Hambu lezvi ndzi nga hi ni tingana nguvhu, ndzi nova murumiwa

Ndzi pswalilwe le Viena, Áustria, hi 1951 ka ngango wa vaKatolika. Ndzi wa hi ni tingana, kanilezvi ndzi wa kholwa ka Nungungulu ndzi tlhela ndzi khongela makhati yo tala. A cikhati leci ndzi nga hi ni 9 wa malembe, papayi i no sangula ku gondza ni Vakustumunyu va Jehovha; mamani yenawu a sangula ku gondza na zvi nga seya kule.

A zvi tekangi cikhati co leha kasi hiva zviro zva bandla ga Döbling, le Viena. Kota ngango hi wa maha zvilo zvo tala zvin’we. Hi wa lera hi tlhela hi gondza zvin’we a Bhibhiliya, hi famba zvin’we mitlhanganweni ni ku tira zvin’we kota vatiri va kuzvirandza Salawini ya mitlhangano ya hombe. Ka malembe lawo, papayi i wa ndzi vhuna ku ndzi mu randza nguvhu Jehovha. Hi lisine, a mikhongelo ya papayi ku wa hi ku mina ni makabye wa mina hiva maphayona. Kanilezvi ka cikhati leco, lezvo zvi wa nga hi kuxuva ka mina.

NDZI SANGULA NTIRO WA CIKHATI CONTLHE

Ndzi bhabhatisilwe hi 1965 na ndzi hi ni 14 wa malembe. Hambulezvo, zvi wa ndzi karatela ku tshinelela vanhu vo kala ndzi nga va tivi ndzi va chumayela. A cin’wani kambe, ndzi wa lwisana ni maalakanyo ya ku ti wona na ndzi hi wa lahasi ni ku lava ku a van’wani va ndzi wona na ndzi hi n’wanana. Hikwalaho, cikhatanyana ci tsongwani andzhako ka loku ndzi bhabhatisilwe ndzi no sangula ku maha wunghana ni lava va nga kala va nga tireli Jehovha. Hambu lezvi zvi nga ndzi tsakisa a kuva zvin’we navo, ndzi wa biwa hi livhalo hakuva ndzi wa mbheta cikhati co tala nguvhu ni vanhu vo kala va nga hi Vakustumunyu. Kanilezvi, ndzi wa nga hi na ntamu wa ku cica. Zvini zvi ndzi vhunileko?

Ka cikhati leco, a nhanyana wo kari a nga hi ni 16 wa malembe waku hi Dorothée i nota ka bandla ga hina. A kuhiseka kakwe ka ku chumayela hi muti ni muti ku wa ndzi hlamalisa nguvhu. Ndzi wa hi wa hombanyana kakwe kanilezvi ndzi wa nga hiseki kuchumayeleni. Ndzi no pimisa lezvi: ‘A vapswali va mina Vakustumunyu va Jehovha, kanilezvi a ngango wa Dorothée a wu lisineni. Yena i tshama ni mamani wakwe a babyako; hambulezvo, contlhe cikhati i kona kuchumayeleni!’ A cikombiso cakwe ci ndzi kucile ku ndzi mu mahela zvotala Jehovha. Zvalezvo, mina na Dorothée hi no phayona zvin’we. A kusangula hi nova maphayona ya cikhatanyana, lawa a kale ma nga vitaniwa ku maphayona ya maferiya, hi gumesa hi tira zvin’we kota maphayona ya cikhati contlhe. A kuhiseka ka Dorothée ku wa maha ku a van’wani va hiseka. Hi yena a nga ndzi vhuna ku ndzi kuma cigondzani ca mina co sangula ca Bhibhiliya. Hi kufamba ka cikhati, zvi no ndzi olovela a ku sangula mabhulo ni vanhu mimitini yabye, lomu maruweni ni ka zviyimo zvin’wani.

Ka lembe go sangula ndzi nga tira kota phayona ga cikhati contlhe, lomu bandleni ga hina ku nota makabye wa le Áustria wa ku hi Heinz. Heinz i gondzile lisine le Canadá laha a ngaya a vhuxela makabye wakwe a nga hi Kustumunyu. Heinz i wa nyikilwe ciavelo ca ku tira bandleni ga hina kota phayona go hlawuleka. Kusukela kusanguleni ndzi no mu tsakela nguvhu. Kanilezvi yena i wa lava kuva murumiwa kuveni mina ne ndzi wa nga hi na mixuvo leyo. Hikwalaho, kusanguleni ndzi wa fihla lezvaku ndzi wa mu navela. Hambulezvo, hi ndzhako ka cikhati mina na Heinz hi no sangula ku namorara hi gumesa hi chadha hi sangula ku phayona zvin’we le Áustria.

NDZI SANGULA KUVA NI MIXUVO YA KUVA MURUMIWA

A kutala ka zvikhati, Heinz i wa wulawula hi mixuvo yakwe ya kuva murumiwa. Hambu lezvi ka ku i wa nga tshuki a ndzi kurumeta ku ndziva murumiwa, i wa ndzi vhuna ku ndzi ehleketa hi zvona hi ku ndzi maha zviwutiso zvo kota ku: “Lezvi hi kalako hi nga hi na vana, xana hi nga zvi kota ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha?” Kota lezvi ndzi nga hi ni tingana, ndzi wa chava kuva murumiwa. Lisine ku ndzi wa hi phayona kanilezvi a ku zvi alakanyela basi a kuva murumiwa zvi wa ndzi dzukisa. Hambulezvo, Heinz i nova ni lihlazva-mbilu a simama ku wulawula hi mixuvo leyo. I no ndzi kuca ku ndzi veka nguvhu kupima ka ku khatalela van’wani wutshan’wini ga ku karateka hi mina wutsumbu. A wusungukati gakwe gi ndzi vhunile nguvhu.

Hi kutsongwani-kutsongwani ndzi no sangula kuva ni mixuvo ya kuva murumiwa. Hikwalaho, hi no prenxera mapetisawu ya Cikola ca Gileyadhe. Hambulezvo, a nandza ga ravi gi no nyika mawonela yaku ndzi sangula hi ku chukwatisa ciNgiza ca mina. Andzhako ka malembe manharu na ndzi ti karatela ku chukwatisa ciNgiza, hi no hlamala nguvhu hi ku amukela ciavelo ca kuya tira ka bandla ga Iugoslava, a Salzburg, le Áustria. Hi tirile sin’wini ka 6 wa malembe ma nga landzela; a nuna wa mina a tira lembe gin’we kota muwoneleli wa cipandze. A ciSerbo ca Croácia lirimi lo karata nguvhu, kanilezvi hi wa hi ni zvigondzani zvo tala zva lirimi lelo.

Andzhako ka lezvo, hi 1979 hi no kombeliwa ku huma maferiya hiya Bulgária. A ntiro wa kuchumayela wu wa betelwa seyo. Hikwalaho, a hi chumayelangi ka “maferiya” lawo. Kanilezvi hi no va fambela ni mabhuku ma nga mahilwe mava matsongwani a ntlhanu wa vamakabye va cisati va nga tshama ka dhoropa ga hombe ga Bulgária, gi vitaniwako ku i Sofia. Ndzi wa chava nguvhu kanilezvi Jehovha i ndzi vhunile ka ciavelo leco co chavisa. A ku wona kutiya-hlanha ka vamakabye lavo ni litsako leli va nga hi nalo hambu lezvi ka ku va wa hi mhangweni ya ku va nga vhalelwa ni cihi cikhati zvi ndzi nyikile kutiya ka ku ndzi maha ni cihi leci a hlengeletano yi ndzi rumako.

Ka cikhati caleco, hi no tlhela hi prenxera mapetisawu ya Gileyadhe. Ka khati legi hi no vhumelelwa. Hi wa alakanya ku hi ta gondza cikola hi ciNgiza le Estados Unidos. Kanilezvi hi Novembro wa 1981 ku no sangula ku gondzisiwa Cikola ca Gileyadhe le ravini ga Wiesbaden, a Alemanya. Hikwalaho, hi noya gondza le Alemanya lomu zvi nga wa ta ndzi olovela a ku zvi zwisisa khwatsi. Andzhako ka cikola, hi rumelwe kwihi?

HI TIRA KA TIKO GI NGA HAHLULILWE HI YIMPI

A ciavelo ca hina ku wa hi kuya tira le Quénia! Kanilezvi a hofisa ya ravi ga Quénia yi no hi wutisa lezvaku hi wa ta vhumela ku ya tira Uganda, a tiko gi nga kusuhani Quénia. Ka 10 wa malembe ni ku hundza mahlweni ka lezvo, a mufumo wa Uganda wu wa wutlilwe hi hosana ya masochwa ya ku hi Idi Amin. Ka malembe ma nga landzela, ku wa file vanhu vo tala nguvhu niku a wutomi gi no bindza nguvhu hi kota ya mafumela yakwe ya ku manda. Hi 1979 a vanhu lava va nga kari va vhukela Idi Amin va no mu kurumeta ku a tsika wuhosi. Kuzvilava wa zvi zwisisa ku hikuyini ndzi nga chava kuya ka tiko lego gi nga hahlulilwe hi yimpi. Kanilezvi, a Cikola ca Gileyadhe ci wa hi longisele a ku hi tsumba Jehovha. Hikwalaho, hi no vhumela kuya Uganda.

A ciyimo ca Uganda ci wa karatile nguvhu. Heinz i zvi tlhamuselisile lezvi ka Anuário ga 2010: “A zvilo zvotala, . . . zvo kota mati ni tindlela ta ku bhula ni vanhu va nga kule zvi wa tsemilwe. . . . Zvi wa nga kali a ku uzwa zvibhamu ni wugevenga nguvhunguvhu ni wusiku. . . . A vanhu vontlhe va wa tshama lomu mitini yabye, a kutala ka zvikhati na va kari va khongela, na va tsumba lezvaku a wusiku gi wa ta hundza na va nga nghenelwangi.” Hambu lezvi va nga kumana ni zvikarato lezvo, a vamakabye va Uganda va wa tirela Jehovha na va tsakile!

Hi 1982, mina na Heinz hi no chikela ka dhoropa ga hombe ga Uganda gi vitaniwako ku i Kampala. Ka ntlhanu wa tihweti to sangula hi no tshama laha kaya ka Sam na Christina Waiswa zvin’we ni vana vabye va ntlhanu ni mune wa maxaka yabye. A kutala ka zvikhati, a ngango lowo wu waga khati gin’we hi siku. Lezvo zvi mahile ku zvi hi hlamalisa nguvhu a kuva wu hi amukele. A cikhati leci hi nga tshama ni ngango wa ka Waiswa mina na Heinz hi gondzile zvilo zvo tala zvi hi vhunileko kota varumiwa. Hi cikombiso, hi gondzile a ku popara mati hi ku hlamba hi ya matsongwani ni ku tlhela hi tirisa mati lawa hi nga hlambile hi wona lomu cikoti. Hi 1983, mina na Heinz hi no kuma muti Kampala wa ku hi tshama kona wu nga vhikelekile.

Zvi wa hi tsakisa nguvhu a ku chumayela Kampala. Ndza alakanya lezvaku hi hweti yin’we basi hi nyikele a 4000 wa marevhista! Kanilezvi leci ci nga hi ca lisima nguvhu vanhu va kona. Va wa hi ni cichavo hi Nungungulu niku va wa zvi randza a ku bhula hi Bhibhiliya. Mina na Heinz, a mun’we ni mun’wani wa hina, hi wa hi ni 10 kuya ka 15 wa zvigondzani zva Bhibhiliya. Niku hi gondzile zvotala ka zvigondzani zva hina. Hi cikombiso, hambu lezvi zvi nga lava ku zvi famba nguvhu kasi zviya mitlhanganweni vhiki ni vhiki zvi wa nga tshuki zvi solasola niku contlhe cikhati zvi wa n’wayitela.

Hi 1985 ni 1986, ku no tlhela kuva ni tin’wani tiyimpi ta timbiri le Uganda. Hi wa tolovela ku wona zvivanana zvi nga hi masochwa na zvi hi ni zvibhamu zva hombe na zvi wonelela ku himani a nga fambafamba lomu maruweni. Ndzeni ka cikhati leco, hi wa khongela hi kombela kupimisisa ni kurula a cikhati leci hi nga lavetela lava va timbilu ti nene kuchumayeleni. Jehovha i hlamulile mikhongelo ya hina. A kutala ka zvikhati, neti hi kuma munhu a nga ma amukela khwatsi a mahungu ya Mufumo hi wa rivala lezvaku hi wa chava.

Hi wa chumayela ni vanhu lava va nga rurile vaya Uganda. Hi cikombiso, hi no tivana hi tlhela hi sangula cigondzo na Murat na Dilbar Ibatullin, va nga hi sati ni nuna va chadhileko va le Tatarstan (Central ka Rússia). Murat i wa hi dhokodhela wa cipitali. Hi wumbiri gabye va no bhabhatisiwa va tlhela va tirela Jehovha hi kutsumbeka. Andzhako ka lezvo, ndzi no tlhela ndziva ni thomo ga ku tivana na Tatjana Vileyska, wa le Ucrânia, a nga lava ku ti daya. Andzhako ka loku a bhabhatisilwe, Tatjana i no tlhela Ucrânia hi ndzhako ka cikhati a tira kota muhundzuluseli wa mabhuku ya hina.a

HI NYIKIWA CIAVELO CISWA

Hi 1991, a cikhati leci mina na Heinz hi nga hi ka maferiya le Áustria, a ravi ga Áustria gi no hi tsalela gi hi tivisa a ciavelo ca hina ca ciswa, ku nga hi le Bulgária. Andzhako ka malembe yo tala a ntiro wa kuchumayela na wu betelwa ka matiko yo kari le mutsuwuka-gambo wa Europa, makunu wu no tsalelwa hi nayo le Bulgária. Kota lezvi ndzi zvi kumbukileko, mina na Heinz hi wa fambile ni mabhuku yo kari kufihlaleni ka tiko lego a cikhati leci a ntiro wa hina wu nga betelwa. Kanilezvi makunu hi no rumelwa kuya seyo kasi hi ya chumayela.

A vamakabye va no hi byela lezvaku hi nga ha tlheli Uganda. Hikwalaho, a ha ha tlhelangi Uganda kasi hi ya teka zvilo zva hina ni ku salisana ni vanghana va hina. Hi noya Bheteli ya Alemanya kasi hi ya kuma movha wa kuya Bulgária. A ciavelo ca hina ku wa hi ku ya tira ka ntlawa wa cipimo ca 20 wa vahuweleli le Sofia.

Hi kumene ni zvikarato zvo tala zva zviswa le Bulgária. Co sangula, hi wa nga li tivi a lirimi la seyo. Ca wumbiri, a mabhuku ma nga hi kona basi ku wa hi A verdade que conduz a vida Eterna ni Bhuku Ga Mina Ga Matimu Ya Biblia. Ca wunharu, zvi wa hi karatela a ku sangula zvigondzo zva Bhibhiliya. Hambu lezvi hi nga kumana ni zvikarato lezvi, a ntlawa wa hina wa wutsongwani kanilezvi wo hiseka wa Vakustumunyu wu wa kula. A chichi ya Ortodoxa yi no zvi wona lezvo, niku hi kwalaho a zvikarato zva lisine zvi nga sangulela kona.

Hi 1994, a Vakustumunyu va no tekelwa a fanelo yabye ya ku tsalelwa hi nayo va tlhela va betelwa. A vamakabye vo kari va no khon’wa. A zvihaxa-mahungu zvi wa haxa mawunwa yo tshisa hi hina, zvi wula lezvaku a Vakustumunyu va Jehovha va dayela vanana va tlhela va kholwisa a Vakustumunyu-kuloni lezvaku va ti daya. Lezvo zvi mahile ku mina na Heinz zvi hi karatela a ku chumayela. A kutala ka zvikhati, kuchumayeleni hi wa kuma vanhu va tihanyi lava va nga hi bhongela, va vitanisa maphoyisa hambu hi ku hi hoxela zvilo. Zvi wa nga koteki a ku ka tiko lego ku nghena mabhuku ya hina niku zvi wa nga koteki a ku hi lugara tisalawu ta ku mahela kona mitlhangano. A maphoyisa ma zile ma tsemarisa a wun’we wa migotsovanyano ya hina. Mina na Heinz hi wa nga zvi tolovelangi a ku a vanhu va hi vengisa lezvo. A vanhu va seyo va wa hambene nguvhu ni vanhu va le Uganda, lava va nga longile ku gondza Bhibhiliya! Zvini zvi hi vhunileko a ku lwisana ni cikarato leco?

Hi wa kuma litsako hi ku tshama cikhati co leha ni vamakabye. A vamakabye lavo va wa tsaka hi lezvi va nga kumile lisine niku va wa bonga hi lezvi hi nga va vhuna. Hontlheni hi wa khatalelana hi tlhela hi vhunana. Ka matshango lawo, hi gondzile ku hi nga kuma litsako ni ka cihi ciavelo loku hi simama ku randza vanhu.

Hi kufamba ka cikhati a zvilo zvi no chukwata. Hi 1998, a hlengeletano ya hina yi no tlhela yi tsalelwa kambe hi nayo, niku zvalezvo ku nova ni mabhuku yo tala Bulgária. Andzhako ka lezvo, a ravi giswa legi gi nga akilwe gi no hendleletiwa ka Jehovha hi 2004. Nyamutlha, le Bulgária ku na ni 2953 wa vahuweleli ni 57 wa mabandla. Ka lembe gi nga hundza, lava va nga wona Cialakanyiso va wa hi 6475. A kale a kova ni ntlhanu wa vamakabye basi va cisati le Sofia, kanilezvi zvezvi ku na ni 9 wa mabandla! Kunene, hi wonile “loyi wa mutsongwani . . . [na] ava 1000”. — Isa. 60:22.

KU LWISANA NI ZVIKARATO ZVA HINA WUTSUMBU

Wutomini ga mina, ndzi na ni zvikarato zvo tala zva lihanyo. A vadhokodhela va ndzi byelile makhati yo tala lezvaku ndzi na ni titumori. A yin’wani yi wa hi lomu ka wongo. Ndzi mahilwe radioterapia ndzi tlhela ndzi mahiwa operasawu ga 12 wa tihora le India kasi ku susa tumor leyi ndzi nga hi nayo lomu ka wongo. Andzhako ka ku mahiwa operasawu lego le India, hi no tshamanyana Bheteli ya seyo hi rindzela ku ndzi chukwata, hi gumesa hi tlhela ka ciavelo ca hina le Bulgária.

Ndzeni ka cikhati leco, Heinz i no sangula ku babya hi wubabyi go kala nguvhu gi kumiwako ka vapswali, gi vitaniwako ku i Huntington. Zvi wa mu karatela a ku famba, ni ku wulawula, niku a miri wakwe wu maha ni cihi wu nga ci lava. Laha a wubabyi legi gi ngaya gi kula, zvi wa lava ku ndzi mu vhuna zvontlhe. Ka zvikhati zvin’wani ndzi wa mbhela nguvhu ntamu niku ndzi wa karateka hi ku a zvilo zvi ta tshamisa kuyini cikhatini ci tako. Hambulezvo, a makabye wo kari wa jaha, wa ku hi Bobi, i wa ramba Heinz hi kukhandzakanya lezvaku va chumayela zvin’we. Bobi i wa nga dhani hi lezvi Heinz a nga wulawulisa zvona kutani hi lezvi a miri wakwe wu nga kala wu nga koti nchumu. Contlhe cikhati Bobi i wa ndzi vhuna a cikhati leci ndzi nga kala ndzi nga zvi koti a ku khatalela Heinz. Hambu lezvi mina na Heinz hi nga bohile a ku hi nga pswali vana tikweni legi, hi ti zwisile ku khwatsi hi loku Jehovha a hi nyikile Bobi kota n’wana wa hina! — Mar. 10:29, 30.

Heinz i wa hi ni kankro kambe. A ya hava hi ku a nuna wa mina i nofa hi 2015. Ndza mu xuva nguvhu a nuna wa mina; hi yena contlhe cikhati a nga ndzi vhuna ku ndzi nga karateki. Ndzi wa nga zvi koti ku kholwa ku i file. Lomu ka maalakanyo ya mina wa ha hanya! (Luka 20:38) A kutala ka zvikhati ndzi ehleketa hi magezu ya manene lawa a nga ndzi byela ni wusungukati ga ginene legi a nga ndzi nyika. Ndza bonga nguvhu a malembe lawa hi mu tireleko zvin’we Jehovha hi kutsumbeka.

NDZA BONGA JEHOVHA HI KU NDZI VHUNA

Kunene, Jehovha i ndzi vhuna nguvhu zvikaratweni zva mina zvontlhe. I ndzi vhunile ku hlula tingana ta mina niku tlhela ndziva murumiwa a randzako vanhu. (2 Tim. 1:7) Ndza bonga Jehovha hi lezvi mina ni ndzisana ya mina ya wasati zvezvi hi nga ka ntiro wa cikhati contlhe. Zvezvi yena ni nuna wakwe va endza ka matshamu yo hambanahambana ya Europa kasi ku endzela mabandla ma wulawula ciSérvia. Jehovha i hlamulile mikhongelo leyi papayi a yi mahileko na ha ha hi vanana!

A cigondzo ca mina ca Bhibhiliya ci ndzi vhuna ku ndziva ni kurula ka hombe! Zvikhatini zva zvikarato, ndzi gondza lezvaku ndzi khongela “hi kutikisa” a ku fana ni lezvi Jesu a mahileko. (Luka 22:44) A yin’we ya tindlela leti a mikhongelo ya mina yi hlamuliwako hi tona lirandzo ni wunene ga vanghana va mina va bandla ga Nadezhda, Sofia. Va ndzi ramba lezvaku ndziva zvin’we navo niku a kutala ka zvikhati va ndzi byela lezvaku va ndzi randza. Lezvo zvi ndzi nyika litsako la hombe.

Ndzi tolovela a ku ehleketa hi ku vhuka ka vafileko. Ndzi ti alakanyela na ndzi wona a vapswali va mina laha phambeni ka yindlu ya hina, na va sasekile nguvhu a khwatsi hi siku legi va nga chadha; a makabye wa mina na a kari a longisela zvakuga; Heinz na a hi laha kusuhani ka haxi gakwe. A ku alakanyela hi zvilo lezvo zvi ndzi nyika litsako zvi tlhela zvi ndzi vhuna a ku timisela a zvikarato zva mina ni ku bonga Jehovha.

A cikhati leci ndzi ehleketako hi wutomi ga mina ni lezvi zvi to maheka cikhatini ci tako, ndzi vhumelelana hi mbilu yontlhe ni magezu ya Dhavhidha ma nga ka Lisimu 27:13, 14, ma nge: “Na ndzi hi kwihi mina loku ndzi wa nga kholwangi lezvaku ndzi ta wona a wunene ga Jehovha tikweni ga vahanyako? Rindzela Jehovha; tiya hlanha, u tiya mbilwini. Ina, rindzela Jehovha.”