1, 2. Zini lezi a vawoneleli va xipanze va zi polileko mabandleni yo tala?

A MUWONELELI wa xipanze i wa hi kusuhani ni ku mbheta mutlhangano wakwe ni hubye ya madota. I lo cuwuka lomu tinghoheni ta varisi lavo vo hiseka, lava a vokari vabye va nga hi ni tanga yo ringana kuva vararu vakwe, zonake ava ni liranzo hi vona. Hambulezo, i lo karateka kambe, a va wutisa lezi: “Vamakabye, zini mu zi mahako kasi ku gonzisa vanwani lezaku va kuma wutihlamuleli ginwani lomu bandleni?” Va wa zi alakanya khwatsi lezaku ka khati go gumesa legi a muwoneleli wa xipanze a nga va enzele i wa va kucile ku chela nguvu kota hi ku gonzisa vanwani. Hi magumo, a ginwe ga madota lawo giku: “Hi lisine, zi tsongwani nguvu hi mahako.” A madota lawa manwani ma lo vumelelana naye hi tihloko.

² Loku u hi dota ga muKristu, wa ti wona u hi ka xiyimo xa vamakabye lavo ke? Kuzilava. A vawoneleli va xipanze misaveni yontlhe va polile lezaku ka mabandla yo tala ku na ni xilaveko xa hombe xa ku gonzisa vamakabye va xinuna — vaswa ni vahombe — kasi va vunetela ku hlayisa a ntlhambi. Lezo a zi olovi. Hikuyini?

3. a) A Mitsalo yi kombisa kuyini a lisima la ku gonzisa vanwani, niku hikuyini hontlheni hi faneleko ku chela kota hi mhaka leyi? (Wona tlhamuselo wa lahasi.) b) Hikuyini a madota yo kari zi nga ha ma karatelako a ku gonzisa vanwani?

³ Kota murisi, handle ko kanakana wa zi tiva lezaku a ku gonzisa vanwani za lisima.a Wa zi tiva lezaku ka ha hi ni xilaveko xa vamakabye va xinuna kasi ku a mabandla lawa ma nga kona ma simama ma tiyile hi tlhelo ga moya zinwe ni ku vulula mabandla maswa. (Gonza Isaya 60:22.) Wa zi tiva lezaku a Mhaka ya Nungungulu yi ku kuca “ku gonzisa vanwani.” (Gonza 2 Timote 2:2.) Hambulezo, a ku fana ni madota lawa ma kumbukilweko kusanguleni, zi nga ha ku karatela ku maha lezo. Anzhako ka ku khatalela a zilaveko za ngango, ntiro wa kutihanyisa, wutihlamuleli ga bandla, ni zilo zinwani za xihatla, zi nga ha wonekisa ku khwatsi a ka ha sali xikhati xa ku gonzisa vanwani lomu bandleni. Hi xigelo lexo, a hi woneni lezi hi faneleko ku wu wonisa zona a ntiro wa ku gonzisa vanwani.

A KU GONZISA VANWANI ZA XIHATLA

4. Hi xihi xinwe xa zigelo zi tshukako zi maha ku a gonziselelo yi thindiwa?

⁴ Hi xihi xinwe xa zigelo zi tshukako zi maha madota yo kari zi ma karatela ku siya xikhati xa ku gonzisa vanwani? Kuzilava a vo kari va ti byela lezi: ‘A ku gonzisa vanwani za lisima, kanilezi a hi za xihatla nguvu a ku fana ni zilo zinwani za bandla zaku a wu na ku zi veka hi tlhelo. Loku hi vumala xikhati xa ku gonzisa vanwani, a bandla gi nga ta nyima ku tira.’ Lisine lezaku ku na ni zilo zi lavako ku khatalelwa hi xihatla, kanilezi a ku hlwela ku gonzisa vanwani zi nga veka mhangweni a kutshamiseka ka bandla.

5, 6. Hi nga gonza yini ka xikombiso xa mufambisi wa mova ni ka mawonela yakwe xungetano hi ku khatalela a motori wakwe, niku zi yelanisa kuyini ni ku gonzisa vanwani bandleni?

⁵ Ehleketa hi xikombiso lexi: A mufambisi wa mova wa zi tiva lezaku a motori wakwe wu fanele ku ciciwa mafura hi kukhanzakanya kasi wu simama wu tira. Hambulezo, a nga ha zi wona na zi nga hi za xihatla a ku fana ni ku chela mafura lomu ka thangi ga kona — ma nga lawa yo famba hi wona. Hikuyini? Hi lezaku loku a nga cheli mafura lomu ka thangi, a mova wakwe wu ta tekela ku timeka. A nga ha ti byela lezi: ‘Loku nzi nga kumi xikhati xa ku cica mafura, a motori wu ta simama ku tira, hi xikhati xo kari hi wutsongwani ga kona.’ Kanilezi hi yihi a mhango ya lezo? Loku a mufambisi loye a simama ku nga ti nyiki xikhati xa ku khatalela motori wakwe, ku ta chikela siku legi a mova wakwe wu to timeka wu nga ha suki. Loku wu maha lezo, zi ta lava xikhati xo tala ni mali yo tala kasi ku lungisisa mova lowo. Zi hi gonzisa yini lezo?

⁶ A madota ma khatalela mitiro yo tala yi lavako ku khatalelwa hi xihatla, ya ku loku vo yi mahela mihoni, a bandla gi wa ta xaniseka nguvu. Hikwalaho, a ku fana ni lezi a mufambisi wa mova ka xikombiso lexi a kalako a nga tsiki ku chela mafura lomu thangini, a madota ma fanele “ku chela kota hi lezi zi nga za lisima nguvu.” (Fil. 1:10, Tradução do Novo Mundo) Kanilezi, a madota yo kari ma khomeka nguvu hi mitiro ya xihatla laha ka kuza ma nga ha khatali hi ku gonzisa vanwani — ku nga kukhatalela a motori, hi mawulela manwani. Kanilezi, loku a madota ma tshamela ku thinda a gonziselelo leyo yi lavekako, hi magumo a bandla gi tava ni wuna ga vamakabye va ringanelwako kasi ku khatalela a zilo zontlhe lezi lavako ku mahiwa.

7. Hi fanele ku ma wonisa kuyini a madota lawa ma ti nyikako xikhati xo gonzisa vanwani?

⁷ Hikwalaho, zi te dlunya lezaku hi fanele ku ti wonela kasi hi nga alakanyi ku a ku gonzisa vanwani a hi za xihatla. A madota ma wonako za le kule ma tlhela ma ti nyika xikhati xa ku gonzisa vamakabye va xinuna va nga ni wutlhari gi tsongwani malanza ma nene niku makatekwa ya hombe ka bandla gontlhe. (Gonza 1 Pedro 4:10.) A bandla gi vunekisa kuyini?

KU TIRISA KHWATSI XIKHATI

8. a) Matshamela muni ni zigelo zi kucako madota a ku gonzisa vanwani? b) Wutihlamuleli muni ga xihatla legi a madota ma tirako lomu ku nga ni xilaveko ma nga nago? (Wona a kwadru “Ntiro wa xihatla.”)

⁸ Hambu madota ma buvileko khwatsi ma fanele ku ti koramisa ma zi pima lezaku hi kutsongwani-kutsongwani a kukula ku taya ku hungula a mitiro leyi va yi kotako ku maha lomu bandleni zalezi. (Mika 6:8) Ma fanele ku zi alakanya kambe lezaku ku na ni zilo zo ‘dzuka zi humelela’ na zi nga rinzelwangi lezi zi nga cicako za hombe ka lezi va zi kotisako zona ku khatalela a wutihlamuleli ga bandla zalezi. (Mutsh. 9:11, 12; Jak. 4:13, 14) Hikwalaho, a madota ma cuwukako za le kule lawa ma nga ni liranzo li humako mbilwini hi tiyivu ta Jehova, ma avela vamakabye va xinuna va ha hiko vaswa a wutlhari legi ma gi kumileko nzeni ka malembe ya wona ya ntiro wo tsumbeka. — Gonza Tisimu 71:17, 18.

9. Ximaho muni xi tshinelako xi mahako lezaku a ku gonzisa vanwani ziva za lisima nguvu?

⁹ Hi zini zigelo zinwani zi mahako lezaku a madota lawa ma gonzisako vanwani mava makatekwa ka ntlhambi? Ma tiyisa a xiseketelo xa bandla. Hi ndlela muni? A kutikarata ka madota lawa ma gonzisako vanwani ku maha lezaku ku engeteleka a ntsengo wa vamakabye va xinuna lava va to vuna bandla lezaku gi tshama gi tiyile gi tlhela giva ni wumunwe, ku nga hi nyamutlha ntsena kanilezi nguvunguvu zikhatini zo nonoha lezi zi tako ni kuxaniseka ka hombe. (Ezek. 38:10-12; Mika 5:5, 6) Hikwalaho, madota ma ranzekako, hi mu kuca kuva mu ti nyika xikhati xa ku gonzisa vanwani hi kukhanzakanya kusukela nyamutlha.

10. Kasi ku kuma xikhati xo gonzisa vanwani, zini lezi a dota gi faneleko ku maha ke?

¹⁰ Kunene, ha zi zwisisa lezaku a xikhati lexi mu xi mbhetako na mu khatalela a mitiro ya lisima ya bandla kuzilava xi mu siya na mu nga ha lavi nchumu. Hikwalaho, zi nga ha lava lezaku mu hungulanyana a xikhati lexo kasi ku gonzisa vanwani. (Mutsh. 3:1) Hi ku maha lezo mu ta ngha na mu tirisa xikhati hi wutlhari.

LONGISELA A MBILU YA XIGONZANI

11. a) Xini xi hlamalisako ka mawonela lawa ma nyikilweko hi madota ya matiko yo hambana xungetano hi ku gonzisa vanwani? b) Hi kuya hi Mavingu 15:22, hikuyini zi tova zi nene a ku kambisisa mawonela ya madota manwani?

¹¹ A ntlawa wo kari wa madota wu humelelako ntirweni wa ku vuna vamakabye va xinuna lezaku va kula hi tlhelo ga moya wu lo wutisiwa lezaku wu mahisa kuyini loku wu gonzisa vanwani.b Hambu lezi a ziyimo za vamakabye lavo zi hambeneko nguvu, a wusungukati va nyikako gi fana nguvu. Zi komba yini lezo? Zi komba lezaku a gonziselelo ya Biblia ya tira ka zigonzani “matlhelweni wontlhe ni mabandleni wontlhe” — a ku fana ni masikwini ya Paule. (1 Kor. 4:17) Hikwalaho, ka nzima leyi ni leyi yi lanzelako, hi ta wona a mawonela yo kari ya madota lawo. (Mav. 15:22) Kasi ku olovisa, a tinzima leti ti ta wulawula hi lava va gonzisako kota “vagonzisi,” lava va gonziswako kota “zigonzani.”

12. A mugonzisi i fanele ku ranga hi ku maha yini, niku hikuyini?

¹² A mugonzisi i fanele ku vanga xiyimo xi nene xa ku gonzisa. A ku fana ni lezi a murimi a faneleko ku rima kutani ku buvisa wuhlavi gakwe na a nga se byala timbewu, a mu gonzisi i fanele ku longisela kutani ku kuca a mbilu ya xigonzani na a nga se sangula ku xi gonzisa zilo za ziswa. Makunu a vagonzisi va vangisa kuyini a xiyimo xinene kasi ku gonzisa vanwani? Hi ku lanzela mahela go fana ni legi gi mahilweko hi muprofeti wo kari wa kale. I mahela muni?

13-15. a) I ntiro muni lowu muprofeti Samueli a nga nyikilwe? b) Samueli i wu mahisile kuyini a ntiro wakwe? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.) c) Hikuyini a matimu lawa ya Biblia ma wulawulako hi Samueli ma nga ya lisima nguvu ka madota inyamutlha?

¹³ Ka siku go kari, kwalomo ka 3.000 wa malembe nzhako, Jehova i lo byela muprofeti a kulileko Samueli aku: “Manziko hi xwalexi xikhati nzi ta ku rumela a munhu wa le tikweni ga ka Benjamini u ta mu tota kasi a fela ku maha murangeli wa vanhu va mina va ka Israeli.” (1 Sam. 9:15, 16) Samueli i wa zi tiva lezaku a ntiro wakwe kota murangeli wu mbhelile niku Jehova i mu rumile ku ya tota munhu a to mu valeta. Kuzilava Samueli i ti wutisile lezi: ‘Nzi nga mu longiselisa kuyini wanuna loyi?’ I lo kuma pulani.

¹⁴ Ka siku gi nga lanzela, laha Samueli a ga wona Saule, Jehova i lo mu byela lezi: “Hi yaloyi.” Samueli i lo sangula ku tirisa pulani yakwe. I lo mu ramba lezaku va yaga zinwe. Ka wutshamu lego, Samueli i lo tshamisa Saule ni nanza gakwe zitshanwini zo hlawuleka a tlhela a va nyika xipanze xo hlawuleka xa nyama aku: ‘Gana, hakuva zi hlayiselwe wena kala xikhati lexi.’ Hi kulanzela, Samueli na Saule va lo longoloka vaya kaya ka Samueli, na va bhula. Samueli i wa lava ku lonzowota khwatsi a xikhati lexo xo tsakisa xa kuga ni ku longoloka. Hikwalaho i lo vitana Saule vaya le hehla ka yindlu. Na va kari va belwa hi moyana wa muphindelo, Samueli i lo simama ku “wulawula na Saule na va hi le hehla ka yindlu” kala vaya kuetleleni. Hi manziko wa kona, Samueli i lo tota Saule, a mu pswopswa, a tlhela a mu nyika zileletelo. Anzhako ka lezo, i lo tsika Saule a ti fambela — na a longile ku yimisana ni lezi zi nga hata. — 1 Sam. 9:17-27; 10:1.

¹⁵ Lisine lezaku a ku tota munhu lezaku a maha murangeli wa tiko zi hambene ni ku gonzisa makabye lezaku a maha dota kutani nanza ga wutireli lomu bandleni. Hambulezo, a madota inyamutlha ma nga kuma zigonzo zo tala za lisima ka mahela ga Samueli. A hi woneni zimbiri za kona.

VAGONZISI VA LIRANZO TLHELO VANGHANA VA LISINE

16. a) Samueli i ti zwisile kuyini a xikhati lexi a vaIsraeli va ngaku va lava hosi? b) Samueli i tatisisile kuyini a ntiro lowu a nyikilweko wa ku tota Saule?

¹⁶ Zi mahe hi mbilu, u nga nonohi. A xikhati lexi Samueli a ngazwa lezaku a vaIsraeli va lava hosi, i lo tlhaveka mbilu a tlhela a ti wona na a nga ha laviwi hi vanhu vakwe. (1 Sam. 8:4-8) Kunene, i lo zi mahela mihoni nguvu lezi a vanhu va nga zi lava, laha ka kuza Jehova a wona xilaveko xa ku mu byela kunharu lezaku i wa ingise a xikombelo xabye. (1 Sam. 8:7, 9, 22) Hambulezo, Samueli a nga tsikangi xiluse kutani zanga hi wanuna loye a nga lava ku mu valeta zi zima mitsu mbilwini yakwe. Laha Jehova a nga mu ruma ku tota Saule, Samueli i lo ingisa — niku a nga mahangi na a ngurangura, kanilezi i lo zi maha hi liranzo.

17. A madota inyamutlha ma pimanyisisa kuyini a kutiyimisela ka Samueli, niku litsako muni ma li kumako hi lezo?

¹⁷ A ku fana na Samueli, a madota yo buva nyamutlha ma kombisa a kutiyimisela loko mayelano ni ku gonzisa vanwani. (1 Ped. 5:2) A madota lawo a ma tsiki ku gonzisa vanwani hi ku chava ku nyikela malungelo yo kari ya bandla ka zigonzani lezo. A vagonzisi va liranzo a va zi wonisi ku khwatsi a zigonzani zi kulako zo palisana navo, kanilezi va zi wona kota ‘vatiri-kulobye,’ kutani zinyikiwo zo saseka ka bandla. (2 Kor. 1:24; Maheb. 13:16) Niku a vagonzisi lavo va mbilu yi nene a vo ku tsaka loku va wona lezi a zigonzani zi tirisisako zona a wutlhari ga zona kasi ku vuna bandla! — Miti. 20:35.

18, 19. A dota gi nga longiselisa kuyini a mbilu ya xigonzani, niku hikuyini a ku maha lezo zi nga za lisima nguvu?

¹⁸ U ngavi mugonzisi ntsena, maha munghana wabye. Ka siku legi Samueli a nga kumana na Saule, a muprofeti loyi na a tekele ku humesa xikudzana xa mafura, a xi chulula hlokweni ka Saule, a tlhela a mu rumela kaya kota hosi yiswa — yi totilweko hi kumbhelela kanilezi na yi nga longangi ku maha ntiro lowo. Wutshanwini ga ku maha lezo, Samueli i lo kombisa wunene a ti nyika xikhati xa ku longisela a mbilu ya Saule hi kutsongwani-kutsongwani. Ntsena anzhako ka kuga zinwe, va longoloka, va ya tshama va bhula hi xikhati xo leha, va tlhela va humula khwatsi, hi kona Samueli a nga xi wona xi hi xikhati xi nene xa ku tota Saule.

¹⁹ A mugonzisi inyamutlha yenawu i fanele ku sangula gonziselelo yakwe hi ku ti nyika xikhati xa mabhulo yo tsakisa ni ku maha wunghana ni xigonzani lexo. A zilo lezi a dota gi zi mahako kasi ku wumba wunghana zi ta hambananyana hi kuya hi ziyimo ni mikhuwo ya tiko ginwe ni ginwani. Hambulezo, ni kwihi lomu u hanyako kona, loku wena dota go khomeka u ti nyika xikhati xa ku bhula ni xigonzani, hi ndlela yo kari u ta ngha u xi byela lezi: “Phela u wa lisima ka mina.” (Gonza Va Le Roma 12:10.) A mahungu lawo u ma wulako hi mitiro ma ta zwisisiwa ma tlhela ma nyikwa lisima hi zigonzani za mbilu yi nene matlhelweni wontlhe.

20, 21. a) A mugonzisi wo humelela hi loyi wo tshamisa kuyini? b) Zini hi to wulawula hi zona ka nzima yi lanzelako?

²⁰ Madota, alakanyani lezaku a mugonzisi a humelelako hi loyi wo kala a nga ranzi ku gonzisa munhu ntsena, kanilezi a ranzako a munhu loyi a mu gonzisako. (Ringanisa na Johani 5:20.) A xigonzani a xi hlweli ku zwisisa a tshamela lego ka mugonzisi niku ga khumba nguvu a ndlela leyi xi to amukela hi yona a gonziselelo leyi xi nyikwako. Hikwalaho, madota ma ranzekako, a xikhati lexi mu gonzisako vanwani, mu ngavi vagonzisi ntsena— mahani vanghana va zigonzani za nwina. — Mav. 17:17; Joh. 15:15.

²¹ Anzhako ka ku longisela a mbilu ya xigonzani, a dota gi lava ku mu hunzisela a wutlhari legi gi lavekako. Gi ta zi mahisa kuyini? Lezo hi ta wulawula hi zona ka nzima yi lanzelako.

1. a) Zini lezi a malanza ya Nungungulu ma zi zwisisako hi kale xungetano hi kugonzisa, niku lezo zi tirisa kuyini nyamutlha? b) Zini hi to wulawula hi zona ka nzima leyi?

KALE ni kale, a malanza ya Nungungulu ma zi tiva lezaku a ku gonzisa zi na ni mabhinzu. Abrahama “i lo hlomisa a tinhenha takwe” kasi ku ya tlhatlhisa Loti — niku a vavanuna lavo va lo humelela. (Gen. 14:14-16) Masikwini ya Hosi Davida, a vayimbeleli ndlwini ya Nungungulu va wa gonzisilwe ‘va tiva a tisimu ta Jehova’ niku va wa dumisa Nungungulu. (1 Kro. 25:7) Inyamutlha, hilwa yimpi ya moya na Satani ni valanzeli vakwe. (Efe. 6:11-13) Hi maha mizamo kambe kasi ku dumisa Jehova. (Maheb. 13:15, 16) Hikwalaho, a ku fana ni malanza ya Nungungulu xikhatini xi hunzileko, kasi hi humelela ku laveka lezaku hi gonzisiwa. Lomu bandleni, Jehova i nyika madota a wutihlamuleli ga ku gonzisa vanwani. (2 Tim. 2:2) Mamahela muni lawa a madota yo buva ma ma tirisako kasi ku gonzisa vamakabye va xinuna lezaku va ringanelwa hi ku hlayisa a ntlhambi ke?

TIYISA XIGONZANI HI TLHELO GA MOYA

2. Zini lezi a dota gi nga zi mahako na gi nga se sangula ku gonzisa, niku hikuyini?

² A dota gi nga ha fananiswa ni murimi. Na a nga se byala a timbewu, a murimi i fanele ku ranga hi ku chela koho ka wuhlavi gakwe kasi gi humesa khwatsi mihanzu. Hi kufanana, na u nga se gonzisa wutlhari go kari ka makabye wa xinuna a nga ni xilaveko, u nga ha pola lezaku u fanele ku ranga hi ku mu bhulela mahungu yo kari ya Mitsalo kasi ku maha mbilu yakwe yi amukela khwatsi lezi u to mu gonzisa. — 1 Tim. 4:6.

3. a) A magezu ya Jesu ma kumekako ka Marku 12:29, 30 ma nga tirisisa kuyini ka mabhulo ni xigonzani? b) A mukhongelo wa dota wu nga xi khumbisa kuyini a xigonzani?

³ Kasi ku tiva lezi a lisine la Mufumo li khumbisako zona a maalakanyo ni mitiro ya xigonzani, u nga ha xi wutisa lezi: ‘A kutihendleleta ka wena ka Jehova ku cicisile kuyini a wutomi ga wena?’ A xiwutiso lexi xi nga mu yisa ka mabhulo yo buva xungetano hi lezi zi hi kucako ku maha ntiro wa hina wo basa hi muhefemulo wontlhe. (Gonza Marku 12:29, 30.) Kuzilava kugumeseni ka mabhulo lawo, u nga maha mukhongelo, u kombela Jehova lezaku a xi nyika a moya wa ku basa kasi wu xi vuna ku mbhetisa gonziselelo leyo. A makabye loyi zi ta mu tiyisa nguvu a ku kuzwa na u mu khongelela na zi huma mbilwini!

4. a) Nyika zikombiso za matimu ya Biblia ma hatlisisako a kukula ka xigonzani. b) Hi gihi kungo ga madota a xikhati lexi ma gonzisako vanwani?

⁴ Na wa ha sangula ku gonzisa, wulawula hi matimu yo kari ya Biblia lawa ma nga vunako a xigonzani lezaku xi wona a xilaveko xa ku ti nyiketela, ku tsumbeka, ni ku ti koramisa. (1 Tih. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Miti. 18:24-26) A matshamela lawo ma laveka nguvu ka xigonzani a ku fana ni ku chela koho lomu masinwini. Ma maha lezaku a hatlisa ku kula hi tlhelo ga moya. Jean-Claude, a nga dota le França, i ngalo: “A kungo ga mina ga hombe kugonziseni ku vuna xigonzani lezaku xiva ni kupima ka moya. Nzi hlota zikhati za kuva hi gonza zinwe a mutsalo wo kari wo kongoma kasi ku ‘vulula mahlo’ ya xigonzani lezaku xi wona a ‘mahanjalati’ kutani zilo zo saseka zi nga Mhakeni ya Nungungulu.” (Tis. 119:18) Hi tihi tindlela tinwani ta ku tiyisa a xigonzani ke?

MU KUCE KUVA NI MIXUVO — U MU KOMBA ZIGELO

5. a) Hi lihi a lisima la ku bhula ni xigonzani xungetano hi mixuvo ya moya? b) Hikuyini a madota ma faneleko ku gonzisa majaha ma ha hiko ma tsongwani? (Wona tlhamuselo wa lahasi.)

⁵ Wutisa xigonzani uku, ‘Hi yihi mixuvo ya wena ya moya?’ Loku a nga hi na mixuvo yo dlunyateka, mu vune ku ti vekela mixuvo zi kotekako ku yi tatisa. Mu hlawutele mixuvo yo kari leyi wena u ti vekeleko, u tlhela u mu bhulela hi kuhiseka a kutsaka loku u ku kumileko a xikhati u yi tatisileko. Lezo zi nga ha woneka kota nchumu wutsongwani, kanilezi zi vuna nguvu. Victor, a nga dota tlhelo phayona le Afrika, i ngalo: “Na nza ha hi muswa, a dota go kari gi lo nzi maha ziwutiso zitsongwani xungetano hi mixuvo ya mina. A ziwutiso lezo zi nzi vunile ku sangula ku ehleketa khwatsi hi wutireli ga mina.” A madota ma buvileko ma khanyisa a lisima kambe la ku sangula ku gonzisa a vamakabye va xinuna na va ha hi vaswa — kusanguleni ka tanga yo sangula ku ti tshotshota — hi ku va nyika ziavelo bandleni zi ringanako a tangana yabye. A gonziselelo leyo yo hlongolela yi ta vuna vaswa lezaku va veka kupima kabye ka mixuvo ya moya a xikhati va to chikela tangeni yo sangula ku ti tshotshota laha ku tova ni zo tala za ku va colopetela mapimo. — Gonza Tisimu 71:5, 17.a

6. Hi yihi a yinwe ya tindlela ta lisima leti Jesu a nga gonzisa hi tona vanwani?

⁶ U nga ha kuca a xigonzani kambe lezaku xi xuva ku tirela vanwani hi ku kala u nga tlhamuseli ntsena lezi xi faneleko ku maha u nyima kwalaho, kanilezi u tlhamusela ni zigelo za kona. Hi ku tlhamusela zigelo, u pimanyisa a Mugonzisi wa Hombe, Jesu. Hi xikombiso, na a nga se nyika vapostoli vakwe a ntiro wa ku maha vapizani, Jesu i lo va komba a ku hikuyini va nga fanele ku ingisa. I te ngalo: “Wu nyikilwe ka mina a ntamu wontlhe a tilweni ni laha misaveni.” A engeta aku: “Hikwalaho fambani, mu va maha vapizani a matiko wontlhe.” (Mat. 28:18, 19) U nga ma pimanyisisa kuyini a magonzisela ya Jesu?

7, 8. a) A madota nyamutlha ma nga yi pimanyisisa kuyini a ndlela leyi Jesu a nga gonzisa hi yona? b) Hi lihi a lisima la ku dzunza a xigonzani? c) Mawonela muni ma nga vunako madota a ku gonzisa vanwani? (Wona a kwadru “Ndlela yo gonzisa vanwani.”)

⁷ Tlhamusela xigonzani a xigelo xa Mitsalo xa ku maha a ntiro lowu xi kombeliwako ku maha. Hi ku maha lezo, u xi gonzisa ku ehleketa hi matshinya ya milayo ya Biblia. Hi xikombiso, hi nga ti alakanyela na u kombela makabye wa xinuna lezaku a hlayisa a nyangwa ya Salawu ya Mufumo kasi yi saseka ni ku fambeka. U nga ha gonza Titusi 2:10, u mu tlhamusela lezi a ntiro wakwe wa ku hlayisa a Salawu ya Mufumo wu to ‘bombisisa zona a gonzo ya Nungungulu a Muhanyisi wa hina.’ Kombela xigonzani kambe lezaku xi ehleketa hi vakhosaheleko va nga kona lomu bandleni ni lezi a ku tatisa xiavelo xakwe zi to va vunisa zona. A ku maha mabhulo yo kota lawo kota xipanze xa gonziselelo leyi u mu nyikako zi ta mu vuna ku veka kupima ka vanhu ku hunza milayo. I ta kuma litsako li tako hi ku wona vamakabye lomu bandleni na va vuneka hi ntiro lowu a mahako.

⁸ Xinwani kambe, u nga rivali ku dzunza a xigonzani hi mizamo leyi xi yi mahako kasi ku tirisa a mawonela ya wena. Hikuyini zi nga za lisima ku maha lezo? A ku dzunza xigonzani na zi huma mbilwini zi fana ni ku cheletela mati laha ka sinya — zi xi maha xi kula. — Ringanisa na Mateu 3:17.

XIKARATO XINWANI

9. a) Xikarato muni lexi a madota matikweni yo ganya ma kumanako naxo mayelano ni ku gonzisa vanwani? b) Hikuyini a lisine li nga viko lo ranga wutomini ga vamakabye vo tala va ha hiko vaswa?

⁹ A madota matikweni yo ganya ma nga ha kumana ni xikarato xinwani xaku: ma nga kucisa kuyini vamakabye va xinuna va bapatizilweko va nga ni 20 kuya ka 30 wa malembe lezaku va hlengela mitirweni ya bandla ke. Hi lo wutisa madota yo buva ya xipimo xa 20 wa matiko ya mupela-gambo lezaku ma hi byela mawonela ya wona xungetano hi lexi xi mahako vamakabye vo kari va chava ku amukela malungelo lomu bandleni. Ka mihlamulo yabye yontlhe, ku na ni wunwe wu rangako, waku: Na va ha kula, a vaswa vo kari va wa nga kuciwi ku ti vekela mixuvo ya moya. Hi lisine, a vaswa vo kari va nga byekelela ku ti vekela mixuvo ya moya va wa kucetelwa hi vapswali vabye lezaku va ti vekela mixuvo ya tiko! A lisine a li tshukangi liva lo ranga wutomini ga vaswa lavo. — Mat. 10:24.

10, 11. a) A dota gi nga vunisa kuyini hi kutsongwani-kutsongwani a makabye a wonekisa ku khwatsi a nga rangisi zilo za moya lezaku a cica kupima ke? b) Mitsalo muni ya Biblia leyi a dota gi nga bhulisanako ni makabye loye hi yona, niku hikuyini? (Wona tlhamuselo wa lahasi.)

¹⁰ Loku a makabye wo kari wa xinuna a wonekisa ku khwatsi a nga rangisi zilo za moya, a ku cica kupima kakwe zi ta lava mizamo ya hombe ni lihlaza-mbilu, kanilezi za koteka. A ku fana ni lezi a murimi a zi kotako ku wonelela a makulela ya tisinya to kari hi ku ti ololoxa hi kutsongwani-kutsongwani, u nga vuna vamakabye va xinuna hi kutsongwani-kutsongwani lezaku va wona a xilaveko xa ku cica a mawonela yabye xungetano hi ku amukela malungelo ya moya. Kanilezi u nga zi mahisa kuyini?

¹¹ Ti nyike xikhati xa ku maha wunghana ni makabye loye. Mu kombe lezaku wa laveka nguvu lomu bandleni. Hi kufamba ka xikhati, tshama naye mu bhulisana ni mitsalo yo kari yo kongoma u tlhela u mu vuna ku ehleketa hi kutihendleleta kakwe ka Jehova. (Mutsh. 5:4; Isa. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Kor. 15:58; 2 Kor. 5:15; 13:5) U nga mu wutisa lezi: ‘Zini u nga tsumbisa Jehova a xikhati u nga ti hendleleta kakwe?’ Zama ku khumba mbilu yakwe hi ku mu wutisa lezi: ‘U alakanya ku Jehova i ti zwisile kuyini a siku u nga bapatizwa?’ (Mav. 27:11) ‘Satani ke, i ti zwisile kuyini?’ (1 Ped. 5:8) A mitsalo yi hlawulilweko khwatsi yi nga mu khumba nguvu a makabye loye wa xinuna. — Gonza Maheberu 4:12.b

ZIGONZANI, TSUMBEKANI

12, 13. a) Kutiyimisela muni loku Elixa a ku kombisileko kota xigonzani? b) Jehova i mu chachazelisile kuyini Elixa hi kota ya kutsumbeka kakwe?

¹² Ahati nwina vaswa, lava a bandla gi lavako xivuno xa nwina? I mbilu muni mu to yi kombisa? Kasi ku hlamula, a hi woneni zimaho zo kari wutomini ga xigonzani xo kari xa kale.

¹³ Kwalomo ka 3.000 wa malembe nzhako, muprofeti Elija i lo ramba jaha gi vitwako Elixa lezaku gi maha muvuni wakwe. Elixa i lo tekela ku vumela xirambo lexo a tlhela a tirela muprofeti loye a khosaheleko hi kutsumbeka, na a maha mitiro ya lahasi. (2 Tih. 3:11) Anzhako ka 6 wa malembe na a gonziswa, Elixa i lo tiva lezaku Elija i wa hi kusuhani ni ku gumesa a ntiro wakwe lomu Israeli. Ka xikhati lexo, Elija i lo khongotela munghana wakwe a gonzisilweko khwatsi lezaku a nyima ku mu lanzela, kanilezi Elixa i lo phinda kunharu a byela Elija aku: “Cima nzi nga ta ku tsika.” I wa ti yimisele ku simama ni mugonzisi wakwe kala zi maha hi ku nga ha koteki. Jehova i lo chachazela Elixa hi kota ya kutsumbeka kakwe hi ku vumelela ku wona Elija ni ku famba hi ndlela yo hlamalisa. — 2 Tih. 2:1-12.

14. a) Nyamutlha a zigonzani zi nga mu pimanyisisa kuyini Elixa? b) Hikuyini a kutsumbeka ka xigonzani ku nga ka lisima nguvu?

¹⁴ U nga mu pimanyisisa kuyini Elixa nyamutlha? Tekela ku vumela ziavelo, a ku patsa ni mitiro ya lahasi. Wona mugonzisi wa wena kota munghana, u tlhela u mu bonga hi kutikarata loku a ku mahako kasi ku ku vuna. A ndlela leyi u hlamulako hi yona, hi ndlela yo kari yi nga ha mu byela lezi: “Cima nzi nga ta ku tsika.” A xa lisima ka zontlhe, ni wihi ntiro u nyikwako wu mahe hi kutsumbeka. Hikuyini zi nga za lisima? Hakuva ntsena loku u kombisa ku tsumbeka hi kona a madota ma to tiyiseka ku Jehova i lava lezaku u nyikwa wutihlamuleli go engeteleka lomu bandleni. — Tis. 101:6; gonza 2 Timote 2:2.

KOMBISA XICHAWO

15, 16. a) Elixa i kombisile xichawo hi mugonzisi wakwe hi ndlela muni? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.) b) Zini lezi Elixa a mahileko zi nga tiyisa vaprofeti-kulobye ke?

¹⁵ A matimu ya Elixa, loyi a seleko a valeta Elija, ma komba kambe lezi a vamakabye nyamutlha va nga kombisisako zona xichawo ka madota ma buvileko. Anzhako ka kuva Elija na Elixa va enzele ntlawa wa vaprofeti le Jeriko, hi wumbiri gabye va lo famba Congweni wa Jordani. Loku va chikele, “Elija i lo teka a nguwo yakwe a yi petsa, aba ha yona a mati ya congo, a mati ma avanyeka.” Anzhako ka ku tsemakanya hi laha xikari ka congo na ku womile, va lo simama va “famba, na va kari va wulawula.” Zi laha kubaseni lezaku Elixa i wa nga alakanyi lezaku wa tiva nguvu makunu. Kala ka xikhati lexi Elija a nga mu siya, Elixa i lo demba ndleve ka magezu wontlhe lawa a mugonzisi wakwe a nga wula. Hi magumo Elija i lo tekwa hi xipupuri. Hi nzhako ka xikhati, laha na a tlhelile congweni wa Jordani, Elixa i loba mati hi nguwo ya Elija, aku: “I kwihi Jehova Nungungulu wa Elija?” A mati ma lo tlhela ma avanyeka. — 2 Tih. 2:8-14.

¹⁶ U zi wonile lezaku a xihlamaliso xo sangula xi mahilweko hi Elixa xive xo fana ni xihlamaliso xo gumesa xi mahilweko hi Elija? Hi gonza yini ka lezo? Zi te dlunya lezaku Elixa a nga alakanyangi ku lezi makunu a ntamu wu seleko mandleni yakwe, i fanele ku tekela ku cica mamahela ya zilo. Wutshanwini ga lezo, hi ku simama a lanzela a ndlela leyi Elija a nga tatisa hi yona a wutireli gakwe, Elixa i lo kombisa xichawo hi mugonzisi wakwe, lezi zi tiyisileko a vaprofeti-kulobye. (2 Tih. 2:15) Kanilezi hi kufamba ka xikhati, wutirelini gakwe ga 60 wa malembe kota muprofeti, Jehova i lo mu nyika ntamu wa ku maha zihlamaliso zo tala nguvu a ku hunza lezi zi mahilweko hi Elija. Xigonzo muni mu xi kumako nwina zigonzani nyamutlha ke?

17. a) A zigonzani nyamutlha zi nga yi pimanyisisa kuyini a mbilu ya Elixa? b) Hi kufamba ka xikhati Jehova a nga tirisa zigonzani zo tsumbeka hi ndlela muni?

¹⁷ U nga alakanyi lezaku neti u kuma wutihlamuleli go kari lomu bandleni, u fanele ku cica mamahela ya zilo — u zi maha hi ndlela yo hambana nguvu ni lezi zi nga mahiswa zona kale. A xilaveko xa kucica a xi khegeli ka kuxuva ka wena, kanilezi, xi khegela ka zilaveko za bandla ni zileletelo za hlengeletano ya Jehova. A ku fana ni lezi Elixa a tiyisileko vaprofeti-kulobye hi mitiro yabye a tlhela a kombisa xichawo hi mugonzisi wakwe hi ku simama a tirisa mamahela ya Elija, wenawu u nga tiyisa makholwa-kuloni u tlhela u kombisa xichawo hi madota yo buva hi ku simama u tirisa mamahela yabye ma seketelwako ka Biblia. (Gonza 1 Va Le Korinte 4:17.) Hambulezo, laha u yako u buva, handle ko kanakana u ta vunetela ku cica zilo zi to vuna bandla lezaku gi simama ku longoloka ni hlengeletano ya Jehova. Kunene, hi kufamba ka xikhati Jehova a nga tshuka a maha lezaku nwina zigonzani mu maha mitiro ya hombe ku hunza vagonzisi va nwina, kota lezi hi zi wonako ka xikombiso xa Elixa.— Joh. 14:12.

18. Hikuyini a ku gonzisa vamakabye va xinuna lomu mabandleni zi nga za lisima nguvu nyamutlha?

¹⁸ Hi tsumba lezaku a mawonela ma nga ka nzima leyi ni leyi yi hunzileko ma ta kuca madota yo tala lezaku ma ti nyika xikhati xa ku gonzisa vanwani. Ngha a vamakabye va ringanelwako va vumela gonziselelo leyo hi matsenya va tlhela va yi tirisa hi wutlhari kasi ku khatalela a tiyivu ta Jehova. A ku maha lezo zi ta tiyisa mabandla misaveni yontlhe zi tlhela zi vuna munwe ni munwani wa hina lezaku a simama a tsumbekile zikhatini zo nonoha lezi zi tako.