Rangelwa hi mawonela ya Nungungulu xungetano hi byala

HANDLE ko kanakana, wa zvi bonga nguvhu a zvinyikiwo zva Jehovha zvo hambanahambana, a ku patsa ni kutlhatlheka ka wena ka ku ti hlawulela lezvi u nga ti buzisako zvona hi zvinyikiwo lezvo. A zvo ku hlamalisa lezvi a Bhibhiliya gi kumbukako a vhinyo kota cinyikiwo ci tako hi ka Nungungulu. Gi ngalo: ‘A mubuzo wu mahelwe mahleko, ni vhinyo gi tsakisa kuhanya’. (Mutsh. 10:19; Lis. 104:15) Hambulezvo, kuzvilava u tshukile u zvi wona lezvaku a vanhu vo kari va kumene ni zvikarato hi kota ya byala. A cin’wani kambe, misaveni yontlhe a vanhu va na ni mawonela yo hambana xungetano hi kunwa byala. Makunu zvini zvi nga vhunako maKristu a ku maha zviboho zva zvinene xungetano hi kunwa byala?

Kani hi kwihi lomu hi hanyako kona kutani hi wundlilwe ka mudhawuko muni, a ku tsika a mawonela ya Nungungulu ma rangela a maalakanyo ya hina ni zviboho zva hina zvi ta hi vhuna hi tlhela hiva ni wutomi go tsakisa.

Kota lezvi kuzvilava u zvi wonako, a vanhu vo tala lomu tikweni vanwa hi kukhandzakanya va tlhela vanwa nguvhu. A vokari kuzvilava vanwa hi kota ya lezvi gi va mahako va tizwa na va pepile. A van’wani vanwa kasi va lwisana ni zvikarato. Niku ka matshamu yo kari, a kunwa nguvhu zvi woniwa kota zvilo zva zvinene.

Hambulezvo, a maKristu ma na ni wurangeli ga wutlhari gi tako hi ka Muvangi wabye wa lirandzo. Hi cikombiso, i hi tlharihisa xungetano hi mawuyawuya ya kunwa nguvhu byala. Kuzvilava u tshukile u lera lezvi zvi tlhamuselwako ka Mavingu 23:29-35 xungetano hi munhu a nwileko nguvhu byala ni mawuyawuya ya kona.a Daniel, a dhota go kari ga muKristu le Europa, i alakanya lezvi a wutomi gakwe gi nga tshamisile zvona na a nga se maha muKristu wa lisine. I ngalo: “A kunwa nguvhu byala zvi maha ku u maha zviboho zva hava. Hi kota ya lezvo, ndzi humelelwe hi zvilo zvo bayisa niku zva ha ndzi bayisa loku ndzi ehleketa hi zvona.”

A maKristu ma nga ku tirisisa kuyini a kutlhatlheka ka wona ka ku ti hlawulela ma tlhela ma potsa a zvikarato lezvi zvi nga vangiwako hi kunwa nguvhu byala? A muri wa kona ku tsika a mawonela ya Nungungulu ma rangela a maalakanyo ya hina ni lezvi hi zvi mahako.

A hi woneni lezvi a Bhibhiliya gi wulako xungetano hi byala ni zvigelo lezvi zvi mahako ku a vokari vanwa.

LEZVI BHIBHILIYA GI WULAKO XUNGETANO HI KUNWA BYALA

A Mhaka ya Nungungulu a yi beteli a kunwa byala hi ndlela yo ringanisela. Hi lisine, a Bhibhiliya ga vhumela lezvaku a kunwa vhinyo zvi nga maha ku hi tsaka. Gi wula lezvi: ‘Gana kuga ka wena hi kutsaka, unwa vhinyo ya wena hi mbilu yi tsakileko’. (Mutsh. 9:7) Ka makhati yo kari Jesu i nwile vhinyo, niku a malandza man’wani yo tsumbeka ya Jehovha wonawu ma wanwa vhinyo. — Mat. 26:27-29; Luka 7:34; 1 Tim. 5:23.

Hambulezvo, a Mhaka ya Nungungulu yi dlunyatisa a kuhambana ku nga kona cikari ka kunwanyana ni kupopiwa. Yi wula lezvi: “Mu nga popiwi hi vhinyo”. (Efe. 5:18) Yi tlhela yi wula ku a “zvidhakwa . . . [zvi] nga taga a tshomba ya Mufumo wa Nungungulu”. (1 Kor. 6:10) Ina, Jehovha wa betela a kunwa nguvhu byala ni ku popiwa. Wutshan’wini ga ku pimanyisa lezvi a vanhu lava va hi randzeleko kuzvilava va mahako, hi maha zviboho zva hina na zvi seketelwa ka lezvi zvi to tsakisa Nungungulu.

A vanhu vo kari va alakanya ku va nganwa nguvhu byala kanilezvi va nga popiwi. Kanilezvi, lezvo zvi na ni mhango ya hombe nguvhu. A Mitsalo yi zvi veka laha kubaseni lezvaku a kuva “tikhumbi ta byala” zvi nga maha ku a wanuna (kutani wasati) a wonha a wuxaka gakwe na Jehovha. (Tit. 2:3; Mav. 20:1) Jesu i tlhelile a hi tlharihisa lezvaku a “kupopiwa” ku nga vhalela munhu a ku a nghena misaveni yiswa ya Nungungulu. (Luka 21:34-36) Makunu, cini ci nga vhunako a maKristu a ku potsa a zvikarato zvi yelanako ni kunwa byala?

EHLEKETA HI LEZVI ZVI KU KUCAKO KUNWA

Zvi na ni mhango a ku a munhu a vhumelela ku a mudhawuko lowu a nga wundlelwa ka wona wu rangela a mawonela yakwe xungetano hi kunwa byala. Hi wutlhari, a maKristu ma maha lezvi zvi tsakisako Jehovha mhakeni ya kuga ni kunwa. A Bhibhiliya gi hi alakanyisa lezvi: “Kani moga, kani monwa, kani hi cihi leci mu ci mahako, mahani zvontlhe zviva wudzundzo ka Nungungulu.” (1 Kor. 10:31) Ku na ni zviwutiso lezvi ni matshinya lawa ya milayo ya Bhibhiliya hi faneleko ku ehleketa hi zvona:

Xana ndzonwa byala kasi ndzi fela ku fana ni van’wani? Eksodhusi 23:2 i wula lezvi: ‘U nga landzeli a ntlawa’ kutani citshungu. Laha Jehovha i wo tlharihisa a vaIzrayeli lezvaku va nga pimanyisi a vanhu lava va kalako va nga mu tsakisi. A citlharihiso leci ca ha tira ni ka maKristu nyamutlha. Loku hi vhumelela ku a van’wani va rangela a maalakanyo ya hina ni zviboho zva hina xungetano hi byala, hi nga ti tsawukanisa na Jehovha ni milayo yakwe. — Rom. 12:2.

Xana ndzonwa byala kasi ku komba lezvaku ndzi tiyile? Ka midhawuko yo kari, zvi tolovelekile niku a zvi betelwi a kunwa byala hi kukhandzakanya ni kunwa nguvhu. (1 Ped. 4:3) Kanilezvi wona a magezu ya wutlhari ma nga ka 1 Va Le Korinte 16:13: “Khindlimukani, mu tiya mu ku nde kukholweni, mu maha cinuna, muva ni ntamu.” Xana a byala hi lisine gi nga vhuna ku a munhu ava ni ntamu? Ahihi, gi maha ku a munhu a nga hi na ntamu. A byala gi nga hungula tipeni ta munhu gi tlhela gi mu maha ku a nga zvi koti ku maha zviboho zva zvinene. Hikwalaho, wutshan’wini ga kuva cikombiso ca kuva ni ntamu, a kunwa nguvhu zvi komba wupumbu. Isaya 28:7 i wulawula hi wokari a lahlekako hi citshuketi hi kota ya byala niku i gumesa hi kuwa.

A ntamu wa lisine wuta hi ka Jehovha niku wu patsa ‘ku tshama hi khindlimukile hi tlhela hi tiya kukholweni.’ (Lis. 18:32) A muKristu wo tsumbeka a nga maha lezvo hi ku tshama na a ma vhulile a tlhela a maha zviboho kasi ku ti vhikela hi tlhelo ga moya. Jesu i kombisile a ntamu lowo a cikhati a nga hi laha misaveni, niku a vanhu vo tala va wa mu kombisa cichavo hi kota ya lezvi a nga hi munhu wo tiya-hlanha ni ku ti yimisela ku maha lezvi zvi nga hi zvinene.

Ndzonwa byala kasi ku potsa zvikarato? A mutsali wa tisimu i pimiselwe ku tsala lezvi: ‘Laha ndzi nga karateka mbilwini, wena u tangalisile a muhefemulo wa mina.’ (Lis. 94:19) Loku u bindziwa hi zvikarato, hlota Jehovha kasi a ku vhuna na ku nga hi byala. A ndlela ya yinene nguvhu kasi ku maha lezvo ku khongela makhati yo tala ka Jehovha. A cin’wani kambe, a vo tala va polile lezvaku a ku kombela wusungukati ka munghana wo buvha wa lomu bandleni zva vhuna. Hi lisine, a kunwa byala kasi kulwa ni zvikarato zvi nga maha munhu a nga ti yimiseli ku maha zvazvinene. (Hos. 4:11) Daniel, loyi a sinako a kumbukilwe, i wulile lezvi: “Ndzi wa lwisana ni kukarateka ni ku tizwa nandzu. Kasi ku yimisana ni zvikarato lezvi ndzi onwa byala, kanilezvi a zvikarato zvi woya hi kuna niku ndzi luzile vanghana ndzi tlhela ndzi nga ha hi na cichavo hi mina wutsumbu.” Zvini zvi nga vhuna Daniel? I wula lezvi: “Ndzi no pola lezvaku ndzi wa lava Jehovha tlhelweni ga mina, na ku nga hi byala. Laha ndzi nga maha lezvo hi kona ndzi nga zvi kota a kulwa ni zvikarato zva mina ndzi tlhela ndzi zvi hlula.” A mhaka hi lezvaku contlhe cikhati Jehovha i na na hina kasi ku hi vhuna hambu loku a zviyimo zva kona zvi wonekisa ku khwatsi a zva ha hi na ndlela. — Filp. 4:6, 7; 1 Ped. 5:7.

Loku ku hi ku wa tshuka unwa byala, tirisa a zviwutiso lezvi kasi ku hlola lezvi u nwisako zvona byala: ‘Xana ku na ni xaka kutani munghana a kombisileko kukarateka kakwe hi lezvi ndzi nwisako zvona byala?’ Loku a hi kona, leco ci ngava cikombiso ca lezvaku ku na ni cikarato u kalako u nga se ci pola. ‘Ndzonwa nguvhu a ku hundza lezvi ndzi nga nwisa zvona kale?’ Leco ci ngava ciyimo ca wokari loyi hambu lezvi a kalako a nga hi khumbi ya byala a sangulako kuva khumbi ya gona. Zva ndzi karatela a ku tshama masiku yo kari kutani cikhati co leha na ndzi nganwi? Loku zvi tshamisile lezvo, a kunwa byala zvi ngava zvi zimile timitsu kutani ku ngha u hi khumbi ya kunwa. Lezvo zvi nga wula ku ku laveka civhuno ca titlhari kasi ku ku vhuna ku hlula a cikarato leco.

Hi kota ya lezvi a kunwa ku vangako zvikarato zvo tala, a maKristu yo kari ma hlawula a ku kala ma nganwi byala ne ga gitsongwani. A van’wani va hlawula a ku va nganwi ntsena hi kota ya manandzihela ya gona. Loku a mun’we wa vanghana va wena a maha cin’we ca zviboho lezvi, u nga kombisa wunene ni cichavo hi ciboho cakwe na u nga mu solasoli.

Kutani u nga ngha u wonile a wutlhari ga ku ti vekela a mimbhingano. A muKristu a nga ti vekela mbhingano wa ku i mpimo muni wa byala a tonwa. Kutani a nga ti vekela nayo wa ku makhati mangani a tonwa, kuzvilava khati gin’we hi vhiki kutani a cikhati leci a gaku zvakuga, lezvo na a ringanisela. A van’wani va bohile ku lixaka muni la byala va tonwa, lo kota vhinyo kutani gin’wani byala go kala gi nga popi nguvhu, hambu legi gi jutilweko ni zvo tsombela, lezvo na va ringanisela. Neti a munhu a ti vekela mimbhingano ya lezvi a tonwa, zvi ta mu olovela a ku yi landzela. A zvi lavi ku a muKristu a buvhileko a karateka hi lezvi a van’wani va alakanyako hi yena hi kota ya lezvi a nga zvi hlawula a tlhela a namarela ka zvona.

Loku hi maha zviboho xungetano hi byala, hi fanele ku tlhela hi ehleketa hi lezvi a van’wani va ti zwisako zvona. Va Le Roma 14:21 i wula lezvi: “I chukwana ku ngagi nyama ne kunwa vhinyo kutani ku maha nchumu wun’wani wu to wisa makabye wa wena.” U nga gi tirisisa kuyini a wusungukati legi? Kombisa lirandzo ka vamakabye. Loku u alakanya lezvaku a kunwa byala zvi wa ta khunguvanyisa wokari, a lirandzo li wa nga ta ku kuca a ku u nganwi ka cikhati leco? Loku u maha lezvo, u kombisa lezvaku wa khatala ni ku kombisa cichavo hi kutizwa ka van’wani. — 1 Kor. 10:24.

A cin’wani kambe, kuzvilava a mufumo wu na ni milayo yi nga rangelako a ciboho ca muKristu. A milayo leyo kuzvilava yi nga wula lezvaku a byala gi fanele ku nwiwa hi munhu wa tanga muni kutani ku betela kunwa byala u gumesa u fambisa movha kutani ku tirisa michini yo kari. — Rom. 13:1-5.

Jehovha i hi nyikile wudzundzo hi ku hi nyika kutlhatlheka kasi hi ti buza hi zvinyikiwo zvo tala. Lezvo zvi patsa a ku tirisa cinyikiwo ca ku hlawula ha hoce lezvi hi toga ni lezvi hi tonwa. Ngha a zviboho zva hina zvi komba lezvaku ha nyika lisima a kutlhatlheka loku hi nyikilweko hi ku maha kurandza ka Papayi wa hina wa le tilweni.