A xigonzo xa Biblia lexi u vileko naxo ni Timboni ta Jehova xi ku vunile ku tiva a lisine. Handle ko kanakana lezi u gonzileko zi ku vunile a ku hlakulela a wunghana na Nungungulu zi tlhela zi ku nyika a kutsumba ka ku amukela makatekwa ni wutomi ga pinzukelwa paradiseni hasi ka Mufumo wa Nungungulu. A kutsumba loku u nga nako hi Mhaka ya Nungungulu ku ku tiyisile niku u sina u amukela a makatekwa yo tala hi ku ti tlhanganyisa ni vamakabye bandleni. A ku wona lezi Jehova a tirisanisako zona ni vanhu vakwe inyamutlha, za ku tsakisa nguvu. — Zak. 8:23.

Laha u ti longiselako lezaku u bapatizwa, a madota ya bandla ma ta tlhangana na wena kasi mu vuxeta a tigonzo to sangula ta Biblia. A kuvuxeta loko ku ta ku vuna. (Maheb. 6:1-3) Ngha Jehova a katekisa a mizamo yontlhe leyi u mahako kasi uva ni wunghana gi nene naye, niku ngha a ku nyika a nchachazelo lowu a ku tsumbisileko. — Joh. 17:3.

1. Himani a Nungungulu wa lisine?

“Zi tive nyamutlha, u zi alakanya mbilwini ya wena, lezaku Jehova i Nungungulu loyi a nga hehla tilweni ni lahasi misaveni; a ku na munwani.” — Deut. 4:39.

“Hakuva hambu va hi kona lava va [tiviwako ku] vanungungulu le tilweni kutani misaveni, kota lezi ku nga kona ‘vanungungulu’ vanyingi ni ‘tihosi’ tinyingi; kasike ka hina i kona Nungungulu munwe, a Dadani loyi zilo zontlhe zi tako hi ka yena, na hina hi nga ka yena; ni Hosi yinwe, yena Jesu Kristu, loyi zilo zontlhe zi nga kona ha yena, na hina hi kona hi kota ya yena.” — 1 Kor. 8:5, 6.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Tis. 83:18; Isa. 43:10-12.

2. Hi wahi matshamela yo kari ya Jehova yo dlunyateka nguvu?

“Nungungulu liranzo.” — 1 Joh. 4:8.

“I Ribye, mitiro yakwe yi mbhelele; hakuva tontlhe tindlela takwe ti lulamile; i Nungungulu wa kutsumbeka, loyi a nga hiko na kukanganyisa; i na ni wunene, i lulamile.” — Deut. 32:4.

“[Hi nga wonani] a kueta ka kufuma ni kutlhariha ni wutivi ka Nungungulu! A kulamula kakwe a ku na ku pimiwa, ni tindlela takwe a ti na ku tibyiwa.” — Rom. 11:33.

“Hosi Jehova, hi wena u vangileko a tilo ni misava hi ntamu wa wena wa hombe ni woko ga wena gi nawulutilweko; a ku na nchumu xi tsanzako ka wena.” — Jer. 32:17.

3. Magezu muni ma tirisiwako hi Biblia kasi ku hi vuna ku zwisisa a wukulu ga Jehova?

“Hakuva Jehova hi Mulamuli wa hina, Jehova Munyiki wa nayo wa hina, Jehova i Hosi ya hina, i ta hi hanyisa.” — Isa. 33:22.

“A ku zi tivi ke? A ku zi zwangi ke? Lezaku Jehova i Nungungulu wa pinzukelwa, Yena Muvangi wa magemetamusi ya misava; a nga karali, a nga mbheli ntamu; a wutlhari gakwe a gi na ku kambiwa.” — Isa. 40:28.

4. Zi wula yini a ku khozela Jehova yece? Niku hikuyini a fanelwako hi lezo?

“U ta ranza [Jehova] Nungungulu wa wena hi mbilu ya wena yontlhe, ni muhefemulo wa wena wontlhe, ni kupima ka wena kontlhe, ni ntamu wa wena wontlhe.” — Mar. 12:30.

“Jesu i lo mu hlamula, aku: Ku tsalilwe ku ngalo: U ta khozela [Jehova] Nungungulu wa wena, hi yena yece u to mu tirela.” — Luka 4:8.

“Hosi ya hina [Jehova] ni Nungungulu wa hina, wena u fanele ku amukela kukhesiwa ni kudumiswa ni ntamu; hakuva hi wena u nga vanga zilo zontlhe, hi kota ya kuranza ka wena zi kona, zi vangilwe.” — Kuv. 4:11.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Ekso. 20:4,5; Miti. 17:28.

5. Hi fanele ku gi wonisa kuyini a vito ga Nungungulu?

“Nungungulu wa mina, nzi ta ku dumisa, Hosi; nzi ta khesa vito ga wena kala kupinzuka. Wontlhe masiku nzi ta ku khesa, nzi ta dumisa a vito ga wena kala kupinzuka.” — Tis. 145:1, 2.

“Hikwalaho khongelani kota lezi: Dadani wa hina wa le tilweni, a vito ga wena a gi [basisiwe].” — Mat. 6:9.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Ekso. 20:7.

6. Hikuyini zi nga za lisima a ku tirisa a vito ga Nungungulu a xikhati lexi hi mu khozelako?

“Simoni i hlawutele lezi Nungungulu a nga ranga a enzela a vamatiko, a ku ti tekela xikari ka vona a vanhu va ta nga vitanwa hi vito gakwe.” — Miti. 15:14.

“Kani hi wihi a kombelako vitweni ga [Jehova] i ta hanyiswa.” — Rom. 10:13.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Tis. 91:14; Joe. 2:32.

7. Xana Jehova i ta gi basisisa kuyini a vito gakwe, niku hina ke hi nga hlengelisa kuyini ku gi basiseni?

“Nzi ta ti kulisa, nzi ti basisa, nzi ti tivekisa mahlweni ka matiko manyingi; va ta zi tiva lezaku hi mina Jehova.”— Ezek. 38:23.

“Ngha va kanganyiseka, va karateka kala kupinzuka, ina, a va wise tingana va lova. Kasi va fela ku tiva lezaku hi wena wece u nga ni vito ga Jehova, loyi a Hunzeleleko Kutlakuka misaveni yontlhe.” — Tis. 83:17, 18.

“Nwananga, tlhariha u maha a mbilu ya mina yi tsaka; kasi nza fela ku mu hlamula loyi a nzi rukako.” — Mav. 27:11.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Ezek. 36:16-18; 1 Ped. 2:12.

8. Hikuyini zi bihileko a ku maha a xifananiso xa Nungungulu kutani ku khozela a zifananiso na hi ti byela lezaku hi khozela Jehova?

“U nga ti maheli xifananiso xi vatlilweko xa zilo lezi zi nga le hehla tilweni, ni xa lezi zi nga lahasi misaveni, hambu ni xilo xa lezi zi nga lomu matini lahasi ka misava. U nga zi khizameli, hambu ni ku zi khozela; hakuva mina Jehova Nungungulu wa wena, nzi Nungungulu [a lavako ku khozelwa yece].” — Deut. 5:8, 9.

“Nzi Jehova, hi gona vito ga mina lego; nzi nga ta nyikela ka munwani a wukulu ga mina, hambu ni wudzunzo ga mina ka zifananiso.” — Isa. 42:8.

“Nungungulu i Moya, ni lava va mu khozelako va fanele ku khozela hi moya ni [lisine].” — Joh. 4:24.

“Hina hi famba hi kukholwa, a hi fambi hi kuwona.”— 2 Kor. 5:7.

9. Zi wula yini a ku ti hendleleta ka Jehova? Xana wena u ti hendleletile ka Jehova hi mukhongelo?

“Languta, nzata a ku ta maha kuranza ka wena Nungungulu. . . . Languta, nzata a ku ta maha kuranza ka wena.”— Maheb. 10:7, 9.

“Jesu i te ngalo ka vapizani vakwe: Loku munhu a ranza ku nzi lanzela, a ti tsike, a rwala xihambano xakwe a nzi lanzela.” — Mat. 16:24.

10. Himani Jesu Kristu?

“Simoni Pedro i lo hlamula aku ngalo: Wena u Kristu, N’wana wa Nungungulu a hanyako.” — Mat. 16:16

“Hi yena a nga xifananiso xa Nungungulu loyi a nga woniwiko, a matewula ya zivangwa zontlhe. Hakuva a zilo zontlhe zi vangilwe ha yena, le tilweni ni laha misaveni, a zilo zi woniwako ni lezi zi nga woniwiko, kutani zitshamu za wuhosi, kutani mifumo, kutani vafumeli va mimoya, kutani mintamu; zontlhe zi vangilwe hi yena, zi vangelwa yena.”— Kol. 1:15, 16.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Joh. 1:1, 2, 14; Miti. 2:36.

11. Himani wa hombe xikari ka Jehova na Jesu? Niku i ntamu muni lowu Jehova a mu nyikileko?

Nziya “ka Dadani; hakuva Dadani ngwa hombe a ku hunza mina.” — Joh. 14:28.

“Ngha mu hi ni kupima loku a nga hi nako Kristu Jesu; loyi, hambu lezi a nga hi xiyinweni xa Nungungulu, a nga alakanyangi lezaku a ku ecana ni Nungungulu xilo a faneleko ku namarela ka xona. Kanilezi i lo ti maha wa nyalidede, a teka xiyimo xa wunanza, ava loyi a fananako ni vanhu, na a kumilwe a hi ni tshamela ga munhu, i lo ti koramisa, a ingisa kala kufeni, ina, ni kufa ka xihambano. Hi kota ya lezo Nungungulu i lo mu tlakusa nguvu, a mu nyika vito gi nga hehla ka mavito wontlhe; lezaku hi vito ga Jesu a madzolo ya vontlhe lava va nga le tilweni, ni laha misaveni, ni lahasi ka misava, ma ta mu khizamela, kasi a tirimi tontlhe ti fela ku wulela lezaku Jesu Kristu i Hosi, a dumiswa Nungungulu Dadani.” — Fil. 2:5-11

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Dan. 7:13, 14; Joh. 14:10, 11; 1 Kor. 11:3.

12. Hikuyini Jesu a tileko laha misaveni?

‘A N’wana wa munhu a nga telangi ku ta tirelwa, kanilezi a ku ta tirela, ni ku nyikela kuhanya kakwe a kuva nzhiho wa ku tirula vanyingi.’ — Mat. 20:28.

“Nungungulu i lo ranza tiko kota lezi, a kala a nyikela a N’wana wakwe a belekilweko yece, kasi ni wihi loyi a kholwako kakwe a nga lovi, kanilezi ave ni wutomi ga pinzukelwa.” — Joh. 3:16.

“I lo wona Jesu na a kari ata kakwe, aku: Wonani Yivana ya Nungungulu, leyi yi susako zionho za tiko!” — Joh. 1:29.

“Nzi tele lezo tikweni, lezaku nzi fela ku kustumunya hi [lisine].” — Joh. 18:37.

13. Hikuyini hi nga ni xilaveko xa nzhiho niku wu ku vunisa kuyini wena wutsumbu?

“Hi kuma ha yena a kutirulwa ka hina hi kota ya nkhata wakwe, ku nga kutsetselelwa ka zihambuko za hina.” — Efe. 1:7.

“A liranzo la Kristu la hi kurumeta, kota lezi hi alakanyako ku ngalo: Munwe i lo fela vontlhe, hikwalaho vontlhe va file. Yena i lo fela vontlhe kasi lava va hanyako va nga ha ti hanyeli wutsumbu, kanilezi va hanyela loyi a ngafa a tlhela a vuka hi kota ya vona.” — 2 Kor. 5:14, 15.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Rom. 3:23; 1 Joh. 4:11.

14. Xini a moya wa ku basa, niku zini zi mahilweko hi ku tirisa wona?

A “moya wa Nungungulu wu wa tshama hehla ka mati.”— Gen. 1:2.

“A ku na kuprofeta lomu mitsalweni loku munhu a nga ku tlhamuselako hi ntamu wakwe. Hakuva cima a ku na kuprofeta loku ku tileko hi kuranza ka munhu; kanilezi vanhu na va susumetilwe hi moya wa ku basa va lo kanela lezi zi nyikilweko vona hi Nungungulu.” — 2 Ped. 1:20, 21.

“Vontlhe va lo tatiswa hi moya wa ku basa, va sangula ku wulawula hi tinwani tirimi, kota lezi moya wu nga va nyika ku wulawula zona.” — Miti. 2:4.

15. Xana a moya wa ku basa wu hi vunisa kuyini inyamutlha?

“Mu ta nyikiwa a ntamu, loku wu tile hehla ka nwina a moya wa ku basa; zonake mu ta maha vakustumunyu va mina laha Jerusalema, ni le Judia gontlhe, ni le Samaria, ku kala le magemeta-musi ya misava.” — Miti. 1:8.

“Ti woneleni nwina, ni ka ntlhambi wontlhe, lowu a moya wa ku basa [wu] nga mu veka vahlayisi va wona, a ku gisa a bandla ga Hosi.” — Miti. 20:28.

“Nungungulu i zi wonekelisile ka hina hi moya wakwe; hakuva a moya wu kamba zilo zontlhe, ina ni zilo zi etileko za Nungungulu.” — 1 Kor. 2:10.

“A mbhanzu wa moya hi liranzo, ni kutsaka, ni kurula, ni lihlaza-mbilu, a wunene, ni kusasa, ni kukholwa, ni kuolova, ni kutikhoma; a wu kona nayo wu alako a zakunghahi.”— Gal. 5:22, 23, NM.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mat. 10:19, 20; Joh. 14:26.

16. Xini a Mufumo wa Nungungulu?

“A masikwini ya tihosi leto, Nungungulu wa le tilweni i ta vuxa a mufumo wu to kala wu nga lobyiswi, ni wuhosi ga wona cima gi nga ta nyikelwa ka ginwani tiko. Wu ta panza wu lovisa yontlhe mifumo leyi, wona wu ku tsonzoma kala kupinzuka.” — Dan. 2:44.

“A wute Mufumo wa wena. Kuranza ka wena a ku mahiwe misaveni, kota lezi ku mahiwako le tilweni.” — Mat. 6:10.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Isa. 9:7; Joh. 18:36.

17. Makatekwa muni ma to nehiwa hi Mufumo wa Nungungulu laha misaveni?

“I ta kulula mihloti yontlhe mahlweni yabye. Ku nga ha ta va kona kufa, hambu ni hlomulo, kutani kurila ni kubayisa; hakuva a zilo zo sangula zi hunzile.” — Kuv. 21:4.

“A xihlangi xa ha anwako xi ta hlakanela nkeleni wa vuwumati, ni xinwanana xi lumulweko xi ta henya a mahlo ya xihihigani. A xitsungeni xontlhe xa mina xa kubasa ku nga ta gohiwa nchumu hambu ku onhiwa.” — Isa. 11:8, 9.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Isa. 26:9; 65:21, 22.

18. Zi wula yini a ku rangisa a Mufumo wa Nungungulu?

“Mu nga ti vekeli titshomba misaveni, . . . kanilezi ti vekeleni a titshomba le tilweni. . . . A ku na munhu a zi kotako ku tirela tihosi timbiri. . . . A mu zi koti ku tirela Nungungulu ni [Titshomba]. . . . Hikwalaho mu nga karateki, muku: Hi taga yini? kutani, hi tanwa yini? kutani, xana hi ta zi kuma kwihi a za kuambala? Hakuva a vamatiko va zi lava zontlhe lezi zilo.” — Mat. 6:19-32.

“A mufumo wa tilo wu fanana ni tshomba yi fihlilweko sinwini, leyi a nga yi kuma munhu, a yi tumbeta; zonake kutsakeni kakwe a famba a ya xavisa zontlhe a nga nazo, a xava simu lego. Kambe a mufumo wa tilo wu fanana ni mahungani a lavako maperola yo saseka; na a kumile a perola gi nga ni [ntsengo] wa hombe, a ya xavisa zontlhe a nga nazo, a gi xava.” — Mat. 13:44-46.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mat. 16:24; 19:27-29.

19. Hi zi tivisa kuyini lezaku hi hanya masikwini yo gumesa ni lezaku a Mufumo wa Nungungulu wu kari wu fuma?

“Na a tshamile xitsungeni xa maOliva, a vapizani va lota kakwe na va hi voce, va taku: Hi byele a xikhati zi ta nga maheka ha xona lezi zilo, u hi tivisa ni xiwoniso xa kuwuya ka wena ni xa kugumesa ka tiko.” — Mat. 24:3.

“Kanilezi tiva lezaku, a masikwini yo gumesa ku ta chikela a zikhati za zikarato. Hakuva vanhu va ta ti ranza wutsumbu, a varanzi va mali, a vamatshanza, a va manyanga, a va tihlamba, a va nga ingisiko vapswali vabye, a va nga bongiko, a va nga basangiko, lava va nga ranziko a va ka kabye, lava va nga tsetseleliko, a valumbeti, lava va nga tiviko ku ti khoma, lava va lunya, lava va nga ranziko zinene, lava va nga tsumbekiko, va xikanikani, va ti kukumukisako, lava va ranzako ku ti tsakisa ku hunza ku ranza Nungungulu; va na nga ni xiyimo xa ku khozela Nungungulu, kasi va kaneta a ntamu wa kona. Fularela a vanhu va kunghahi.” — 2 Tim. 3:1-5.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mat. 24:4-14; Kuv. 6:1-8; 12:1-12.

20. Himani Satani Diabolus? Xana yena zinwe ni madimoni yakwe vata hi kwihi?

“Drako loyi wa hombe, a nga nyoka leyi ya kale, yi tibyako Muhlevi na Satani, a mukhohlisi wa tiko gontlhe, yena i lo hoxwa lahasi misaveni.” — Kuv. 12:9.

‘Yena i wa hi mudayi hi kusanguleni, a nga yimi lisineni, hakuva ku hava lisine ka yena. Loku a wulawula mawunwa, i wulawula hi za wutsumbu gakwe; hakuva hi muhembi, i raru wa mawunwa.’ — Joh. 8:44.

“Ni tingelosi leti ti nga kala ku gonga a wuhosi ga tona, ti siya kaya ka tona, yena i ti hlayisile makhotsweni ya pinzukelwa ya munyama kala sikwini ga hombe ga kulamulwa.” — Juda 6.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Joba 1:6; 2:1.

21. Xana Satani i mu vukelisile kuyini Jehova ni wuhosi gakwe le sinwini ga Edeni, niku mawunwa muni lawa a nga tlhela a ma wula hi Joba, a wanuna wo tsumbeka?

“A nyoka . . . yi ku ngalo ka wasati: Hakunene Nungungulu i wulile lezaku mu ngagi ni sinya yinwe ya simu ke? Ni wasati aku ngalo ka nyoka: Hi ngaga a mihanzu ya tisinya tontlhe, kanilezi a mihanzu ya sinya leyi yi nga xikari ka simu, Nungungulu i te ngalo, mu nga ta yiga, hambu ni ku yi henya, kasi mu ngafi. Ni nyoka yi ku ngalo ka wasati: Mu nga tafa futsi; hi lezaku Nungungulu wa zi tiva lezaku, a siku lego mu gako yona, a mahlo ya nwina ma ta vululeka, mu kota Nungungulu, mu tiva kusasa ni kubiha.” — Gen. 3:1-5.

“Satani a hlamula, aku: Kasi Joba o halahala a chava Nungungulu ke? A hi lezi u mu vikelako, yena ni yindlu yakwe, ni zilo zontlhe zakwe ke? U katekisile a ntiro wa canja gakwe, ni mitlhambi yakwe yi lo anza laha tikweni. Kanilezi hi nga nawuluta a canja ga wena, u khumba zontlhe lezi a nga nazo, na yena i ta ku rukatela kuwoneni ka wena.” — Joba 1:9-11.

“Satani i lo hlamula Jehova, aku: Hlonge hi hlonge! Ina, zontlhe lezi munhu a nga nazo i ta zi humesela wutomi gakwe. Hi nga nawuluta a canja ga wena, u khumba marambu yakwe ni nyama yakwe, na yena i ta ku rukatela kuwoneni ka wena.” — Joba 2:4, 5.

22. Zini lezi a munwe ni munwani wa hina a faneleko ku maha kasi ku seketela Jehova ni wuhosi gakwe ni ku komba lezaku lezi Satani a wulako hi malanza ya Nungungulu mawunwa?

“Nwananga, tlhariha u maha a mbilu ya mina yi tsaka; kasi nza fela ku mu hlamula loyi a nzi rukako.” — Mav. 27:11.

“A zive kule na mina a kuva nzi mu wula valulamileko! Kala nzifa nzi nga ta tsika kutsumbeka.” — Joba 27:5, NM.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Tis. 26:11; Jak. 4:7.

23. Zini lezi Jehova a lavako ku maha Satani ni madimoni yakwe?

“Nzi ta veka livengo xikari ka wena ni wasati, ni xikari ka pswalo wa wena ni pswalo wa wasati; i ta ku gandla a hloko, na wenawu u ta mu luma a xirenze xakwe.” — Gen. 3:15.

“Nungungulu wa kurula i ta hatla a lamata Satani lahasi ka mikonzo ya nwina. A tipswalo ta Hosi ya hina Jesu Kristu a tive na nwina.” — Rom. 16:20.

“Nzi lo wona a ngelosi na yi relela hi le tilweni, yi hi ni pfhungulo ya nkele wa lieswila ni ngenje ga hombe canjeni ga yona. Yi lo khoma drako, a nyoka leyi ya kale, yi nga Muhlevi na Satani, yi mu boha a 1000 wa malembe.” — Kuv. 20:1, 2.

“Satani, loyi a nga va khohlisa, i ta hoxwa tiveni ga nzilo ni solufa, laho ku nga kona xihari ni muprofeti wa mawunwa; va ta xaniswa mumu ni wusiku kala kupinzuka ni kupinzuka.” — Kuv. 20:10.

24. Zilo muni zi yelanako ni wungoma lezi a maKristu ma faneleko ku zi potsa?

“Ngha ku nga kumiwi ni munhu munwe ka wena loyi a nyikelako n’wana wakwe kutani nhanyana wakwe laha nzilweni, ni loyi a tirako wutumbe, kutani mungoma, ni mulori, ni noyi, ni loyi a fembako, ni loyi a vumbako, ni loyi a wutisako tinguluve.” — Deut. 18:10, 11.

“A matoya, ni vangakholwiko, ni va manyala, ni vadayi, ni zibhayi, ni valoyi, ni vakhozeli va zifananiso, ni vontlhe vahembi, va ta kuma xiavelo xabye le tiveni legi gi vurako hi nzilo ni solufa; hi kona a kufa ka wumbiri.” — Kuv. 21:8.

25. Xini a muhefemulo? Xana wafa?

“Jehova Nungungulu i lo wumba munhu hi tshuri wa misava, ni ku mu pupuxela lomu tinhovini a muhefemulo wa kuhanya, ni munhu i lo maha xiwumbiwa xi hanyako.” — Gen. 2:7.

“Langutani, yontlhe mihefemulo nja mina; kota lezi a muhefemulo wa dadani wu nga wa mina, ni wa n’wana kambe ngwa mina. A muhefemulo lowu wu onhako wu tafa.”— Ezek. 18:4.

26. Xini xionho? Zi mahisile kuyini a kuza hontlheni hiva vaonhi?

“Ni wihi loyi a onhako i hambunyeta nayo; hakuva a kuonha hi ku hambunyeta nayo.” — 1 Joh. 3:4.

“Hikwalaho khwatsi hi lezi a kuonha ku nga enghena misaveni hi kota ya munhu munwe, ni kufa ku tile hi kota ya kuonha; hi zalezo a kufa ku lo thapela vanhu vontlhe, hakuva vontlhe va onhile.” — Rom. 5:12.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Tis. 51:5.

27. Zini u faneleko ku maha loku u tshuka u maha xionho xa hombe?

“Nzi ku tivisile a kuonha ka mina, a kugoha ka mina a nzi ku fihlangi. Nzi te ngalo: Nzi ta vumela a zihambuko za mina ka Jehova.” — Tis. 32:5.

“Loku a hi kona xikari ka nwina loyi a babyako, ngha a vitana a masingalakati ya bandla, ma ta mu khongelela, ma mu tota hi mafura vitweni ga Hosi. A kukhongela ka kukholwa ku ta hanyisa loyi a babyako, a Hosi yi ta mu vuxa; ni loku yena a ngha a onhile, i ta tsetselelwa. Hikwalaho tivisanani a zionho za nwina, mu khongelelana, kasi ma hanyiswa. A mukombelo wa munhu a lulamileko wa vuna nguvu.” — Jak. 5:14-16.

“Loyi a fihlako zionho zakwe cima a nga ta kateka; kanilezi loyi a zi wulelako, a zi tsika, i ta mahelwa wuxinji.” — Mav. 28:13.

28. Mawonela muni hi faneleko kuva nawo hi xionho?

“Ngha mu nga vumeli a kuonha ku fuma mirini wa nwina wa kufa, lezaku mu ingisa a kunavela ka wona. Hakuva a kuonha ku nga ta kuva ni ntamu hehla ka nwina; hakuva nwina a mu lahasi ka nayo, kanilezi mu lahasi ka tipswalo.” — Rom. 6:12, 14.

29. Xini a kufa?

“U taga zakuga hi nyuko wa nghohe ya wena, u kala u tlhelela misaveni; hakuva wena u humesilwe ka yona. Wena u tshuri, u ta tlhelela tshurini.” — Gen. 3:19.

“A vahanyako va zi tiva lezaku va tafa, kanilezi a vafileko a va tivi nchumu, ge, kuva ni nchachazelo, hakuva a va ha alakanyiwi.” — Mutsh. 9:5.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Tis. 146:4; Mutsh. 3:19, 20; 9:10; Joh. 11:11-14.

30. Hikuyini a vanhu va fako?

“Khwatsi hi lezi a kuonha ku nga enghena misaveni hi kota ya munhu munwe, ni kufa ku tile hi kota ya kuonha; hi zalezo a kufa ku lo thapela vanhu vontlhe, hakuva vontlhe va onhile.” — Rom. 5:12.

“A hakhelo ya kuonha hi kufa.” — Rom. 6:23.

31. Hi kwihi a kutsumba hi nga nako hi vafileko?

“Nzi na ni kutsumba ka Nungungulu, loku va nga nako na vonawu, lezaku ku tava kona a kuvuka ka valulamileko ni va nga lulamangiko.” — Miti. 24:15.

“Mu nga hlamali hi lexi, hakuva xikhati xa hata, laha vontlhe va nga le zilahleni va ta ngazwa a gezu gakwe, va huma; lava va mahileko kusaseka, va vuka a kuya wutomini; ni lava va mahileko kubiha, va vuka vaya kulamulweni.” — Joh. 5:28, 29.

32. Vanhu vangani va to vuxelwa a ku ya hanya tilweni?

“Zonake nzi lo cuwuka nzi wona Yivana na yi yimile xitsungeni xa Zioni, na yi hi ni 144,000 lava va tsalilweko a vito ga yona ni vito ga Dadani wa yona laha zimombyeni zabye. Va wa yimbelela lisimu liswa mahlweni ka xitshamu xa wuhosi, ni mahlweni ka mune wa zimahwa zi hanyako ni manghanakana; ku wa nga hi kona munhu a zi kotako ku gonza lisimu lelo, saseka lava va 144,000, lava va xabyilweko misaveni.” — Kuv. 14:1, 3.

33. Zini va to maha kwale tilweni?

“U va yimisa a kuva mufumo ni vapristi va Nungungulu wa hina, va fumela misaveni.” — Kuv. 5:10.

“Nzi lo wona zitshamu za wuhosi, ku tshama hehla ka zona lava va nga nyikwa ntamu wa kuva va lamula. . . . Va lo tlhela va hanya, va fuma zinwe na Kristu a 1000 wa malembe. I katekile i basile loyi a nga ni xiavelo kuvukeni ko sangula, a kufa ka wumbiri a ku na ntamu hehla ka vakunghaho; kanilezi va tava vapristi va Nungungulu ni va Kristu, va ta fuma naye 1000 wa malembe.” — Kuv. 20:4, 6.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Kuv. 22:5.

34. Hi kwihi a kutsumba loku a vanhu vanwani laha va yileko va nga nako?

“Xi engeta xiku: Jesu, nzi alakanye loku u chikele Mufunweni wa wena. Jesu aku ngalo kakwe: Hizinene nziku ka wena inyamutlha; u tava na mina Paradiseni.” — Luka 23:42, 43, NM.

“Nzi lo wona a vafileko, lava vahombe ni vatsongwani, na va yimile mahlweni ka xitshamu xa wuhosi, ku lo vululwa mabhuku. Ku lo vululwa ginwani bhuku gi nga bhuku ga wutomi; ni vafileko va lo lamulwa hi lezi zi tsalilweko mabhukwini hi mitiro yabye. A bimbi gi lo humesa a vafileko lava va nga hi ka gona, a lifu ni wutshamu ga vafileko zi lo humesa lava va nga hi ka zona; zonake munwe ni munwani i lo lamulwa hi mitiro yakwe.” — Kuv. 20:12, 13.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Kuv. 21:1-4.

35. Hikuyini hi faneleko ku zi kholwa hi timbilu ta hina tontlhe lezaku a vafileko va ta vuka?

“Mu nga chavi lava va dayako miri, na va nga hi na ntamu a ku daya muhefemulo; kanilezi chavani loyi a nga ni ntamu a ku lovisa a muhefemulo ni miri le Gehena.” — Mat. 10:28.

Ka xigonzo xa wena xa Biblia, u tivile lezi Jehova a zi lavako ka wena ni lezi u nga hanyisako zona hi milayo yakwe yo lulama. Hi ku yelana ni lezi u nga zi gonza, kuzilava u cicile zo tala zi yelanako ni mahanyela ya wena ni lezi u gi wonisako zona a wutomi. Lezi makunu u ti yimiseleko ku hanya hi milayo yo lulama ya Jehova, u ka xiyimo xi nene xa ku maha ntiro wu amukelekako kakwe kota muvangeli wa mahungu yo saseka.

A timhaka leti ti lanzelako ti ta ku vuna ku tiva khwatsi a milayo yo lulama ya Jehova ni ku ku alakanyisa a zilo zo kari u nga mahako kasi uva nanza gi amukelekako kakwe. Ti ta ku komba a lisima la ku maha zilo zontlhe hi livalo li nene ni ku dzunza Jehova. — 2 Kor. 1:12; 1 Tim. 1:19; 1 Ped. 3:16, 21.

1. Hi wihi nayo wa wuKristu xungetano hi wukati?

“I lo hlamula aku ngalo: Xana a mu gonzangi, lezaku loyi a nga va maha kusanguleni i lo va maha a wanuna ni wasati? Aku ngalo: Hikwalaho a wanuna i ta siya a raru wakwe ni nyine wakwe, a namarela ka sati wakwe; lava vambiri va ta maha nyama yinwe. Lezo a va ha hi vambiri, va hi nyama yinwe. Hikwalaho lexi Nungungulu a xi tlhanganyisileko, ngha xi nga hambanyiswi hi munhu.” — Mat. 19:4-6.

“A murisi i yimelwe hi kuva a nga soleki, a hi nuna wa sati munwe. . . . A malanza ya wutireli a mave vanuna va sati munwe, va fumela khwatsi vana vabye ni mingango yabye.” — 1 Tim. 3:2, 12, NM.

2. Hi wihi a nayo munwe wa Mitsalo wu vumelelako munhu a ku tlhatlha wukati a tlhela a chada kambe?

“Mina nziku ka nwina: Kani hi wihi a ta nga hlongola a sati wakwe ahandle ka kubhaya, a teka munwani, wa bhaya; ni loye a tekako loyi a hlongolweko wa bhaya.” — Mat. 19:9.

3. Gi le yini a Biblia hi ku hambana?

“Lezi Nungungulu a zi tlhanganyisileko, ngha zi nga hambanyiswi hi munhu.” — Mar. 10:9.

“Kanilezi nza laya lava va tekeneko, na ku nga hi mina, kanilezi hi Hosi, nzi ngalo: A wasati ngha a nga suki nuneni wakwe . . . ni wanuna ngha a nga tsiki a sati wakwe.” — 1 Kor. 7:10, 11.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: 1 Kor. 7:4, 5, 12-16.

4. Hikuyini lava va tshamako zinwe kota nuna ni sati va faneleko ku ngha va chadile hi nayo? Loku u chadile, wa tiyiseka lezaku a muchado wa wena wu le nayweni niku za tiveka le mufunweni ke?

“Va alakanyise lezaku va ti koramisa ka tihosi, ni ka vafumeli, va ingisa.” — Tit. 3:1.

“Ngha na kutekana ku dzunzeka ka vanhu vontlhe, ngha sango gi nga nyenyeziswi; hakuva a zirembi ni zibhayi Nungungulu i ta zi lamula.” — Maheb. 13:4.

“Ingisani milayo yontlhe ya vanhu hi kota ya Hosi; hambu ku hi Kesari, loyi a nga hosi ya hombe, kutani vamwamangulu lava va rumilweko hi yena, kasi ku tsayisa lava va mahako kubiha, ni ku dzunza lava va mahako zinene.” — 1 Ped. 2:13, 14.

5. Hikuyini hi faneleko ku kombisa xichawo hi xinyikiwo xa wutomi?

“Hakuva a xibuka xa wutomi xi le ka wena.” — Tis. 36:9.

“Nungungulu loyi a nga maha misava . . . hi yena a va nyikako wutomi vontlhe, ni kuhefemula, ni zilo zontlhe. Hakuva ka yena ha hanya, ha fambafamba, hi hi ni kuvakona ka hina.” — Miti. 17:24, 25, 28.

“Kristu Jesu . . . i lo ti nyikela a kuva nzhiho wa vontlhe.”— 1 Tim. 2:5, 6.

“Loku u aka yindlu ya yiswa u ta yi bhiyela langwa la kona, kasi u nga ti vekeli a nkhata lomu ndlwini ya wena, loku afa munhu hi kuwa lahasi.” — Deut. 22:8.

6. Xana Jehova i ku wonisa kuyini a) a ku daya? b) a ku bhoxa nyimba? c) a ku ti boha?

A “vadayi . . . va ta kuma xiavelo xabye le tiveni legi gi vurako hi nzilo ni solufa; hi kona a kufa ka wumbiri.” — Kuv. 21:8.

“Loku a vanhu valwa va bayisa wasati a nga ni rumbu; zonake a pswala na masiku yakwe ya ku pswala ma nga se chikela, kanilezi a xinwanana kutani yena a ngafi, i ta rihiwa hi ntsengo lowu a ta nga wu wula a nuna wakwe. . . . Kanilezi loku wasati kutani nwanana afa, u ta rihisa wutomi hi wutomi.” — Ekso. 21:22, 23, NM.

“Langutani, yontlhe mihefemulo nja mina; kota lezi a muhefemulo wa dadani wu nga wa mina, ni wa n’wana kambe ngwa mina.” — Ezek. 18:4.

7. Wutihlamuleli muni gi nga ni munhu a nga ni mababyi ya xithapelisana na ma hi lawa ma dayako?

“Hikwalaho zontlhe lezi mu ranzako a kuva vanhu va zi maha ka nwina, va maheleniwo zona; hakuva lezi i nayo ni vaprofeti.” — Mat. 7:12.

“Ngha munwe ni munwani a nga khataleli a zakwe ntsena, kanilezi a khatalela ni za vanwani.” — Fil. 2:4.

8. Kasi ku nga thapelisi vanwani a mababyi lawa ma nga ni mhango, hikuyini a mubabyi a faneleko a) ku potsa ku losana ni vanwani kuzilava hi ku va angarela kutani ku va pswopswa? b) ku potsa ku sola a vanwani loku va nga mu rambi makaya yabye? c) Hikuyini a munhu a nga ni mababyi ya xithapelisana a faneleko kuya xipitali a ya popoliwa na a nga se sangula ku gangisana ni munhu? d) Hikuyini a munhu a nga ni mababyi ya xithapelisana a faneleko ku tivisa a mababyi yakwe ka mutlhanganyisi wa hubye ya madota na nga seya kubapatizweni?

“Ngha mu nga hi na nanzu ka munhu, sine ku ranzana ntsena; hakuva loyi a ranzako a munhu-kulobye i tatisa nayo. Hakuva a milayo . . . yontlhe yi tlhanganyisilwe mhakeni leyi yaku: U ta ranza a waakelane kota lezi u ti ranzako wutsumbu. A liranzo a li mahi za kubiha ka waakelane wakwe; hikwalaho a liranzo hi kutatisa ka nayo.” — Rom. 13:8-10.

“A liranzo . . . a li mahi lezi zi nga faneliko, a li ti laveli za lona, a li na kuzangara, a li alakanyeli hi kubiha loku li mahelweko kona.” — 1 Kor. 13:4, 5.

9. Hikuyini a maKristu ma faneleko ku tsika nkhata, niku a ku maha lezo zi patsa yini?

“A nyama leyi yi nga ni wutomi, gi nga wona nkhata, mu ngagi.” — Gen. 9:4.

“Kanilezi loku u zi ranza, wa zi kota ku daya xifuyo xa wena laha mutini wa wena uga nyama ya wena kota lezi Jehova Nungungulu wa wena a ta nga ku katekisisa zona. . . . Ntsena lezaku mu ngagi a nkhata: wu halateni misaveni khwatsi hi mati.” — Deut. 12:15, 16.

“Zi nga lezaku mu tsika lezi zi phahlelweko ka zifananiso, ni nkhata, ni lezi zi fileko hi ku tlimbiwa, ni kubhaya.”— Miti. 15:29.

10. Hikuyini a maKristu ma nga hiko hasi ka Nayo wa Mosi ni zileletelo za wona xungetano hi miphahlelo ni Sabado?

“Hakuva Kristu hi magumeso ya nayo, lezaku ni wihi a kholwako a kuma kululama.” — Rom. 10:4.

“Ngha ku nga hi kona munhu a mu lamulako hi kota ya zakuga, kutani kunwa, kutani hi siku ga ximuse, kutani hi kuwoneka ka hweti, kutani hi masabado; lezi zi nga xiruti xa zilo lezi zi ta ngata; kanilezi a miri wa zona hi Kristu.”— Kol. 2:16, 17.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Gal. 3:24, 25; Kol. 2:13, 14.

11. I tshamela muni hi faneleko ku gi kombisa ka vamakabye va hina?

“Nza mu nyika a nayo muswa, wa kuva mu ranzana; khwatsi hilezi mina nzi mu ranzileko, na nwina ranzanani. Loku mu ranzana, a vanhu vontlhe va ta zi tiva lezaku mu vapizani va mina.” — Joh. 13:34, 35.

“Ambalani liranzo, leli li nga xiboho xa kumbhelela.” — Kol 3:14.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: 1 Kor. 13:4-7.

12. A maKristu ma fanele ku zi wonisa kuyini a zihoxo za makholwa-kulobye?

“Honiselanani ni ku tsetselelana; loku munhu a hi ni xisolo ka munwani, kota lezi Hosi yi nga mu tsetselela, nwinawu mahani zalezo.” — Kol 3:13.

“Nguvunguvu pinyamelani kuranzana, hakuva a liranzo li khubhunyeta zionho zinyingi.” — 1 Ped. 4:8.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mav. 17:9; 19:11; Mat. 7:1-5.

13. U fanele ku maha yini loku a makabye a ku mahele xionho xa hombe, xo fana ni ku ku kanganyisa kutani ku ku lumbeta?

“Loku a makabye wa wena a ku onhele, famba u ya mu kombisa nanzu wakwe na mu hi nwece. Loku a ku ingisa, u mu kumile a makabye wa wena. Kanilezi loku a nga ku ingisi, famba ni munwani kutani va hi vambiri, kasi magezu wontlhe ma fela ku tiyiswa hi vakustumunyu vambiri kutani vanharu. Loku a ala ku va ingisa, ku bike bandleni; ni loku a nga ingisi bandla, a mahe ka wena kotisa wamatiko ni muhlengisi.” — Mat. 18:15-17.

14. Xini a mbhanzu wa moya, niku a ku wu hlakulela wu hi vunisa kuyini a kuva ni kuzwanana ni vanwani?

“A mbhanzu wa moya hi liranzo, ni kutsaka, ni kurula, ni lihlaza-mbilu, a wunene, ni kusasa, ni kukholwa, ni kuolova, ni kutikhoma.” — Gal. 5:22, 23, NM.

15. Hikuyini u nga faneliko ku hemba?

“Satani . . . a nga yimi zineneni, hakuva ku hava zinene ka yena. Loku a wulawula mawunwa, i wulawula hi za wutsumbu gakwe; hakuva hi muhembi, i raru wa mawunwa.”— Joh. 8:44.

“Vontlhe vahembi, va ta kuma xiavelo xabye le tiveni legi gi vurako hi nzilo ni solufa; hi kona a kufa ka wumbiri.”— Kuv. 21:8.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Ekso. 20:16; 2 Kor. 6:4, 7.

16. A maKristu ma ku wonisa kuyini a ku yiva?

“Ngha a nga hi kona xikari ka nwina a xanisekako hilezi a nga mudayi, kutani khamba.” — 1 Ped. 4:15.

“Ngha loyi a nga hi khamba a nga ha yivi kambe; kanilezi a ti karate a tira lezi zi sasekileko hi mandla yakwe, kasi a fela kuva nazo zo nyika loyi a vumalako.” — Efe. 4:28.

17. Gi le yini a Biblia xungetano hi kunwa byala?

“Famba, u yaga kuga ka wena hi kutsaka, unwa vinya ga wena hi mbilu yi tsakileko; hakuva Nungungulu i sina a amukele a mitiro ya wena.” — Mutsh. 9:7.

“U nga hanwi a mati woce, kanilezi nwana a vinya gi tsongwani hi kota ya rumbu ga wena, hakuva wa tala ku babya-babya.” — 1 Tim. 5:23.

18. Hi wahi a mawonela ya muKristu xungetano hi wudakwa?

“Xana a mu zi tivi lezaku a vangalulamangiko va nga taga a tshomba ya Mufumo wa Nungungulu ke? Mu nga kohliswi: hakuva a zirembi, ni vakhozeli va zifananiso, ni zibhayi, . . . ni zinaveli, ni zidakwa . . . a va kunghaho va nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu.” — 1 Kor. 6:9, 10.

“A murisi i yimelwe hi kuva a nga soleki, . . . loyi a nga ti nyikeliko kunweni ka byala.” — 1 Tim. 3:2, 3.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: 1 Kor. 5:11.

19. Hi wahi a mawonela ya muKristu xungetano hi kunwa nguvu a byala, hambu loku zi nga mu chiketi laha ka kudakwa?

“U nga ti tlhanganyisi ni lava va nwako nguvu byala.”— Mav. 23:20, NM.

“A malanza ya wutireli a mave lawa ma dzunzekako, . . . ma nga ti nyiketi kunweni ka byala.” — 1 Tim. 3:8, NM.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: 1 Ped. 4:3.

20. Hikuyini a maKristu ma faneleko ku potsa tontlhe a tixaka ta mimuri yo lahlisa mapimo ahandle ka loku ma tsalelwe hi vadokodela?

“Hikwalaho vamakabye, nza mu khongotela hi wuxinji ga Nungungulu, lezaku mu nyikela a mimiri ya nwina, yiva a muphahlelo wu hanyako, wo basa, lowu wu xalalisako Nungungulu, ku nga kukhozela ka nwina ku faneleko. Ngha mu nga pimanyisi a tiko ga nguva leyi; kanilezi ngha mu hunzuluswa hi ku mahiwa luswa a kupima ka nwina, kasi mu fela ku hlola mu tiva lezi zi nga kuranza ka Nungungulu, loku ko saseka, ku amukelekako, ni ku mbheleleko.” — Rom. 12:1, 2.

“A hi ti hlazeni kunyenyezeni kontlhe ka miri ni moya, hi mbhelelisa a kubasiswa ka hina a kuchaveni ka Nungungulu.” — 2 Kor. 7:1.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: 1 Ped. 4:7; Mar. 15:23.

21. Hi wahi a mawonela ya Biblia xungetano hi porneia, ku nga kuhlengelwa ka masango hi vanhu va nga wukatini ni munwani a nga hiko nuna kutani sati wabye, kukuhlengelwa ka masango ku nga hiko ka nayo hi vanhu va nga tekanangiko hi kuya hi Mitsalo, kuhlengelwa ka masango ka wanuna ni wanuna kutani wasati ni wasati, ni tixaka tinwani ta wubhayi?

“Makunu a mitiro ya nyama yi la su dlunya, yi nga leyi: a kubhaya, a kungahlazeki, a wurembi, . . . ni zilo za kunghahi; . . . lava va mahako a zakunghaho va nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu.” — Gal. 5:19-21.

“Xana a mu zi tivi lezaku a vangalulamangiko va nga taga a tshomba ya Mufumo wa Nungungulu ke? Mu nga kohliswi: hakuva a zirembi, ni vakhozeli va zifananiso, ni zibhayi, ni lava va ti mahako vavasati, ni lava va ti bihisako ni vanwani vavanuna, . . . va nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu.” — 1 Kor. 6:9, 10.

“Hi kota ya lezo Nungungulu i lo va nyikela kunaveleni ka kubiha: a vavasati vabye va lo hunzula a mahanyela ya mimiri yabye va maha za tingana. Hizalezo ni vavanuna, va lo tsika a mahanyela yo tiva vavasati, va vura hi ku navelana, a vavanuna va maha lezi za tingana ni vanwani vavanuna, va kuma mimirini yabye a tsayiselelo wu faneleko a kuhambuka kabye.” — Rom. 1:26, 27.

“Ngha na kutekana ku dzunzeka ka vanhu vontlhe, ngha sango gi nga nyenyeziswi; hakuva a zirembi ni zibhayi Nungungulu i ta zi lamula.” — Maheb. 13:4.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mar. 7:20-23; Efe. 5:5; 1 Ped. 4:3; Kuv. 21:8.

22. Wusungukati muni ga Biblia gi to ku vuna ku ala ziringo za ku maha wubhayi?

“Alakanyani a zilo za le hehla, na ku nga hi zilo za laha misaveni. Hikwalaho dayani a ziro za nwina za laha misaveni: a wubhayi, ni kungahlazeki, ni wurembi, ni kumbilukela ka kubiha, ni likaka, li nga kukhozela zifananiso.” — Kol. 3:2, 5.

“Vamakabye, hi kugumesa nzi ngalo: Ni zihi lezi zi nga zi nene, ni zihi lezi zi dzunzekako, ni zihi lezi zi lulamileko, ni zihi lezi zi basileko, ni zihi lezi zi ranzekako, ni zihi lezi zi khesiwako; loku gi hi kona wunene, ni zilo lezi zi faneleko ku bongiwa, alakanyani zontlhe lezo.” — Fil. 4:8.

23. Hikuyini a muKristu a nga faneliko ku bela tibheja?

“Kanilezi nwina lava mu tsikako Jehova, mu rivalako a xitsunga xa mina xa kubasa, mu longiselako Gadi a meza, mu khelako Meni a vinya; nzi ta mu nyikela ka supado.” — Isa. 65:11, 12.

“Xana a mu zi tivi lezaku a vangalulamangiko va nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu ke? Mu nga kohliswi. Hakuva a . . . makhamba, ni zinaveli, . . . va nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu.” — 1 Kor. 6:9, 10.

24. Loku a munhu a maha xionho xa hombe hi kota ya lezi hi nga mbhelelangiko kanilezi a lava xivuno xa lezaku a tlhela a zwanana na Jehova, zini a faneleko ku tekela ku maha?

“Nzi ku tivisile a kuonha ka mina, a kugoha ka mina a nzi ku fihlangi. Nzi te ngalo: Nzi ta vumela a zihambuko za mina ka Jehova.” — Tis. 32:5.

“Loku a hi kona xikari ka nwina loyi a xanisekako, ngha a khongela; loku a hi kona loyi a xaleleko, ngha a yimbelela kubonga. Loku a hi kona xikari ka nwina loyi a babyako, ngha a vitana a masingalakati ya bandla, ma ta mu khongelela, ma mu tota hi mafura vitweni ga Hosi. A kukhongela ka kukholwa ku ta hanyisa loyi a babyako, a Hosi yi ta mu vuxa; ni loku yena a ngha a onhile, i ta tsetselelwa.” — Jak. 5:13-15.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mav. 28:13; 1 Joh. 2:1, 2.

25. Zini lezi a munwe ni munwani wa hina a faneleko ku maha loku a tiva lezaku a wokari i mahile a xionho xa hombe lexi xi zi kotako ku chakisa bandla hi tlhelo ga mahanyela ni ga moya?

“Loku a munhu a onha laha a hlambanyiswako, na a kustumunya hi lezi a zi wonileko hambu lezi a zi tivako, loku a nga wuli lezi a zi wonileko kutani lezi a zi tivako, yena i ta rwala a nanzu wa kona.” — Levi 5:1.

26. Mawonela muni lawa a munhu a faneleko kuva nawo loku a tshuka a kawukiwa hi lezi a onhileko?

“Nwananga, u nga kanyisi kulaya ka Jehova, u nga tsanwiswi hi kukawuka kakwe.” — Mav. 3:11.

“A zileletelo i kandiya, ni xilayelo kuwonekela; ni kukawuka ku layako i ndlela ya wutomi.” — Mav. 6:23.

27. Zini lezi a bandla gi faneleko ku maha loku a wokari a kanyisa ha womu a milayo ya Jehova a tlhela a nga ti soli?

“Nzi mu tsalele papilweni ga mina a kuva mu nga mahi wunghana ni zibhayi; a nzi wuli lezaku mu tsawukana magumo ni zibhayi za misava, kutani ni lava va navelako, ni makhamba, kutani ni vakhozeli va zifananiso; hakuva mu wa ta suka misaveni. Kanilezi nzi mu tsalela lezaku loku a hi kona munhu loyi a vitwako makabye na hi xibhayi, kutani munaveli, kutani mukhozeli wa zifananiso, kutani murukateli, kutani xidakwa, kutani khamba; mu nga mahi wunghana naye, ge, hambu kuga naye. Hakuva nzi ta sungwa ha yini a ku lamula lava va nga lahandle ke? Nwina mu fanele ku lamula lava va nga lomu bandleni, kanilezi Nungungulu i ta lamula lava va nga lahandle. Hlongolani a munhu wa kubiha xikari ka nwina.” — 1 Kor. 5:9-13.

28. Zi wula yini a kukhozela zifananiso? Niku hi tihi a tindlela to kari ta ku khozela a zifananiso leti a maKristu inyamutlha ma faneleko ku ti potsa?

“U nga ti maheli xifananiso xi vatlilweko xo fanana ni zilo lezi zi nga le hehla tilweni, hambu ni lezi zi nga lahasi misaveni, ni xa lezi zi nga lomu matini lahasi ka misava. U nga zi khizameli, hambu ni ku zi tirela; hakuva mina Jehova, Nungungulu wa wena, nzi Nungungulu [a lavako ku khozelwa yece].” — Ekso. 20:4, 5.

“Chavani a zifananiso za vanungungulu va mawunwa.”— 1 Joh. 5:21.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Isa. 42:8; Jer. 10:14, 15.

29. Hi wahi a mawonela ya muKristu hi tiko legi gi ti hambanyisileko na Nungungulu?

“A hi va tiko, kota lezi mina nzi nga hiko wa tiko.” — Joh. 17:16.

“A mu zi tivi lezaku a wuxaka ni tiko mbulala ka Nungungulu ke? Hikwalaho kani hi wihi a nga ni wuxaka ni tiko i ti maha nala wa Nungungulu.” — Jak. 4:4.

30. Ma wa hi wahi a mawonela ya Jesu xungetano hi ku ti nghenisela ka politika ya tiko legi?

“Zonake Satani i lo mu yisa xitsungeni xo leha nguvu, a mu kangeta yontlhe mifumo ya misava ni wukosi ga yona; aku ngalo kakwe: Nzi ta ku nyika zontlhe lezi zilo, loku uwa lahasi u nzi khozela. Kanilezi Jesu aku ngalo kakwe: Suka Satani; hakuva ku tsalilwe ku ngalo: Wena u ta khozela Hosi Nungungulu wa wena, hi yena yece u to mu tirela.” — Mat. 4:8-10.

“Jesu na a zi tiva lezaku va lava ku mu kurumeta, va mu maha hosi, i lo nyemuka aya kambe xitsungeni na hi yece.”— Joh. 6:15.

31. Xana a tiko gi ta va khomisa kuyini lava va ti hambanyisako nago va maha maKristu?

“Loku mu wa hi va tiko, a tiko ngha gi ranzile a za gona; kanilezi lezi mu nga hiko va tiko, kanilezi mu hlawulilwe hi mina, nzi mu susa tikweni, hikwalaho a tiko ga mu venga. . . . Loku va xanisile mina, va ta xanisa na nwina kambe; loku va hlayisile a mhaka ya mina, va ta hlayisa ni ya nwina kambe.” — Joh. 15:19, 20.

“Hakunene vontlhe lava va ranzako ku hanya hi wutomi ga wukhozeli legi gi nga ka Kristu Jesu, va ta xaniswa.”— 2 Tim. 3:12.

“Hi lezi va hlamalako ha zona loku mu nga ha tsutsumi navo nzhopeni ya wuoswi, zonake va mu hleva.” — 1 Ped. 4:4.

32. A ku tiva lezaku a hi va tiko zi mu khumbisa kuyini a muKristu a xikhati a hlawulako ntiro wa ku ti hanyisa?

“Ngha loyi a nga hi khamba a nga ha yivi kambe; kanilezi a ti karate a tira lezi zi sasekileko hi mandla yakwe, kasi a fela kuva nazo zo nyika loyi a vumalako.” — Efe. 4:28.

“Satani . . . muhembi, i raru wa mawunwa.” — Joh. 8:44.

“I ta lamula matiko manyingi, a kawuka a matiko la’ya ntamu ma nga le kule. Va ta betha tisupado tabye ti maha zikomu, a matlhari yabye ma maha [zigere]. A tiko ginwe gi nga ta vukela ginwani hi matlhari, cima va nga ta ha gonza kulwa kambe.” — Mika 4:3.

“Nzi lozwa ginwani gezu gita hi le tilweni, giku: Humani ka yena, nwina vanhu va mina, lezaku kasi mu nga hlengeli zionho zakwe, mu biwa hi zixaniso zakwe.” — Kuv. 18:4.

33. Matshinya muni ya milayo lawa a muKristu a faneleko ku ma tirisa a xikhati lexi a hlawulako mihlakano?

“Mu nga kohliswi; a ku tolovelana ni vakubiha ka bihisa a mahanyela ma nene.” — 1 Kor. 15:33.

“Vamakabye, hi kugumesa nzi ngalo: Ni zihi lezi zi nga zi nene, ni zihi lezi zi dzunzekako, ni zihi lezi zi lulamileko, ni zihi lezi zi basileko, ni zihi lezi zi ranzekako, ni zihi lezi zi khesiwako; loku gi hi kona wunene, ni zilo lezi zi faneleko ku bongiwa, alakanyani zontlhe lezo.” — Fil. 4:8.

“Mu nga ranzi tiko, hambu ni zilo lezi zi nga lomu tikweni.” — 1 Joh. 2:15.

“Jehova . . . wa venga a wakubiha ni loyi a ranzako kuleva.” — Tis. 11:5.

“Hikwalaho ti woneleni khwatsi a kufambeni ka nwina, mu nge khwatsi a mu tlharihangi, kanilezi khwatsi hi vatlharihileko. Tirisani xikhati, hakuva masiku ma bihile. Hikwalaho mu nga mahi zipumbu, kanilezi pimani lezaku xini a kuranza ka Hosi. Mu nga popiwi hi vinya, legi gi vangako wudakwa, kanilezi talani hi moya, mu wulawula munwe ni munwani hi tixangu ni tisimu ni zizimba za moya, mu yimbelela ni ku ketsela hi timbilu ta nwina ka Hosi; xontlhe xikhati mu bonga Nungungulu a Dadani hi kota ya zilo zontlhe a vitweni ga Hosi ya hina Jesu Kristu.” — Efe. 5:15-20.

“Kanilezi a wubhayi ni kungahlazeki kontlhe, ni makangwa, ngha zi nga kumbukwi xikari ka nwina, a zi faneli vobasa.” — Efe. 5:3.

34. Hikuyini a maKristu ya lisine ma nga faneliko ku ti patsa ni mitlawa yinwani ya wukhongeli kasi ku khozela?

“Nzi lozwa ginwani gezu gita hi le tilweni, giku: Humani ka yena, nwina vanhu va mina, lezaku kasi mu nga hlengeli zionho zakwe, mu biwa hi zixaniso zakwe. Hakuva a zionho zakwe zi chikele ni le tilweni, Nungungulu i alakanyile a zihambuko zakwe.” — Kuv. 18:4, 5.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mat. 7:13, 14, 21-23; 1 Kor. 10:20; 2 Kor. 6:14-18.

35. Hi wihi a mubuzo lowu a maKristu ma leletelwako ku wu hlayisa?

“Yena i lo teka xibaba, laha na a bongile, i lo xi khema, a va nyika, aku: Lexi hi miri wa mina, lowu wu nyikelwako nwina; mahani lezo, mu nzi alakanya ha zona.” — Luka 22:19.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: 1 Kor. 11:23-26.

36. U nga zi tivisa kuyini lezaku zi bihile kutani a zi bihangi a ku patseka ka mibuzo leyi yi mahiwako xipanzeni xa nwina?

“A hi va tiko, kota lezi mina nzi nga hiko wa tiko.” — Joh. 17:16.

“A mu zi koti kunwa a gombe ga Hosi ni gombe ga madimoni; a mu zi koti ku gela mezeni ya Hosi, ni mezeni ya madimoni.” — 1 Kor. 10:21.

‘Kanilezi va lo tlhangana ni vamatiko, va gonza mahanyela yabye. Va lo khizamela zifananiso zabye, lezi zi nga va phazamisa.’ — Tis. 106:35, 36.

“Hakuva xi enele a xikhati lexi mu nga maha a kuranza ka vamatiko, laha mu nga famba wubhayini, ni le kunaveleni, ni le kupopiweni, ni le maguweni, ni le mabyaleni, ni le manyaleni ya ku khozela zifananiso.” — 1 Ped. 4:3.

“A vahanyako va zi tiva lezaku va tafa, kanilezi a vafileko a va tivi nchumu.” — Mutsh. 9:5.

37. Gi le yini a Biblia hi mibuzo ya ku alakanya a masiku ya kubelekiwa? Niku hina ke hi fanele ku yi wonisa kuyini a mibuzo leyi?

“Hi siku ga kupswalwa ka Herodi, a nhanyana wa Herodia i lo kina mahlweni ka vanhu, a tsakisa Herodi, laha kakuva a mu tsumbisa hi kuhlambanya a ku mu nyika ni xihi lexi a ta nga xi kombela. A nhanyana na a kucetelwe hi nyine wakwe, aku: Nzi nyike lomu ngelweni lowu a hloko ya Johani Mubapatizi. A hosi yi lo xaniseka, kanilezi hi kota ya kuhlambanya kakwe ni ya lava a nga hi navo mezeni, i lo laya a kuva a nyikiwa yona. I lo rumela mhaka paxweni, lezaku ku tsemiwa a hloko ya Johani. A hloko yakwe yi lo nehiwa hi ngelo, yi nyikiwa ka nhwana; yena i lo yi yisa ka nyine wakwe.” — Mat. 14:6-11.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Gen. 40:20-22; Mutsh. 7:1, 8.

Laha u nga kari u gonza a Biblia, u tivile lezaku Jehova i na ni kungo ga ku tlhanganyisa a zilo zontlhe lezaku zi tlhela zi mu ingisa, a ku fana ni kusanguleni. (1 Kor. 15:24-28; Efe. 1:8-10) Laha u nga tiva a mhaka leyo, handle ko kanakana u lavile ku tiva a ntiro wa wena hlengeletanweni ya Jehova ni lezi u nga kombisisako zona lezaku wa ti veka hasi ka wuhosi gakwe. A ziwutiso lezi zi lanzelako ni Mitsalo ya kona zi ta ku vuna a ku hlola a mazwisisela ya wena hi mhaka leyi ya ku ti veka hasi ka lulamiselo ga Jehova, ku ngava bandleni, ngangweni kutani ka mifumo ya tiko legi. Laha u mahako lezo, handle ko kanakana u ta ma nyika nguvu lisima a malulamiselo lawa Jehova a mahelako vanhu vakwe kasi ku va gonzisa ni ku va tiyisa hi tlhelo ga moya. A malulamiselo lawo ma patsa a mitlhangano ya bandla leyi u faneleko kuva ka yona u tlhela u patseka hi kuya hi xiyimo xa wena.

Tlhatakumbiri, a xipanze lexi xi ta ku vuna a ku wona a lisima la ku hlengela hi kuhiseka ntirweni wa ku xumayela Mufumo wa Nungungulu kasi a vanwani vava ni lungelo ga ku tiva Jehova ni lezi a zi mahelako vanhu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Hi kulanzela, xi ta ku komba a lisima la xiboho xa wena xa kutihendleleta ka Jehova Nungungulu ni kubapatizwa. Tiyiseka lezaku Jehova wa tsaka nguvu hi lezi a ku wonako na u vumela a wuxinji gakwe.

1. Ka lulamiselo ga Nungungulu ga wukati, himani a hloko ya wasati?

“Vavasati, ingisani a vanuna va nwina, kota lezi zi faneleko Hosini.” — Kol. 3:18.

“Vavasati, ingisani a vanuna va nwina, kota lezi mu ingisako Hosi. Hakuva a nuna i hloko ya sati wakwe, kota lezi Kristu a nga hloko ya bandla, yena loyi a nga muhanyisi wa miri lowu wakwe.” — Efe. 5:22, 23.

2. Xana a wanuna i fanele ku gi tirisisa kuyini a wuhloko gakwe?

“Hizalezo a vavanuna va fanele ku ranza a vasati vabye kota lezi va ranzako a mimiri yabye. Loyi a ranzako sati wakwe wa ti ranza wutsumbu. Hakuva cima a ku na ngava na munhu a nga venga a nyama yakwe; kanilezi wa yi wundla a yi tshotshota, kota lezi Kristu a mahako ka bandla.” — Efe. 5:28, 29.

“Vavanuna, ranzani vasati va nwina, mu nga va” zangareli. — Kol 3:19.

3. A wasati a nga muKristu i fanele ku gi wonisa kuyini a wuhloko ga nuna wakwe a nga kholwiko?

“Hizalezo na nwina vasati, ingisani vanuna va nwina; lezaku kasi hambu loku va hi kona lava va nga ingisiko mhaka, va fela ku kokiwa hi mahanyela ya vasati vabye hi handle ka mhaka; na va wona a mahanyela ya nwina ya kubasa zinwe ni xichawo.” — 1 Ped. 3:1, 2.

4. Himani loyi a nyikilweko a wutihlamuleli ga ku gonzisa ni ku laya vana?

“Vararu, mu nga zangarisi a vana va nwina; kanilezi va wundleni hi kululeka ni kulaya ka Hosi.” — Efe. 6:4.

“Nwananga, zwana gonziselelo ya dadani wa wena, u nga tsiki a nayo wa nyine wa wena.” — Mav. 1:8.

5. Hi gihi a wutihlamuleli ga vana laha ngangweni?

“Vanana, ingisani a vapswali va nwina Hosini, hakuva lezi zi sasekile. Chava a raru wa wena ni nyine wa wena (lowu hi nayo wo ranga wu nga ni xitsumbiso), kasi u fela ku kateka, u hanya xikhati xa hombe laha misaveni.” — Efe. 6:1-3.

“Vanana, ingisani a vapswali va nwina zilweni zontlhe, hakuva lezo za xalalisa Hosi.” — Kol. 3:20.

6. Hi wahi a mawonela lawa a maKristu ma faneleko kuva nawo hi mifumo ya tiko?

“Ngha na munwe ni munwani a ingisa a mufumo; hakuva a ku na mufumo wu nga yimiswangiko hi Nungungulu; a wuhosi legi gi nga kona gi yimisilwe hi Nungungulu.” — Rom. 13:1.

“Va alakanyise lezaku va ti koramisa ka tihosi, ni ka vafumeli, va ingisa.” — Tit. 3:1.

7. Hikuyini a muKristu a faneleko ku hakhela khupo ni zilo zinwani zi lonziwako hi mufumo?

“Nyikani ka vontlhe lezi zi va faneleko: a khupo ka loyi a faneleko ku khupelwa; a nzhuvo ka loyi a faneleko ku lubyiwa; mu chava loyi a faneleko ku chabyiwa, mu dzunza loyi a faneleko ku dzunziwa.” — Rom. 13:7.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Luka 20:21-25.

8. Xana ku na ni ziyimo lezi a muKristu a to hlawula ku nga ingisi a mufumo?

“Va lo va vitana, va va layisisa a ku kala va nga ha wulawuli hambu ku gonzisa hi vito ga Jesu. Kanilezi Pedro na Johani, va lo va hlamula, vaku: Kutani zi sasekile mahlweni ka Nungungulu a ku ingisa nwina ku hunza ku ingisa Nungungulu, lamulani ha nwece; hakuva a hi zi koti ku miyela ni lezi hi zi wonileko, ni lezi hi zi zwileko.” — Miti. 4:18-20.

“Pedro ni vapostoli va lo hlamula vaku ngalo: Hi fanele ku ingisa Nungungulu ku hunza ku ingisa vanhu.” — Miti. 5:29.

9. Xana a maKristu ma fanele ku ala ku ingisa a milayo ya mufumo leyi yi nga lwisaniko ni milayo ya Nungungulu, yo kota ku tsalisa muchado, ku tsalelisa vanana, zitsalela, kutani ku lavetela malisensa?

“Hi lawo masiku ku lo biwa hungu . . . lezaku a matiko wontlhe ma tsalelwa. . . . Na yena Josefa i lo suka hi le Nazareta wa le Galilea . . . a ya tsalelwa zinwe na Maria, loyi a nga wutilwe hi yena; yena i wa sikile hi nyimba.” — Luka 2:1-5.

“Va alakanyise lezaku va ti koramisa ka tihosi, ni ka vafumeli, va ingisa.” — Tit. 3:1.

10. I lulamiselo muni ga wuhloko gi nga kona bandleni ga wuKristu?

“Kanilezi nzi ranza a kuva mu tiva lezaku a hloko ya wanuna munwe ni munwani hi Kristu, ni hloko ya wasati hi nuna wakwe, ni hloko ya Kristu hi Nungungulu.” — 1 Kor. 11:3.

11. Himani a Hloko ya bandla ga wuKristu?

“[Kristu] hi yena a nga xifananiso xa Nungungulu loyi a nga woniwiko, a matewula ya zivangwa zontlhe. Hakuva a zilo zontlhe zi vangilwe ha yena, le tilweni ni laha misaveni, a zilo zi woniwako ni lezi zi nga woniwiko, kutani zitshamu za wuhosi, kutani mifumo, kutani vafumeli va mimoya, kutani mintamu; zontlhe zi vangilwe hi yena, zi vangelwa yena. Hi yena a nga rangela zilo zontlhe, zontlhe zi te tsoma ha yena. Yena i hloko ya miri wu nga gona bandla.” — Kol. 1:15-18.

12. Xini a Hubye yi Fumako ya bandla ga wuKristu, niku zini yi mahako inyamutlha?

“A vanhu vo kari va lo relela vata hi le Judia, va ta gonzisa a vamakabye, vaku: Loku mu nga engheni wukwera kota nayo wa Mosi, a mu na ku hanyiswa. Laha Paule na Barnabasi va nga hambana navo, va kanetisana navo, a vamakabye va lo yimisa Paule na Barnabasi, ni vanwani vabye, a ku kanziha vaya Jerusalema, ku ya wutisa hi mhaka leyi ka vapostoli ni masingalakati.” — Miti. 15:1, 2.

“Kota lezi va nga ha famba va tsemakanya miti, va lo nyika vamakabye a zileletelo lezi zi nga wa yimisilwe hi vapostoli ni masingalakati ya le Jerusalema, lezaku va zi gonga. Zinghaho a mabandla ma lo tiyiswa kukholweni, ni ziro za wona zi engetelana masiku ni masiku.” — Miti. 16:4, 5.

“Hi wihi loyi a nga nanza gi tsumbekileko ni go tlhariha, loye a hosi yakwe yi gi yimisileko hehla ka malanza ya yona, kasi ku ma nyika zakuga hi xikhati xi faneleko ke? Gi katekile a nanza lego a hosi ya gona yi ta nga wuya, yi ta gi kuma na gi kari gi maha lezo. Hizinene nziku ka nwina, yi ta gi yimisa hehla ka zontlhe lezi yi nga nazo.” — Mat. 24:45-47.

13. Lomu bandleni, hi vamani lava va yimelako a wuhloko ga Kristu?

“Ti woneleni nwina, ni ka ntlhambi wontlhe, lowu a moya wa ku basa wu nga mu veka vahlayisi va wona, a ku gisa a bandla ga Nungungulu, legi a gi xavileko hi nkhata wa N’wana wakwe.” — Miti. 20:28, NM.

“Nza khongotela a masingalakati lawa ma nga xikari ka nwina . . . nziku ngalo: Risani a ntlhambi wa Nungungulu lowu mu nga nawo, mu nga wu hlayisi hi kukurumetwa kanilezi hi ku zi ranza; na ku nga hi ku tirela bhinzu, kanilezi hi matsenya; na ku nga hi ku khwatsi mu tihosi hehla ka zipanze lezi mu avelweko zona, kanilezi mu maha zikombiso ka ntlhambi.” — 1 Ped. 5:1-3.

14. Xana a ziro za bandla zi nga zi kombisisa kuyini lezaku za ti veka hasi ka wuhloko ga Kristu?

“Alakanyani varangeli va nwina, lava va mu byelileko mhaka ya Nungungulu; laha mu wonako a mabhinzu ya mahanyela yabye, pimanyisani a kukholwa kabye.” — Maheb. 13:7, NM.

“Ingisani a varangeli va nwina, mu ti koramisa ka vona; hakuva va rinzela a mihefemulo ya nwina, hakuva va ta ti hlamulela ha yona. Va ingiseni lezaku va fela ku tira hi kutsaka, na ku nga hi kuketa; hakuva lezi zi nga ta mu vuna nchumu.” — Maheb. 13:17.

15. Maalakanyo ya mani ma tsalilweko lomu ka Biblia, niku hikuyini u faneleko ku gi gonza hi kukhanzakanya ni ku ti vekela xikhati viki ni viki xa ku maha wukhozeli ga ngango?

“Yontlhelele mitsalo yi pimisilweko vanhu hi Nungungulu ya vuna kugonziseni, ni kukawukeni, ni kululekeni, ni kulayeni hi za kululama; kasi a munhu wa Nungungulu a fela ku mbhelela, na a longiselelwe a mitiro yontlhe yo saseka.”— 2 Tim. 3:16, 17.

“[I katekile a munhu loyi a tsakelako] a nayo wa Jehova, a wu ehleketa mumu ni wusiku. I fanana ni sinya yi byelweko kusuhi ni micongo ya mati, leyi yi pswalako a mihanzu ya yona hi nguva ya yona, leyi a matluka ya yona ma nga wuniko; zontlhe lezi a zi mahako za vuvuma.” — Tis. 1:2, 3.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Deut. 17:18-20; Mav. 2:1-6; 1 Tes. 2:13.

16. Hikuyini zi nga zi nene a ku kumeka mitlhanganweni ya bandla? Niku mizamo muni u mahako kasi uva kona?

“A nkonzo wa mina wu yimile wutshanwini gi lulamileko; nzi ta dumisa Jehova lomu mitsombanweni.” — Tis. 26:12.

“Ngha hi khatalelana kasi ha susumetana liranzweni ni mitirweni yo saseka; na hi nga tsiki [kutlhangana ka] hina khwatsi hi mukhuwo wa vanwani kanilezi hi khongotelana; nguvunguvu kota lezi mu wonako lezaku a siku gi tshinela kusuhani.” — Maheb. 10:24, 25.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Tis. 35:18; 149:1.

17. Ahandle ka kuva kona ntsena mitlhanganweni, hikuyini u faneleko ku nyika mihlamulo hi laha u zi kotako hi kona?

“Nzi ta tlhatlhambutela vito ga wena ka vamakweru; nzi ta ku dumisa xikari ka gotsovanyano.” — Tis. 22:22.

“A hi maheleni Nungungulu ha Jesu a muphahlo wa kubonga lowu wu simamisako, lezo hiku ngalo, a mbhanzu wa milomu leyi yi dumisako vito gakwe.” — Maheb. 13:15.

18. Hikuyini a kukholwa ka hina ka wuKristu ku faneleko ku kombisiwa hi mitiro?

“Lezo ni kukholwa, loku ku nga hi na mitiro, ku file a wutsumbu ga kona. Kanilezi munwani i taku ngalo: Wena u na ni kukholwa, mina nzi na ni mitiro. Nzi kombe a kukholwa ka wena na ku hi hava mitiro, mina nzi ta ku komba a kukholwa ka mina hi mitiro ya mina. Hakuva kota lezi wu fileko a miri lowu wu nga hava moya, hizalezo ni kukholwa loku ku nga hava mitiro ku file.” — Jak. 2:17, 18, 26.

19. Hi wihi a ntiro wa xihatla nguvu lowu a maKristu wontlhe ma layiwako ku maha hi kuya hi Biblia?

“A ivangeli leyi ya mufumo yi ta kanelwa misaveni yontlhe, kasi yiva wukustumunyu ka matiko wontlhe; hi kona ku ta nga chikela a kugumesa.” — Mat. 24:14.

“Hikwalaho fambani, mu va maha vapizani a matiko wontlhe, mu va bapatiza hi vito ga Dadani ni ga N’wana ni ga moya wa ku basa; mu va gonzisa a ku gonga zontlhe lezi nzi mu layileko zona. Mangabye, nzi na nwina a masiku wontlhe, na kona kugumelweni ka xikhati.” — Mat. 28:19, 20.

20. Hi vahi lava hi faneleko ku va byela a mahungu yo saseka?

“A nzi mu fihlelangi a timhaka ti vunako, kanilezi nzi lo mu kanelela, nzi mu gonzisa kubaseni ni lomu tindlwini, na nzi tiyisa ka vaJuda ni ka vaGreki lezaku va fanele ku ti sola ka Nungungulu, ni kukholwa hi Hosi ya hina Jesu Kristu.” — Miti. 20:20, 21, NM.

“I lo wulawulisana [navo] . . . masiku wontlhe . . . le hubyeni ni lava a nga tlhangana navo.” — Miti. 17:17.

21. Hikuyini u faneleko ku chela kota hi wutihlamuleli ga wena ga ku xumayela a mahungu yo saseka?

“Nyamutlha nza tiyisa ka nwina, lezaku a nzi na nanzu nkhateni wa nwina nwentlhe. Hakuva a nzi lovangi a kuba hungu ka nwina hi khungo gontlhe ga Nungungulu.” — Miti. 20:26, 27.

“Loku nzi kanela ivangeli, a nzi na nchumu lowu nzi nga ti dzunzako ha wona; hakuva nzi yimelwe hi ku maha lezo, ina i khombo ka mina loku nzi nga kaneli ivangeli.” — 1 Kor. 9:16.

22. Xana hi nga ti tirisisa kuyini a titshomba ta hina kasi ku seketela a ntiro wa Mufumo?

“Dumisa Jehova hi tshomba ya wena, ni mavele yo ranga ya pfuno wa wena: Kasi a zihlangala za wena zi ta tala, ni tifuko ta wena ti ta tala hi vinya giswa.” — Mav. 3:9, 10, NM.

“Loyi a xwanyako kutsongwani, i ta tshovela kutsongwani; ni loyi a xwanyako nguvu, i ta tshovela nguvu. A munwe ni munwani a nyike kota lezi a xuvako mbilwini yakwe; na a nga karateki, kutani ku kurumetwa; hakuva Nungungulu wa ranza loyi a nyikako na a xalele.” — 2 Kor. 9:6, 7.

23. Xana hi nga kombisisa kuyini a liranzo ka vamakabye lava va tshukako vava ni xilaveko xa ku vuniwa hi mali kutani hi zilo zinwani?

“Loku a nakuloni kutani makwenu a hi ni wuna, va vumala kuga ka masiku ni masiku, zonake munwe wa nwina aku kabye: Fambani hi kurula, mu kufumela, mu xura, na mu nga va nyikangi lezi zi lavekako mirini, zi vuna yini lezo ke?” — Jak. 2:15, 16.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Mav. 3:27; Jak. 1:27.

24. Mawonela muni hi faneleko kuva nawo xungetano hi ku tirisa a ntamu, wutlhari ni titshomba ta hina ntirweni wa Jehova?

“[Hi mina mani], ni vanhu va mina zini, ko kala hi zi kota ku nyikela a zilo lezi ke? Hakuva zontlhe zita hi ka wena; lezi hi ku nyikileko hi zi kumile canjeni ga wena.” — 1 Kro. 29:14.

“A munwe ni munwani a nyike kota lezi a xuvako mbilwini yakwe; na a nga karateki, kutani ku kurumetwa; hakuva Nungungulu wa ranza loyi a nyikako na a xalele.” — 2 Kor. 9:7.

25. Hi fanele ku ti wonisa kuyini a tixanisa leti ti hi welako hi kota ya kukholwa kutani minzhingo leyi hi kumanako nayo?

“Va katekile lava va xaniswako hi kota ya kululama, hakuva Mufumo wa le tilweni ngwabye. Mu katekile loku va mu rukatela, va mu xanisa, va mu lumbeta kontlhe kubiha hi kota ya mina. Tsakani, mu nengela nguvu, hakuva ngwa hombe a nchachazelo wa nwina le tilweni; hakuva va lo xanisisa lezo a vaprofeti lava va mu rangeleko.” — Mat. 5:10-12.

“Vamakabye va mina, ngha mu wula lezaku kutsaka ntsena loku mu wela lomu minzhingweni yi tsalangeneko; na mu tiva lezaku a kuringwa ka kukholwa ka nwina ku vanga kutimisela.” — Jak. 1:2, 3.

“A vapostoli va lo suka hi laha hubyeni, na va tsaka hilezi va hlayelweko lava va faneleko a ku xaniseka hi kota ya vito ga Jesu.” — Miti. 5:41.

26. Xana hi fanele ku khongela ka mani, niku hi vito ga mani?

“Wena loyi u zwako mikhongelo, a nyama yontlhe yi tata ka wena.” — Tis. 65:2.

“Hi lego siku mu nga ta nzi wutisa nchumu. Hizinene nziku ka nwina: Zontlhe lezi mu ta nga kombela ka Dadani hi vito ga mina i ta mu nyika zona.”  — Joh. 16:23.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Joh. 14:6.

27. Hi fanele ku khongelisa kuyini?

“Laha mu khongelako, mu nge khwatsi hi vaxengeteli, lava va ranzako a ku khongela na va yimile masinagogeni ni lomu mahanzakanyeni ya maphango, kasi va fela ku woniwa hi vanhu. Hizinene nziku ka nwina, va sina va amukele a nchachazelo wabye. Kanilezi wena, loku u khongela, enghena ndlwini ya wena, zonake loku u valile livati, khongela ka Raru wa wena loyi a nga xihundleni, ni Raru wa wena loyi a wonako xihundleni i ta ku tlhelisela. Mu nga [phindaphindi timhaka taleti ta tinwe] kukhongeleni ka nwina, khwatsi hi vamatiko; hakuva vona ve ngalo va ta zwiwa hi kota ya kuwulawula nguvu kabye. Hikwalaho ngha na mu nga fanani na vona; hakuva a Raru wa nwina wa zi tiva lezi mu zi vumalako, na mu nga se ku mu kombela.” — Mat. 6:5-8.

28. Hi tihi a timhaka to kari u nga ti khongelelako?

“Hikwalaho khongelani kota lezi: Dadani wa hina wa le tilweni, a vito ga wena a gi [basisiwe]. A wute Mufumo wa wena. Kuranza ka wena a ku mahiwe misaveni, kota lezi ku mahiwako le tilweni. Hi nyike nyamutlha a kuga ka hina ka siku ginwani ni ginwani. Hi tsetselele milanzu ya hina, khwatsi hilezi hi va tsetselelako lava va nga ni milanzu ka hina. U nga hi yisi minzhingweni, kanilezi hi tlhatlhise ka loyi wa kubiha.” — Mat. 6:9-13.

“A kutsumba loku hi nga nako ka yena hi loku, kaku i ta hizwa loku hi kombela nchumu lowu wu yelanako ni kuranza kakwe.” — 1 Joh. 5:14.

29. Xana a mahanyela ya hina ma nga khumbisa kuyini a mikhongelo ya hina?

“Hizalezo na nwina vanuna, tshamani ni vasati va nwina hi ku chela kota, na mu tiva lezaku a wasati xibya xa wukheta, mu va dzunza kota lezi va nga zigatshomba-kuloni [za] tipswalo ta wutomi, kasi a mikhongelo ya nwina yi nga tsanzekiswi. A mahlo ya Hosi ma cuwuka a valulamileko, ni tindleve ta yona ti kangatele mikombelo yabye; kanilezi a nghohe ya Hosi yi tsuvile ka vona lava va mahako kubiha.”— 1 Ped. 3:7, 12.

A mahungu yo engeteleka u ta ma kuma ka: Isa. 1:15-17.

30. Hikuyini a Timboni ta Jehova ti bapatizako hi mati lava va namarelako a kukholwa ka wuKristu?

“Hikwalaho fambani, mu va maha vapizani a matiko wontlhe, mu va bapatiza hi vito ga Dadani ni ga N’wana ni ga moya wa ku basa.” — Mat. 28:19.

“Hi ka masiku lawo ku lota Jesu hi le Nazareta wa le Galilea, a ta bapatizwa hi Johani le congweni wa Jordani.”— Mar. 1:9.

31. Hikuyini zi fanelako ku a maKristu ma ti hendleletileko ni ku bapatizwa ma vitanwa ku Timboni ta Jehova?

“Nwina mu timboni ta mina, ku wula Jehova; mu nanza ga mina legi nzi gi hlawuleko, kasi ma fela ku zi tiva, mu kholwa hi mina, mu pima lezaku hi mina yena. Hi mahlweni ka mina a ku na nga mahiwa Nungungulu, ge hambu nzhako ka mina a nga ta kuva kona munwani. Mina, hi mina Jehova, ahandle ka mina a ku na muhanyisi. Hi mina nzi zi wulileko, nzi hanyisa, nzi wuya nzi vumba; ku wa nga hi na nungungulu munwani xikari ka nwina. Hikwalaho nwina ma nzi kustumunyela lezaku nzi Nungungulu, ku wula Jehova.”— Isa. 43:10-12.

ZIWUTISO ZO GUMESA ZI MAHIWAKO LAVA VA YAKO KUBAPATIZWENI

A ximaho lexi xi tala ku mahiwa mitlhanganweni ya xipanze ni migotsovanyanweni ya Timboni ta Jehova. Kugumeseni ka kanelo ya kubapatiza, a mukaneli i ta kombela lava va yako kubapatizweni lezaku va suka va yima kasi va hlamula a ziwutiso lezi zi lanzelako hi gezu go tlakuka:

1. Xiseketelweni xa muphahlo wa Jesu Kristu, xana u ti solile zionhweni za wena niku u ti hendleletile ka Jehova kasi ku maha kuranza kakwe ke?

2. Xana wa pima lezaku a kutihendleleta ni kubapatizwa ka wena zi ku tivekisa kota munwe wa Timboni ta Jehova, hi kuhlengela ni hlengeletano yi rangelwako hi moya wa Nungungulu ke?

A ina wabye ka ziwutiso lezi wu komba vontlhe lezaku va kholwa ka nzhiho niku va ti hendleletile hi kumbhelela ka Jehova. (Rom. 10:9, 10) Lava va yako kubapatizweni va fanele ku ti nyika xikhati xo ehleketa khwatsi hi ziwutiso lezi kasi va hlamula a ina wo tiya.

U fanele ku bohisa kuyini loku uya kubapatizweni? (Joh. 15:19; Fil. 1:10; 1 Tim. 2:9)

Lava va yako kubapatizweni va fanele ku boha a tinguwo ti kombisako xichawo hakuva a kubapatizwa ximaho xa lisima nguvu. A va faneli ku boha tinguwo to vangamela kutani to manya. Tlhatakumbiri, zi wa nga ta kombisa xichawo a ku boha tinguwo to fayela. A va faneli kambe a ku boha tinguwo ti tsaletelweko. A mabohela ya hina ya xichawo ma ta komba vontlhe lezaku a hi va tiko.

Xana a munhu i fanele ku ti khomisa kuyini a xikhati lexi a bapatizwako? (Luka 3:21, 22)

Hi xikhati xa kubapatizwa kakwe, Jesu i kombile lezi a maKristu inyamutlha ma faneleko ku ti khomisa zona. A mawonela yakwe ni zimaho zi kombile lezaku yena i wa zi zwisisa lezaku a kubapatizwa ximaho xa lisima nguvu. Hikwalaho, a wutshamu legi ku bapatizelwako kona a hi wutshamu ga ku maha zithenga kutani ku hlambela kutani mahanyela manwani ma nga kombisiko xichawo hi ximaho lexi xa lisima. Tlhatakumbiri, a muKristu muswa a nga faneli ku kombisa kutsaka ko hunzisa mpimo a ku khwatsi i no hlula mapalisana ya hombe. Hambu lezi a kubapatizwa ku nga ximaho xo tsakisa nguvu, hi fanele ku ti karatela ku kombisa a litsako lelo hi ndlela yi faneleko.

Hikuyini zi nga za lisima a ku simama ni longoloko wu nene wa xigonzo xa wena wutsumbu ni kuya ntirweni wa ku xumayela hi kukhanzakanya hambu loku u bapatizilwe?

A ku simama u ti tlhanganyisa ni bandla zi ta ku vunisa kuyini ku hlayisa kutihendleleta ka wena ka Jehova?

Wa tiyiseka futsi lezaku u fanele ku bapatizwa ka mutlhangano wu tako?

ZILELETELO KA MADOTA

Loku a muhuweleli a nga bapatizwangiko a tivisa madota lezaku i lava ku bapatizwa, a madota ma fanele ku mu kuca a ku vuxeta khwatsi a xipanze “Ziwutiso ka lava va navelako kubapatizwa,” xi nga ka maphajina 170-208. I fanele ku ranga hi ku kambisisa “Mahungu ma yako ka vahuweleli va nga bapatizwangiko,” lawa ma sangulako ka phajina 167. Wona ma tlhamusela lezi a nga ti longiselisako zona ka mabhulo lawa a tova nawo ni madota. Kota lezi zi tlhamuselweko ka xipanze lexo, a vahuweleli va nga tirisa lezi va zi tsalileko a xikhati lexi va nga kari va vuxeta niku va nga vulula a mabhuku yabye a xikhati lexi va bhulisanako ni madota. Hambulezo, a ku na xilaveko xa lezaku va ranga va vuxeta ni wokari a ziwutiso lezi va to ya bhulisana hi zona ni madota.

Ni wihi a lavako ku bapatizwa i fanele ku bikiwa ka mutlhanganyisi wa hubye ya madota. Anzhako ka ku ngha loyi a lavako ku bapatizwa a vile ni xikhati xo enela xa ku gonza a mahungu ma yako ka lava va lavako ku bapatizwa, a mutlhanganyisi wa hubye ya madota i ta kombela a madota yo kari lezaku ma tlhangana ni muhuweleli loye ma bhulisana naye hi mahungu lawa. A zi lavi ku kala muzwa xitiviso xa mutlhangano hi kona mu vako ni mabhulo lawa. Hi tolovelo, a mabhulo ya xipanze xinwe ni xinwani ma mbheta a hora yinwe, hambulezo a zi bihangi ku hunzisa a xikhati lexi loku zi laveka. Loyi a kambeliwako kutani dota legi gi kambelako a va faneli ku bhulisana hi kutsutsuma. Tlhatakumbiri, a madota lawa ma yimisilweko a ku maha a ntiro lowu ma fanele ku wu rangisa ka mitiro yinwani ma nga nayo. Loku zi koteka, a zipanze lezi zi fanele ku mahiwa hi madota yo hambana. Zi nene a ku sangula ni ku gumesa a xipanze xinwe ni xinwani hi mukhongelo.

Hi tolovelo, zi chukwana a ku a muhuweleli munwe ni munwani a mahiwa a ziwutiso lezi na a hi yece, na a nga hi na vanwani. A kuva a muhuweleli a hlamula ziwutiso zontlhe, zi ta vuna madota a ku wona lezaku i zwisisa lisine kala kwihi ke, ni ku boha hi kutiyileko lezaku wa ringanelwa hi kubapatizwa kutani ahihi. Tlhatakumbiri, loyi a kambeliwako a nga tlhatlheka ku hlamula loku a hi yece. Hambulezo, a nuna ni sati va nga bhulisiwa na va hi zinwe.

Loku loyi a kambeliwako a hi makabye wa xisati, va fanele ku bhulisana ka wutshamu va woniwako kanilezi na va nga zwiwi hi vanwani. Loku a dota gi lava ku famba ni mupangalati, gi fanele ku teka dota-kulobye kutani nanza ga wutireli ka xipanze lexi zi ringanako kota lezi zi tlhamuselwako ka nzimana leyi yi lanzelako.

Ka mabandla lawa ku nga ni wuna ga madota, a malanza ya wutireli ma ringanelwako, ma nga ni wutlhari ni kupimisisa ma nga kambela vahuweleli ka zipanze lezi zi wulawulako hi tigonzo ta hina. A timhaka leto ti kumeka ka “Xipanze 1−Tigonzo to sangula ta Biblia” ni “Xipanze 3−Lezi Jehova a xaxametisako zona zilo.” A madota hi wona ntsena ma faneleko ku bhulisana ni vahuweleli ka “Xipanze 2−Milayo ya Jehova yo lulama.” Loku a bandla gi nga hi na vamakabye vo enela va ringanelwako, gi nga byela muwoneleli wa xipanze kasi a lavetela a bandla ga laha kusuhani legi gi nga va vunako.

A madota ma ta ti karatela ku pola lezaku xana loyi a lavako ku bapatizwa wa ti zwisisa khwatsi a tigonzo to sangula ta Biblia ke. Tlhatakumbiri, ma ta zama ku wona lezi a li tsakelisako zona lisine ni xichawo lexi a nga naxo hi hlengeletano ya Jehova. Loku a nga se ti zwisisa a tigonzo to sangula ta Biblia, a madota ma ta maha malulamiselo ya lezaku a simama a vuniwa kasi a ringanelwa hi kubapatizwa ka zikhati zi tako. A vanwani va nga ha lava xikhati xo engeteleka kasi va gonza ku nyika lisima a ntiro wa kuxumayela kutani ku ingisa a malulamiselo ya hlengeletano. A madota ma fanele ku pima khwatsi a xikhati lexi ma mbhetako ka xipanze xinwe ni xinwani kasi ma zi tiva khwatsi lezaku hakunene a munhu loye wa ringanelwa hi kubapatizwa kutani ahihi. Hambu lezi ku nga mbhetiwako xikhati xo leha ka ziwutiso zo kari ni xikhati xitsongwani ka zinwani, a ziwutiso zontlhe zi fanele ku vuxetiwa.

A madota lawa ma avelweko ku bhula ni vahuweleli ma ta tlhangana neti xi mbhela a xipanze xa wunharu kasi ma boha lezaku va ringanelwa hi ku bapatizwa kutani ahihi. Ma ta maha lezo na ma alakanyela a wumunhu ga munwe ni munwani wabye, wuzikoti gakwe ni ziyimo zinwani. Ha khatala nguvu hi lava va lavako Jehova hi timbilu tabye tontlhe va tlhela va zwisisa a tigonzo to sangula ta Biblia. Na va vunetelwa hi wena, a Timboni tiswa ti bapatizilweko ti ta zi kota a ku maha khwatsi a ntiro wa tona kota vaxumayeli va mahungu yo saseka.

Anzhako ka lezo, a dota ginwe kutani mambiri lawa ma nga bhula ni muhuweleli loye ma ta tlhangana naye kasi ma mu byela lezaku wa ringanelwa hi ku bapatizwa kutani ahihi. Loku a ringanelwa, a madota ma ta vuxeta naye a “Ziwutiso zo gumesa zi mahiwako lava va yako kubapatizweni,” zi nga ka maphajina 209-210. Loku loyi a yako kubapatizweni a nga se mbheta a ku gonza a bhuku Biblia gi gonzisako ni ‘Liranzo la Nungungulu,’ a madota ma ta mu kuca ku simama a gonzelwa anzhako ka kubapatizwa. A mabhulo lawo ma fanele ku mbheta 10 wa timeneti kuya hasi.

Anzhako ka lembe na a bapatizilwe, a madota mambiri ma fanele ku mu enzela kasi ku mu kuca ni ku mu nyika wusungukati. A ginwe ga madota lawo gi fanele kuva muwoneleli wa ntlawa wakwe wa simu. Loku loyi a bapatizilweko a hi nwanana, na vapswali vakwe va hi Timboni, vonawu va fanele kuva kona ka mabhulo lawo niku ma fanele ku tsakisa ni ku kuca. A madota ma ta wulawula nguvu hi kukula kakwe hi tlhelo ga moya, ma mu nyika mawonela ma vunako xungetano hi lezi a nga simamisako zona a ti mahela xigonzo xa munhu wutsumbu, ku lera Biblia siku ni siku, wukhozeli ga ngango ga viki ni viki, ku nga choti mitlhanganweni ni ku hlamula, ni kuva kona ntirweni wa simu viki ni viki. (Fil. 3:16, NM) Loku a bapatizilwe na a nga se mbheta a bhuku Biblia gi gonzisako ni ‘Liranzo la Nungungulu,’ a madota ma ta hlawula makabye wo kari lezaku a simama a mu gonzela. Ma fanele ku mu dzunza. A ku mu nyika wusungukati ni mawonela ma vunako ka mhaka yinwe kutani timbiri ntsena za enela.