U Nga Xi Yendlisa Ku Yini Xiboho?
“Swilo hinkwaswu leswi nga kona swi yo tiyendlekela naswona swi nga swi kota ku tiyendlekela hi swoxe.” — Stephen Hawking na Leonard Mlodinow, vakambisisi va swilo leswi nga kona, 2010.
“Xikwembu xi tumbuluxe tilo ni misava.” — Bibele, Genesa 1:1.
Ku nga va leswaku swilo swi yo tiyendlekela kumbe swilo hinkwaswu swi yo yendliwa hi Xikwembu? Ndlela leyi vakambisisi vambirhi lava va nga kombisiwa a ku sunguleni ka nhlokomhaka leyi va hlamulaka hi yona ni ndlela leyi Bibele yi hlamulaka hi yona xivutiso lexi ka buku la Genesa 1:1, swa hambana. Naswona vonelo lin’wani ni lin’wani li ni vanhu lava va li seketelaka. Kambe ku ni vanhu van’wani lava va kala va nga swi tivi leswaku va fanele va kholwa ka swa ku yini. Hambileswo, ku ni vanhu va tsalaka mabuku na va nyimelela mavonelo ya vona kasi van’wani va phikizana hi mavonelo ya vona ka maprograma ya televhizori.
Swi nga yendleka axikolweni vaprofesori va vula leswaku a ku na munhu Lweyi a nga yendla swilo hinkwaswu, va vula swaku swi yo tiyendlekela. Kambe a ku na nchumu lexi va xi vulaka lexi tiyisekisaka leswaku leswi va swi vulaka i ntiyiso hikakunene. Swi nga ha yendleka vafundhisi va wukhongeli na vona va vula leswaku ku ni Lweyi a nga yendla swilo hinkwaswu, kambe na vona a ku na nchumu lexi va xi vulaka leswaku va tiyisekisa hi xona van’wani swaku leswi va swi vulaka i ntiyiso, ntsena vo vula swaku ku kholwa swaku i Xikwembu lexi nga yendla swilo hinkwaswu swi kombisa leswaku munhu a ni “lipfumelo”.
Swi nga yendleka na wena se u pimisile hi yona mhaka leyi. Swi nga yendleka u tibyele leswaku a nga kona lweyi a swi tivaka leswaku a swilo swi sungulise ku yini. Swi nga yendleka u tshame u tivutisa leswi: A ku tiva leswaku swilo swi sungulise ku yini swi nga ni pfunisa ku yini ka wutomi la mina?
Revhixta leli li ta vulavula hi swilo swin’wani leswi nga kholwisa vanhu va vanyingi leswaku swilo hinkwaswu swi yo yendliwa. Li ta tlhela li vulavula hi swaku hi mhaka muni swi li swa lisima ku tiva swaku swilo swi sungulise ku yini.