Tintlhamuselo
1. Hi Nga Mu Tivisa Ku Yini Babilona wa Mukulu?
Hi swi tivisa ku yini swaku “Babilona wa Mukulu” a nyimela wukhongeli hinkwalu la mavunhwa? (Nhlawutelo 17:5) Vona swivangelo leswi landzelaka:
A yentxa mintirho ya yena amisaveni hinkwayu. Babilona wa Mukulu a tlhamuseliwa na a tshame henhla ka “xitshungu ni matiko”. Hi yena a “fumaka tihosi ta misava.” — Nhlawutelo 17:15, 18.
Babilona wa Mukulu a hi ntlawa wa politika kumbe wa vaxavisi. “Tihosi ta misava” ni ‘vaxavisi’ va ta pona loko Babilona wa Mukulu a helisiwa. — Nhlawutelo 18:9, 15.
Yena a hi munyimeli wa Xikwembu. A vitaniwa nghwavani hikusa a yentxa mintwananu ni mimfumu swaku a kuma male ni swi’nwani. (Nhlawutelo 17:1, 2) A kanganyisa vanhu va matiko hinkwawu naswona, a ni nandzu hi leswi vanhu va vanyingi va dlayeteliwaka. — Nhlawutelo 18:23, 24.
Tlhela u ya ka djondzo 13, pontu 6
2. Mesiya A A Ta Humelela Hi Nkama Muni?
Bibele li profete swaku a ku ta ndlhula 69 wa mavhiki anze Mesiya a fika. — Lerha Daniyele 9:25.
Ma sungule hi nkama muni a 69 wa mavhiki? Ma sungule hi lembe la 455 A.E.C. Hi lembe lolelo Governadori Nehemiya a fike Jerusalema swaku “a ta pfuxeta doropa.” — Daniyele 9:25; Nehemiya 2:1, 5-8.
Ma teke nkama wa ku gama kwini a 69 wa mavhiki? Wuprofeta lin’wana la Bibele li vula swaku siku lin’we li nyimela lembe lin’we. (Tinhlayo 14:34; Ezekiyele 4:6) Se leswo swi vula swaku vhiki lin’wana ni lin’wana li nyimela 7 wa malembe. Ka wuprofeta leli 69 wa mavhiki ma ringana ni 483 wa malembe (69x7).
Ma hele hi nkama muni a 69 wa mavhiki? Loko hi konta 483 wa malembe na hi sukela ka 455 A.E.C. ma hi yisa ka lembe la 29 E.C.a Ku ve hi lembe lelo, Yesu a nga tsakamisiwa a tlhela a va Mesiya. — Luka 3:1, 2, 21, 22.
Tlhela u ya ka djondzo 15, pontu 5
3. Madahelo Lawa Ma Lavaka Swaku Ku Tirhisiwa Ngati
Ku ni madahelo lawa ma lavaka swaku ku tirhisiwa ngati ya lweyi a dahiwaka, kambe ka madahelo lawa, a hinkwawu lawa ma yamukelekaka ka Vakreste. Hi xikombiso ku susiwa ka ngati ya hina swaku yi cheliwa van’wana kumbe ku yi vekisiwa swaku yi ta tirha hi ku famba ka nkama ka operação. — Deteronoma 15:23.
Hambileswo ku ni madahelo lawa ma nga ha pfumeliwaka, ya ku fana ni ku kambeliwa ka ngati, ku basisisa ka ngati hi muchini (hemodiálise), ku vevukisa ngati (hemodiluição), ku ponisa a ma células (recuperação intraoperatória) kumbe ku tirhisa muchini wa ku wu pfunisa ka ku tirha ka mbilu ni maphaphu. Mukreste mun’wani ni mun’wani a fanele a ti langela swaku ngati ya yena yi ta tirhisisiwa ku yini loko a hambiwa operação kumbe loko a dahiwa ka mavabyi man’wani. Madahelo lawa ma nga hambana nyana hi ku ya hi dotori wa kona, hi mhaka leyo loko mukreste a nge se tiyintxela xiboho xa ndlela leyi a nga ta dahiwaka hi yona a fanele a rhanga hi ku tiva swaku ngati ya yena yi ta tirhisiwa ndjani. Se tivutise leswi:
Loko ngati ya mina yo humesiwa ka muzimba wa mina, ivi yi nyima ku tirha swa nkamanyana ku nga va swaku lipfalu la mina, la ha ta yi teka yi li ngati ya mina? Kumbe li nga vona swi yampsa yi ‘chululiwa ahansi?’ — Deteronoma 12:23, 24.
Nkama lowu ni nga ku dahiweni loko ngati ya mina yo humesiwa yi txintxiwanyana, yi tlhela yi tlhelisiwa ka muzimba wa mina ku nga va swaku lipfalu la mina leli nga djondzisiwa hi Bibele li ta swi pfumelela leswo?
Tlhela u ya ka djondzo 39, pontu 3
4. Loko Lava Va Nga Chada Va Hambana
Bibele li hlaya swaku nuna na nsati a va fanelanga va hambana, naswona li vula swaku loko va hambana a va fanelanga va tekana ni munhu mun’wana. (1 Vakorinto 7:10, 11) Kambe ku ni swiyimu swin’wana leswi nga yentxaka Vakreste va vona swi yampsa kuva va hambana.
Loko wanuna a nga swi lavi ku hlayisa ndjangu hi maxivomu: Leswi swi nga yentxa swaku ndjangu u va wusiwanini lakakuva u pfumala ni swaku tihanyisa hi swona. — 1 Timotiyu 5:8.
Loko nuna kumbe nsati a tshamela ku biwa: Leswo swi nga yentxa nuna kumbe nsati a vabya kumbe wutomi la yena li va nghozini. — Vagalatiya 5:19-21.
Ku siveliwa ku gandzela Yehovha hi ku helela: Leswo swi nga yentxa swaku wunghanu la nuna kumbe nsati na Yehovha li va nghozini. — Mintirho 5:29.
5. Masiku Ya Ku Psaliwa Ni Maferiyadu
Vakreste a va tlangeli maferiyadu lawa ma kalaka ma nga mu tsakisi Yehovha. Kambe ku nga ha va ni swiyimu leswi Mukreste a faneleke a tirhisa lipfalu la yena leli nga djodzisiwa hi Bibele leswaku a yentxa xiboho. Vona swikombiso leswi landzelaka.
Loko munhu a ku navelela feriyadu la linene. Wena u nga ha vula ntsena u ku: “Khanimambu.” Se loko a lava ku tiva swaku hi mhaka muni u nga tlangeli feriyadu lolelo u nga ha mu tlhamusela.
Loko nuna kumbe nsati wa wena lweyi a kalaka a nga li Mboni ya Yehovha a ku rhamba swaku mu ya dla xikan’we ni maxaka hi siku la feriyadu. Loko lipfalu la wena li ku pfumelela leswaku u famba, u nga ha mu tlhamusela swaku loko ko humelela nchumu lowu kalaka u nga fambisani ni Bibele a wu nga ta tipatsa ka wona.
Loko patrawu wa wena a ku nyika nyana male hi masiku ya makhisimusi. Ku nga va swaku u fanele u yala? A swi vuli swona swaku u fanele u yala. Kambe u fanele u zama ku twisisa swaku a ku nyika hi leswi ku nga masiku ya makhisimusi kumbe a ku nyika hi mhaka ya ntirho wa kahle lowu u wu yentxaka?
Loko munhu a ku nyika prezenti hi masiku ya khisimusi. Swi nga ha yentxeka a ku: “Na swi tiva swaku a wu matlangeli masiku lawa, kambe ni lava ku kunyika leswi.” Phela swi nga yentxeka munhu yelweyo o kombisa wunene, kambe i swinene ku tivutisa leswi: Ku nga va swaku o zama ku ringa lipfumelo la mina, kumbe o lava swaku na mina ni tlangela makhisimusi lawa? Se loko u pimisa hi leswo, u nga ha ti yentxela xiboho xa ku u yala kumbe u pfumela. Ka swiboho hinkwaswu leswi hi swi yentxaka hi lava ku va ni lipfalu leli baseke hi tlhela hi tshembeka ka Yehovha. — Mintirho 23:1.
Tlhela u ya ka djondzo 44, pontu 1
6. Mavabyi Lawa Ma Tlulelanaka
Leswi hi rhandzaka vanhu, hi yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka leswaku hi nga va tluleti mavabyi. Hi yendla leswo, loko hi ni mavabyi lawa ma tlulelanaka kumbe loko hi vona ingaku hi na wona. Phela hi yentxa leswo hikusa Bibele li vula swaku: “U fanele u rhandza vanhu van’wana xileswi u tirhandzisaka xiswona.” — Varoma 13:8-10.
Munhu lweyi a nga ni mavabyi lawa ma tlulelanaka a nga swi kombisisa ku yini swaku wa va rhandza van’wana? A nga swi kombisa hi ku kala a nga kombeli van’wana swaku va mu barasara kumbe va mu bejara, naswona a nga fanelanga a kwata loko vanhu van’wana va nga mu rhambi leswaku a ya kaya ka vona leswaku va vhikela mindjangu ya vona. Munhu lweyi a nga ni mavabyi lawa ma tlulelanaka, loko a nga se ya ku tsakamisiweni a fanele a rhanga hi ku byela mutlhanganisi wa madoda hi mavabyi ya yena, swaku ku yentxiwa malulamiselo ya ku ku vhikeliwa van’wana lava na vona va yaka ku tsakamisiweni. Loko munhu yelweyo, a lava ku sungula ku namorara, hi ku swi rhandza a fanele a rhanga hi ku ya kambeliwa ngati. Loko u yentxa leswo, u kombisa swaku wa va rhandza vanhu van’wana hi kuva ‘u nga lavi leswi tsakisaka wena ntsena kambe u lava ni leswi tsakisaka van’wana’. — Vafilipiya 2:4.
Tlhela u ya ka djondzo 56, pontu 2
7. Manegosiyu Ni Timhaka Ta Le Nawini
Loko hi yentxa hi ku tsala swilo hinkwaswu leswi fambisanaka ni male, hambiloko hi yentxa manegosiyu ni Vakreste van’wana swi ta hi pumbela swikarhatu ka nkama lowu taka. (Yeremiya 32: 9-12) Kambe Vakreste minkama yin’wana a va voni swilo hi ndlela ya ku fana loko swi ta ka mele kumbe ka timhaka tin’wana. Loko leswo swi yentxeka, va fanele va hantla va lulamisa timhaka hi ku rula na ku nga zanga ku nghenelela munhu mun’wana.
Hi fanele hi ti lulamisa ndjhani timhaka ta tikulu ta ku fana ni ku yiveliwa male hi wukanganyisi kumbe ku wonhiwa vito? (Lerha Matewu 18:15-17.) Yesu a hi byele minchumu yinharhu leyi hi fanele hi yi yentxa.
Zamani ku lunghisa timhaka na mi nga nghenisi vanhu van’wana. — Vona ndzimana 15.
Loko swi ku tsandza, kombela makwerhu mun’we kumbe vambirhi bandleni va ku wupfa swaku va famba na wena. — Vona ndzimana 16.
Loko mhaka ya kona yi nga lulamiseki, hi kona u nga yaka ka madoda. — Vona ndzimana 17.
Hi ntolovelo, a hi fanelanga hi yisa vamakwerhu tribunali hikusa leswo swi nga chimisa vito la Yehovha ni bandla. (1 Vakorinto 6:1-8) Kambe ku ni swilo swin’wana leswi lavaka ku lulamisiwa hi ku ya hi nawu, swa ku fana ni divhorsiyu, ku kuma mfanelo ya ku wundla n’wana loko se ku yentxiwe divhorsiyu, ku kuma male ya ku hlayisa vana, ku kuma male ya maseguru loko u humeleliwe hi nghozi, ku kuma male loko impreza leyi a wu tirha ka yona yi pfaliwa, ni ku tsalisiwa swaku ku va wena u nga ta kuma tshomba. Loko Mukreste a ya tribunali a ya lulamisa timhaka ta ku fana ni leti, hi ndlela ya ku rhula a nga tluli nawu wa Bibele.
Loko ku ni timhaka ta tikulu, ta ku fana ni ku pfinyiwa, ku xanisiwa ka vana hi swa masangu, ku biwa, ku yiveliwa swilo swa swikulu kumbe ku dlaya munhu, Mukreste a nga tluli nawu wa Bibele loko a ya mangala amaphoyiseni.
a Ku sukela ka lembe la 455 A.E.C. ku ya ka lembe la wu 1 A.E.C. i 454 wa malembe. Ku sukela hi 1 A.E.C. ku ya ka 1 E.C. i lembe lin’we (a ku va nga ni lembe la wu zero). Se kusukela hi 1 E.C. ku ya ka 29 E.C. i 28 wa malembe. Leswo swi hi nyika 483 wa malembe.