DJONDZO 2
Kutiveka Hansi
SWI VULA YINI KUTIVEKA HANSI?
Vanhu lava va tivekaka hansi va hlonipha vanhu van’wana. Ava tibyeli naswona ava tivoni na va li va lisima hintamu. Matshan’wini ya leswo, va ni mhaka swinene ni vanhu van’wana naswona vaswi rhandza kudjondza ka vona.
Vanhu van’wana va pimisa swaku munhu lweyi a tivekaka hansi ahi wa nchumu. Kambe leswo ahi ntiyiso. A ntiyiso hi leswaku kutiveka hansi kupfuna munhu kutwisisa swaku wa pfa a phazama ni leswaku ku ni swilo swaku angeswi koti kuswi maha.
HAYINI KUTIVEKA HANSI SWI LI SWA LISIMA?
Kutiveka hansi swa pfuna kuyendla vanghanu: A buku lelinge: Ntungu wa Wuminamina (hi Xinghiza) li vula leswi: “Lava tivekaka hansi swava vevukela kuyendla vanghanu . . . ni kuvulavulisana na vona.”
Kutiveka hansi switamu pfuna n’wana leswaku swilo swimu fambela kahle awuton’wini. Loko n’wana a djondza kutiveka hansi swoswi swingamu vevukela kukuma ntirho loko se ali mukulu. Dr. Leonard Sax a tsale leswi: “Mumpsha lweyi a tibyelaka naswona a pimisaka leswaku a kota kuyendla swilo hinkwaswu, swingamu tikela kuhumelela loko a kambeliwa ka ntirho wokarhi. Kambe mumpsha lweyi a lwelaka kutiva leswi mulungu aswi nyimeleke ka yena swingamu vevukela swinene kukuma ntirho.”a
UNGAMU DJONDZISISA KUYINI N’WANA WA WENA KUTIVEKA HANSI
Pfuna n’wana wa wena leswaku anga tibyeli.
LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA: ‘Loko mun’wana ayanakanya leswaku yena [i] xanchumu, kasi ahi nchumu, watikanganyisa.’ — Vagalatiya 6:3.
Unga byeli n’wana wa wena swilo swaku ahi ntiyiso. Marito yofana ni lawa: “Hinkwaswu leswi u pimisaka kuswi yendla ungaswi kota” ni lamange: “Ungaswi kota kuva xin’wana ni xin’wana lexi uxi lavaka”, mangaha tikomba ingi mamu nyika ntamu n’wana leswaku a yendla swokarhi. Kambe marito wolawo amangemu pfuni hi nchumu. Swilo swingamu fambela kahle loko a va ni swikongometo leswi fikelelekaka ni loko a yendla leswi angaswi kotaka leswaku aswi fikelela.
Loko n’wana a yendla nchumu xaxinene, mu bumabumeli. Matshan’wini ya kutshamela kubyela n’wana wa wena leswaku i munene ngopfu, mu bumabumeli ka xilo lexi axi yendleke.
Pfuna n’wana wa wena leswaku a pimela loko a tirhisa loko a tirhisa tindawu ta kuhungata ka tona a internet kumbe ma redes sociais. Ka ma redes sociais vanhu va tshamela kutibyela leswaku vona i vanene ngopfu ni kutlhela va tibyela hi swilo swaswi kulu leswi vaswi yendleke. Leswo aswi fambisani nikatsongo ni kutiveka hansi.
Khutaza n’wana wa wena kuhantla a kombela rivalelo. Loko n’wana wa wena a yendla xihoxo, mu pfuni kuvona laha a phazameke kona u tlhela umu pfuna kupfumela xihoxo ya yena.
Mu djondzisi kukhensa.
LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA: ‘Djondzani kukhensa.’ — Vakolosa 3:15.
Kukhensa ntumbuluku. Vana va fanele va djondza kukhensa swilo hinkwaswu swa ntumbuluku ni kutiva leswaku haswi lava swilo leswo akuva hi tama hi hanya. Hawu lava moya, hama lava mati naswona haswi lava swakudla leswaku hi kota kuhanya. Tirhisa swikombiso leswi leswaku umu pfuna kukhensa swilo swosaseka leswinga kona ka ntumbuluku.
Kukhensa vanhu. Tsundzuxa n’wana wa wena leswaku vanhu van’wana vamu tlula hi ndlela yokarhi. Mu pfuni leswaku angavi na matshoho kumbe kunavela van’wani hikolaho ka wuswikoti lokarhi leli vangana lona ni leswaku yena anga djondza swokarhi ka vona.
Kukombisa kukhensa. Djondzisa n’wana wa wena kukhensa swi huma mbilwini. Leswo switamu pfuna leswaku a tama a tiveka hansi.
Djondzisa n’wana wa wena leswaku i swinene kutirhela van’wana.
LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA: ‘Mun’wana ni mun’wana aatitsongahate ka van’wana, angayanakanyi leswaku wavatlula . . . Mun’wana ni mun’wana wa n’wina angatshuki atikarhatela leswi swinga swa yena ntsena, kambe aatikarhatele ni leswi swinga swa van’wana.’ — Vafilipiya 2:3, 4.
Nyika n’wana wa wena mintirho leswaku ayi yendla. Loko u byela n’wana wa wena leswaku aswi bohi leswaku a yendla mintirho ya le kaya, leswo switamu yendla a pimisa leswaku leswi a lavaka kuswi yendla hi swona swinga swa lisima kutlula mintirho ya le kaya. Kambe leswo ahi ntiyiso. Phela mintirho ya le kaya i ya lisima kutlula kutlanga. Mu kombi ndlela leyi mintirho leyo yiva pfunaka ha yona van’wana ni leswaku van’wana vatamu hlonipha va tlhela vamu rhandza loko ayi yendla.
Kutirhela van’wana i swinene. Kutirhela van’wana swingamu pfuna n’wana leswaku a wupfa. Hi mhaka leyo, mu pfuni kuvona leswaku i vamani lava lavaka kupfuniwa ni leswi yena angaswi yendlaka leswaku ava pfuna. Mu bumabumeli u tlhela umu seketela loko a li karhi a tirhela van’wana.
a A rungula leli li susiwe ka buku lelinge: Kuhluleka Kuwundla Vana (hi Xinghiza).