SWIVURISO
1 Swivuriso swa Solomoni+ n’wana wa Davhida,+ hosi ya Israyele:+
2 Swivuriso swi pfuna munhu ku djondza wutlharhi+ ni ku laya;
Ni ku twisisa marito ya wutlharhi;
3 Swi pfuna munhu a pfumela ku layiwa+ loku nga ta mu nyika ku twisisa,
Ku tshembeka,+ ku yavanyisa ka kunene+ ni ku lulama;
4 Swi tlharihisa+ lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa;*
Swi nyika djaha wutivi ni ku kota ku pimisa kahle.+
5 Munhu wa ku tlhariha a yingisa swa swinyingi leswi a byeliwaka swona a tlhela a swi yamukela;+
Munhu lweyi a twisisaka a kuma ku kongomisiwa hi ndlela ya wutlharhi+
6 Leswaku a twisisa xivuriso ni xifananiso,
7 Ku chava Yehovha i masungulo ya wutivi.+
I swiphunta ntsena leswi li tekelaka hansi wutlharhi ni ku layiwa.+
10 N’wananga, u nga pfumeli loko vadjohi va zama ku ku kanganyisa.+
11 Loko va ku: “A hi fambe.
A hi tumbele swaku hi ta dlaya.
Hi ta tumbela hi rindza vanhu lava kalaka va nga na nandzu, na ku nga na xivangelo.
12 Hi ta va minta na va ha hanya ku fana ni leswi yendliwaka hi Sirha,*
Hi ta va minta na va helelile, ku fana ni lava yehlaka ka khele.
13 A hi tekeni minchumu ya vona hinkwayu ya lisima;
Hi ta tata tiyindlo ta hina hi swilo leswi hi nga ta swi tekela van’wani.
14 U fanele u famba na hina,*
Kutani hinkwerhu hi ta yavelana minchumu ya ku ringana leyi hi nga ta yi yiva.”
15 N’wananga, u nga fambi na vona.
U nga fambi ka ndlela ya vona,+
16 Hikusa minenge ya vona yi tsutsumela ku yendla swa ku biha;
Va tsutsumela ku halata ngati.+
17 Vhela, a swi pfuni nchumu ku rhiya ntlhamu na xinyanyani xi ku vona.
18 Hi leswo swi yendlaka swaku vanhu lava va tumbela swaku va ta halata ngati;
Va tumbela swaku va ta dlaya vanhu van’wani.
19 Leti i tindlela ta lava kanganyisaka swaku va kuma swilo,
Naswona ti ta dlaya vinyi va tona.+
20 Wutlharhi la ntiyiso+ la huwelela axitaratwini.+
Li tama li huwelela hintamu ka ndhawu ya ku pfuleka axikarhi ka doropa.+
21 La huwelela lomu ku tlhanganaka switaratu leswi ku vangiwaka guwa ka swona.
Li vula leswi ka tinyanghwa ta doropa:+
22 “Kasi n’wina lava kalaka va nga na xiperiyensa, mi ta rhandza wuphunta la n’wina* anze siku muni ke?
Kasi n’wina lava poyilanaka, mi ta tsakisiwa hi ku poyila van’wani anze siku muni ke?
Kasi n’wina swiphunta mi ta nyenya wutivi anze siku muni ke?+
23 Yingisani loko ni mi laya.*+
24 Hikusa ni huwelelile kambe mi tame mi yala ku hlamula,
Ni tlakuse voko la mina kambe a nga kona lweyi a nga yingisa,+
25 Mi tshamela ku yala switsundzuxu swa mina hinkwaswu
A mi pfumeli loko ni mi laya,
26 Na mina ni ta mi hleka loko mi kumana ni khombo;
Ni ta mi poyila loko ku yendleka leswi mi swi chavaka,+
27 Loko leswi mi swi chavaka swi ta ku fana ni xidzedze,
Ni loko khombo la n’wina li fika ku fana ni moya wa matimba,
Loko mi kumana ni mahlomulu ni swikarhatu.
28 Hi nkama wolowo va ta tshamela ku ni vitana, kambe ni ta ku zwee ni nga va hlamuli;
Va ta ni lava hi mbilu hinkwayu, kambe a va nga ta ni kuma,+
29 Hikusa va nyenye wutivi,+
A va swi lavanga ku chava Yehovha.+
30 Va yale xitsundzuxu xa mina;
Loko ni va laya a va nga na mhaka na mina.
31 Kutani va ta tshovela* leswi va nga swi byala,+
Va ta xurha hi leswi va nga swi tshovela ka maplanu* ya vona.
32 Hikusa ku kala ku yingisa ka lava kalaka va nga na xiperiyensa ku ta va dlaya,
Ni ku va swiphunta swi nga lavi ku twa nchumu ku ta swi helisa.
2 N’wananga, loko u yamukela marito ya mina
Naswona u yi nyika lisima minawu ya mina,+
2 Hi ku yingisa wutlharhi hi ndleve ya wena+
U byekemelisa mbilu ya wena ka ku twisisa;+
3 Se loko u vitana ku twisisa+
U tlhela u ku huwelela;+
4 Loko u tama u ku lava ku fana ni prata,+
U ku lavetela ku fana ni xuma lexi nga fihliwa;+
5 U ta twisisa ku chava Yehovha,+
Naswona u ta va ni wutivi la Xikwembu.+
6 Hikusa Yehovha a nyikana wutlharhi;+
Ka nomo wa yena ku huma marito lama nyikaka wutivi ni ku twisisa.
7 A va hlengeletelela wutlharhi lava ku lulama;
I xivhikelo ka lava fambaka hi ku tshembeka.+
8 A vonelela tindlela ta lava ku lulama,
Funtshi a ta vonelela ndlela ya vanhu va yena va ku tshembeka.+
9 Kutani u ta twisisa swa ku lulama ni swaswinene,
Ndlela hinkwayu ya swaswinene.+
10 Loko wutlharhi li nghena mbilwini ya wena+
Ni wutivi li ku tsakisa,+
11 Ku pimisa kahle ku ta ku vonelela,+
Ni ku twisisa ku ta ku vhikela,
12 Ku ku ponisa ka ndlela ya ku biha,
Ka munhu lweyi a vulavulaka swa ku huma ndleleni,*+
13 Ka lava tshikaka tindlela ta ku lulama
Swaku va famba ka tindlela ta munyama,+
14 Ka lava tsakelaka ku yendla swa ku biha,
Lava tsakisiwaka hi swa ku biha leswi nga huma ndleleni,
15 Lava tindlela ta vona ti nga gombonyoka
Ni lava ndlela ya vona hinkwayu yi nga ni wukanganyisi.
16 Wutlharhi li ta ku ponisa ka wansati wa nghwavani,*
Ka marito lama kanganyisaka ya wansati lweyi a nga ni mahanyelo ya ku biha,*+
17 Lweyi a tshikaka nuna wa yena lweyi a nga chada na yena na a ha li ntombhi+
A tlhela a khohlwa ntwananu wa Xikwembu xa yena;
18 Hikusa ku ya ka yindlo ya yena swi fana ni ku ya ku feni,
Ni ndlela leyi yaka ka yindlo ya yena yi yisa sirheni.+
20 Se famba ka ndlela ya vanhu vavanene
U tshama ka tindlela ta lava ku lulama,+
21 Hikusa lava ku lulama hi vona ntsena lava nga ta tshama amisaveni,
Lava tshamaka va tshembekile va ta sala ka yona.+
22 Kambe lava yendlaka swa ku biha va ta helisiwa amisaveni,+
Lava kalaka va nga tshembeki va ta tsuvuliwa ka yona.+
3 N’wananga, u nga khohlwi leswi ni nga ku djondzisa swona,
Mbilu ya wena a yi hlayise minawu ya mina,
2 Hikusa swi ta ku yengesela masiku ya ku hanya
Ni malembe ya manyingi swaku u hanya na u rhulile.+
3 U nga pfumeleli lirhandzu ni ku tshembeka* swi suka ka wena.+
Swi bohe ka nhamu ya wena;
Swi tsali ka mbilu ya wena;+
4 Kutani u ta kuma timpsalu ni ku twisisa kakukulu
Ka matihlo ya Xikwembu ni ya vanhu.+
7 U nga tivoni na u tlharihile ka matihlo ya wena.+
Chava Yehovha u fambela kule ni swa ku biha.
8 Leswi swi ta hanyisa muzimbha* wa wena
Ni ku pepisa marhambu ya wena.
9 Hlonipha Yehovha hi minchumu ya wena ya lisima,+
Hi minchumu hinkwayu ya ku sungula leyi u nga yi tshovela;+
10 Kutani matshala ya wena ma ta tala hi ku helela,+
Ni makhuwani* ya wena ma ta ku ntlii hi vhinyu ya nyuwani.
11 N’wananga, u nga yali loko Yehovha a ku laya,+
U nga swi nyenyi ku layiwa hi yena,+
12 Hikusa lava Yehovha a va rhandzaka wa va laya,+
Ku fana ni leswi papayi a swi yendlaka ka n’wana wa yena lweyi a mu rhandzaka.+
13 Wa tsaka munhu lweyi a kumaka wutlharhi+
Ni munhu lweyi a kumaka ku twisisa;
14 Ku kuma wutlharhi swa yampsa ku tlula ku kuma prata,
Funtshi ku li kuma swi yampsa ku tlula ku va ni woru.+
15 I la lisima ku tlula maribye ya lisima;
Li tlula minchumu hinkwayu leyi u yi navelaka.
16 Ka voko la lona la xinene ku ni wutomi la ku leha;
Ka voko la lona la ximatsi ku ni tshomba ni ku phatima.
17 Tindlela ta lona ta tsakisa,
Naswona tindlela hinkwatu ta lona ti rhulile.+
18 I nsinya wa wutomi ka lava khomelelaka ka lona,
Lava khomelelaka ka lona swi tiya va ta vuliwa swaku va tsakile.+
19 Yehovha a veke masungulo ya misava hi wutlharhi.+
A yendle matilo ma tiya hi ku twisisa.+
21 N’wananga, u nga swi* khohlwi.
Hlayisa wutlharhi u tlhela u kota ku pimisa kahle;
22 Swi ta ku nyika wutomi
Funtshi swi ta sasekisa nhamu ya wena;
23 Kutani u ta famba na u vhikelelekile ka ndlela ya wena,
Ni nenge wa wena a wu nga ta pharihetiwa hi nchumu.+
25 A wu nge xi chavi nchumu xa ku chavisa xa ku ta na u nga xi nyimelanga+
Hambi ku li xidzedze lexi nga ta tela lava yendlaka swa ku biha, a wu nge xi chavi.+
26 Hikusa Yehovha a ta va xihlovo xa ntshembo wa wena;+
A ta vhikela nenge wa wena swaku wu nga phasiwi.+
27 U nga tshuki u yala ku va nyika minchumu yayinene lava u faneleke u va nyika+
Loko swi li matimbeni ya wena ku va pfuna.+
28 U nga byeli munhu u ku: “Famba; vuya hi nkama wun’wani! Ni ta ku nyika mundzuku,”
Kuve u nga swi kota ku mu nyika swoswi.
29 U nga tshuki u pimisa ku yendlela munhu mun’wani swa ku biha,+
Loko a titwa na a vhikelelekile hileswi a ku tshembaka.
31 U nga mu naveli munhu wa tinyimpi+
Hambi ku li ku langa yin’we ya tindlela ta yena,
32 Hikusa Yehovha wa mu nyenya munhu lweyi a kanganyisaka,+
Kambe i munghanu wamukulu wa lava ku lulama.+
33 Yehovha a tisa makhombo ka ndjangu wa lweyi a yendlaka swa ku biha,+
Kambe a katekisa munti wa lweyi wa ku lulama.+
35 Lava ku tlhariha va ta hloniphiwa,
Kambe lava ku phunta va rhandza tingana.+
4 Vana va mina, yingisani papayi wa n’wina loko a mi laya;+
Mu yingiseni loko a mi laya swaku mi ta va ni ku twisisa,
2 Hikusa mina ni ta mi djondzisa hi ndlela yayinene;
4 Papayi a ni djondzisile a ku: “Mbilu ya wena a yi hlayise marito ya mina.+
Yingisa minawu ya mina leswaku u tama u hanya.+
5 Kuma wutlharhi, kuma ku twisisa.+
U nga khohlwi funtshi u nga swi tshiki leswi ni ku byelaka swona.
6 U nga li tshiki, li ta ku vhikela.
Li rhandzi, li ta ku hlayisa.
7 Phela wutlharhi i la lisima hintamu,+ kutani kuma wutlharhi,
Naswona ka hinkwaswu leswi u swi kumaka, kuma ku twisisa.+
8 Li hloniphi swinene kutani li ta ku kulisa.+
Li ta ku dzunisa hikusa wa li rhandza.+
9 Li ta veka harhi* ya ku saseka ka nhloko ya wena;
Li ta ku sasekisa hi harhi ya ku saseka.”
10 N’wananga, yingisa u tlhela u yamukela marito ya mina,
Kutani u ta hanya malembe ya manyingi.+
12 Loko u famba, a xi kona lexi nga ta phariheta minenge ya wena;
Loko u tsutsuma, a wu nga ta tiphariheta.
13 Namarhela ku layiwa; u nga ku tshiki ku famba.+
Ku hlayisi, hikusa i wutomi la wena.+
14 U nga landzeleli ndlela ya lava yendlaka swa ku biha,
U nga fambi ka ndlela ya lava yendlaka swa ku biha.+
16 Hikusa a va nge yetleli na va nga se yendla swa ku biha.
A wurhongo a li ti na va nga se wisa munhu.
17 Va hanya hi pawu la swa ku biha
Va tlhela va phuza vhinyu la tinyimpi.
18 Kambe ndlela ya lava ku lulama yi fana ni ku vonakala loku voningaka nimixo
Loku ku yaka ku voninga anze li xa.+
19 Ndlela ya lava yendlaka swa ku biha yi fana ni munyama;
A va swi tivi leswi va pharihetaka.
20 N’wananga, yingisa marito ya mina;
Swi yingiseli kahle leswi ni swi vulaka.
21 U nga swi khohlwi;
Swi hlayisi ka mbilu ya wena,+
22 Hikusa i wutomi ka lava swi kumaka+
Swi yendla muzimbha wa vona hinkwawu* wu va kahle.
23 Hlayisa mbilu ya wena ku tlula swilo hinkwaswu leswi u swi hlayisaka,+
Hikusa swihlovo swa wutomi swi le ka yona.
24 Susa marito ya mavunhwa ka wena,+
U fambela kule ni mavulavulelo ya ku kanganyisa.
25 Matihlo ya wena ma fanele ma txuvuka phambheni,
Ina, txuvuka phambheni.+
26 Basisela minenge ya wena ndlela,+
Tindlela ta wena hinkwatu ti ta va tinene.
27 U nga djiki u ya ka tlhelo la xinene kumbe ka tlhelo la ximatsi.+
Nenge wa wena wu nga yi ka leswi swa ku biha.
5 N’wananga, yingisa marito ya mina ya wutlharhi.
Ku yingiseli kahle ku twisisa ka mina hi ndleve ya wena,+
2 Leswaku u hlayisa ndlela leyi u pimisaka hi yona
U hlayisa wutivi hi nomo wa wena.+
3 Hikusa nomo wa wansati wa nghwavani* wu thona ku fana ni wulombe,*+
Naswona nomo wa yena wu wolova ku tlula ni mafurha.+
4 Kambe hi wugamu a bava ku fana ni xinsinyani xa ku bava+
A lotiwe ku fana ni xipada lexi tsemaka hi matlhelo hamambirhi.+
5 Minenge ya yena yi yisa ku feni.
Minkondzo ya yena yi yisa Sirheni.*
6 A nga pimisi hi ndlela ya wutomi
A pepetsekile ka tindlela ta yena kambe a nga ku tivi lomu ti yaka kona.
7 Ni yingiseni, vana va mina
Mi nga swi tshiki leswi ni mi byelaka swona.
8 Fambela kule na yena;
U nga tshineli kusuhi ni nyanghwa wa yindlo ya yena,+
9 Leswaku u nga tisusi lisima+
U gama u hanya wutomi la wena hinkwalu na u xaniseka;+
10 Leswaku minchumu ya wena yi nga tekiwi hi vanhu va ku kala u nga va tivi+
Ni swilo leswi u nga swi balhela swi ya ka yindlo ya munhu wa tiko lin’wani.
11 Loko u nga yendli leswo, u ta twa ku vava loko u li kusuhi ni ku fa
Nkama nyama ya wena ni muzimbha wa wena swi nga ta hela ntamu+
12 U ta gama u ku: “A ni swi nyenya hintamu ku layiwa!
A ni swi tekela hansi ku layiwa!
13 A ni va yingisanga lava a va ni djondzisa
Kumbe ku yingisela vadjondzisi va mina.
14 Ni le kusuhi ni ku helisiwa
Xikarhi ka xitshungu hinkwaxu.”+
15 Phuza mati ya xihlovo xa wena
Ni mati lama humaka hi ka xikhele xa wena.+
16 Hi mhaka muni u lava swaku mati ya swihlovo swa wena ma huma ma ya handle,
Ni swinambyana* swa wena swa mati swi huma swi ya ka ndhawu ya ku pfuleka leyi nga xikarhi ka doropa?+
17 A swi ve swa wena ntsena
U nga siyelisani ni vanhu van’wani.+
18 Xihlovo xa wena a xi katekisiwe,
Tsaka hi nsati lweyi u nga mu teka na wa ha li djaha,+
19 Mhunti leyi nga ni lirhandzu, mbuti ya ku saseka ya le ntshaveni.
Mavele ya yena a ma ku tsakise nkama hinkwawu.+
Mbilu ya wena a yi kokiwe hi lirhandzu la yena nkama hinkwawu.+
20 Kutani n’wananga, hi mhaka muni mbilu ya wena yi fanele yi kokiwa hi wansati wa nghwavani*
Kumbe u barasara mavele ya wansati lweyi a nga ni mahanyelo ya ku biha?*+
21 Hikusa Yehovha wa yi vona ndlela leyi munhu a hanyaka hi yona;
A kambisisa tindlela ta yena hinkwatu.+
22 Lweyi a yendlaka swa ku biha a phasiwa hi swihoxo swa yena,
Swidjoho swa yena swi ta fana ni magoda lawa ma nga mu boha.+
23 A ta fa hi mhaka ya leswi a nga yala ku layiwa
A tlhela a djikisiwa hi mhaka ya wuphunta la yena lalikulu.
6 N’wananga, loko u tshembisile swaku u ta hakela xikweneti xa munhu mun’wani,+
Loko u tshembisane nchumu ni munhu wa ku kala u nga mu tivi,+
2 Loko u tixengile hi xitshembiso xa wena,
U phasiwile hi marito ya nomo wa wena,+
3 Yendla leswi n’wananga, swaku u tichunsa,
Hikusa u wele ka voko la munhu mun’wani:
Famba u ya tiveka hansi naswona u tshamela ku mu kombela swaku a va ni timpsalu ka wena.+
4 U nga yetleli,
Kumbe u pfala matihlo ya wena anze u swi yendla leswo.
5 Baleka ku fana ni mhala* loko yi baleka ka voko la muhloti,
Ku fana ni xinyanyani ka voko la muphasi wa swinyanyani.
6 Famba u ya txuvuka tinsokoti wena lolo;+
U vona leswi ti tirhisaka swona kutani u tlhariha.
7 Hambileswi ti kalaka ti nga na xefe, murhangeli kumbe hosi,
8 Ti hlengeleta swakudla swa tona hi malanga,+
Naswona ti hlengeleta swakudla swa tona hi nkama wa ku tshovela.
9 Wena lolo, kasi u ta yetlela kolanu anze nkama muni?
U ta pfuka hi nkama muni?
10 Loko u yetlelanyana, u khudzehelanyana,
U khondlanyana mavoko leswaku u humula,+
11 Wusiwana la wena li ta ta ku fana ni muyivi,
Ni ku navela ka wena ku fana ni munhu lweyi a nga tilulamisela ku lwa nyimpi.+
12 Munhu wa ku kala a nga pfuni nchumu, lweyi a yendlaka swa ku biha, a djikadjika na a vulavula mavunhwa;+
13 A tsopetela munhu tihlo,+ a tlangatlangisa nenge, a kombetela hi tintiho.
15 Se khombo la yena li ta ta na a nga pimisanga nchumu;
A ta helisiwa hi ku hantlisa.+
16 Ku ni 6 wa minchumu leyi Yehovha a yi nyenyaka;
Ina, 7 wa minchumu leyi a yi nyenyaka:
17 Ku tibyela,+ ku hemba,+ ni lava dlayaka vanhu va ku kala va nga na nandzu,+
18 Ku pimisa ku yendla swa ku biha+ ni ku tsutsumela ku yendla swa ku biha,
19 Mboni leyi tshamelaka ku vulavula mavunhwa,+
Ni lweyi a yendlaka vamakwavu va tshamela ku holova.+
20 N’wananga, yingisa nawu wa papayi wa wena,
U nga wu tshiki nawu wa mamani wa wena.+
21 Swi boheleli ka mbilu ya wena nkama hinkwawu;
Swi boheleli ka nhamu ya wena.
22 Swi ta ku kongomisa nkama u fambaka;
Swi ta tshama na swi ku vonelela loko u yetlela;
Naswona swi ta vulavula* na wena loko u pfuka.
23 Hikusa nawu wu fana ni xa ku voninga hi xona,+
Funtshi nawu i ku vonakala,+
Ku layiwa i ndlela ya wutomi.+
24 Swi ta ku vhikela ka wansati lweyi a yendlaka swa ku biha,+
Ka marito ya ku kanganyisa ya wansati lweyi a nga ni mahanyelo ya ku biha.*+
25 U nga tshiki mbilu ya wena yi navela ku saseka ka yena+
Kumbe u pfumela ku kokiwa hi matihlo ya yena lama navetisaka,
26 Hikusa wanuna o sala ni pawu ntsena hi mhaka ya wansati wa nghwavani,+
Kambe nsati wa wanuna mun’wani a ta yendla swaku u lahlekeliwa hi wutomi la wena la lisima.
27 Indjhe munhu a nga hlengeleta ndzilu ka xifuva xa yena kambe mpahla ya yena yi nga pshi?+
28 Kumbe munhu a nga famba henhla ka makhala ya ndzilu kambe minenge ya yena yi nga pshi?
29 Swa fana ni munhu lweyi a fambaka masangu ni nsati wa wanuna mun’wani;
A nga kona lweyi a mu khumbaka lweyi a nga ta kala a nga khatisiwi.+
30 Vanhu a va mu soli muyivi
Loko a yiva hi mhaka ya ku twa ndlala.
31 Kambe loko o kumiwa, a fanele a hakela ka 7;
A humesa minchumu ya yena hinkwayu ya lisima leyi nga ka yindlo ya yena.+
32 Mun’wani ni mun’wani lweyi a mbuyetaka ni wansati i xiphunta;
Lweyi a yendlaka leswo o tidlayisa hi yexe.+
34 Hikusa wukwele la wanuna li yendla swaku a kwata hintamu;
A nga ta tsetselela loko a hakelisa.+
35 A nga ta pfumela ku hakeliwa hi nchumu;
Hambiloko wo mu nyika yini, a ku kwata ka yena a ku nge b’ohli.
7 N’wananga, yingisa marito ya mina,
U hlayisa minawu ya mina.+
2 Hlayisa minawu ya mina kutani u hanya;+
Wu teki wu li wa lisima nawu wa mina ku fana ni tihlo* la wena.
3 Swi boheleli ka tintiho ta wena;
U swi tsala ka mbilu ya wena.+
4 Byela wutlharhi u ku: “U makwerhu wa xisati,”
U byela ku twisisa u ku: “U xaka la mina,”
5 Leswaku swi ku vhikela ka wansati wa nghwavani,*+
Ka wansati wa mahanyelo ya ku biha* ni marito ya yena ya ku kanganyisa.+
6 Ni nyime ka janela la yindlo ya mina,
Ni txuvuka hansi hi ka kortina la mina,
7 Nkama na ni txuvuka lava kalaka va nga na xiperiyensa,*
Ni vone djaha la xiphunta xikarhi ka majovhem.+
8 Li hundze hi kusuhi ni xitaratu xa yena,
Li famba li kongoma ka yindlo ya yena
Nkama ku nga sungula ku mphuma ku tlhela ku va wusiku.
10 Se ni vona wansati na a li tlhangaveta,
A a yambale ku fana ni* nghwavani,+ na a ni mbilu ya ku kanganyisa.
11 A ni guwa funtshi a nga yingisi.+
A nga tshami* kaya.
12 Ahandle a kona, axikarhi ka doropa a nga kali,
A tumbela lomu switaratu swi tlhanganaka kona.+
13 Se a ku li katla, a li bejara;*
A vulavula na lona na a nga dani a ku:
14 “A ni boheka ku nyikela magandzelo ya ku kombela ku rhula.+
Namuntlha ni hetisise leswi ni nga swi tshembisa.
15 Hi leswo swi nga yendla swaku ni huma ni ta tlhangana na wena,
Swaku ni ku lava, se ni ku kumile!
16 Ni yandlalele mubedu wa mina hi malensoli ya ku saseka,
Hi tipanu ta tikorikori leti taka hi Gibita.+
17 Ni n’wan’wasele mubedu wa mina hi mira, timhangani ni kanela.+
18 Tani, a hi fambe hi ya tikhorisa hi lirhandzu la hina anze li xa;
A hi tikhorise hi ku yetlela xikan’we hi rhandzana,
19 Hikusa nuna wa mina a nga kona akaya;
A yendzile a ya kule swinene.
20 A fambe ni paxta la male,
A nga ta vuya swoswi anze n’weti wu voneka kahle na wu helelile.”
21 A kanganyisa djaha leli hi ku li xengetela hintamu.+
Wa li kanganyisa hi marito ya ku kanganyisa.
22 Swi nga se ya kwini hi leliyaa se la mu landzelela, ku fana ni homu leyi yaka ku dlayiweni,
Ku fana ni xiphunta lexi yaka ku khatisiweni hi ku bohiwa hi machini,+
23 Anze li tlhaviwa hi mpaxwa* ka xivindzi xa lona;
Ku fana ni xinyanyani lexi tsutsumaka xi ya ka ntlhamu, a li swi tivi swaku li ta fa hi mhaka ya swoleswo.+
24 Ni yingiseni, vana va mina;
Yingisani leswi ni mi byelaka swona.
25 Mi nga tshikeni timbilu ta n’wina ti djika ti ya ka tindlela ta yena.
Mi nga yi ka tindlela ta yena,+
26 Hikusa a yendle swaku ku dlayiwa vanhu va vanyingi,+
Funtshi i vanyingi hintamu lava nga dlayiwa hi yena.+
27 Yindlo ya yena yi yisa Sirheni;*
Yi yisa ka ndhawu leyi ku kumekaka lava nga fa.
8 Kasi a hi wutlharhi li huwelelaka?
Ni ku twisisa ku tlakusaka rito la kona?+
2 Ka tindhawu ta ku tlakuka+ andleleni,
Li nyima lomu ku tlhanganaka tindlela.
3 Li tama li huwelela hintamu,
akusuhi ni tinyanghwa ta ku nghena ka doropa,
Ka tinyanghwa ta ku nghena hi tona li ku:+
4 “Na mi vitana n’wina vanhu;
Ni tlakusa rito la mina swaku ni vitana mun’wani ni mun’wani wa n’wina.*
5 N’wina lava kalaka xiperiyensa,* vanani ni wutlharhi;+
N’wina swiphunta, vanani ni mbilu ya ku twisisa.
6 Yingisani, hikusa leswi ni swi vulaka i swa lisima,
Nomo wa mina wu vulavula swa ku lulama;
7 Hikusa nomo wa mina wu hlevetela ntiyiso,
Nomo wa mina wa swi nyenya swa ku biha.
8 Marito ya mina hinkwawu ma lulamile.
A li kona ni lin’we leli nga gombonyoka kumbe leli nga huma ndleleni.
9 Hinkwawu ma twisiseka ka lweyi a twisisaka,
Funtshi ma lulamile ka lava nga kuma wutivi.
10 Pfumelani ku layiwa hi mina ku tlula prata,
Ni wutivi ku tlula woru lalinene,+
11 Hikusa wutlharhi la yampsa ku tlula maribye ya lisima;*
Li tlula minchumu hinkwayu leyi munhu a nga yi navelaka.
12 Mina wutlharhi ni tshama xikan’we ni ku twisisa;
Ni kume wutivi funtshi ni swi kota kahle ku pimisa.+
13 Ku chava Yehovha swi vula ku nyenya swa ku biha.+
Ni nyenya ku tibyela,+ ku tidzunisa, ndlela ya ku biha ni ku vulavula swa ku huma ndleleni.+
15 Tihosi ti tama ti fuma hi ku pfuniwa hi mina,
Ni varhangeli vavakulu va humesa minawu ya ku lulama.+
16 Lava fumaka va tama va fuma hi ku pfuniwa hi mina,
Ni varhangeli va yavanyisa hi ndlela ya ku lulama.
17 Ni rhandza lava va ni rhandzaka,
Naswona lava va ni lavaka va ta ni kuma.+
18 Ni ganyile funtshi na hlonipheka,
Ni ni xuma xa ku kala xi nga heli ni ku lulama.
19 Mihandzu ya mina ya yampsa ku tlula woru, hambi woru la lisima hintamu,
Leswi ni swi psalaka swa yampsa ku tlula prata lalinene.+
20 Ni famba hi ndlela ya ku lulama,
Xikarhi ka tindlela ta ku lulama;
21 Lava va ni rhandzaka ni va nyika tshomba la linyingi,
Naswona ni tata matshala ya vona.
22 Yehovha a ni yendle ni va masungulo ya ndlela ya yena,+
Ni ve wa ku sungula ka mintirho ya yena ya khale swinene.+
24 Ni ve kona na mati ya ku yenta+ ma nge se va kona,
Na swihlovo leswi humesaka mati ya manyingi swi nge se va kona.
25 Na tintshava ti nge se va kona,
Ni maganga ma nge se va kona, mina se a ni li kona,
26 Na a nge se yendla misava ni nhova ya yona
Kumbe swidulu swa ku sungula swa misava.
27 Nkama a nga lulamisa matilo,+ a ni li kona;
Nkama a nga markara lomu mati ma nga ta gamela kona,* a ni li kona,+
28 Ni nkama a nga yendla* marhefu ahenhla,
Nkama a nga yendla mati ya ku yenta,
29 Nkama a nga markara lomu lwandle li nga ta gama kona
Swaku mati ya lona ma nga hundzi nawu wa yena,+
Ni nkama a nga yendla masungulo* ya misava,
30 Hi nkama wolowo a ni li tlhelweni ka yena na ni li mutirhi wa kahle swinene.+
Hi mina lweyi a a ni rhandza hintamu+ siku ni siku;
A ni tsakile phambheni ka yena nkama hinkwawu;+
31 A ni tsakile hi mhaka misava ya yena leyi a nga yi yendla swaku ku ta tshama vanhu,
Naswona a ni va rhandza swinene vanhu.
32 Kutani swoswi vana va mina, ni yingiseni;
Phela va tsaka lava landzelaka tindlela ta mina.
33 Yingisani loko mi layiwa+ kutani mi tlhariha,
Mi nga swi tekeli hansi.
34 Wa tsaka munhu lweyi a ni yingisaka
Hi ku ta nimixo* ka swipfalu swa yindlo ya mina siku ni siku,
Hi ku rindza kusuhi ni xipfalu xa yindlo ya mina;
35 Hikusa lweyi a ni kumaka a ta kuma wutomi,+
Naswona Yehovha wa mu yamukela.
36 Kambe lweyi a kalaka a nga na mhaka na mina wa tivavisa,
Funtshi lava ni nyenyaka va rhandza lifu.”+
9 Wutlharhi la ntiyiso li yake yindlo ya lona;
Li yendle 7 wa mapilari ya lona.
2 Li lulamisele nyama ya yinyingi;
Li lulamisela* vhinyu ya lona;
Li tlhela li phamela swakudla ka meza wa lona.
3 Li rhumele vatirhi va lona va xisati
Swaku va huwelela na va li henhla ka doropa va ku:+
4 “Lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa,* a a ti halenu.”
Li byela lweyi a kalaka a nga tlharihanga li ku:
7 Lweyi a layaka lweyi a poyilanaka a tilavela tingana hi yexe,+
Naswona lweyi a layaka munhu lweyi a yendlaka swa ku biha o tivavisa hi yexe.
8 U nga mu layi munhu wa ku poyilana hikusa a ta ku nyenya.+
Laya munhu wa ku tlhariha a ta ku rhandza.+
9 Djondzisa munhu wa ku tlhariha, a ta ya a tlhariha hintamu.+
Djondzisa munhu wa ku lulama, kutani a ta yengetela wutivi la yena.
10 Ku chava Yehovha i masungulo ya wutlharhi,+
Naswona ku tiva Lweyi Wa Ku Kwetsima Hintamu+ i ku twisisa.
11 Hikusa masiku ya wena ma ta va manyingi hi mhaka ya wutlharhi,+
Funtshi u ta yengeteliwa malembe ya ku hanya.
12 Loko u tlhariha, swi ta pfuna wena,
Kambe loko u poyilana, u ta tshovela mihandzu ya kona na u li wexe.
13 Wansati wa xiphunta a ni guwa.+
A nga na mhaka ni nchumu funtshi a nga tivi nchumu.
14 A tshama ka nyanghwa wa yindlo ya yena
Ka xitulu lexi nga ka ndhawu ya ku tlakuka ya doropa,+
15 A huwelela a vitana lava hundzaka hi ndlela,
Lava tifambelaka a ku:
16 “Lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa,* a a ti halenu.”
A byela lava kalaka va nga tlharihanga a ku:+
18 Kambe a va swi tivi swaku yindlo ya yena yi tale hi vafi,
10 Swivuriso swa Solomoni.+
N’wana wa ku tlhariha a tsakisa papayi wa yena,+
Kambe n’wana wa ku phunta a twisa mamani wa yena ku vava.
2 Tshomba leli kumiwaka hi ndlela ya ku biha a li pfuni nchumu,
Kambe ku lulama hi kona ku ponisaka munhu ka lifu.+
3 Yehovha a nge yendli swaku munhu wa ku lulama a sokola hi ndlala,+
Kambe lava yendlaka swa ku biha a ta va tsona leswi va swi navelaka.
5 N’wana lweyi a twisisaka a hlengeleta leswi a swi tshovelaka hi malanga,
Kambe n’wana lweyi a danisanaka o yetlela hi nkama wa ku tshovela.+
6 Minkateko yi le ka nhloko ya lweyi wa ku lulama,+
Kambe nomo wa lweyi a yendlaka swa ku biha wu tumbeta tinyimpi.
7 Lweyi wa ku lulama a ta khumbukiwa a tlhela a katekisiwa,+
Kambe vito la lweyi a yendlaka swa ku biha li ta bola.+
8 Lweyi a nga ni mbilu ya ku tlhariha a ta yamukela switsundzuxu,*+
Kambe lweyi a vulavulaka swa ku huma ndleleni a ta psanyiwa.+
9 Lweyi a fambaka hi ku tshembeka a ta famba na a hlayisekile,*+
Kambe lweyi a kalaka a nga tshembeki a ta kumiwa.+
10 Lweyi a tsopetaka tihlo xihundleni a vanga ku vaviseka,+
Ni lweyi a khulumaka swa ku huma ndleleni a ta kandziheliwa.+
11 Nomo wa munhu wa ku lulama i xihlovo xa wutomi,+
Kambe nomo wa lweyi a yendlaka swa ku biha wu tumbeta tinyimpi.+
12 Ku nyenyana swi pfuxa ku holovisana,
Kambe lirhandzu li funengeta swidjoho hinkwaswu.+
13 Wutlharhi li kumeka ka nomo wa munhu lweyi a twisisaka,+
Kambe nhonga yi ba nhlana wa munhu lweyi a kalaka a nga tlharihanga.+
15 Tshomba* la munhu lweyi a nga ganya i doropa la yena leli nga ni mimuru ya ku tiya.
Xisiwana xa xanisiwa hi mhaka ya wusiwana la xona.+
16 Mintirho ya munhu wa ku lulama yi yisa awuton’wini;
Kambe ntshovelo wa munhu lweyi a yendlaka swa ku biha wu yisa ku djoheni.+
17 Lweyi a yingisaka ku layiwa i ndlela ya wutomi,*
Kambe lweyi a yalaka ku layiwa a djikisa van’wani.
18 Lweyi a tumbetaka swaku wa va nyenya van’wani a vulavula mavunhwa,+
Kasi lweyi a hangalasaka mhaka ya ku biha* i xiphunta.
19 Loko marito ma li manyingi, a swihoxo a swi choti,+
Kambe a tlharihile lweyi a fumaka nomo wa yena.+
20 Lirimi la lweyi wa ku lulama li fana ni prata la xiyimu xa le henhla,+
Kambe mbilu ya lweyi a yendlaka swa ku biha a yi pfuni nchumu.
21 Marito ya lweyi wa ku lulama ma pfuna* va vanyingi,+
Kambe xiphunta xa fa hi ku kala xi nga tlharihanga.+
22 Ku katekisiwa hi Yehovha hi swona swi ganyisaka munhu,*+
Naswona a nga yengeseli ku vaviseka* ka swona.
23 Mahanyelo ya ku nyenyentsa, ka xiphunta ma fana ni ku tlanga,
Kambe wutlharhi i la munhu wa ku twisisa.+
24 Lweyi a yendlaka swa ku biha a ta kumana ni leswi a swi chavaka;
Kambe lweyi wa ku lulama a ta nyikiwa leswi a swi navelaka.+
25 Loko xidzedze xi hundza, lweyi a yendlaka swa ku biha a nga ha ta va kona,+
Kambe lweyi wa ku lulama i masungulo hi nkama wa ku kala wu nga heli.+
26 Munhu wa wulolo a hlupha lweyi a nga mu thola,
Ku fana ni vhinagri* leli rhurhumelisaka* matinyu ni ximusi lexi tsunyaka matihlo.
28 Ntshembo wa lava ku lulama wu tisa ku tsaka,+
Kambe ntshembo wa lava yendlaka swa ku biha wu ta hela.+
29 Ndlela ya Yehovha i ndhawu ya ku tumbela ka lava kalaka va nga na xisolo,+
Kambe i khombo ka lava yendlaka swilo swa ku biha.+
30 A nga kona lweyi a nga ta wisa lweyi wa ku lulama,+
Kambe lava yendlaka swa ku biha a va nga ha ta tshama misaveni.+
31 Nomo wa lweyi wa ku lulama wu psala mihandzu ya wutlharhi,
Kambe lirimi la lweyi a khulumaka swa ku huma ndleleni li ta tsemiwa.
32 Nomo wa lweyi wa ku lulama wu humesa swa ku tsakisa,
Kambe nomo wa lweyi a yendlaka swa ku biha wu vulavula swa ku huma ndleleni.
3 Ku tshembeka ka lava ku lulama hi kona ku va kongomisaka,+
Kambe wukanganyisi la lava kanganyisaka van’wani li ta va helisa.+
4 Swilo swa lisima* a swi nge pfuni nchumu hi siku la ku kwata ka Xikwembu,+
Kambe ku lulama hi kona ku nga ponisaka munhu ka lifu.+
5 Ku lulama ka lweyi a kalaka a nga na xisolo ku yendla ndlela ya yena yi lulama,
Kambe lweyi a yendlaka swa ku biha a ta wa hi mhaka ya wubihi la yena.+
6 Ku tshembeka ka lava ku lulama ku ta va ponisa,+
Kambe lava kanganyisaka va ta phasiwa hi ku navela ka vona.+
7 Loko munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a fa, ntshembo wa yena wa hela;
Hambi ntshembo lowu a nga na wona hi mhaka matimba ya yena na wona wa hela.+
8 Lweyi wa ku lulama wa ponisiwa ka mahlomulu,
Naswona lweyi a yendlaka swa ku biha a tshama ka ndhawu ya yena.+
9 Munhu lweyi a tshikaka* Xikwembu a helisa van’wanyani hi nomo wa yena,
Kambe lava ku lulama va ponisiwa hi mhaka ya wutivi.+
10 Wunene la lava ku lulama li yendla swaku doropa li tsaka,
Naswona loko lava yendlaka swa ku biha va fa vanhu va huwelela hi ku tsaka.+
11 Doropa la dzunisiwa hi mhaka ya lava ku lulama,+
Kambe nomo wa lava yendlaka swa ku biha wa li diliza.+
12 Lweyi a nga xiphunta a mu vonela hansi munhu mun’wani,
Kambe munhu lweyi a nga ni ku twisisa a tshama na a miyelile.+
13 Munhu wa ku hleva* a byela van’wani leswi nga xihundla,+
Kambe lweyi a tshembekaka a hlayisa mhaka leyi nga xihundla.
14 Vanhu va hlupheka loko va nga kongomisiwi hi wutlharhi,
Kambe lani ku nga ni vatsundzuxi va vanyingi swilo swi famba kahle.+
15 Lweyi a tiyisekisaka swaku munhu wa ku kala a nga mu tivi a ta hakela xikweneti a swi nga ta mu fambela kahle,+
Kambe lweyi a yalaka ku khomana xiyandla ni munhu mun’wani swaku va yendla xitshembiso, a ta hlayiseka.
16 Wansati lweyi a nga ni mahanyelo yamanene wa hloniphiwa,+
Kambe vavanuna lava nga ni mona va teka tshomba.
18 Lweyi a yendlaka swa ku biha a ta tshovela swa wukanganyisi,+
Kambe lweyi a byalaka swaswinene, a ta tshovela swaswinene.+
19 Lweyi a yendlaka swa ku lulama a ta kuma wutomi,+
Kambe lweyi a yendlaka swa ku biha a ta fa.
20 Lava nga ni mbilu ya ku biha va mu nyenyentsa Yehovha,+
Kambe lava kalaka va nga na xisolo va mu tsakisa.+
21 Tiyiseka hi leswi: A nga kona lweyi a yendlaka swa ku biha lweyi a nga ta kala a nga khatisiwi,+
Kambe vana va lweyi wa ku lulama va ta baleka.
22 Wansati wa ku saseka kambe na a nga na mhaka ni swaswinene
A fana ni xitlan’wani* xa woru ka nhompfu ya nguluve.
23 Ku navela ka lava ku lulama ku yisa ku lulameni,+
Kambe ntshembo wa lava yendlaka swa ku biha magamu ya kona i ku vaviseka.
24 Ku ni munhu lweyi a nyikanaka, a gama a sala ni swa swinyingi;+
Kasi mun’wani wa tsonana kambe a sala a li xisiwana.+
25 Lweyi a nyikaka van’wani swi ta mu fambela kahle,+
Ni lweyi a nyikaka van’wani mati, na yena a ta nyikiwa.+
26 Lweyi a yalaka ni swakudla vanhu va ta mu rhuketela,
Kambe lweyi a swi xavisaka va ta mu katekisa.
27 Lweyi a zamaka ku yendla swaswinene a ta kombiwa timpsalu,+
Kambe lweyi a lavetelaka swilo swa ku biha, hi swona leswi a nga ta swi kuma.+
28 Lweyi a tshembaka tshomba la yena a ta wa,+
Kambe lava ku lulama va ta hluka ku fana ni matluka ya minsinya.+
29 Lweyi a tisaka khombo ka ndjangu wa yena a nga ta kuma nchumu,*+
Naswona xiphunta xi ta va xitirhi xa munhu wa ku tlhariha.
31 Loko lweyi wa ku lulama a hakeliwa amisaveni,
Lweyi a yendlaka swa ku biha ni mudjohi va ta hakeliwa hintamu swinene!+
12 Lweyi a rhandzaka ku layiwa a rhandza wutivi,+
Kambe lweyi a nyenyaka ku layiwa a nga tlharihanga.+
2 Yehovha wa mu yamukela munhu wamunene,
Kambe A nga mu yamukeli lweyi a pimisaka ku yendla swa ku biha.+
3 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a nge vhikeliwi,+
Kambe lweyi wa ku lulama a ta fana ni nsinya lowu nga ta kala wu nga tsuvuliwi.
4 Nsati wamunene i harhi* ka nuna wa yena,+
Kambe wansati lweyi a yendlaka swa ku danisa a fana ni ku bola ka marhambu ka nuna wa yena.+
5 Mimpimiso ya lava ku lulama i yinene,
Kambe switsundzuxu swa lava yendlaka swa ku biha swa kanganyisa.
6 Marito ya lava yendlaka swa ku biha ma fana ni nala lweyi a nga nyimela ku hlasela ni ku dlaya,+
Kambe nomo wa lava ku lulama wa va ponisa.+
7 Loko lava yendlaka swa ku biha va hluliwa a va nga ha ta va kona,
Kambe yindlo ya lweyi wa ku lulama a yi nga ta wa.+
8 Munhu a dzunisiwa hi mhaka ya wutlharhi leli humaka ka nomo wa yena,+
Kambe lweyi a nga ni mbilu ya ku biha a ta poyiliwa.+
9 Swa yampsa ku voneliwa hansi kambe na u ni mutirhi
Ku tlula ku tidzunisa kambe na u fa hi ndlala.+
10 Lweyi wa ku lulama a hlayisa swifuyu swa yena,+
Kambe lweyi a yendlaka swa ku biha a pimisa swaku a ni timpsalu kuve a ni mona.
11 Lweyi a rimaka masimu ya yena a ta dla a xurha,+
Kambe lweyi a lavetelaka swa ku kala swi nga pfuni nchumu a nga tlharihanga.
12 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a navela leswi nga phasiwa hi vanhu van’wani lava yendlaka swa ku biha,
Kambe limintsu la lava ku lulama li psala mihandzu.
13 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a phasiwa hi mavulavulelo ya yena ya ku biha,+
Kambe lweyi wa ku lulama a baleka swikarhatu.
14 Leswi munhu a swi vulavulaka* swi nga yendla swaku swi mu fambela kahle,+
Ni ntirho wa mavoko ya yena wu ta mu pfuna.
15 Ndlela ya xiphunta yi lulamile ka matihlo ya xona,+
16 Xiphunta xi kombisa ku nyenyentseka ka xona hi ku hantlisa,*+
Kambe lweyi wa ku tlhariha a nga na mhaka* ni ku rhuketeliwa.
17 Mboni ya ku tshembeka yi ta khuluma ntiyiso,*
Kambe mboni ya mavunhwa ya kanganyisa.
18 Marito lawa munhu a ma vulaka na a nga pimisanga ma tlhava ku fana ni xipada,
Kambe lirimi la lava ku tlhariha la hanyisa.+
19 Nomo lowu vulavulaka ntiyiso wu ta tshama hi masiku ni masiku,+
Kambe lirimi la lweyi a hembaka a li nga ta fika ndhawu.+
20 Wukanganyisi li le ka mbilu ya lava pimisaka swa ku biha,
Kambe lava lwelaka ku rhula va tsaka.+
21 Lweyi wa ku lulama a nge kumiwi hi nchumu xa ku biha,+
Kambe lava yendlaka swa ku biha va ta va ni makhombo ya manyingi.+
22 Yehovha wa wu nyenya nomo lowu khulumaka mavunhwa,+
Kambe lava tshembekaka va mu tsakisa.
23 Munhu wa ku tlhariha a tumbeta wutivi la yena,
Kambe mbilu ya xiphunta yi huwelela wuphunta la xona.+
24 Mavoko ya lava tirhaka hi matimba ma ta fuma,+
Kambe mavoko ya wulolo ma ta tirhisiwa yi nga chayi.+
26 Lweyi wa ku lulama a kambisisa lomu a luselaka kona,
Kambe ndlela ya lava yendlaka swa ku biha ya va lahla.
27 Munhu wa wulolo a nge xi txatxi xiharhi,+
Kambe ku tirha hi matimba i tshomba la lisima ka munhu.
28 Ndlela ya ku lulama yi yisa awuton’wini;+
Ka yona a ku na lifu.
13 N’wana wa ku tlhariha a pfumela ku layiwa hi papayi wa yena,+
2 Munhu lweyi a vulavulaka swaswinene a ta tshovela swaswinene,*+
Kambe lava kanganyisaka va navela tinyimpi.
3 Lweyi a kalaka a nga vulavuli ngopfu a vhikela wutomi la yena,+
Kambe lweyi a kalaka a nga wu pfali nomo wa yena a ta helisiwa.+
4 Munhu wa wulolo a navela swilo, kambe a nga na nchumu,+
Kambe munhu lweyi a tirhaka hi matimba a ta va ni minchumu ya yinyingi.*+
5 Lweyi wa ku lulama a nyenya mavunhwa,+
Kambe mintirho ya lweyi a yendlaka swa ku biha ya danisa.
6 Ku lulama ku vhikela ndlela ya lweyi a kalaka a nga na nandzu,+
Kambe swa ku biha swi helisa mudjohi.
7 Ku ni lweyi a tiyendlaka ingaku a ganyile kuve a nga na nchumu;+
Ku ni lweyi a tiyendlaka ingaku i xisiwana kuve a ganyile.
8 A tshomba la munhu lweyi a nga ganya hi lona li ponisaka a wutomi la yena,+
9 Lexi voningelaka va ku lulama xi voninga hintamu,*+
Kambe lexi lava yendlaka swa ku biha va voningaka hi xona xi ta timiwa.+
11 Tshomba leli kumiwaka hi ku hantlisa li ta pumbeka,+
Kambe tshomba la lweyi a hlengeletaka hi kutsongokutsongo* li ta tala.
12 Loko munhu a nga xi kumi lexi a xi nyimelaka, mbilu ya yena ya vava,+
Kambe loko leswi a swi navelaka swi yendleka, swi fana ni nsinya lowu nyikaka wutomi.+
13 Lweyi a xi vonelaka hansi xitsundzuxu* a ta khatisiwa,+
Kambe lweyi a yingisaka nawu a ta hakeliwa.+
14 Leswi munhu wa ku tlhariha a swi djondzisaka i xihlovo xa wutomi,+
Swi pfuna munhu swaku a nga weli ka mintlhamu ya lifu.
15 Lweyi a twisisaka wa tsakeliwa,
Kambe ndlela ya lava kanganyisaka ya hlupha.
17 Lweyi a rhumiwaka na a li munhu wa ku biha a wela ka khombo,+
Kambe lweyi a rhumiwaka na a li munhu wa ku tshembeka wa hanyisa.+
18 Lweyi a yalaka ku layiwa a tivangela wusiwana ni tingana,
Kambe lweyi a pfumelaka ku layiwa a ta dzunisiwa.+
20 Lweyi a fambaka ni va ku tlhariha a ta tlhariha,+
Kambe lweyi a tirhisanaka ni swiphunta a swi nga ta mu fambela kahle.+
22 Munhu wamunene a va siyela tshomba vatukulu va yena,
Kambe tshomba la mudjohi li ta hlengeletiwa swaku li va la lweyi wa ku lulama.+
23 Nsimu ya xisiwana leyi nga rimiwa yi humesa swakudla swa swinyingi,
Kambe xi nga ha tekeliwa hi mhaka ya leswi xi khomiwaka hi ndlela ya ku kala yi nga lulamanga.
24 Lweyi a kalaka a nga yi tirhisi nhonga,* wa mu nyenya n’wana wa yena,+
Kambe lweyi a mu rhandzaka a yendla hinkwaswu swaku a mu laya.*+
14 Wansati wa ku tlhariha hikakunene a yaka yindlo ya yena,+
Kambe lweyi a nga xiphunta wa yi diliza hi mavoko ya yena.
2 Lweyi a yendlaka swa ku lulama a hlonipha Yehovha,
Kambe lweyi tindlela ta yena ti nga biha wa mu nyenya.
3 Mavulavulelo ya ku tibyela ya xiphunta ma fana ni nhonga,
Kambe nomo wa lava ku tlhariha wu ta va vhikela.
4 Lani ku kalaka ku nga na tihomu, lexi ti dlelaka ka xona xi basile,
Kambe matimba ya homu ma yendla swaku ku tshoveliwa swa swinyingi.
5 Mboni ya ku tshembeka a yi nge hembi,
Kambe mboni ya mavunhwa yi tshamela ku hemba ntsena.+
6 Lweyi a poyilaka van’wani a lava wutlharhi kambe a nga li kumi,
Kambe munhu lweyi a twisisaka a kuma wutivi hi ku vevuka.+
7 Hambana ni xiphunta,
Hikusa a wu nge li kumi wutivi ka nomo wa xona.+
8 Wutlharhi li yendla lweyi wa ku tlhariha a twisisa ndlela leyi a fambaka hi yona,
9 Swiphunta a swi na mhaka ni swidjoho swa swona,+
Kambe lava ku lulama va tinyimisele ku lulamisa timhaka.
10 Mbilu yi tiva leswi swi yi karhataka,
Funtshi a ku na munhu mun’wani lweyi a nga twaka ku tsaka ka yona.
11 Yindlo ya lava yendlaka swa ku biha yi ta helisiwa,+
Kambe tende la lava ku lulama li ta ya li kula.
13 Munhu a nga ha hleka kuve mbilu ya yena ya vava,
Naswona ku tsaka ku nga ha gama hi ku vaviseka.
14 Lweyi a nga ni mbilu ya ku tiyela a ta tshovela leswi a swi byalaka,+
Kambe munhu wamunene a ta tshovela ka leswi a swi yendlaka.+
15 Munhu lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa* a kholwa hinkwaswu,
Kambe lweyi wa ku tlhariha a pimisa kahle hi leswi a nga ta swi yendla.+
16 Lweyi wa ku tlhariha a nga na magugu* funtshi a fambela kule ni swa ku biha,
Kambe xiphunta a xi na mhaka* naswona xa titshemba ku tlula mpimu.
17 Lweyi a hantliselaka ku kwata a yendla swilo hi ndlela ya wuphunta,+
Kambe lweyi a rhangaka hi ku pimisa kahle* wa nyenyiwa.
18 Lava kalaka va nga na xiperiyensa va ta tshovela wuphunta,
19 Lava yendlaka swa ku biha va ta sindziseka ku khizama phambheni ka lava vavanene,
Funtshi va ta khizama ka tinyanghwa ta lava ku lulama.
20 A xisiwana xi nyenyiwa ni hi vavhizinyu va xona,+
Kambe i vanyingi vanghanu va munhu lweyi a nga ganya.+
21 Lweyi a mu vonelaka hansi munhu mun’wani wa djoha,
Kambe wa tsaka lweyi a nga ni timpsalu ka xisiwana.+
22 Indjhe lava pimisaka ku yendla swa ku biha a va nge lahleki?
Kambe lava nga tinyimisela ku yendla swaswinene va ta kombiwa lirhandzu ni ku tshembeka.+
23 Swa pfuna ku yendla ntirho wun’wani ni wun’wani wa ku tika,
Kambe ku vulavula ntsena swi vanga wusiwana.+
24 Harhi ya lava ku tlhariha i tshomba la vona;
Kambe wuphunta la swiphunta i wuphunta ntsena.+
25 Mboni ya ntiyiso yi ponisa wutomi,
Kambe mboni ya mavunhwa yo hemba ntsena.
26 Munhu lweyi a chavaka Yehovha wa mu tshemba ka swilo hinkwaswu,+
Naswona vana va yena va ta kuma ka ku tumbela kona.+
27 Ku chava Yehovha i xihlovo xa wutomi,
Ku pfuna munhu swaku a baleka ka mintlhamu ya lifu.
28 Hosi ya saseka loko yi li ni vanhu vanyingi va ku va fuma,+
Kambe a hosi ya ku kala yi nga na vanhu va ku va fuma a hi ya nchumu.
29 Lweyi a hlwelaka ku kwata a ni ku twisisa kakukulu,+
Kambe lweyi a helaka mbilu a kombisa wuphunta la yena.+
30 Mbilu ya ku rhula yi hanyisa muzimbha,
Kambe a wukwele li fana ni mavabyi lama bolisaka marhambu.+
31 Lweyi a delelaka xisiwana a rhuketela Lweyi a nga xi yendla,+
Kambe lweyi a kombaka xisiwana timpsalu wa Mu dzunisa.+
32 Lweyi a yendlaka swa ku biha a ta wisiwa hi wubihi la yena,
Kambe lweyi wa ku lulama a ta vhikeliwa hi mhaka ya ku tshembeka ka yena.+
33 Munhu wa ku twisisa a ni wutlharhi ka mbilu ya yena,+
Kambe a swiphunta swi lava ku li kombekisa ka vanhu.
34 A ku lulama ku tlakusa tiko,+
Kambe xidjoho xi danisa vanhu.
35 A hosi yi tsakisiwa hi mutirhi lweyi a yendlaka swilo hi ku twisisa,+
Kambe yi kwatisiwa hi lweyi a yendlaka swilo leswi danisaka.+
2 Lirimi la lava ku tlhariha li li tirhisa kahle wutivi,+
Kambe nomo wa lava ku phunta wu vulavula miharihari* ntsena.
3 Matihlo ya Yehovha ma txuvuka hinkwaku,
Ma vona lava yendlaka swa ku biha ni lava yendlaka swaswinene.+
5 Xiphunta a xi swi nyiki lisima ku layiwa hi papayi wa xona,+
Kambe munhu wa ku tlhariha a pfumela ku layiwa.+
6 Ka yindlo ya wa ku lulama ku ni tshomba la linyingi,
Kambe leswi tshoveliwaka* hi lweyi a yendlaka swa ku biha swi mu vangela khombo.+
8 Gandzelo la lava yendlaka swa ku biha la nyenyentsa ka Yehovha,+
Kambe xikhongelo xa lava ku lulama xa mu tsakisa.+
9 Yehovha wa yi nyenya ndlela ya lava yendlaka swa ku biha,+
Kambe a rhandza lweyi a yendlaka swa ku lulama.+
10 Ku layiwa ku tikomba na ku bihile* ka lava tshikaka ndlela,+
Kambe lweyi a nyenyaka ku layiwa a ta fa.+
11 Leswi Yehovha a kotaka ku vona lava nga Sirheni* ni ka ndhawu ya ku helisiwa,*+
A nge tsandzeki ku vona leswi nga ka timbilu ta vanhu!+
12 Lweyi a poyilaka van’wani a nga mu rhandzi lweyi a mu layaka.+
A nge yi a ya vutisa lava ku tlhariha.+
13 Mbilu leyi nga tsaka yi yendla swaku nghohe* yi tsaka,
Kambe mbilu leyi vavaka yi heta munhu ntamu.+
15 Munhu lweyi a hluphekaka, masiku ya yena hinkwawu a ma tsakisi,+
Kambe lweyi mbilu ya yena yi nga tsaka* a tshama na a tsakile.*+
16 Swa yampsa ku va ni swilo swaswitsongo kambe na u hlonipha* Yehovha+
Ku tlula ku va ni swilo swa swinyingi kambe na u karhatekile.*+
17 Swa yampsa ku dla matsavu* lani ku nga ni lirhandzu+
Ku tlula ku dla nyama ya homu ya ku nona lani ku nga ni ku nyenyana.+
18 Munhu wa ximbilwambilwana a pfuxa ku holovisana,+
Kambe lweyi a hlwelaka ku kwata a timela mholovo.+
19 Ndlela ya lolo yi tale hi mimintwa,+
Kambe ndlela ya lava ku lulama yi fana ni ndlela leyi nga lunghisiwa kahle.+
20 N’wana wa ku tlhariha a tsakisa papayi wa yena,+
Kambe munhu wa ku phunta a delela mamani wa yena.+
21 Xiphunta xi tsakisiwa hi wuphunta,+
Kambe munhu lweyi a nga ni ku twisisa a famba na a txuvuke phambheni.+
22 Lani ku kalaka ku nga na ku vulavulisana a maplanu* a ma fambi kahle,
Kambe lani ku nga ni vatsundzuxi va vanyingi swilo swi ta famba kahle.+
23 Wa tsaka munhu loko a hlamula hi ndlela yayinene,+
Naswona rito leli vuliwaka hi nkama wa kona li tsakisa* ndjhani!+
24 Lweyi a nga ni ku twisisa a le ka ndlela leyi yisaka wuton’wini, ndlela leyi yaka henhla,+
25 Yehovha a ta diliza yindlo ya lava tibyelaka,+
Kambe a ta vhikela ndhawu ya wansati wa ku feliwa hi nuna.*+
27 Lweyi a kumaka minchumu hi ku kanganyisa a lavela ndjangu wa yena khombo,*+
Kambe lweyi a nyenyaka ku xaviwa a ta tama a hanya.+
28 Mbilu ya wa ku lulama yi rhanga hi ku pimisa na a nge se hlamula,+
Kambe nomo wa lweyi a yendlaka swa ku biha wu vulavula swilo swa ku biha.
29 Yehovha a le kule swinene ni lweyi a yendlaka swa ku biha,
Kambe a yingisa xikhongelo xa lweyi wa ku lulama.+
31 Lweyi a yingisaka ku layiwa loku ku nyikaka wutomi
A tshama xikarhi ka vanhu va ku tlhariha.+
32 Lweyi a yalaka ku layiwa a nyenya wutomi la yena,+
33 Ku chava Yehovha swi djondzisa munhu ku yendla swilo hi wutlharhi,+
Ku tiveka hansi swi yendla swaku munhu a hloniphiwa.+
16 Munhu a rhanga hi ku pimisa kahle ka mbilu ya yena leswaku a vulavula,+
Kambe nhlamulu yayinene yi huma ka Yehovha.
4 Yehovha a tirhisa swilo hinkwaswu swaku a yendla ku rhandza ka yena,
Hambi lava yendlaka swa ku biha a va vekele siku la khombo.+
5 Mun’wani ni mun’wani lweyi a tibyelaka mbilwini ya yena wa nyenyentsa ka Yehovha.+
Tiyiseka swaku a nge tshikiwi a nga khatisiwi.
6 Xihoxo xa rivaleliwa hi mhaka ya lirhandzu ni ku tshembeka,+
Munhu a tshika ku yendla swa ku biha hi mhaka ya ku chava Yehovha.+
7 Loko Yehovha a tsakisiwa hi tindlela ta munhu,
A yendla swaku ni valala va yena va hanyisana hi ku rhula na yena.+
8 Swa yampsa ku va ni swaswitsongo kambe na u tshembeka+
Ku tlula ku kuma muholo wa wunyingi kambe na u nga tshembeki.+
9 Munhu a nga ha pimisa mbilwini ya yena leswi a lavaka ku swi yendla,
Kambe Yehovha hi yena lweyi a kongomisaka lomu a fambaka kona.+
10 Xiboho lexi taka hi ka Xikwembu xi fanele xi va ka nomo wa hosi;+
Yi nga tshuki yi yavanyisa hi ndlela ya ku biha.+
11 Swa ku pima hi swona ni mabalansa ya ku tshembeka swi ta hi ka Yehovha;
Hinkwaswu swa ku pima hi swona leswi nga ka nkwama swi yendliwe hi yena.+
13 Mavulavulelo yamanene ma tsakisa tihosi.
Ti rhandza munhu lweyi a vulavulaka ntiyiso.+
14 Ku kwata ka hosi ku fana ni lweyi a nga rhumiwa ku tisa lifu,+
Kambe munhu wa ku tlhariha wa ku b’ohlisa.+
15 Loko hosi yi komba munhu timpsalu, munhu yelweyo a ta va ni wutomi la ku tsakisa;
Timpsalu ta yona ti fana ni rhefu la mpfula hi nkama wa kona.+
16 Swa yampsa ku kuma wutlharhi ku tlula ku kuma woru!+
Ku fanele ku langiwa ku kuma ku twisisa ku tlula prata.+
17 Lava ku lulama a va fambi hi ndlela ya ku biha.
Lweyi a vhikelaka ndlela ya yena a ponisa wutomi la yena.+
18 Ku tibyela swi ni khombo,
Lweyi a rhandzaka ku tibyela a ta wa.+
19 Swa yampsa ku tiveka hansi xikarhi ka vanhu va ku rhula+
Ku tlula ku pambulelana leswi nga tekeliwa van’wani ni lava tibyelaka.
20 Lweyi a twisisaka mhaka swi ta mu fambela kahle,
Naswona wa tsaka lweyi a tshembaka Yehovha.
21 Lweyi a nga ni mbilu ya ku tlhariha va ta vula swaku wa twisisa,+
Lweyi a nga ni mavulavulelo yamanene* wa swi kota ku kholwisa van’wani.+
22 Ku twisisa i xihlovo xa wutomi ka lava nga na kona,
Kambe swiphunta swi layiwa hi ku phunta ka swona.
23 Mbilu ya lweyi a nga tlhariha yi yendla swaku nomo wa yena wu va ni ku twisisa+
Naswona yi yendla swaku leswi a swi vulaka swi kholwiwa.
25 Ku ni ndlela leyi tikombaka ingaku yi lulamile ka munhu,
Kambe magamu ka yona yi yisa ku feni.+
27 Munhu wa ku kala a nga pfuni nchumu a txela swa ku biha;+
Leswi a swi vulaka swi fana ni ndzilu lowu hisaka hintamu.+
28 Lweyi a vangaka swikarhatu a pfuxa ku holovisana+
Lweyi a lumbetaka a hambanisa vanghanu vavakulu.+
29 Munhu wa tinyimpi a xengetela munhu mun’wani
Naswona a mu yisa ka ndlela ya ku biha.
30 A tsopeta tihlo loko a pimisa ku vanga khombo.
A luma nomo wa yena loko a yendla swa ku biha.
32 Lweyi a hlwelaka ku kwata+ wa yampsa ku tlula wanuna wa matimba,
Ni lweyi a tikhomaka ku tlula lweyi a hlulaka doropa.+
17 Xa yampsa xipawani xa ku woma lani ku nga ni ku rhula*+
Ku tlula munti lowu ku nga ni fexta* kambe na ku ni ku holovisana.+
2 Mutirhi wa ku tlhariha a ta fuma n’wana lweyi a yendlaka swa ku danisa;
A ta yaveliwa tshomba ingaku o va mun’we wa vamakwavu.
3 Mbita ya ku tengisa yi yendleliwe prata ni xitiko xa ndzilu xi yendleliwe woru,+
Kambe Yehovha hi yena a kambelaka timbilu.+
4 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a yingisela mavulavulelo lama tlhavaka,
Munhu lweyi a kanganyisaka a yingisela lirimi leli hlevaka.+
5 Lweyi a hlekaka xisiwana a rhuka Lweyi a nga xi yendla,+
Lweyi a tsakaka loko mun’wani a kumana ni khombo a ta khatisiwa.+
7 A xiphunta a xi faneliwi hi mavulavulelo yamanene.+
Kasi lweyi a fumaka a nga faneliwi hi ku hemba!+
8 Nchumu xa ku nyikiwa xi fana ni ribye la lisima* ka n’winyi wa xona;+
Hinkwaku lomu a yaka kona xi yendla swaku swi mu fambela kahle.+
9 Lweyi a rivalelaka* xihoxo a yendla swaku ku va ni lirhandzu,+
Kambe lweyi a tshamelaka ku vulavula hi xihoxo a hambanisa vanghanu vavakulu.+
11 Lweyi a yendlaka swa ku biha a rhandza ku tereka* ntsena,
Kambe a ta rhumeliwa munhu wa mona swaku a ta mu khatisa.+
12 Swa yampsa ku tlhangana ni ursu* leli nga tekeliwa vana va lona
Ku tlula ku tlhangana ni xiphunta na xi li ka wuphunta la xona.+
13 Lweyi a va yendlelaka swa ku biha lava nga mu yendlela swaswinene,
A swa ku biha a swi nga ta suka kaya ka yena.+
15 Lweyi a nge lweyi wa ku biha a nga na nandzu ni lweyi a mu nyikaka nandzu munhu wa ku lulama+
Havambirhi va nyenyentsa ka Yehovha.
16 Swi siza yini ku va xiphunta xi li ni tindlela ta ku kuma wutlharhi
17 Munghanu wa ntiyiso a ni lirhandzu minkama hinkwayu,+
I makwenu wa ntiyiso loko u li ku karhatekeni.+
18 Munhu lweyi a kalaka a nga tlharihanga a khoma voko la mun’wani kutani a pfumela
Swaku a tiyisekisa mhaka phambheni ka vhizinyu wa yena.+
19 Lweyi a rhandzaka ku holova a rhandza ku djoha.+
Lweyi a tlakusaka ndlela ya yena ya ku nghena hi yona a tilavela ku wa.+
20 Lweyi a nga biha mbilu a swi nga ta mu fambela kahle,+
Naswona lweyi a hembaka a ta kumana ni makhombo.
21 Papayi wa n’wana lweyi a nga xiphunta a ta twa mbilu ku vava;
Naswona papayi wa n’wana lweyi a nga xiphunta a nga tsaki.+
23 Lweyi a yendlaka swa ku biha a pfumela ku xaviwa axihundleni
Leswaku swilo swi nga yendliwi hi ndlela ya ku lulama.+
24 A wutlharhi li le phambheni ka munhu wa ku twisisa,
Kambe matihlo ya xiphunta ma tsendzeleka anze magamu ka misava.+
25 N’wana lweyi a nga xiphunta a twisa mbilu ya papayi wa yena ku vava
26 A hi swinene ku khatisa* wa ku lulama,
Ni ku ba vanhu lava hloniphiwaka a swi lulamanga.
27 Munhu lweyi a nga ni wutivi wa tikhoma swaku a nga vulavuli,+
Naswona munhu lweyi a twisisaka a tshama na a rhulile.+
28 Hambi xiphunta loko xi tshama na xi miyelile xi ta voniwa na xi tlharihile,
Ni lweyi a pfalaka nomo wa yena a ta voniwa na a twisisa.
2 Xiphunta a xi swi tsakeli ku va ni ku twisisa;
Xi vona swi yampsa ku vula leswi nga ka mbilu ya xona.+
3 Lava yendlaka swa ku biha, va ta ni ku poyilana,
Naswona lani ku kalaka ku nga na xihlonipho ku ni ku xixana.+
4 Marito ya nomo wa munhu i mati ya ku yenta.+
Xihlovo xa wutlharhi i xinambyana lexi nga tala hi mati.
5 A hi swinene ku nyimelela lweyi a yendlaka swa ku biha+
Kumbe ku yala ku mu yendlela swa ku lulama lweyi a nga lulama.+
7 Xiphunta xi dlayisiwa hi nomo wa xona,+
Ni nomo wa xona i ntlhamu wa wutomi la xona.
8 Marito ya munhu wa ku hleva ma fana ni swakudla swaswitsongo swa ku nandziha;*+
Ma mintiwa hi ku hantlisa ma gama ma nghena ka khwirhi.+
10 Vito la Yehovha li fana ni ndhawu* ya ku tiya ya ku tumbela ka yona.+
Lweyi wa ku lulama a tsutsuma a ya ka yona naswona wa vhikeliwa.*+
11 Tshomba la munhu lweyi a nga ganya i doropa la yena leli nga ni mimuru ya ku tiya;
Ka mimpimiso ya yena li fana ni muru lowu vhikelaka.+
14 Munhu lweyi a nga tsaka a nga swi kota ku tiyisela mavabyi,+
Kambe i mani lweyi a nga swi kotaka ku tiyisela ku vaviseka kakukulu?+
15 Mbilu ya lweyi a twisisaka yi kuma wutivi,+
Ni ndleve ya lweyi a nga tlhariha yi lava ku kuma wutivi.
16 Lexi munhu a xi nyikelaka xi mu pfulela ndlela;+
Xi yendla swaku a tlhangana ni vanhu va xiyimu xa le henhla.
17 Lweyi a rhangaka a tlhamusela mhaka ya yena a tikomba na a lulamile,+
Anze ku ta munhu mun’wani a ta mu vutisa kahle* swaku a kuma ntiyiso.+
18 Ku hoxa swiribyani* swi helisa ku holovisana+
Funtshi swi lulamisa timhaka xikarhi ka vanhu lava kalaka va nga twanani.
19 Ku tsakisa makwavu lweyi a nga kwata swi karhata swinene ku tlula ku teka doropa leli nga ni mimuru ya ku tiya,+
Naswona ku ni timholovo ta ku fana ni swilo swa ku khiya hi swona maprediyu.*+
20 Leswi munhu a swi vulavulaka* swi ta tata khwirhi la yena;+
A ta xurha hi leswi humaka hi ka nomo wa yena.
21 Lirimi li ni matimba ya ku dlaya ni ya ku nyika wutomi;+
Lava rhandzaka ku li tirhisa va ta dla mihandzu ya lona.+
23 Xisiwana xi kombela hi ku tiveka hansi loko xi vulavula,
Kambe lweyi wa ku ganya a hlamula hi ndlela ya mona.
24 Ku ni vanghanu lava nga lunghekela ku phatlulelana,+
Kambe ku ni munghanu lweyi a tshembekaka ku tlula makwenu.+
19 Swa yampsa ku va xisiwana kambe na u tshembekile+
Ku tlula ku va xiphunta ni ku vulavula mavunhwa.+
3 Ku phunta ka munhu hi kona ku wonhaka ndlela ya yena,
Se mbilu ya yena yi gama yi kwatela Yehovha.
4 Ku ganya swi yendla munhu a va ni vanghanu va vanyingi,
Kambe xisiwana xi tshikiwa ni hi munghanu wa xona.+
6 I vanyingi lava lavaka ku kombiwa timpsalu hi munhu lweyi a nyikanaka,
Naswona mun’wani ni mun’wani i munghanu wa munhu lweyi a nyikanaka minchumu.
Xa va kombela kambe a va xi hlamuli.
8 Lweyi a kumaka wutlharhi wa tirhandza.+
Lweyi a ku nyikaka lisima ku twisisa swi ta mu fambela kahle.+
9 Mboni ya mavunhwa yi ta khatisiwa,
Ni lweyi a tshamelaka ku hemba a ta helisiwa.+
10 A xiphunta a xi faneliwi hi ku hanya mafurheni;
Hambi xitirhi a xi faneliwi hi ku fuma varhangeli!+
11 Ku twisisa ka munhu ku b’ohlisa ku kwata ka yena,+
Naswona swi sasekile ka yena loko a tshika* xihoxo xi hundza.+
12 Ku kwata ka hosi ku fana ni ku bonga ka nghonyama,+
Kambe ku tsakeliwa hi yona swi fana ni mberha* henhla ka byanyi.
13 N’wana lweyi a nga xiphunta a vangela papayi wa yena mahlomulu,+
Ni nsati wa maguwa a fana ni yindlo ya ku tshamela ku pfuta.+
14 Yindlo ni ku ganya i tshomba leli kumiwaka ka vapsali,
Kambe nsati wa ku tlhariha a ta hi ka Yehovha.+
15 Wulolo li tiselana wurhongo lalikulu,
Funtshi lolo li ta biwa hi ndlala.+
17 Lweyi a kombaka xisiwana timpsalu a lomba Yehovha,+
Naswona A ta mu hakela hi mhaka ya leswi a swi yendlaka.+
19 Munhu wa ximbilwambilwana a ta tshovela mihandzu ya mintirho ya yena;
Loko wo zama ku mu ponisa, u ta boheka ku swi yendla nkama ni nkama.+
21 Munhu a ni maplanu* ya manyingi ka mbilu ya yena,
22 Nchumu xa ku tsakisa ka munhu i lirhandzu la yena;+
Naswona swa yampsa ku va xisiwana ku tlula ku va muhembi.
23 Ku chava Yehovha swi yendla swaku munhu a kuma wutomi;+
Lweyi a mu chavaka a ta humula na a tsakile, a nge vavisiwi hi nchumu.+
24 Lolo li peta voko ka paratu,
Kambe a la ha tikarhati hi ku li tlhelisela ka nomo wa lona.+
25 Bana lweyi a poyilanaka+ swaku lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa* a ta tlhariha,+
Funtshi laya lweyi a twisisaka swaku a ta yengetela wutivi la yena.+
26 N’wana lweyi a hluphaka papayi wa yena ni lweyi a hlongolaka mamani wa yena
Wa danisana funtshi wa nyenyentsana.+
27 N’wananga, loko wo tshika ku yingisa loko u layiwa,
U ta hambana ni marito lama nga ni wutivi.
28 Mboni ya ku kala yi nga pfuni nchumu yi poyila swa ku lulama,+
Naswona nomo wa vanhu lava yendlaka swa ku biha wu minta swa ku biha.+
20 Vhinyu li yendla munhu a poyileka,+ byala leli dakwisanaka li yendla swaku munhu a nga lawuleki;+
Lweyi a djikisiwaka hi swona a nga tlharihanga.+
2 Ku chaviwa ka hosi ku fana ni ku bonga ka nghonyama;+
Lweyi a yi kwatisaka a veka wutomi la yena anghozini.+
5 Mimpimiso ya mbilu ya munhu yi fana ni mati ya ku yenta,
Kambe munhu wa ku twisisa wa yi humesa.
6 Vanhu va vanyingi va hlaya swaku va ni lirhandzu,
Kambe i mani lweyi a nga kumaka munhu wa ku tshembeka?
7 Munhu wa ku lulama a famba hi ku tshembeka.+
Va tsaka vana va yena lava nga ta sala va psaliwa.+
8 Loko hosi yi tshama ka xitshamu xa ku yavanyisa swaku yi yavanyisa,+
10 Mabalansa ya mavunhwa ni swa ku pima hi swona swa mavunhwa*
Hi wumbirhi ka swona swa nyenyentsa ka Yehovha.+
11 Hambi n’wana* a tiviwa hi mintirho ya yena,
Loko mahanyelo ya yena ma basile ma tlhela ma lulama.+
12 Ndleve leyi twaka ni tihlo leli vonaka
Hi wumbirhi ka swona swi yendliwe hi Yehovha.+
13 U nga rhandzi ku yetlela hikusa u ta va xisiwana.+
Pfula matihlo u ta kuma swakudla swa swinyingi.+
14 Lweyi a xavaka a li: “A swi kahle, a swi kahle!”
A gama a famba a ya tibyela hi leswi a nga swi xava.+
16 Teka mpahla ya wanuna loko se a humese xa ku tiyisekisa hi xona swaku a ta hakela xikweneti xa munhu wa ku kala a nga mu tivi;+
Teka xa ku tiyisekisa hi xona ka yena loko a xi humesile hi mhaka ya wansati wa ku ta hi ka tiko lin’wani.+
17 Pawu leli nga kumiwa hi ku kanganyisa la mu nandzihela munhu,
Kambe nomo wa yena wu gama wu tala hi misava.+
18 Maplanu* ma ta famba kahle loko ku ni ku vulavulisana,+
Lwana nyimpi hi ku kongomisiwa hi wutlharhi.+
19 Munhu wa mahlevo a famba a hangalasa xihundla;+
U nga tolovelani ni lweyi a rhandzaka ku hleva.
20 Lweyi a rhuketelaka papayi wa yena ni mamani wa yena,
Lexi a voningaka hi xona xi ta timiwa loko ku va ni munyama.+
21 Munhu lweyi a kumaka tshomba hi ndlela ya ku biha,
Hi wugamu a nga ta kateka.+
22 U nga vuli u ku: “Ni ta ku hakelisa!”+
Tshemba Yehovha+ kutani a ta ku ponisa.+
23 Mabalansa* ya mavunhwa ma nyenyentsa ka Yehovha,
Ni mabalansa ya ku kanganyisa a hi manene.
24 Munhu a kongomisiwa hi Yehovha ka leswi a swi yendlaka;+
Se a nga yi twisisisa ku yini ndlela ya yena?*
25 Swi ni khombo ku va munhu a tsutsumela ku huwelela a ku: “Xa kwetsima!”+
Se a gama a pimisa hi leswi a nga swi tshembisa.+
26 Hosi ya ku tlhariha yi sefa vanhu lava yendlaka swa ku biha+
Yi gama yi va psanyetela hi roda la ku hula hi lona.+
27 Ku hefemula ka munhu ku fana ni xa ku voninga hi xona xa Yehovha,
Lexi kambelaka hala ndzenindzeni ka yena.
29 Madjaha ma dzunisiwa hi mhaka ya matimba ya wona,+
Kasi lava nga guga va sasekisiwa hi misisi ya vona ya ku basa.+
30 Mafelangati ni swilondza swi susa swilo swa ku biha,+
Ku biwa ku fikelela mbilu.
21 Mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati ka voko la Yehovha.+
A yi yisa lomu A lavaka swaku yi ya kona.+
2 Tindlela hinkwatu ta munhu ti tikomba na ti lulamile ka yena,+
3 Ku yendla swaswinene ni swa ku lulama
Swi mu tsakisa hintamu Yehovha ku tlula gandzelo.+
4 Matihlo lama tibyelaka ni mbilu leyi titlakusaka
Swi fana ni xa ku voninga hi xona lexi kongomisaka lava va yendlaka swa ku biha kambe i xidjoho.+
5 Maplanu* ya lava tirhaka hi matimba ma pfuna hikakunene,+
Kambe hinkwavu lava nga ni magugu va ta va swisiwana.+
6 Ku kuma minchumu ya lisima hi ku hemba
Swi fana ni hunguva leyi nyamalalaka, i ntlhamu lowu dlayaka.*+
7 Tinyimpi ta lava yendlaka swa ku biha ti ta va kukula,+
Hikusa va yala ku yendla swa ku lulama.
8 Ndlela ya munhu lweyi a nga ni nandzu yi bihile,
Kambe mintirho ya munhu lweyi a kalaka a nga na nandzu yi lulamile.+
9 Swa yampsa ku tshama henhla ka yindlo hi le ka ponta
Ku tlula ku tshama ni wansati wa ku holovisana ka yindlo yin’we.+
10 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a navela swa ku biha;+
A nga mu kombi timpsalu munhu mun’wani.+
11 Loko ku khatisiwa munhu lweyi a poyilanaka, lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa* wa tlhariha,
Loko munhu wa ku tlhariha a va ni ku twisisa a kuma wutivi.*+
12 Lweyi wa Ku Lulama* a txuvuka yindlo ya lweyi a yendlaka swa ku biha;
A yendla swaku lava va yendlaka swa ku biha va kumiwa hi khombo la vona.+
14 Nchumu lexi nyikeliwaka xihundleni xi pumba ku kwata,+
Ni ku xaviwa a xihundleni swi pumba ku kwata hintamu.
15 Lweyi wa ku lulama swa mu tsakisa ku yendla swa ku lulama,+
Kambe swi bihile ka lava yendlaka swa ku biha.
16 Munhu lweyi a tshikaka ndlela ya ku twisisa
A ta humula xikarhi ka lava nga fa.+
17 Lweyi a rhandzaka ku tikhorisa* a ta va xisiwana;+
Lweyi a rhandzaka vhinyu ni mafurha a nge ganyi.
18 Lweyi a yendlaka swa ku biha a ta ponisa lweyi wa ku lulama,
Ni lweyi a kanganyisaka a ta tekiwa a pfaleta lweyi wa ku lulama.+
19 Swa yampsa ku tshama amananga
Ku tlula ku tshama ni wansati wa ku holovisana lweyi a nyenyentsanaka.+
20 Swilo swa lisima ni mafurha swi kumeka ka yindlo ya lweyi wa ku tlhariha,+
Kambe xiphunta xi ta tlanga hi leswi xi nga na swona.+
21 Lweyi a yendlaka swaswinene a tlhela a kombisa lirhandzu
A ta kuma wutomi, ku lulama ni ku hloniphiwa.+
22 Munhu wa ku tlhariha a nga hlula* doropa la vanhu va matimba
Kutani a hlasela ndhawu ya vona ya ku tumbela leyi va yi tshembaka.+
23 Lweyi a fumaka nomo wa yena ni lirimi la yena
A nga tipeti ka swikarhatu.+
24 Munhu lweyi a tibyelaka ni lweyi a kalaka a nga na mhaka ni leswi nga ta mu yendlekela hi mhaka ya mintirho ya yena
Hi lweyi ku vuliwaka swaku wa tibyela, a rhandza ku voniwa hi vanhu a tlhela a titlakusa.+
25 Wa wulolo a ta dlayiwa hi leswi a swi navelaka,
Hikusa mavoko ya yena ma yala ku tirha.+
26 Siku hinkwalu a navela minchumu ya yinyingi hintamu,
Kambe wa ku lulama a nga tsonani, wa nyikana.+
27 La nyenyentsa gandzelo la lweyi a yendlaka swa ku biha.+
Ngopfungopfu loko lexi xi yendlaka munhu a li nyikela xi nga li xinene.*
28 Mboni ya mavunhwa yi ta helisiwa,+
Kambe munhu lweyi a yingiselaka kahle swi ta mu fambela kahle loko a fakaza mhaka.
29 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a yendla van’wani va pimisa swaku a nga chavi nchumu,+
Kambe ndlela ya lava ku lulama hi yona yi nga tshamiseka.+
30 A ku na wutlharhi, kumbe ku twisisa kumbe ku laya leswi nga lwaka na Yehovha.+
22 Ku fanele ku langiwa vito lalinene* ku tlula tshomba la linyingi;+
Ku hloniphiwa* ku tlula prata ni woru.
2 Munhu wa ku ganya ni xisiwana va fana hi leswi:
Hinkwavu va yendliwe hi Yehovha.+
3 Munhu wa ku tlhariha a vona khombo kutani a tumbela,
Kambe lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa* a tama a famba a gama a tshovela mihandzu ya mintirho ya yena.*
4 Hakelo ya ku tiveka hansi ni ku chava Yehovha
I ku ganya, ku hloniphiwa ni wutomi.+
5 Mimintwa ni mintlhamu swi le ndleleni ya lweyi a yendlaka swa ku biha,
Kambe lweyi a li nyikaka lisima wutomi la yena a fambela kule na swona.+
6 Djondzisa mufana* ndlela leyi a faneleke a famba hi yona;+
Hambiloko se a kulile a nga ta yi tshika.+
8 Lweyi a byalaka swa ku kala swi nga lulamanga a ta tshovela mahlomulu,+
Ni nhonga ya ku kwata ka yena yi ta fika magamu ka yona.+
9 Munhu lweyi a nga ni voko la ku nyika* a ta katekisiwa,
Hikusa a dla swakudla swa yena ni xisiwana.+
10 Hlongola munhu lweyi a poyilanaka,
Kutani a ku nga ha ta va ni ku holova;
Tinyimpi* ni ku rhuketelana swi ta hela.
11 Lweyi a rhandzaka mbilu leyi nga basa ni lweyi a vulavulaka marito ya ku tsakisa
A ta va munghanu wa hosi.+
12 Matihlo ya Yehovha ma vhikela wutivi,
Kambe A helisa marito ya lweyi a kanganyisaka.+
13 Lolo li li: “Ku ni nghonyama ahandle!
Ni ta dlayiwa xikarhi ka ndlela!”+
14 Nomo wa wansati lweyi a nga nghwavani* i xikhele xa ku yenta.+
Lweyi a kalaka a nga yamukeliwi hi Yehovha a ta pela ka xona.
16 Lweyi a xololaka xisiwana swaku a yengetela ku ganya ka yena+
Ni lweyi a nyikaka wa ku ganya minchumu
A ta va xisiwana.
17 Pfula ndleve ya wena u yingisa marito ya lava ku tlhariha,+
Swaku u yamukela wutivi la mina hi mbilu hinkwayu,+
18 Hikusa swa tsakisa ku ma hlayisa ka mbilu ya wena,+
Swaku hinkwawu ma tshama na ma li ka nomo wa wena.+
19 Ni ku nyika wutivi namuntlha,
Swaku u tshemba Yehovha.
20 Kasi a ni ku tsalelanga khale,
Ni ku laya ni tlhela ni ku nyika wutivi,
21 Swaku ni ku djondzisa marito ya ntiyiso ni ya ku tshembeka,
Swaku u ta tlhela ni marungula ya ntiyiso ka lweyi a nga ku rhuma?
22 U nga kanganyisi xisiwana hileswi xi nga xisiwana,+
Funtshi u nga hluphi munhu lweyi a kalaka a nga na nchumu ka nyanghwa wa doropa,+
23 Hikusa Yehovha a ta tiyiseka swaku va yendleliwa swa ku lulama loko ku thethiwa mhaka ya vona,+
Naswona a ta dlaya lava va va xololaka.
24 U nga vi munghanu wa munhu wa ximbilwambilwana
Kumbe u tolovelana ni munhu lweyi a tshamelaka ku kwata,
25 Swaku u nga tshuki u djondza mahanyelo ya yena
U gama u wela ka ntlhamu.+
26 U nga vi xikarhi ka lava khomanaka swiyandla swaku va yendla ntwananu
Wa ku humesela van’wani xa ku tiyisekisa hi xona swaku va ta va hakelela swikweneti.+
27 Loko u nga na xa ku hakela hi xona,
U ta tekeliwa mubedu lowu u yetlelaka ka wona!
28 U nga susi ximhandzani* xa khale swinene xa ku markara ndhawu
Lexi nga vekiwa hi vavhovho va wena.+
29 U tshama u mu vona munhu lweyi a swi kotaka ku wu yendla kahle ntirho wa yena?
A ta nyima phambheni ka tihosi;+
A nga ta nyima phambheni ka vanhu va ku toloveleka ntsena.
23 Loko u tshama hansi swaku u dla ni hosi,
Swi txuvuke kahle leswi nga phambheni ka wena;
2 Tikhomi*
Loko u swi navela ngopfu swakudla.
3 U nga swi naveli swakudla swa yona swa ku nandziha,
Hikusa i swakudla swa ku kanganyisa.
4 U nga tikarhateli ku ganya.+
Nyima kutani u kombisa swaku wa twisisa.
5 Loko u ta txuvuka leswi u nga na swona, swi ta va swi nga ha li kona,+
Hikusa swi ta humesa timpapa ku fana ni gama* swi haha swi ya henhla.+
6 U nga dli swakudla swa munhu wa ku tsonana;*
U nga swi naveli swakudla swa yena swa ku nandziha,
7 Hikusa a fana ni munhu lweyi a kontelaka leswi a swi luzaka.
A li: “Dlana u tlhela u phuza,” kambe a nga swi vuli hi mbilu hinkwayu.*
8 Swakudla swaswitsongo leswi u nga swi dla u ta swi hlanta
Naswona u ta va u mu khense mahala.
10 U nga xi susi ximhandzani* xa khale swinene xa ku markara ndhawu+
Kumbe u teka nsimu ya vana lava kalaka va nga na vapsali.
12 Mbilu ya wena a yi yamukele ku layiwa
Ni ndleve ya wena a yi yingise marito ya wutivi.
13 U nga tshiki ku laya mufana.*+
A nga ta fa loko u mu ba hi nhonga.
14 U fanele u mu ba hi nhonga,
Swaku u mu ponisa Sirheni.*
15 N’wananga, loko mbilu ya wena yi tlhariha,
Mbilu ya mina yi ta tsaka.+
16 Ni ta tsaka*
Loko nomo wa wena wu vulavula swa ku lulama.
17 Mbilu ya wena yi nga va naveli vadjohi,+
Kambe chava Yehovha siku hinkwalu,+
18 Hikusa swi ta ku fambela kahle mundzuku ka siku+
Ntshembo wa wena a wu nga ta helisiwa.
19 N’wananga, yingisa kutani u tlhariha,
U fambisa mbilu ya wena ka ndlela yayinene.
20 U nga tshami xikarhi ka lava phuzaka ngopfu vhinyu,+
Xikarhi ka lava va yi dlaka hintamu nyama,+
21 Hikusa xidakwa ni munhu wa ku dla ngopfu va ta va swisiwana,+
Funtshi munhu wa ku rhandza ku yetlela a ta yambala swidzedzani.
22 Yingisa papayi wa wena lweyi a nga ku psala,
Naswona u nga deleli mamani wa wena hileswi a nga guga.+
24 Papayi wa lweyi wa ku lulama a ta tsaka hikakunene;
Lweyi a nga papayi wa n’wana wa ku tlhariha a ta tsaka hi yena.
25 Papayi wa wena ni mamani wa wena va ta tsaka,
Ni wansati lweyi a nga ku psala* a ta tsaka swinene.
26 N’wananga, ni nyike mbilu ya wena,
Matihlo ya wena a ma tsakele tindlela ta mina.+
27 Hikusa nghwavani i xikhele xa ku yenta,
Ni wansati lweyi a nga ni mahanyelo ya ku biha* i xihlovo xa ku lala.+
28 A tshama na a tumbelile ku fana ni xigevenga;+
A yengetela numeru ya vavanuna va ku kala va nga tshembeki.
29 I vamani lava nga ni khombo? I vamani lava karhatekaka?
I vamani lava nga ni timholovo? I vamani lava vilelaka?
I vamani lava nga ni swilondza na ku nga na xivangelo? I vamani lava kalaka va nga voni kahle?
30 Hi lava hetaka nkama wa wunyingi na va phuza vhinyu;+
Lava lavetelaka* vhinyu leli nga patsiwa ni swin’wani.
31 U nga li txuvuki vhinyu la ku pshuka
Loko li phatima ka kopo na li yehla,
32 Hikusa hi wugamu li luma ku fana ni nyoka,
Funtshi li humesa vhenenu ku fana ni nyoka.*
33 Matihlo ya wena ma ta vona minchumu ya ku kala yi nga tolovelekanga,
Naswona mbilu ya wena yi ta vulavula swa ku huma ndleleni.+
34 Kutani u ta fana ni munhu lweyi a nga yetlela xikarhi ka lwandle,
Ku fana ni munhu lweyi a nga yetlela henhla ka mhandzi ya maseyila* ya boti.
35 U ta ku: “Va ni bile kambe a ni twanga nchumu.*
Va ni bile kambe a na ha swi khumbuki.
Kasi ni ta pfuka nkama muni?+
Ni lava kopo yin’wani.”
24 U nga va naveli lava yendlaka swa ku biha,
U nga swi naveli ku tolovelana na vona,+
2 Hikusa timbilu ta vona ti pimisa hi swa tinyimpi,
Minomo ya vona yi vulavula hi ku yendla swa ku biha.
4 Makwartu ya yona ma tale hi wutivi
Ni swilo hinkwaswu swa lisima ni leswi tsakisaka.+
5 Munhu wa ku tlhariha a ni matimba swinene,+
Funtshi munhu a yengetela matimba ya yena hi wutivi.
6 U ta lwa nyimpi ya wena hi ku kongomisiwa hi wutlharhi,+
7 Xiphunta a xi na lona wutlharhi la ntiyiso;+
A xi na swa ku swi vula ka nyanghwa wa doropa.
8 Lweyi a pimisaka ku yendla swa ku biha
A ta vitaniwa mukanganyisi wamukulu.+
11 Ponisa lava yisiwaka ku feni,
Ponisa lava va kokakokiwaka va ya ku dlayiweni.+
12 Loko u ku: “Kambe a hi nga swi tivi leswi,”
Indjhe Lweyi a kambelaka timbilu* a nga swi tivi leswi nga ka mimpimiso ya wena?+
Phela Xikwembu lexi ku vonaka xi ta swi tiva
Naswona Xi ta hakela mun’wani ni mun’wani hi ku ya hi ntirho wa yena.+
13 N’wananga, dlana wulombe hikusa i linene;
Wulombe leli susiwaka ka xihlenge* la tsokombela.
14 Hi ku fana, swi tive swaku wutlharhi i linene ka wena.+
Loko u li kuma swi ta ku fambela kahle mundzuku ka siku
Ntshembo wa wena a wu nga ta helisiwa.+
15 U nga tumbeleli lweyi wa ku lulama kusuhi ni kaya ka yena hi ku lava ku mu yendlela swa ku biha;
U nga helisi ndhawu ya yena ya ku humula ka yona.
16 Hikusa wa ku lulama a nga ha wa ka 7 kambe a ta tlhela a pfuka,+
Kambe lweyi a yendlaka swa ku biha a ta wisiwa hi khombo.+
17 Loko nala wa wena a wa u nga tsaki,
Loko a tiphariheta, mbilu ya wena yi nga tsaki;+
18 Hikusa Yehovha a ta swi vona swi gama swi nga mu tsakisi,
19 U nga kwatisiwi hi vanhu lava yendlaka swa ku biha;
U nga va naveli vanhu lava yendlaka swa ku biha,
20 Hikusa lava yendlaka swa ku biha a swi nga ta va fambela kahle mundzuku ka siku;+
Lexi lava yendlaka swa ku biha va voningaka hi xona xi ta timiwa.+
21 N’wananga, chava Yehovha ni hosi.+
I mani lweyi a tivaka swaku va ta tiseliwa khombo* la ku tshamisa ku yini?+
23 Marito lawa na wona i ya lava ku tlhariha:
A hi swinene ku va ni xikheto loko u yavanyisa.+
24 Lweyi a byelaka lweyi a yendlaka swa ku biha a ku: “U lulamile,”+
Vanhu va ta mu rhuketela funtshi matiko ma ta mu sola.
26 Vanhu va ta mu hlonipha* lweyi a hlamulaka hi ku tshembeka.*+
27 Lulamisela ntirho wa wena naswona lunghiselela leswi lavekaka masin’wini;
Se u gama u yaka yindlo* ya wena.
28 U nga vuli mhaka swaku u lwisana ni munhu mun’wani na u nga na xivangelo.+
U nga tirhisi nomo wa wena swaku u kanganyisa van’wani.+
29 U nga hlayi u ku: “Ni ta mu yendla leswi a nga ni yendla swona;
30 Ni hundze hi ka nsimu ya lolo,+
Hi ka nsimu ya mawuvha ya munhu wa ku kala a nga tlharihanga.
31 Ni yi vone na yi tlhumile hi khwati;
Misava ya kona a yi tale hi mimintwa,
Naswona muru wa kona wa maribye a wu diliziwile.+
32 Ni swi vonile ni gama ni pimisa hi swona;
Ni swi vonile ni gama ni djondza leswi:
33 Loko u yetlelanyana, u khudzehelanyana,
U khondlanyana mavoko leswaku u humula,
34 Wusiwana la wena li ta ta ku fana ni muyivi,
Ni ku navela ka wena ku fana ni munhu lweyi a nga tilulamisela ku lwa nyimpi.+
25 Leswi na swona i swivuriso swa Solomoni+ leswi vanhu va Hezekiya+ hosi ya Yuda va nga swi tsala:*
2 Xikwembu xi dzunisiwa hi mhaka ya ku hlayisa xihundla,+
Tihosi ta dzunisiwa hi mhaka ya ku yi kambela kahle mhaka.
3 Leswi matilo ma nga tlakuka ni misava yi nga yenta,
Ni mbilu ya tihosi swa karhata ku tiva leswi nga ndzeni ka yona.
4 Susa chaka ka prata,
Kutani li ta huma na li tengile.+
5 Susa lweyi a yendlaka swa ku biha lani ku nga ni hosi,
Kutani xitshamu xa yona xa wuhosi xi ta vekiwa xi tiya hi ku lulama.+
6 U nga tidzunisi phambheni ka hosi,+
U nga nyimi xikarhi ka vanhu lava nga ni ndhuma,+
7 Hikusa swa yampsa loko yona yi ku byela yi ku: “Tani halenu,”
Ku tlula kuva yi ku danisa phambheni ka munhu wa xiyimu xa le henhla.+
8 U nga hantliseli ku ya mangala atribunali,
Hikusa u ta yendla yini loko munhu mun’wani a kombisa swaku hi wena u nga ni nandzu?+
9 Lulamisa timhaka ni munhu mun’wani,+
Kambe u nga hlayi leswi u nga byeliwa swona,+
10 Leswaku lweyi a yingisaka a nga ku danisi
A gama a hangalasa mhaka ya ku biha* leyi u nga ta kala u nga ha swi koti ku yi tlhelisela ndzhaku.
12 Lweyi a layaka hi wutlharhi, ka munhu lweyi a yingisaka
A fana ni xitlan’wani* xa ndleve xa ku yendliwa hi woru ni nchumu wa ku tisasekisa hi wona wa ku yendliwa hi woru lalinene.+
13 Munhu wa ku tshembeka lweyi a nga rhumiwa a fana ni ku titimela ka gamboko* hi siku la ku tshovela ka lava nga mu rhuma,
Hikusa a pepisa n’winyi wa yena.+
14 Munhu lweyi a tibyelaka hi nchumu xa ku kala a nga xi nyikelanga*
A fana ni marhefu ni moya wa ku kala wu nga tisi mpfula.+
15 Ku lehisa mbilu swi kholwisa murhangeli,
Naswona lirimi la ku rhula li nga tshova rhambu.+
16 Loko u kuma wulombe, dlana hi ku pimela,
Hikusa loko wo li dla ngopfu, u nga gama u li hlanta.+
17 U nga tati minkondzo kaya ka munhu mun’wani,
Leswaku a nga karhali hi wena a za a ku nyenya.
18 Munhu lweyi a fakazaka mavunhwa hi munhu mun’wani
19 Ku tshemba munhu wa ku kala a nga tshembeki* hi nkama wa khombo
Swi fana ni ku tshemba tinyu la ku tshoveka kumbe nenge lowu rhurhumelaka.
20 Lweyi a yimbelelelaka munhu lweyi a nga tshoveka mbilu
A fana ni munhu lweyi a hlivilaka mudjansi hi siku la ku titimela
21 Loko nala* wa wena a twa ndlala, mu nyiki pawu a dla;
Loko a twa torha, mu nyiki mati ya ku phuza,+
22 Hikusa u ta va na u hlengeleta makhala ya ndzilu ka nhloko ya yena,*+
Kutani Yehovha a ta ku hakela.
24 Swa yampsa ku tshama henhla ka yindlo hi le ka ponta
Ku tlula ku tshama ni wansati wa ku holovisana ka yindlo yin’we.+
25 Mahungu yamanene lama taka hi ka tiko la le kule
Ma fana ni mati ya ku titimela ka munhu lweyi a nga karhala.+
26 Munhu wa ku tshembeka lweyi a pfumelaka ku xengiwa hi munhu wa ku biha
A fana ni xihlovo lexi nga dungiwa ni lexi nga nchimisiwa.
27 A hi swinene ku dla wulombe la linyingi hintamu,+
Funtshi a hi swinene kuva munhu a tilavela ku dzunisiwa.+
28 Munhu lweyi a kalaka a nga swi koti ku tikhoma loko a kwatile,
A fana ni doropa leli muru wa kona wu nga diliziwa.+
26 Xiphunta a xifaneliwi hi ku dzunisiwa,
Ku fana ni gamboko* hi nkama wa malanga ni mpfula hi nkama wa ku tshovela.+
2 Munhu a nga rhuketeliwe na ku nga na xivangelo xa ku twisiseka,
Ku fana ni leswi xinyanyani xi nga ni xivangelo xa ku baleka ni nkondjani* yi nga ni xivangelo xa ku haha.
4 U nga hlamuli xiphunta hi ku ya hi wuphunta la xona,
Leswaku na wena u nga fani na xona.
5 Hlamula xiphunta hi ku ya hi wuphunta la xona,
Leswaku xi nga pimisi swaku xi tlharihile.+
6 Lweyi a byelaka timhaka xiphunta
A fana ni munhu lweyi a titsemaka minenge a gama a tivavisa.
7 Xivuriso lexi humaka hi ka nomo wa swiphunta,
Xi fana ni minenge leyi khwitaka* ya munhu lweyi a nga limala.+
8 Ku dzunisa xiphunta,
Swi fana ni ku bohelela ribye ka xibalakatsa.+
9 Xivuriso lexi humaka hi ka nomo wa swiphunta,
Xi fana ni xinsinyani xa mimintwa lexi nga ka voko la xidakwa.
10 Lweyi a tholaka xiphunta kumbe lava hundzaka hi ndlela,
A fana ni munhu lweyi a txopaka mimpaxwa* leyi vavisaka munhu mun’wani ni mun’wani.
11 Xiphunta xi phindha wuphunta la xona,
Ku fana ni mbyana leyi tlhelelaka ka mahlanta ya yona.+
12 Indjhe u mu vonile munhu lweyi a pimisaka swaku a tlharihile?+
Swa vevuka ku pfuna xiphunta ku tlula ku pfuna yena.
13 Lolo li li: “Ku ni xinghonyamani andleleni,
A nghonyama axikarhi ka ndlela!”+
14 Ku fana ni xipfalu lexi tshamelaka ku pfuleka xi ya hala ni hala*
Na lona lolo li tshamela ku wumbulukela ka mubedu wa lona+
15 Lolo li peta voko ka paratu,
Kambe a li na ntamu wa ku li tlhelisela ka nomo wa lona.+
16 Lolo li pimisa swaku li tlharihe
Ku tlula 7 wa vanhu lava hlamulaka swa ku twala.
17 Munhu lweyi a hundzaka hi ndlela, a gama a kwatisiwa hi* mholovo ya ku a yi mu lumbi
A fana ni munhu lweyi a khomaka tindleve ta mbyana.+
18 Ku fana ni nhlanyi leyi txopaka mimpaxwa leyi pfurhaka ni leyi dlayaka
19 A tshamise swoleswo munhu lweyi a kanganyisaka munhu mun’wani a gama a ku: “A no tlanga!”+
20 Lani ku kalaka ku nga na tihunyi, ndzilu wa timeka,
Naswona lani ku kalaka ku nga na wa ku lumbeta, mholovo a yi kona.+
21 Munhu wa tinyimpi lweyi a yendlaka swaku ku va ni timholovo,+
A fana ni makhala lawa ma cheliwaka ka ndzilu ni tihunyi leti pfurhisaka ndzilu.
22 Marito ya munhu wa ku hleva ma fana ni swakudla swaswitsongo swa ku nandzika;*
Ma mintiwa hi ku hantlisa ma gama ma nghena ka khwirhi.+
23 Marito ya ku nandziha lama vuliwaka hi munhu lweyi a nga ni mbilu ya ku biha+
Ma fana ni prata leli nga namarhetiwa ka xibya xa vumba lexi nga khemeka.
24 Lweyi a nyenyaka van’wani wa swi fihla leswo hi nomo wa yena,
Kambe ka mbilu ya yena a tale hi ku kanganyisa.
25 Hambiloko a nandzihisa mavulavulelo ya yena, u nga mu tshembi,
Hikusa a mbilwini ya yena ku ni 7 wa minchumu ya ku nyenyentsa.*
26 Hambileswi a tumbetelaka vanhu swaku wa va nyenya hi ku va kanganyisa,
Wubihi la yena li ta kombisiwa aphambheni ka vanhu.
27 Lweyi a txelaka xikhele a ta wela ka xona,
Ni lweyi a wumbulutaka ribye li ta djika hi yena li mu manya.+
28 Lirimi leli hembaka li nyenya lava li nga va twisa ku vava,
Naswona nomo lowu khuzelaka van’wani wu vanga khombo.+
27 U nga tibyeli hi leswi nga ta humelela mundzuku,
Hikusa a wu swi tivi swaku ku ta yendleka yini.+
2 Tshika van’wani* va ku dzunisa, u nga tidzunisi hi nomo wa wena;
A ku ve van’wani va ku dzunisaka, ku nga li nomo wa wena.+
3 Ribye ni misava swa tika,
Kambe ku nyenyentsiwa hi xiphunta swi tika hintamu ku tlula leswo swa swimbirhi.+
4 Ku kwata swi ni mona naswona swa wonhetela ku fana ni ndhambi,
Kambe i mani lweyi a nga tiyelaka ku kweletiwa?+
5 Swa yampsa munhu a ku laya na a nga djikadjiki ku tlula lirhandzu la ku kala li nga kombisiwi.+
6 Munghanu wa ku tshembeka wa ku kawuka hambi swi nga ku tsakisi,+
7 Munhu lweyi a nga xurha a nga li lavi wulombe leli humaka ka xihlenge,*
Kambe lweyi a twaka ndlala a nandziheliwa ni hi swakudla swa ku bava.
8 Munhu lweyi a balekaka kaya ka yena
A fana ni xinyanyani lexi balekaka ka xisaka xa xona.
9 Mafurha ni swinun’hwelisu* swi tsakisa mbilu;
Swa fana ni wunghanu la ku tsakisa leli sungulaka hi mhaka ya munhu lweyi a ku layaka na swi huma ambilwini.+
10 U nga mu khohlwi munghanu wa wena kumbe munghanu wa papayi wa wena,
Naswona u nga ngheni kaya ka makwenu wa wena hi siku leli u nga humeleliwa hi khombo;
Wa yampsa vhizinyu lweyi a nga kusuhi ku tlula makwenu lweyi a nga kule.+
12 Munhu wa ku tlhariha a vona khombo kutani a tumbela,+
Kambe lweyi a kalaka a nga na xiperiyensa* a tama a famba a gama a tshovela mihandzu ya mintirho ya yena.*
13 Teka mpahla ya wanuna loko se a humese xa ku tiyisekisa hi xona swaku a ta hakela xikweneti xa munhu wa ku kala a nga mu tivi;
Teka xa ku tiyisekisa hi xona ka yena loko a xi humesile hi mhaka ya wansati wa ku ta hi ka tiko lin’wani.+
14 Loko munhu a xoweta munhu mun’wani hi rito la le henhla swaku a mu navelela swaswinene na ka ha li mixo hintamu,
Swi ta voniwa na ku li xirhuku ka yena.
15 Nsati wa maguwa a fana ni yindlo leyi tshamelaka ku pfuta loko ku na mpfula.+
16 Lweyi a swi kotaka ku mu miyeta a nga nyimisa ni moya
A nga khoma mafurha hi voko la yena la xinene.
18 Lweyi a hlayisaka nsinya wa nkuwa a ta dla mihandzu ya wona,+
Ni lweyi a hlayisaka n’winyi wa yena a ta hloniphiwa.+
19 Leswi mati ma kombisaka nghohe* ya munhu,
Ni mbilu ya munhu yi kombisa leswi nga ka mbilu ya munhu mun’wani.
21 Leswi mbita ya ku tengisa yi nga yendleliwa prata ni xitiko xa ndzilu xi nga yendleliwa woru,+
Na yena munhu a kambeliwa loko a dzunisiwa.*
22 Hambiloko wo kandza xiphunta hi musi
Ku fana ni leswi kandziwaka ka churhi,
Wuphunta la xona a li nga ta suka ka xona.
23 U fanele u wu tiva kahle ntlhambi wa wena.
Ti hlayisi kahle* tinyempfu ta wena,+
24 Hikusa tshomba la hela,+
Ni vatukulu va wena a va nga ta fuma hi nkama wa ku kala wu nga heli.
25 Byanyi* li helile, ku gama ku mila lin’wani,
Leswi milaka ka tintshava swa hlengeletiwa.
26 Swinyempfani swi ku nyika mpahla,
Naswona u nga xava nsimu hi swiphongo.
27 Ku ta va ni leiti* la timbuti la ku ringana swaku u dla,
U ta dla ni ndjangu wa wena ni vatirhi va wena va xisati.
28 Lava ku biha va baleka na va nga hlongolisiwi hi munhu,
Kambe lava ku lulama a va chavi nchumu ku fana ni nghonyama.*+
2 Loko ku terekiwa* tikweni, tihosi leti fumaka ti ta tshamela ku txintxatxintxa,+
Kambe hosi yi ta tshama nkama wa wunyingi loko yi pfuniwa hi munhu lweyi a twisisaka a tlhela a va ni wutivi.+
3 Xisiwana lexi xololaka lava pfumalaka+
Xi fana ni mpfula leyi kukulaka swakudla hinkwaswu.
4 Lava tshikaka ku yingisa nawu va dzunisa lweyi a yendlaka swa ku biha,
Kambe va kwatisa lava yingisaka nawu.+
5 Vanhu lava yendlaka swa ku biha a va nge swi twisisi swa ku lulama,
Kambe lava lavaka Yehovha va nga swi twisisa hinkwaswu.+
6 Xa yampsa xisiwana lexi hanyaka hi ku tshembeka
Ku tlula munhu wa ku ganya lweyi a hanyaka hi ndlela ya ku biha.+
7 N’wana wa ku twisisa a yingisa nawu,
Kambe munghanu wa vanhu va ku dla ngopfu a danisa papayi wa yena.+
8 Lweyi a yengetelaka tshomba la yena hi ku hakelisa majuru*+ ya manyingi
A li hlengeletelela lweyi a kombaka swisiwana timpsalu.+
10 Lweyi a kanganyisaka wa ku lulama swaku a yendla swa ku biha a ta pela ka mugodi wa yena,+
Kambe lava kalaka va nga na nandzu va ta kuma tshomba lalinene.+
11 Munhu wa ku ganya a pimisa swaku a tlharihile,+
Kambe xisiwana lexi pimisaka xa swi vona leswi yena a nga swona.+
12 Loko lava ku lulama va hlula, ku tsakiwa hintamu,
Kambe loko lava ku biha va sungula ku fuma, vanhu va tumbela.+
13 Lweyi a fihlaka swidjoho swa yena a swi nga ta mu fambela kahle,+
Kambe lweyi a swi vulaka a tlhela a swi tshika, a ta kombiwa timpsalu.+
14 Wa tsaka munhu lweyi a tshamaka na a rindzile,*
Kambe lweyi a tiwomisaka mbilu a ta kumana ni khombo.+
15 Munhu wa ku biha lweyi a fumaka vanhu lava kalaka va nga swi koti ku tilwela
A fana ni nghonyama leyi bongaka ni ursu* leli lavaka ku hlasela.+
16 Murhangeli wa ku kala a nga twisisi a tirhisa matimba ya yena hi ndlela ya ku biha,+
Kambe lweyi a nyenyaka ku pfuneka hi ku kanganyisa van’wani a ta tiyengetela masiku ya ku hanya.+
17 Munhu lweyi a titwaka nandzu hi mhaka ya leswi a nga dlaya munhu mun’wani, a ta hanya hi ku baleka anze a ya ku swee asirheni.*+
Ku nga tshuki ku va ni munhu lweyi a mu pfunaka.
18 Munhu lweyi a fambaka hi ku tshembeka a ta ponisiwa,+
Kambe lweyi tindlela ta yena ti nga biha a ta wa hi ku tsopeta ka tihlo.*+
19 Lweyi a rimaka misava ya yena a ta va ni swakudla swa swinyingi,
Kambe lweyi a yendlaka minchumu ya ku kala yi nga pfuni nchumu a ta va xisiwana xa wugamu.+
20 Munhu wa ku tshembeka a ta kuma minkateko ya yinyingi,+
Kambe lweyi a tsutsumelaka ku ganya a nge tshami na a nga na nandzu.+
21 A hi swinene ku va ni xikheto;+
Kambe munhu a nga ha yendla swa ku biha swaku a kuma xipawani.
22 Munhu lweyi a nga ni wukwele* a tikarhatela ku ganya,
A nga swi tivi swaku a ta weliwa hi wusiwana.
23 Lweyi a layaka munhu mun’wani+ a ta tsakeliwa hintamu loko se a swi yendlile leswo+
Ku tlula munhu lweyi a dzunisaka* van’wani hi lirimi la yena.
24 Munhu lweyi a kanganyisaka* papayi wa yena ni mamani wa yena a gama a ku: “A swi bihanga,”+
A tirhisana ni swigevenga.+
25 Munhu lweyi a lavaka minchumu ya yinyingi ku tlula mpimu* a pfuxa ku holovisana,
27 Lweyi a nyikaka swisiwana a nga ta pfumala nchumu,+
Kambe lweyi a tipfalaka matihlo swaku a nga swi voni, a ta kumana ni makhombo ya manyingi.
28 Loko lava ku biha va sungula ku fuma, vanhu va tumbela,
Kambe loko va helisiwa, lava ku lulama va tala.+
29 Munhu lweyi a tiwomisaka nhloko* loko se a layiwile makhambi ya manyingi+
A ta helisiwa hi ku hantlisa.+
2 Loko lava ku lulama va li vanyingi, vanhu va tsaka,
Kambe loko lava yendlaka swa ku biha va fuma, vanhu va ngurangura.+
3 Munhu lweyi a rhandzaka wutlharhi a tsakisa papayi wa yena,+
Kambe lweyi a nga munghanu wa tinghwavani a tlanga hi tshomba la yena.+
4 Hosi yi yendla swaku tiko li tshama na li tiyile hi ku lulama,+
Kambe munhu lweyi a rhandzaka ku xaviwa wa li helisa.
5 Munhu lweyi a chavaka ku laya munhu mun’wani
A mu rhiyela redi ka minenge ya yena.+
6 Munhu wa ku biha a phasiwa hi swidjoho swa yena,+
Kambe lweyi wa ku lulama a huwelela hi ku tsaka funtshi a tsakile.+
7 Lweyi wa ku lulama a karhateka hi timfanelo ta swisiwana,+
Kambe lweyi wa ku biha a nga na mhaka na tona.+
9 Loko munhu wa ku tlhariha a holova ni xiphunta,
Ku ta va ni guwa ni ku poyilana, kambe mhaka ya kona a yi nga ta hela.+
10 Vanhu lava nga ni torha la ngati va nyenya hinkwavu lava kalaka va nga na nandzu,+
Va lava ku dlaya lava ku lulama.*
12 Loko hosi yi yingisela mavunhwa,
Vatirhi va yona hinkwavu va ta va va ku biha.+
13 Xisiwana ni munhu lweyi a hluphaka van’wani va fana hi leswi:
Yehovha hi yena a nyikaka matihlo ya vona ku vonakala.*
14 Loko hosi yi yavanyisa swisiwana hi ku tshembeka,+
Xitshamu xa yona xa wuhosi xi ta tshama na xi vhikelekile.+
15 Nhonga* ni ku layiwa swi nyikana wutlharhi,+
Kambe n’wana lweyi a kalaka a nga layiwi a danisa mamani wa yena.
16 Loko lava ku biha va tala, swa ku biha swi ya swi tala,
Kambe lava ku lulama va ta vona ku wa ka vona.+
17 Laya n’wana wa wena, kutani a ta ku humuta;
Naswona a ta ku tsakisa swinene.+
19 Xitirhi a xi nge pfumeli ku lulamisiwa hi marito,
Hikusa hambi xi twisisa, a xi yingisi.+
20 U tshama u mu vona munhu lweyi a nga ni magugu ka ku vulavula?+
Phela xiphunta xi ni ntshembo ku tlula yena.+
21 Loko mutirhi a nyenyelisiwa ku sukela na a ha li mutsongo,
Hi wugamu a nga ta khensa.
24 Munhu lweyi a tirhisanaka ni muyivi wa tinyenya.
Phela a nga ha swi tiva loko ku laviwa munhu swaku a ta fakaza mhaka, kambe a nga vuli nchumu.+
26 Vanhu va vanyingi va lava ku vonana ni* hosi swaku yi va pfuna,
Kambe Yehovha hi yena a yendlelaka munhu swa ku lulama.+
27 Munhu lweyi a yendlaka swa ku biha a nyenyentsa lava va ku lulama,+
Kambe lweyi ndlela ya yena yi nga lulama wa nyenyentsa ka lava ku biha.+
30 Leli i rungula la lisima leli kumekaka ka marito ya Aguri n’wana wa Yakeyi, lawa a nga ma byela Itiniyeli na Ukali.
2 Hi mina lweyi a kalaka a nga na wutivi ka vanhu hinkwavu,+
Funtshi a ni na ku twisisa loku munhu a faneleke a va na kona.
3 A ni li djondzanga wutlharhi,
A ni na lona wutivi la Lweyi Wa Ku Kwetsima Ngopfu.
4 I mani lweyi a nga khwela a ya tilweni a tlhela a xika?+
I mani lweyi a nga hlengeleta moya ka mavoko hamambirhi?
I mani lweyi a nga phutsela mati hi mpahla ya yena?+
I mani lweyi a nga yendla* magamu hinkwawu ya misava?+
I mani vito la yena ni vito la n’wana wa yena, loko u swi tiva?
5 Marito hinkwawu ya Xikwembu ma tengile.+
I xivhikelo xa lava tumbelaka ka xona.+
6 U nga yengeteli nchumu ka marito ya xona,+
Hikusa xi ta ku laya,
Naswona u ta voniwa na u li muhembi.
7 Ni kombela swilo swimbirhi ka wena.
Ni nyike swona na ni nge se fa.
8 Susa mavunhwa ni ku kanganyisa swi ya kule na mina.+
U nga ni tshiki ni va xisiwana kumbe ni ganya.
Ni nyike swakudla leswi ni yenelaka,+
9 Leswaku ni nga xurhi ni gama ni ku djikela ni ku: “I mani Yehovha?”+
Funtshi u nga ni tshiki ni va xisiwana kutani ni yiva, ni chakisa vito la wena Xikwembu xa mina.
10 U nga chakisi vito la mutirhi ka n’winyi wa yena,
Hikusa a nga ha ku rhuketela naswona u ta voniwa na u ni nandzu.+
14 Ku ni vanhu* lava matinyu ya vona ma nga swipada
Ni tinhlaya* ta vona ti nga swikhwa swa ku dlaya hi swona;
Va minta vanhu lava kalaka va nga na nchumu misaveni
Ni swisiwana leswi hanyaka ni vanhu.+
15 Tinxundzu* ti ni vana vambirhi va xisati lava huwelelaka va ku: “Ni nyike! Ni nyike!”
Ku ni minchumu yinharhu leyi kalaka yi nga xurhi,
4 wa yona leyi kalaka yi nga vuli yi ku: “Swa xega!”
16 I Sirha*+ ni wansati lweyi a kalaka a nga psali,
Tiko leli kalaka li nga na mati,
Ni ndzilu lowu kalaka wu nga vuli wu ku: “Swa xega!”
17 Tihlo leli poyilaka papayi wa lona funtshi li kalaka li nga swi lavi ku yingisa mamani wa lona+
Matlhugwani* ya le nkoveni ma ta li xokola,
18 Ku ni minchumu yinharhu leyi ni hlamalisaka swinene,*
Ni 4 wa yona leyi ni kalaka ni nga yi twisisi:
19 I ndlela ya gama atilweni,
Ndlela ya nyoka ka ribye,
Ndlela ya boti xikarhi ka lwandle
Ni ndlela ya djaha loko li li ni ntombhi.
20 Hi leyi ndlela ya wansati lweyi a mbuyetaka:
Wa dla, a limpa nomo wa yena;
A gama a ku: “A ni yendlanga nchumu xa ku biha.”+
21 Ku ni swilo swinharhu leswi tsekatsekisaka misava
Ni 4 wa minchumu leyi kalaka yi nga swi koti ku swi tiyisela:
22 Loko xikarawa xi va hosi,+
Loko xiphunta xi va ni swakudla swa swinyingi,
23 Loko wansati lweyi a nyenyiwaka* a chadiwa,
Ni loko xitirhi xa xisati xi tekela n’winyi wa xona wa xisati nuna.+
25 Tinsokoti i swiharhi swaswitsongo swa ku kala swi nga na matimba,*
Kambe ti hlengeletela swakudla hi nkama wa malanga.+
26 Timbila*+ i swiharhi leswi kalaka swi nga na matimba,
Kambe ti tiyakela yindlo ya tona ka maribye.+
29 Ku ni swilo swinharhu leswi fambaka hi ku tsutsuma,
4 wa swona leswi hlamalisaka loko swi famba:
30 I nghonyama, leyi nga ni matimba xikarhi ka swiharhi,
Funtshi a yi chavi munhu;+
31 Mbyana leyi hlotaka; xiphongo;
Ni hosi leyi masonchwa ya yona ma nga na yona.
33 Hikusa leswi ku dunga leiti swi humesaka mantega
Ni ku kama nhompfu swi humesaka ngati,
Ku kwatisa van’wani swi pfuxa timholovo.+
31 Marito ya Hosi Lemuwele, mhaka ya lisima leyi mamani wa yena a nga mu laya hi yona:+
2 Se ni nga ku byela yini n’wananga,
Wena n’wana wa ku huma ka khwirhi la mina,
Wena n’wana wa switshembiso swa mina?+
3 U nga teki matimba ya wena u ma nyika vavasati,+
Kumbe u landzelela tindlela leti helisaka tihosi.+
4 A hi swa tihosi, wena Lemuwele,
A hi swa tihosi ku phuza vhinyu
Kumbe lava fumaka va hlaya swaku: “Kasi byala la hina li kwini?”+
5 Leswaku va nga phuzi va gama va khohlwa nawu
Va yalela swisiwana timfanelo ta swona.
7 A va li phuze va gama va khohlwa wusiwana la vona;
Va nga ha ma khumbuki mahlomulu ya vona.
8 Lwela vanhu lava kalaka va nga swi koti ku tilwela;
Lwela timfanelo ta vanhu lava nga kusuhi ni ku fa.+
9 Vulavula u tlhela u yavanyisa hi ndlela ya ku lulama;
Lwela timfanelo ta lweyi a pfumalaka ni ta xisiwana.+
א [Alefi]
10 I mani lweyi a nga kumaka wansati wa kahle?*+
Phela yena i wa lisima swinene ku tlula tikorali.*
ב [Beti]
11 Nuna wa yena wa mu tshemba hi mbilu ya yena hinkwayu,
Naswona nuna wa yena a nga pfumali nchumu xa lisima.
ג [Gimeli]
12 A hakela nuna wa yena hi swilo swaswinene, ku nga li hi swa ku biha,
Wutomi la yena hinkwalu.
ד [Daleti]
13 A xava voya ni panu;
A rhandza ku tirha hi mavoko ya yena.+
ה [He]
14 A fana ni maboti ya lava xavisaka,+
A vuya ni swakudla swa yena hi le kule.
ו [Vawu]
15 A pfuka nimpundzu swinene,
A swekela vandjangu wa yena swakudla,
A nyika ni vatirhi va yena va xisati swakudla.+
ז [Zayini]
16 A vona nsimu a gama a ya yi xava;
A rima nsimu ya mawuvha hi male leyi a nga yi bindzula.*
ח [Heti]
ט [Teti]
18 Wa swi vona swaku wa lukurara ka negosiyu ya yena;
Lexi a voningaka hi xona a xi timeki niwusiku.
י [Iyodi]
כ [Kafi]
20 A pfuna lweyi a pfumalaka,
Mavoko ya yena ma pfuna xisiwana.+
ל [Lamedi]
21 A nga karhateki hi ndjangu wa yena loko ku ni xirhami,
Hikusa ndjangu wa yena hinkwawu wu yambala mpahla ya ku kufumela.
מ [Memi]
22 A tiyendlela swa ku yandlala ka mubedu hi yexe.
Mpahla ya yena yi yendliwe hi tipanu ni voya la kori ya ku pshuka.*
נ [Nuni]
23 Nuna wa yena wa tiviwa ka tinyanghwa ta doropa,+
Lani a tshamaka kona ni madoda ya tiko.
ס [Sameki]
24 A hamba mpahla hi tipanu a tlhela a ti xavisa
Funtshi a xavisa mabandhi ka lava xavisaka.
ע [Ayini]
25 A nga chavi nchumu funtshi wa hloniphiwa,
A nyimela leswi nga ta yendleka ka nkama lowu taka na a nga chavi nchumu.
פ [Pe]
צ [Tsadi]
27 A vona leswi yendlekaka ka ndjangu wa yena,
A nga dli pawu la wulolo.+
ק [Kofi]
28 Vana va yena va pfuka kutani va vula swaku a tsakile;
Nuna wa yena wa pfuka a mu dzunisa.
ר [Rexi]
29 Ku ni vavasati va vanyingi va kahle,*
Kambe wena u va tlula hinkwavu.
ש [Xini]
30 Ku phatima ka kanganyisa ni ku saseka ka hela,+
Kambe wansati lweyi a chavaka Yehovha a ta dzunisiwa.+
ת [Tawu]
31 Mu hakeleni hi leswi a swi yendlaka,*+
Naswona mintirho ya yena a yi mu dzunise ka tinyanghwa ta doropa.+
Kumbe: “ntokoto.”
Kumbe: “switekateka”.
Kumbe: “korowa la”.
Kumbe: “Sheol”. Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “hoxa swiribyani swa wena na hina”.
Kumbe: “ku pfumala xiperiyensa ka n’wina”.
Kumbe: “Txintxani loko ni mi laya.”
Hi Xiheberu: “moya wa mina.” Swi nga yendleka ku vuliwa wutlharhi leli kumiwaka hi mhaka ya moya wa ku kwetsima wa Xikwembu.
Hi Xiheberu: “va ta dla mihandzu ya”.
Kumbe: “makungu”.
Kumbe: “miharihari”.
Swi tikomba ku vuliwa munhu lweyi a kalaka a nga yingisi minawu ya Xikwembu leyi a faneleke a hanya hi yona.
Swi tikomba ku vuliwa munhu lweyi a kalaka a nga yingisi minawu ya Xikwembu leyi a faneleke a hanya hi yona.
Hi Xiheberu: “yaka ka yena”.
Kumbe: “ntiyiso”.
Hi Xiheberu: “nkava”.
Kumbe: “ndhawu ya ku kamela mawuvha”.
Kumbe: “mub’etho.”
Swi tikomba ku vulavuliwa hi wumunhu la Xikwembu leli nga tlhamuseliwa ka tindzimana leti nga hundza.
Kumbe: “nawu wa mina.”
Kumbe: “korowa”.
Hi Xiheberu: “ka nyama ya vona hinkwayu”.
Vona Swivuriso 2:16.
Kumbe: “xihlenge xa wulombe”.
Kumbe: “Sheol.” Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “misele”.
Vona Swivuriso 2:16.
Vona Swivuriso 2:16.
Kumbe: “gazela”.
Kumbe: “swi ta ku djondzisa”.
Vona Swivuriso 2:16.
Kumbe: “ndzoloti kumbe ndzondzoloti ya tihlo”.
Vona Swivuriso 2:16.
Vona Swivuriso 2:16.
Kumbe: “ntokoto; va ku kala va nga tlharihanga”.
Kumbe: “mpahla ya”.
Hi Xiheberu: “Minenge ya yena a yi tshami”.
Kumbe: “n’quta; nyunta.”
Kumbe: “flexa”.
Kumbe: “Sheol.” Vona Ntlhamuselo.
Hi Xiheberu: “vana va vanhu.”
Kumbe: “ntokoto”.
Vona Ntlhamuselo.
Hi Xiheberu: “redondu”.
Hi Xiheberu: “tiyisa”.
Kumbe: “fundação”.
Kumbe: “Hi ku tshama na a khindlimukile”.
Kumbe: “pfanganisela”.
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbe: “pfanganisa.”
Kumbe: “Tshika lava kalaka va nga na ntokoto”.
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbe: “Sheol.” Vona Ntlhamuselo.
Hi Xiheberu: “minawu”.
Kumbe: “na a nga chavi nchumu”.
Kumbe: “Nchumu xa lisima xa”.
Kumbexana: “a le ka ndlela ya wutomi”.
Kumbe: “mavalivali”.
Kumbe: “kongomisa”.
Kumbe: “yendlaka munhu swi mu fambela kahle”.
Kumbe: “ku hela ntamu; ku tikeliwa”.
Kumbe: “ntsuvi”.
Kumbe: “dzadzamelisaka”.
Kumbe: “Swikalu swa”.
Kumbe: “Lifuwu”.
Kumbe: “a djikelaka; a kalaka a nga chavi”.
Kumbe: “Munhu lweyi a wonhaka vito la van’wani”.
Kumbe: “lirhandzu”.
Kumbe: “tingana.”
Kumbe: “xigolwani”.
Kumbe: “a to kuma moya ntsena”.
Kumbe: “korowa”.
Kumbe: “Mihandzu ya nomo wa munhu”.
Kumbe: “a yamukela xitsundzuxu.”
Kumbe: “hi siku lolelo”.
Hi Xiheberu: “a mbhonya”.
Hi Xiheberu: “leswi nga lulama”.
Kumbe: “poyilaka van’wani”.
Kumbe: “tsundzuxiwa.”
Kumbe: “Munhu lweyi mihandzu ya nomo wa yena yi nga yinene, a ta dla swaswinene”.
Hi Xiheberu: “a ta kulukisiwa.”
Hi Xiheberu: “a swi twi ku layiwa.”
Kumbe: “xa tsaka”.
Kumbe: “lava khulumaka xikan’we.”
Hi Xiheberu: “hlengeletaka hi voko”.
Kumbe: “rito”.
Kumbe: “a nga layi; a nga khatisi”.
Kumbexana: “a hantlisela ku mu laya.”
Kumbexana: “swiphunta swi kanganyisa van’wani”.
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbe: “a kambela kahle swilo”.
Kumbe: “xa kwata”.
Kumbe: “munhu lweyi a swi kotaka kahle ku pimisa”.
Kumbe: “korowa”.
Kumbe: “vavaka”.
Kumbe: “swa ku phunta”.
Kumbe: “leli hanyisaka”.
Kumbe: “muholo”.
Kumbe: “vava”.
Kumbe: “Sheol”. Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “Abadoni”.
Kumbe: “kara li”.
Kumbe: “yi nga yinene”.
Kumbe: “na a ni fexta.”
Kumbe: “chava”.
Kumbe: “dungeke nhloko.”
Kumbe: “xitshakatu”.
Kumbe: “makungu”.
Kumbe: “i linene”.
Kumbe: “Sheol.” Vona Ntlhamuselo.
Hi Xiheberu: “ndzilakanu ya wansati wa ku feliwa hi nuna.”
Kumbe: “tingana”.
Hi Xiheberu: “ma kulukisa marhambu.”
Hi Xiheberu: “mbilu.”
Hi Xiheberu: “tengile”.
Leswi yendlaka munhu a lava ku yendla xanchumu.
Hi Xiheberu: “Yandlala mintirho ya wena ka Yehovha”.
Kumbe: “mavulavulelo lama tsakisaka ma”.
Hi Xiheberu: “nomo lowu tsokombelaka wu”.
Kumbe: “xihlenge xa wulombe”.
Hi Xiheberu: “nomo.”
Kumbe: “korowa”.
Kumbe: “dzuneka”.
Hi Xiheberu: “Vanhu va hoxa swiribyani”.
Kumbe: “ku nga miyeliwa”.
Hi Xiheberu: “magandzelo”.
Kumbe: “korowa”.
Kumbe: “Vapsali”.
Kumbe: “i ribye leli yendlaka swaku munhu a tsakeliwa”.
Hi Xiheberu: “a mbhonyaka”.
Kumbe: “ku kala a nga yingisi”.
Kumbe: “bere”.
Kumbe: “swi fana ni ku pfula musele.”
Kumbe: “Kuve a xi tlharihanga.”
Kumbe: “i yinene naswona ya hanyisa”.
Kumbe: “veleka.”
Kumbe: “ku hakelisa”.
Kumbe: “A nyenya”.
Kumbe: “ma fana ni swilo leswi mintiwaka hi ku hantlisa.”
Kumbe: “yindlo”.
Hi Xiheberu: “a tlakuseliwa henhla.” Leswi vulaka swaku a nge fikeliwi, a hlayisekile.
Kumbe: “kambela”.
Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “swihondzo; switezi.”
Kumbe: “Mihandzu ya nomo wa munhu yi”.
Kumbe: “wunene”.
Kumbe: “a nga na mhaka na xona”.
Kumbe: “mub’etho”.
Kumbe: “makungu”.
Kumbe: “xikongomelo”.
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbexana: “Li ta lava hi nkama wa ku tshovela kambe a li nga ta kuma nchumu.”
Kumbe: “kambela”.
Kumbe: “Maribye mambirhi ya ku pima hi wona ya ku kala ma nga fani ni swibya swimbirhi swa ku pima hi swona swa ku kala swi nga ringani”.
Kumbe: “mufana”.
Kumbe: “tikorali”. Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “Makungu”.
Kumbe: “Maribye mambirhi ya ku kala ma nga ringani ya ku peza hi wona”.
Kumbe: “ndlela ya ku famba hi yona.”
Kumbe: “lexi yendlaka munhu a lava ku yendla xanchumu.”
Kumbe: “Makungu”.
Kumbexana: “ka lava lavaka ku fa.”
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbe: “wa swi tiva leswi a faneleka a swi yendla.”
Ku nga Yehovha.
Kumbe: “rhandzaka ku tsaka”.
Kumbe: “khwela ka”.
Kumbe: “na a ni mahanyelo ya ku biha.”
Kumbe: “ndhuma yayinene”. Hi Xiheberu: “vito”.
Hi Xiheberu: “Ku tsakeliwa”.
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbe: “khatisiwa.”
Kumbe: “n’wana; jovhem”.
Kumbe: “malwandla”. Hi Xiheberu: “lweyi a nga ni tihlo lalinene”.
Kumbe: “Minandzu”.
Vona Swivuriso 2:16.
Kumbe: “xikhonkhwana”.
Hi Xiheberu: “Veka xikhwa ka nkolo wa wena”.
Ku nga muxaka wa xinyanyani.
Kumbe: “lweyi a nga ni tihlo la ku biha.”
Hi Xiheberu: “mbilu ya yena a yi kona ka wena.”
Kumbe: “xikhonkhwana”.
Hi Xiheberu: “Mukutsuli”.
Kumbe: “n’wana; jovhem.”
Kumbe: “aSheol.” Vona Ntlhamuselo.
Hi Xiheberu: “Tiyinso ta mina ti ta tsaka”.
Kumbe: “Kuma”.
Kumbe: “veleka”.
Vona Swivuriso 2:16.
Kumbe: “Lava hlengeletanaka swaku va ringa”.
Kumbe: “mhiri.”
I tipanu leti gwimbiwaka ka boti swaku li ta kota ku famba loko ku ba moya.
Kumbe: “a ni twanga ku vava.”
Kumbe: “Munti wu”.
Kumbe: “swi famba kahle; ponisiwa.”
Kumbe: “Makungu”.
Kumbe: “hi siku la mahlomulu”.
Kumbe: “leswi yendlaka munhu a lava ku yendla xanchumu”.
Ku nga lexi tinyoxi ti yendlelaka ka xona wulombe.
Ku nga nala.
Va tiseliwa hi Yehovha ni hosi.
Hi Xiheberu: “va ta bejara nomo wa”.
Kumbexana: “Ku hlamula hi ku kongoma swi fana ni ku bejara.”
Kumbe: “u sungula ndjangu”.
Kumbe: “Ni ta mu hakelisa.”
Kumbe: “va nga swi kopiyara ni ku swi hlengeleta.”
Kumbe: “mavalivali lama chakisaka vito la munhu”.
Kumbe: “xigolwani”.
Kumbe: “neve”. I minchumu ya ku basa yi ku baa ku fana ni jelu.
Hi Xiheberu: “prezenti la mavunhwa”.
Kumbe: “flexa”.
Kumbexana: “lweyi a kanganyisaka”.
Kumbe: “ntsuvi”.
Kumbe: “soda, alcal.”
Hi Xiheberu: “lweyi a ku nyenyaka”.
Ku nga ku yendla swaku munhu a txintxa mavonelo ya yena ya ku biha.
Kumbe: “n’walungu”.
Kumbe: “neve”. I minchumu ya ku basa yi ku baa ku fana ni jelu.
Kumbe: “andorinha”. Ku nga muxaka wa xinyanyani.
Kumbe: “Nhonga i ya”.
Hi lexi tirhiseliwaka ku pfala nomo wa kavhalu kumbe wa mbongolo.
Kumbe: “lengalengaka”.
Kumbe: “maflexa”.
Kumbe: “xi ndzulukelaka ka dobradisa; ka mudjakiri”.
Kumbexana: “lweyi a tipetaka”.
Kumbe: “leswi mintiwaka hi ku hantlisa.”
Kumbe: “Hikusa mbilu ya yena yi nyenyentsa swinene.”
Hi Xiheberu: “munhu wa tiko lin’wani”.
Kumbe: “n’quta; nyunta”.
Kumbexana: “a bejara na swi nga humi mbilwini.”
Ku nga lexi tinyoxi ti yendlelaka ka xona wulombe.
Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “pfukaka.”
Kumbe: “ntokoto”.
Kumbe: “khatisiwa.”
Hi Xiheberu: “kara la munghanu wa yena.”
Kumbe: “kara la”.
Kumbe: “Sheol na Abadoni”.
Kumbe: “Ni munhu a fambisana ni ku dzunisiwa ka yena.”
Kumbe: “Veka mbilu ya wena ka; Tinyiki nkama wa wena”.
Kumbe: “Byanyi la vherdi; la lihlaza”.
Kumbe: “ntswamba wa; lib’isi la”.
Kumbe: “xinghonyamani.”
Hi Xiheberu: “ku nga yingisiwi nawu”.
Kumbe: “mpsalu wa wunyingi”.
Kumbe: “lweyi a kalaka a nga chavi nchumu”.
Kumbe: “bere”.
Kumbe: “ka xikhele.”
Kumbe: “hi ku hantlisa.”
Kumbe: “mavondzo”. Ku nga munhu lweyi a navelaka ku va ni minchumu ku tlula mpimu.
Ku nga ku dzunisa mun’wani swaku a ku tsakela.
Kumbe: “a yivelaka”.
Kumbe: “a nga ni makwanga; makolo”.
Hi Xiheberu: “a ta kuluka.”
Kumbe: “a nonon’hwisaka nhamu ya yena”.
Kumbexana: “Kambe lava ku lulama va lava ku vhikela wutomi la yena.”
Hi leswaku a va nyika wutomi.
Kumbe: “Nkhavi; Ku layiwa; Ku khatisiwa”.
Kumbe: “swi veka”.
Kumbexana: “lava ku tsakeliwa hi”. Hi Xiheberu: “lava kara la”.
Hi Xiheberu: “tlakusa”.
Kumbe: “geração; vanhu va nguva yokarhi”.
Kumbe: “geração; vanhu va nguva yokarhi”.
Xiheberu: “chaka leli vanhu va li humesaka loko va tirhuma”.
Kumbe: “geração; vanhu va nguva yokarhi”.
Kumbe: “geração; vanhu va nguva yokarhi”.
Ku nga marhambu lama khomaka matinyu.
Ku nga swinyokani swaswitsongo leswi tshamaka ka mati leswi psongaka ngati ya vanhu kumbe ya swiharhi, loko swi namarhela ka swona.
Kumbe: “Sheol”. Vona Ntlhamuselo.
Kumbe: “Magqugwani”. I muxaka wa xinyanyani.
I muxaka wa xinyanyani.
Hi Xiheberu: “ni kalaka ni nga swi twisisi”.
Kumbe: “lweyi a kalaka a nga rhandziwi”.
Kumbe: “swi tlharihe swinene.”
Hi Xiheberu: “vanhu va ku kala va nga na matimba”.
I xiharhi xa ku tshama ka maribye, xa ku fana ni mpfundlha kumbe swikarapitani.
Kumbe: “hi ndlela ya ku hleleka.”
Ku nga xiharhi xa ku fana ni nkolombya.
Kumbe: “wansati lweyi a nga ni wuswikoti.”
Vona Ntlhamuselo.
Hi Xiheberu: “hi mihandzu ya mavoko ya yena.”
Hi Xiheberu: “A boha masenge ya yena hi matimba”.
Nhonga ya ku luka ni nhonga ya ku rhunga a swi tirhiseliwa ku luka ni ku rhunga kumbe ku hamba magoda.
Kumbe: “vhiyoleta.”
Kumbe: “lava nga ni wuswikoti”.
Hi Xiheberu: “Mu nyikeni mihandzu ya mavoko ya yena”.