zvona. Jesu i no wula lezvi: “A timbilu ta n’wina ti tele hi wusiwana hi kota ya lezvi ndzi mu byelileko zvona.” — Johani 16:6.

I no guma a va byela lezvi: “Zvi mu sasekele lezvaku ndzi suka; hakuva loku ndzi nga suki, a muyimeli [muvhuni, NM] a nga tata ka n’wina; kanilezvi loku ndzi suka, ndzi ta mu rumela ka n’wina.” (Johani 16:7) Ntsena loku Jesu a delwe, a vhuxiwa aya tilweni hi kona a vapizani vakwe va nga wa ta amukela moya wa ku basa, lowu zvi kotekako ku a wu rumela kasi ku vhuna vanhu vakwe ni kwihi va nga kona laha misaveni.

A moya wa ku basa wu wa “ta maha tiko gi pima xungetano ni kuwonha, ni kululama, ni kulamula.” (Johani 16:8) Kunene, zvi wa ta dlunyateka khwatsi ku a tiko a gi kholwangi ka N’wana wa Nungungulu. A kuva Jesu aya tilweni zvi wa ta tiyisekisa khwatsi lezvaku i lulamile zvi tlhela zvi komba ku hikuyini zvi faneleko ku Sathani, ‘a hosana ya tiko legi’, a koniwa. — Johani 16:11.

Jesu i no simama aku: “Ndza ha hi ni timhaka tinyingi a ku kanela ka n’wina, kanilezvi ti nga mu tsandza makunu.” A cikhati leci a nga wa ta chulula moya wa ku basa, wu wa ta va vhuna ku zwisisa a lisine lontlhe va tlhela va zvi kota ku hanya hi lona. — Johani 16:12, 13.

A vapostoli va no guma va karateka hi lezvi Jesu a nga zvi wula hi kulandzela, zvaku: “Zvezvinyana mu nga ta ha ndzi wona, kanilezvi, mu ta ndzi wona kambe zvezvinyana.” Va no wutisana ku i lava ku wula yini. Jesu i no zvi wona ku va lava ku mu wutisa, a se va tlhamusela aku: “Ndza mu byela lisine ndziku: Mu ta rila muba huwa, kanilezvi a tiko gi ta tsaka; mu tava kuxanisekeni, kanilezvi a kuxaniseka ka n’wina ku ta hundzuluswa kuva kutsaka.” (Johani 16:16, 20, NM) A cikhati leci Jesu a nga dawa ni gambo gi nga landzela, a varangeli va wukhongeli va no tsaka. Kanilezvi, a vapizani vakwe va no xaniseka. Hambulezvo, a kuxaniseka kabye ku no guma ku cica a cikhati a nga vhuxiwa! Va no simama ku tsaka laha a nga va chululela moya wa ku basa wa Nungungulu.

Jesu i no fananisa a kuxaniseka ka vapostoli vakwe ni ka wasati wa nyimba loku a lun’wa. I te: “A wasati loku a ha lun’wa wa xaniseka, hakuva ci chikele a cikhati cakwe; kanilezvi loku a belekile a cin’wanana, a nga ha ku alakanyi a kubayisa, hakuva wa tsaka hi lezvi ku belekilwe munhu misaveni.” I no tiyisa vapostoli vakwe aku: “Na n’wina mu na ni kuxaniseka makunu, kanilezvi ndzi ta mu wona kambe, zvonake a timbilu ta n’wina ti ta tsaka, a nga kona loyi a ta nga mu tekela a kutsaka ka n’wina.” — Johani 16:21, 22.

Kala ka cikhati leco, a vapostoli va wa nga se kombela nchumu hi vito ga Jesu. A se va byela lezvi: “Hi lego siku mu ta kombela [ka Papayi] hi vito ga mina”. Ku ngava lezvaku Papayi wa Jesu i wo kala a nga hi na mhaka ni ku hlamula mikombelo yabye? Jesu i te: Papayi “wa mu randza, hi lezvi mu ndzi randzile, mu kholwa lezvaku ndzi tile hi ka . . . [Papayi].” — Johani 16:26, 27.

Kuzvilava lezvi Jesu a nga wula kasi ku va tiyisa, hi zvona zvi nga va kuca ku wula lezvi: “Hi kota ya lezvo ha kholwa lezvaku u humele hi ka Nungungulu.” A kukholwa loko ku wa ta ringwa na ku nga se hundza cikhati co leha. Jesu i no va tlhamusela lezvi zvi nga hata, aku: “Ca hata cikhati, ci chikele ni lezvi, ca kuva mu hangalaka, mun’we ni mun’wani a famba kaya kakwe, mu ndzi siya ndzoce”. Hambulezvo, i no va tiyisekisa aku: ‘Ndzi mu tivisile a timhaka leti, lezvaku mu fela kuva ni kurula hi mina. Mu na ni kukarateka tikweni, kanilezvi tiyani hlana, mina ndzi hlulile tiko.’ (Johani 16:30-33) Hambu lezvi Jesu a nga kari aya tilweni, i wa ta simama ku va seketela. I wa tiyiseka lezvaku vonawu va nga tsumbeka va maha kurandza ka Nungungulu hambu loku Sathani ni tiko gakwe va zama ku va tsikisa ku tsumbeka. Leyo yi wa tava ndlela ya ku hlula tiko, va tekelela yena.

Kota lezvi Jesu a nga va randza nguvhu vapostoli vakwe, i no va longisela lezvi ku nga sele kutsongwani kasi a famba. I no cuwuka tilweni a khongela ka Papayi wakwe, aku: “Dhumisa N’wana wa wena, kasi a n’wana wa wena a fela ku ku dhumisa; kota lezvi u mu nyikileko ntamu hehla ka nyama yontlhe, lezvaku vontlhe lava u mu nyikileko vona, a fela ku va nyika wutomi ga pindzukelwa.” — Johani 17:1, 2.

Zva dlunyateka lezvaku Jesu i wa zvi tiva ku a ca lisima ka zvontlhe ku Nungungulu a dzundziwa. Hambulezvo, zva chavelela nguvhu lezvi a nga wulawula hi kuva a vanhu va kuma wutomi ga pindzukelwa. Kota lezvi Jesu a nyikilweko “ntamu hehla ka nyama yontlhe”, a vanhu vontlhe va nga kuma makatekwa hi muphahlo wakwe. Kanilezvi, a hi vontlhe va to ma kuma. Hikuyini? Hakuva Jesu i ta katekisa ntsena lava va mahako lezvi a nga wula hi ku landzela; aku: “A wutomi ga pindzukelwa hi kuva va ku tiva, wena Nungungulu wece wa zvinene [lisine, NM], na Jesu Kristu loyi u mu rumileko.” — Johani 17:3.

A munhu i fanele ku mu tiva khwatsi Papayi ni N’wana wakwe, ava ni wunghana navo a tlhela a wona zvilo hi mawonela yabye. A ca hombe ka zvontlhe, i fanele ku ti karatela ku pimanyisa matshamela yabye laha a tirisanako ni van’wani. I fanele ku zvi zwisisa khwatsi lezvaku a ca lisima nguvhu ku Nungungulu a dzundziwa, a hi ku a vanhu va kuma wutomi ga pindzukelwa. Jesu i no guma a tlhavinyeta mhaka yakwe.

Aku: ‘Ndzi ku dhumisile misaveni, hi ku mbheta a ntiro lowu u ndzi nyikileko wona a ku wu tira. Makunu, . . . [Papayi], ndzi dhumise le ka wena hi wudhumo legi ndzi nga hi nago ka wena, a misava na yi nga seva kona.’ (Johani 17:4, 5) Hi magezu lawo, Jesu i wo kombela Nungungulu lezvaku a mu vhuxa a tlhela tilweni a yava ni wudzundzo legi a nga hi nago na a nga seta misaveni.

Hambulezvo, Jesu i wa nga zvi rivalangi lezvi a nga tirile laha misaveni. I no khongela aku: “Ndzi wonekelisile a vito ga wena ka vanhu lava u va tekileko tikweni u ndzi nyika vona; va wa hi va wena, zvonake u ndzi nyikile vona; va yi hlayisile a mhaka ya wena.” (Johani 17:6) Lezvi Jesu a zvi mahileko a cikhati leci a nga tira, zvi hundza ku kumbuka vito ga Nungungulu, Jehovha. I vhunile vapostoli vakwe a ku tiva Jehovha, ni matshamela yakwe, ni lirandzo ni wunene legi a gi kombisako laha a tirisanako ni vanhu.

Kunene, a vapostoli va mu tivile Jehovha, ni ntiro wa N’wana wakwe Jesu, ni lezvi a nga kari a gondzisa. Jesu i no ti kutikoramisa aku: ‘Hakuva ndzi va nyikile a timhaka leti u ndzi nyikileko tona; va ti amukele, va zvi tiva lezvaku hakunene ndzi humele hi ka wena, va kholwa ku ngalo u ndzi rumile.’ — Johani 17:8.

Kota lezvi Jesu a nga zvi zwisisa ku a valandzeli vakwe va hambene ni vanhu va tiko, i no wula lezvi: ‘Ndza va khongelela; a ndzi khongeleli tiko, kanilezvi ndzi khongelela vona lava u ndzi nyikileko, hakuva va wena. . . . [Papayi] wa ku Basa, va hlayise vitweni ga wena legi u ndzi nyikileko gona, kasi va fela ku tshama mun’we, khwatsi hi hina hi nga mun’we. . . . Ndzi no va hlayisa vitweni ga wena, legi u ndzi nyikileko gona; ndzi va gongile, a ku na mun’we a lovileko, saseka a n’wana wa kulova’ — ku nga Judhasi Iskariyoti loyi a nga tokometa Jesu. — Johani 17:9-12.

I no simama ku khongela aku: ‘A tiko gi no va venga, hakuva a hi va tiko, kota lezvi mina ndzi nga hiko wa tiko. A ndzi kombeli lezvaku u va susa tikweni, kanilezvi lezvaku u va hlayisa ka loyi wo biha. A hi va tiko, kota lezvi mina ndzi nga hiko wa tiko.’ (Johani 17:14-16) A vapostoli va Jesu ni vapizani van’wani va wa hanya kwalomu tikweni legi gi fumelwako hi Sathani, kanilezvi va wa fanele ku ti hambanisa nago va tlhela va potsa wubihi ga tiko legi. Hi ndlela muni?

Va wa fanele ku simama va basile, va ti hambanisa ni tiko va tirela Nungungulu, hi ku hanya hi lisine li nga lomu ka Mitsalo ya ciHebheru ni leli Jesu a nga gondzisa. I no khongela aku: “Va basise hi lisine; a mhaka ya wena lisine.” (Johani 17:17, NM) Hi kufamba ka cikhati, a vapostoli vo kari va wa ta pimiselwa ku tsala mabhuku, lawa wonawu ma nga wa ta maha cipandze ca “lisine” leli li vhunako munhu a ku a ti basisa.

Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, ku wa tava ni van’wani va nga wa ta amukela “lisine”. Hikwalaho, laha Jesu a nga khongela, i wa nga khongeleli lava a nga hi navo kwalahayani basi; i wa ‘khongelela ni lava va nga wa ta kholwa ka yena hi kota ya kukanela kabye’. Makunu zvini lezvi Jesu a nga va kombelela? I te: “Kasi vontlhe va fela kuva mun’we, kota lezvi wena . . . [Papayi] u nga ka mina, na mina ndzi nga ka wena, lezvaku na vona va fela ku tshama ka hina”. (Johani 17:20, 21) Jesu ni Papayi wakwe mun’we hakuva va zwana ka zvontlhe. Makunu Jesu i no kombela ku a valandzeli vakwe vonawu va ti buza hi kuzwanana loko.

Na a nga se wulawula hi mhaka leyi, i wa byelile Pedro ni lava van’wani lezvaku iya a ya va longiselela wutshamu — na a wula wutshamu le tilweni. (Johani 14:2, 3) Makunu, i no kumbuka mhaka leyo ka mukhongelo wakwe, aku: Papayi ndzi lava “lezvaku lava u ndzi nyikileko vona, na vonawu va fela ku tshama na mina laha ndzi nga kona; kasi va fela ku wona a kungangamela ka mina loku u ndzi nyikileko kona; hakuva u ndzi randzile na yi nga se ku vangiwa misava.” (Johani 17:24) Hi magezu lawo, i no komba lezvaku kusukela kale nguvhu — ne Adhamu na Evha va nga seva ni vana — Nungungulu wa mu randza N’wana wakwe a belekilweko yece, loyi a nga guma a tiviwa ku hi Jesu Kristu.

I no gemeta mukhongelo wakwe hi ku tlhela a khanyisa vito ga Papayi wakwe ni lirandzo leli a Papayi wakwe a nga nalo hi vapostoli vakwe ni van’wani lava va nga wa ta amukela “lisine” hi kufamba ka cikhati. I te: “Ndzi va tivisile a vito ga wena, ndza ha ta gi tivekisa; kasi a lirandzo leli u ndzi randzileko ha lona li fela ku tshama ka vona, na mina ndzi hi ka vona.” — Johani 17:26.

Laha Jesu a nga mbheta ku khongela na a hi ni vapostoli vakwe vo tsumbeka, va no ‘yimbelele lisimu’ zvonake “vaya citsungeni ca maOlivha.” (Marku 14:26) Va no kongoma Mutsuwuka-gambo vaya ka wutshamu gi nga vitaniwa ku i Getsemane, lomu Jesu a nga tolovela kuya.

Zvalezvi va nga chikela ka wutshamu lego go tsakisa, lomu cikari ka tisinya ta maOlivha, Jesu i no siya 8 wa vapostoli vakwe a fambanyana. Ko khwatsi i va siyile kusuhani ni laha nyangweni, hakuva i va byelile lezvi: “Tshamani laha, ndza haya lahaya, ndzi ya khongela.” I no teka vapostoli vanharu a nghenanyana navo lomu sin’wini. A vapostoli lavo hi Pedro, na Jakobe, na Johani. I no guma a karateka nguvhu, a byela lava va vanharu aku: “A muhefemulo wa mina wa xaniseka nguvhu, ku khwatsi hi kufa; salani laha, mu rindzela zvin’we na mina.” — Matewu 26:36-38.

I noba mazambonyana a va siya laha va nga hi kona, a ya sangula ‘ku khongela’. Zvini a nga khongela ka Nungungulu ka cikhati leco a nga karatekile? I no khongela aku: Papayi, “zvontlhe zva koteka ka wena; susa legi gombe kule na mina; . . . [hambulezvo], na ku nga hi kurandza ka mina, kanilezvi a ku mahiwe a kurandza ka wena.” (Marku 14:35, 36) I wa lava ku wula yini? Xana i wo tsukula a ntiro lowu a nga nyikilwe wa ku tlhatlhisa vanhu? Ahihi!

A cikhati leci Jesu a nga hi tilweni, i wa zvi wonile lezvi a van’wani va nga kari va xanisekisa zvona loku va dawa hi vaRoma. Jesu makunu i wa hi munhu wa nyama, loyi zvi nga koteka ku a karateka a tlhela azwa kubayisa. Hikwalaho, i wa nga xalali hi ku tiva lezvi zvi nga lava ku mu humelela. Hambulezvo, leci ci nga mu karata nguvhu ku tiva lezvaku a kuva a dayisiwa ku khwatsi cigevenga, zvi wa ta rukisa vito ga Papayi wakwe. Ndzeni ka tihoranyana, i wa ta belelwa laha mhandzeni a ku khwatsi i no rukatela Nungungulu.

Andzhako ka loku a khongele hi cikhati co leha, i no tlhela ka vapostoli vakwe va vanharu, a ya va kuma na va etlele. A se byela Pedro aku: “Kasi mu wa nga zvi koti ku rindzela ni hora yin’we zvin’we na mina ke? Rindzelani, mu khongela, kasi mu nga” ringiwi. Jesu i no komba lezvaku wa zvi zwisisa ku a vapostoli vakwe vonawu va karatekile niku va karele, aku: “A moya wa vhumela, kanilezvi a nyama yi na ni gome.” — Matewu 26:40, 41.

I no famba hi khati ga wumbiri a ya kombela Nungungulu lezvaku a susa “gombe” lego. Laha a nga wuya, i no ta kuma vapostoli lava va vanharu na va etlele kambe, kuveni va wa fanele ku ngha va khongela kasi va nga ringiwi. A cikhati leci a nga va angula ‘a va zvi tivangi lezvaku va ta mu hlamula yini.’ (Marku 14:40) Jesu i no famba hi khati ga wunharu, a ya khizama a khongela.

I wa karatekile nguvhu hi ku tiva lezvaku lezvi a nga wa ta dayiswa ku khwatsi cigevenga, zvi wa ta rukisa vito ga Papayi wakwe. Jehovha i wa kari a yizwa mikhongelo ya N’wana wakwe. Ka cikhati co kari, i no rumela ngilozi yi ya mu tiyisa. Hambulezvo, Jesu a nga tsikangi ku rilela Papayi wakwe, i no simama ku “kombela hi kutikisa”. I wa karatekile ku khwatsi o lava kufa. A ku yena ni vanhu laha va yileko va hanya kala kupindzuka, zvi wa hi mandleni yakwe. Lowo wu a hi ntiro wo bindza nguvhu! Kunene, i wa karatekile nguvhu laha ka kuza a nyuko wakwe wu ku khwatsi ‘madona ya hombe ya nkhata wu donelako misaveni.’ — Luka 22:44.

Laha a nga wuya hi khati ga wunharu, i no ta kuma vapostoli vakwe na va etlele kambe. Aku: “Kasi ma ha etlele, mu humula! Langutani, a cikhati ca kuva a N’wana wa munhu a nyikelwa mandleni ya vawonhi ci chikele. Vhukani, hi famba; . . . loyi a ndzi tokometako i le kusuhi.” — Matewu 26:45, 46.

Laha a vapristi va nga zwanana ku mu nyika 30 wa zvingerengere zva silivha Judhasi kasi a tokometa Jesu, Judhasi i no guma a rangela vanhu vo tala va famba va lavetela Jesu. Ka ntlawa lowo ku wa hi ni vapristi va hombe ni vaFarisi, ni masochwa yo hlawuleka ni murangeli wa kona. Lezvo zvi mahekile hi phindzulani.

Zvi wonekisa ku Judhasi i tekele kuya ka vapristi va hombe a cikhati leci Jesu a nga mu byela ku a huma lomu mubuzweni wa Phasika. (Johani 13:27) A vapristi va no tlhanganisa maphoyisa yabye zvin’we ni ntlawa wa masochwa. Kuzvilava Judhasi i rangile hi ku famba navo lomu ka yindlu leyi Jesu ni vapostoli vakwe va nga gela kona Phasika. Kanilezvi, a vanhu lavo vo tala va no guma va tsemakanya Nkova wa Kidroni va kongoma sin’wini ga Getsemane. Va wa hi ni matlhari ni tikandiya ni zvihlahle. Va wa nga lavi ku Jesu a tshuka a va tsopetisa.

Laha Judhasi a nga famba navo Citsungeni ca maOlivha, i wa ku tiva khwatsi lomu a to mu kuma kona Jesu. A cikhati leci Jesu ni vapostoli vakwe va nga tshama Bhetaniya, na va vindzuka siku ni siku vaya Jerusalema, va wa tolovela ku hundza hi lomu sin’wini ga Getsemane va humula. Kanilezvi, ka cikhati leco gi wa hi wusiku, niku kuzvilava Jesu i wa hi lomu ka ndzhuti wa tisinya ta maOlivha. Makunu, a masochwa ma wa ta mu tivisa kuyini Jesu, kuveni kuzvilava ma wa nga se tshuka ma mu wona? Judhasi i wa va byelile lezvi a nga wa ta va kombisa zvona. I wate: “Loyi ndzi ta nga mu pswopswa, hi yena; mu khomeni, mu famba naye, mu nga mu nyeseti.” — Marku 14:44.

Loku Judhasi a nghenile navo lomu sin’wini, i no wona Jesu ni vapostoli vakwe, a tekela kuya ka Jesu, a yaku: “Xewe Rabi!” A guma a mu pswopswa hi lirandzo. Jesu aku: “Munghana, u tela yini laha?” (Matewu 26:49, 50, NM) I no guma a hlamula ciwutiso cakwe hi yece, aku: ‘Judhasi, wo nyikela N’wana wa munhu hi kupswopswa ke?’ (Luka 22:48) Judhasi i wa mbhetile ntiro wakwe — i wa tokometile Jesu makunu!

Jesu i no tshinela laha ko wonekela, ku nga woningiwa hi zvihlahle ni tikandiya, aku: “Mu lava mani?” Ku no zwala vokari vaku: ‘Hi lava Jesu wa le Nazareta.’ Jesu a wula hi kutiya-hlana aku: “Hi mina loyi.” (Johani 18:4, 5) A vanhu va no hlamala va dzuka, va sewa lahasi.

Jesu a nga londzowotangi cikhati leco a fihlala lomu ka munyama a tsutsuma. Kanilezvi, i no va wutisa kambe lezvaku va lava mani. Laha va nga phinda vaku: ‘Hi lava Jesu wa le Nazareta’, i no simama a va byela hi khwatsanyana, aku: “Ndzi mu byelile ndziku: Hi mina loyi.” Hambu ka cikhati leco co nonoha, Jesu i alakanyile lezvi a nga wulile zva ku i wa nga ta luza ne mun’we wa vapostoli vakwe. I no kombela lezvaku va tsika vapostoli vakwe vo tsumbeka va ti fambele, aku: “Loku mu lava mina, va tsikeni lava, va ti fambela.” (Johani 6:39; 17:12) Kunene, Jesu i vhikele vapostoli vakwe vo tsumbeka, ne mun’we wabye a nga lahlekangi, ahandle ka Judhasi — a “n’wana wa kulova”. — Johani 18:7-9.

Laha a masochwa ma nga vhuka ma yela Jesu, a vapostoli va no zvi zwisisa a ku zvini zvi mahekako. Va no wutisa Jesu vaku: “Hosi, hi hebheka hi supadho ke?” (Luka 22:49) Pedro a nga rindzelangi hlamulo wa Jesu, i no teka cipadha cin’we ka lezvi va nga hi nazvo, a tsema ndleve ya cinene ya Malkusi, a nga hi nandza ga mupristi wa hombe.

Jesu i no khumba ndleve ya Malkusi, a mu hanyisa. I no guma a gondzisa nchumu wa lisima nguvhu hi ku laya Pedro aku: “Tlhelisa a supadho ya wena; hakuva vontlhe lava va khomako supadho va ta lobyiswa hi yona.” Jesu i wa ti yimisele ku khon’wa, hakuva i te: “Yi ta tatiseka hikuyini a Mitsalo, yi nge ngalo zvi fanele ku maheka lezvi ke?” (Matewu 26:52, 54) I no engeta aku: “A gombe legi a ndzi nyikileko . . . [Papayi], ndzi nga ginwi ke?” (Johani 18:11) Jesu i wa zvi lava ku maha kurandza ka Papayi wakwe, hambu loku zvi lava ku afa.

I no wutisa citshungu aku: ‘Lezvi n’wina mu tako na mu hlomile tisupadho ni zvigomba, mu tela ku ta ndzi khoma kota muphangi ke? Ndzi no tshama tempeleni masiku ni masiku ndzi gondzisa, a mu ndzi khomangi. Kanilezvi zvontlhe lezvi zvi maheka, kasi ku fela ku tatiseka a mitsalo ya vaphrofeti.’ — Matewu 26:55, 56.

A masochwa ni murangeli wa wona, ni tihosana ti nga rumilwe hi vaJudha va no khoma Jesu va mu boha. Laha a vapostoli va nga zvi wona, va no tsutsuma. Hambulezvo, ‘a jaha go kari’ gi no landza Jesu na gi hi lomu cikari ka vanhu — ko khwatsi a jaha lego hi Marku, a mupizani wakwe. (Marku 14:51) A vanhu va no gi tiva a jaha legi, va zama ku gi khoma; gi se tsutsuma gi siya nguwo ya gona ya wukene.

Loku Jesu a khon’wilwe a bohiwa ku khwatsi cigevenga, va no famba naye ka Anasi, loyi a nga hi mupristi wa hombe a cikhati leci Jesu a nga hlamalisa vagondzisi le tempeleni na a ha hi cifanyana. (Luka 2:42, 47) Loku Anasi a tirile kota mupristi wa hombe, ku no guma ku tira vana vo kari va yena. Loyi a nga tira ka cikhati leco ku wa hi Kayafasi, a mwane wa Anasi.

Laha Jesu a nga kari a thethisiwa hi Anasi, Kayafasi i nova ni cikhati ca ku tlhanganisa a Hubye yontlhe. Ka hubye leyo yi nga wumbiwa hi 71 wa vavanuna, ku wa hi ni mupristi wa hombe ni van’wani va nga tirile kota vapristi va hombe.

Anasi i no wutisa Jesu xungetano “hi vapizani vakwe, ni gondzo yakwe.” Jesu i na se mu hlamula aku: ‘Ndzi kanele kubaseni lomu tikweni; ndzi wa gondzisa masinagogeni, ni lomu tempeleni, laha va tsombanako kona a vaJudha vontlhe; a ndzi kanelangi nchumu cihundleni. Hi yini u ndzi wutisako mina ke? Wutisa lava va nga kari va ndzizwa lezvi ndzi nga kanela ka vona’. — Johani 18:19-21.

A nandza gin’we gi nga yimile laho, gi no nyongwa gi phakata Jesu, gi mu kawuka giku: “U mu hlamulisa lezvo a mupristi wa hombe ke?” Lezvi Jesu a nga zvi tiva ku a nga mahangi nchumu wo biha, i no hlamula aku: “Loku ndzi wulawulile kubiha, kombisa a kubiha ka kona; kanilezvi loku ndzi wulawulile khwatsi, hi yini u ndzi phakatako ke?” (Johani 18:22, 23) Anasi i no guma a rumela Jesu ka mwane wakwe Kayafasi.

Ka cikhati leco, vontlhe va nga wumba Hubye ya Hombe va wa tlhangene — ku nga hi loyi a nga hi mupristi wa hombe ka cikhati leco, ni madhota, ni vatsali. Va wa tlhangene laha kaya ka Kayafasi. Zvi wa nga hi laha nayweni a ku a Hubye yi tlhangana yi lamula munhu hi wusiku ga Phasika. Hambulezvo, lezvo a zvi va vhalelangi ku tatisa kungo gabye go biha.

Zva dlunyateka ku a Hubye leyo yi wa nga lavi ku lamula Jesu yi maha ciboho co lulama. Ka cikhati ci nga hundzile, yi wa mahile ciboho ca ku daya Jesu laha a nga vhuxa Lazaru. (Johani 11:47-53) Ku wa nga hundzi masiku yo tala kambe a varangeli va wukhongeli na va mahile cikungo ca ku khoma Jesu va mu daya. (Matewu 26:3, 4) Phela Jesu i wa konelwe ku dawa ne na a nga se xuxisiwa. A wusiwana ga yena, kambe ne!

Ahandle ko lamula munhu na zvi nga hi laha nayweni, a vapristi va hombe ni van’wani va nga wumba Hubye leyo va no zama ku lava timboni to kari ti ta kustumunya mawunwa kasi va kuma nandzu wa ku mu daya hi wona Jesu. Va no kuma to tala. Kanilezvi, leyi yi wo wula lezvi, leyi yi wula lezviya; zvi wa nga zwanani. Ku no gumesa kuta vambiri va taku: “Hi wa mu zwile aku: Ndzi ta khungumula tempeli leyi yi akilweko hi mandla, hi masiku manharu ndzi ta aka yin’wani yi nga mahiwangiko hi mandla.” (Marku 14:58) Hambu vavanuna lavo vonawu va wa nga zwanani hi kumbhelela.

Kayafasi i no wutisa Jesu aku: “A wu wuli nchumu? A wu zvizwi lezvi va ku kecarako hi zvona a vavanuna lava ke?” (Marku 14:60, NM) Jesu i no miyela laha a ngazwa timboni leto ta mawunwa ti nga kustumunya zvilo zvo kala ku zwanana. Makunu Kayafasi, a Mupristi wa Hombe, i no cica mabela.

Ka khati go kari Jesu a ngaku Nungungulu i Papayi wakwe, a vaJudha va zamile ku mu daya, hakuva a ka vona, i wo ‘ti maha a ecana na Nungungulu.’ (Johani 5:17, 18; 10:31-39) Makunu, lezvi Kayafasi a nga zvi tiva ku loku a wokari a ti byela ku i N’wana wa Nungungulu, a vaJudha va wo vhuka va hanya, i no hlambanyisa Jesu aku: “Ndza ku hlambanyisa hi Nungungulu, lezvaku u hi byela loku u hi Kristu, a N’wana wa Nungungulu.” (Matewu 26:63) Jesu i wa sina a zvi dlunyatisile lezvaku i N’wana wa Nungungulu. (Johani 3:18; 5:25; 11:4) Makunu loku i wa no miyela, zvi wa ta ku khwatsi o ala ku hi yena Kristu, a N’wana wa Nungungulu. Hikwalaho, i no hlamula aku: “Hi mina yena. Mu ta wona N’wana wa munhu na a tshamile hi le reveni ga cinene ga ntamu, na ata hi marefu ya tilo.” — Marku 14:62.

Laha Kayafasi a nga zvizwa, i no maha cipetakulo, a handzula nguwo yakwe a tlakusa gezu aku: “I rukatele! Ha ha va lavela yini vakustumunyu? Mu mu zwile na a rukatela. Mu zvi wonisa kuyini?” A Hubye yi no tekela ku wula ciboho ca yona co kala kululama, yiku: “I fanele ku dawa!” — Matewu 26:65, 66, NM.

Va no sangula ku poyilela Jesu, va muba zvibhakela. A van’wani va no muba tipama lomu nghoheni va tlhela va mu phelela. Laha a nghohe yi nga tele hi mari, va no mu moxa vaku: Dhumba, “himani a ku bileko ke?” (Luka 22:64) Vasan’wina! Hi nga wonani lezvi a N’wana wa Nungungulu va nga mu durelisa zvona, lezvo na va rangile hi ku mu lamula ni wusiku na zvi nga hi laha nayweni!

Loku Jesu a khon’wilwe lomu sin’wini ga Getsemane, a vapostoli vakwe va no tsutsuma hi kuchava, va mu siya yece. Hambulezvo, Pedro ni ‘mupizani mun’wani’ va no gumesa va nyima. Zvi wonekisa ku khwatsi a mupizani loyi mun’wani, hi mupostoli Johani. (Johani 18:15; 19:35; 21:24) Vona va sele va landza Jesu, niku ko khwatsi va mu kumile na va famba naye kaya ka Anasi. A cikhati leci Anasi a nga rumela Jesu ka Mupristi wa Hombe Kayafasi, Pedro na Johani va no mu landzela hi le kule. Ko khwatsi va wo chava ku dawa, na va karateka kambe hi lezvi zvi nga wa ta humelela Hosi yabye.

Kota lezvi Johani a nga tiviwa laha ka mupristi wa hombe, va no mu tsika a nghena. Pedro i no sala lahandle. Laha Johani a nga tlhela a ya bhula ni nandza ga cisati legi gi nga tira laha nyangweni, hi kona makunu va nga mu tsika a nghena Pedro.

Ka wusiku lego ku wa titimela. Hikwalaho, lava va nga hi laha kaya ka Kayafasi va wo wora ndzilo wa makhala. Pedro i no ya tshama navo a worawu na a rindzela “ku wona kumbhela” ka mhaka ya Jesu. (Matewu 26:58) Makunu laha Pedro a nga kari a woningetwa hi ndzilo, a nandza legi gi nga mu tsika a nghena gi no mu wona khwatsi, giku: “Wenawu u mupizani wa loyi munhu ke?” (Johani 18:17) A nandza lego a hi gona goce gi nga mu tiva Pedro gi tlhela gi wula lezvaku mupizani wa Jesu. — Matewu 26:69, 71-73; Marku 14:70.

Pedro i no kwata nguvhu hi zvona, aku: “A ndzi mu tivi, ne a ndzi zvi tivi a ku zvini zvezvo u wulawulako hi zvona.” (Marku 14:67, 68, NM) I no tlhela a ala Jesu, a “sangula ku rukatela” — zvi wulako ku hlambanya a ku lezvi a wulako a nga hembi, aku loku a hemba Nungungulu i wa mu tsayise. — Matewu 26:74.

Ka cikhati leco, Jesu i wo xuxisiwa. Ko khwatsi i wa xuxisiwa lomu ka yindlu ya Kayafasi yaleyi va nga hi ka yona. Hi laha a nga hi kona Pedro ni lava van’wani, kuzvilava zvi wa koteka ku va wona vakustumunyu lava va nga kari va nghena ni kuhuma.

A wulawulela ga Pedro gi tekele ku mu wuleta ku yenawu wa le Galileya, va se tekela ku zvi wona ku o hemba. A mun’we wa lava va nga hi laha ka ntlawa lowo kambe, i wa hi xaka ga Malkusi, loyi a nga tsemiwa ndleve hi Pedro. Makunu, a timhaka ti wa mu pala Pedro. Loyi wa xaka ga Malkusi a se: ‘A ndzi ku wonangi naye le sin’wini ke?’ Laha Pedro a nga kaneta hi khati ga wunharu, a nkuku wu noba. Ku se tatiseka lezvi zvi nga phrofetilwe. — Johani 13:38; 18:26, 27.

Ka cikhati leco, ko khwatsi Jesu i wa hi laha vharandeni, hi le hehla ka wutshamu legi a nga hi ka gona Pedro ni lava van’wani. Makunu Hosi Jesu i no hundzuluka a cuwuka Pedro. Zvi se mu pandza mbilu Pedro, a tekela ku alakanya lezvi Jesu a nga wulile ka cikhatanyana ci nga hundzile na va hi lomu va nga gela kona Phasika. Hi nga alakanya lezvi Pedro a nga basiyekisa zvona laha a nga zvi zwisisa lezvi zvi nga humelela! I no huma le handle a ya rila yi nga chayi. — Luka 22:61, 62.

Zvi mahisile kuyini? Cini ci nga mu maha a kaneta ku wa yi tiva a Hosi yakwe? Phela Pedro hi yaloyi a nga tiyiseka lezvaku wa tsumbeka niku i tiyile hi tlhelo ga moya! Lahayani kambe a vanhu va wo soholota lisine, niku Jesu va wo mu maha ku khwatsi cigevenga co kala ku vhuna nchumu. Kota lezvi Jesu a nga kala a nga hi na nandzu, zvi wa ringana futsi ku Pedro a nyima a mu seketela. Kanilezvi, i no fularela a N’wana wa Nungungulu, loyi a nga hi ni “timhaka ta wutomi ga pindzukelwa.” — Johani 6:68.

A khombo legi gi nga humelela Pedro gi komba lezvaku hambu munhu wo tsumbeka a nga ni kukholwa ko tiya kambe, a nga tshuka a retemuka loku a djumiwa hi zvikarato kutani zviringo. A malandza wontlhe ya Nungungulu ma fanele ku gondza cokari ka lezvi zvi nga humelela Pedro.