Lava Vanghanu va Ntiyiso na Makumu Mangase Fika

1-2. Hikuya hi 1 Petro 4:7, 8, i mpsini leswingahi pfunaka kutiyiselela swikarhato?

LESWI ‘masiku ya makumu’ ma yaka ma hela hingaha kumana ni swikarhato swa kutika. (2 Tim. 3:1) Hi xikombiso loko kuve ni kampanya ya kuvhota atikweni lokarhi la wupeladjambu ka Afrika, kugame kuva ni mpfilumpfilu. Kuhundze kolomo ka 6 wa tiwheti na vamakwerhu va li nghozini hileswi a kulwiwa lomu ava tshama kona. I yini leswi vapfuneke kulanguntana ni xiyimu xolexo xotika? Van’wana va kume kutumbela ka miminti ya vamakwerhu lava ava tshama atindhawini leti sirheleleke. Makwerhu mun’wana a te: “Ni tsake ngopfu hileswi ani ni vanghanu va ntiyiso ka xiyimu lexi xa kukarhata naswona ahiswi kota kutiyisana.”

² Loko “nhlomulu lowukulu” wu sungula hi tava lava vanghanu lavanene lavahi rhandzaka. (Nhla. 7:14) Hi mhaka leyo i swa xihantla akuva hi tiyisa wunghanu la hina swoswi. (Lerha 1 Petro 4:7, 8.) Hinga djondza swotala ka leswinga humelela Yeremiya lweyi anga pfuniwa hi vanghanu va yena ka nkama lowu munti wa Yerusalema awu li kusuhi ni kulovisiwa.b Hingamu tekelelisa kuyini Yeremiya?

DJONDZA KA XIKOMBISO XA YEREMIYA

3. a) I mpsini leswi aswita yendla Yeremiya a tihambanisa ni vanhu van’wana? b) I mpsini leswi Yeremiya anga byela matsalana wa yena Baruku naswona hi lihi vuyelo la kona?

³ Kuhundze kolomo ka 40 wa malembe na Yeremiya a hanya ni vanhu lava avanga tshembeki aAnathoti, lomu anga kulela kona. Van’wana ka vanhu volavo ava li vayakelani kasi van’wanyana swingaha yendleka ava li maxaka ya yena. (Yer. 11:21; 12:6) Hambi leswo, angazanga ati dlaya hi xivundza. Kuvula ntiyiso, a phofule leswi a atitwisa xiswona ka matsalana wa yena wotshembeka Baruku lweyi angaswi tsala leswaku na hina namuntlha hi ta kota kuswitiva. (Yer. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Switikomba ingi Baruku na Yeremiya va sungule kurhandzana hintamu vatlhela va hloniphana nkama lowu Baruku a atsala hinkwaswu leswi aswi humelela ka wutomi la Yeremiya. — Yer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. I mpsini leswi Yehovha anga rhuma Yeremiya leswaku aswi yendla naswona leswo swi li tiyisise kuyini wunghanu la yena na Baruku?

⁴ Kuringana malembe yotala, Yeremiya a abasopisa Vayisrayele mayelana ni leswi aswita humelela aYerusalema. (Yer. 25:3) Ka khambi lin’wana leli Yehovha anga zama kupfuna vanhu leswaku va cinca, a byele Yeremiya swaku a tsala marito ya yena ka buku leyi songiwaka. (Yer. 36:1-4) Swinga yendleka ntirho lowu wu hete tiwheti totala naswona leswi Yeremiya na Baruku ava tirha xikan’we, ava tikhorisa hi mabulo lawa ama tiyisa lipfumelo.

5. Hiswi tivisa kuyini swaku Baruku a ali munghanu lwenene wa Yeremiya?

⁵ Loko va hetile kutsala buku leyi songiwaka, Yeremiya a kombele munghanu wa yena Baruku leswaku a byela vanhu rungula leli tsaliweke. (Yer. 36:5, 6) Baruku a yendle ntirho wolowo hi xivindzi hambileswi awuta veka wutomi la yena anghozini. Switikomba na Yeremiya a tsake ngopfu a tlhela a tibuma hileswi munghanu wa yena a yeke atempeleni akuva a ya lerhela vanhu leswi aswi tsaliwe ka buku leyi songiwaka. (Yer. 36:8-10) Loko tihosana ta Yuda titwa leswi yendliweke hi Baruku, timu vitanile akuva atati lerhela buku yoleyo. (Yer. 36:14, 15) Tihosana tiyendle xiboho xa kubyela Hosi Yoyakimi leswi vuliweke hi Yeremiya. Hi mhaka leyo tibyele Baruku na timu tsetsa tiku: “Fambani miya tumbela, wena na Yeremiya, minga tshiki munhu aswi tiva swaku mi kwini.” (Yer. 36:16-19) Xolexo aku li xibasopiso xa kahle!

6. Yeremiya na Baruku va yendle yini a nkama vanga kumana ni kukanetiwa?

⁶ Ankama lowu Hosi Yoyakimi anga twa marito lawa ama tsaliwe hi Yeremiya a kwate ngopfu lakakuva a teka buku leyi songiwaka ayi hisa a tlhela a rhuma vanhu leswaku vakhoma Yeremiya na Baruku va va pfalelela djele. Hambileswo, Yeremiya angazanga a rhurhumela. A teke buku yin’wana leyi songiwaka a nyika Baruku naswona amu byela leswaku a tlhela a tsala rungula hinkwalu leli humaka ka Yehovha. Baruku a tlhele a tsala “marito hinkwawu lawa ama tsaliwe ka buku la kusungula, leli Yoyakimi, hosi ya Yuda angali hisa.” — Yer. 36:26-28, 32.

7. Kungava kuyendleke yini ka nkama lowu Yeremiya a atirha na Baruku?

⁷ Vanhu lava kotaka kuhlula xikarhato xokarhi na va li xikan’we, va talisa kugama va va vanghanu lavakulu. Swingaha yendleka kuhumelele swoleswo ka Baruku na Yeremiya, loko va li karhi va tirhisana leswaku va tlhela va tsala buku leli hisiweke hi Hosi Yoyakimi. Hi nkama wolowo va tivane kuyampsa va tlhela va va vanghanu lavakulu. Hinga vuyelisiwa kuyini hi xikombiso xa vavanuna lava votshembeka?

PHOFULELA VANGHANU VA WENA LESWINGA MBILWINI

8. I ncini lexinga hi sivelaka kukuma vanghanu va ntiyiso naswona hi mhaka muni hinga fanelanga hi tshika kuvalava?

⁸ Swinga tshuka swihi karhatela kubyela van’wana leswi hi titwisaka xiswona loko kuni munhu lweyi anga tshama ahi twisa kuvava ankameni lowunga hundza. (Swi. 18:19, 24) Xin’wana hi leswaku hingaha titwa na hingana ntamu kumbe nkama wa kulava vanghanu va ntiyiso. Kambe ahi fanelanga hi pimisa swaku aswinge koteki kukuma vanghanu va ntiyiso. Loko hi lava leswaku vamakwerhu vahi seketela ka nkama wa swikarhato hi fanele hi djondza kuva tshemba nakaha li swoswi, hi va byela leswi hiswi pimisaka ni leswi hi titwisaka xiswona. Kuyendla leswo switahi pfuna kukuma vanghanu va ntiyiso. — 1 Pet. 1:22.

9. a) Yesu aswi kombisise kuyini swaku aava tshemba vanghanu va yena? b) Nyikela xikombiso xa leswi kuphofula leswi u titwisaka xiswona ni leswi uswi pimisaka swingaku pfunisaka xiswona kutiyisa wunghanu la wena ni van’wana.

⁹ Yesu a kombise leswaku wava tshemba vanghanu va yena hi kuvabyela ntiyiso loko a vulavula na vona naswona aangava tlhoteli nchumu. (Yoh. 15:15) Hingaswi kota kumu tekelela hi kubyela vanghanu va hina leswihi tsakisaka, leswihi karhataka kumbe swihi kwatisaka. Yingisela kahle loko munhu a vulavula na wena, swingaha yendleka u tsumbula swaku kuni swilo swotala leswi mi fanaka hi swona swa kufana ni mimpimiso, matitwelo ni swikongomelo. Ahi voneni xikombiso xa makwerhu mun’wana wa xisati lweyi angani 29 wa malembe, vito la yena kunga Cindy. A sungule kuva munghanu wa makwerhu mun’wana wa 67 wa malembe lweyi a vitaniwaka Maria Luisa, lweyi aali mupfuli wa ndlela kumbe phayona. Cindy na Maria Luisa va tirha xikan’we hi wawumbirhi ni mixo naswona va bula hi swilo swa ku hambanahambana. Cindy a vula leswi: “Naswi rhandza kubula ni vanghanu va mina ni kutlhela hi phofulelana tale mbilwini hikusa leswo swini pfuna kuva tiva kuyampsa ni kuva twisisa.” Loko u byela vanghanu va wena leswi u swi twaka ni leswi u swi pimisaka u tlhela uva yingiseta loko va vulavula wunghanu la n’wina li ta tiya. Loko u tekelela xikombiso xa Cindy, u bulisana ni van’wana swi suka mbilwini utaswi kota kuyendla leswaku wunghanu la n’wina li kula. — Swi. 27:9.

KUTIRHA XIKAN’WE

10. Hi kuya hi Swivuriso 27:17, hi lihi vuyelo la kutirha ni vamakwerhu?

¹⁰ Hi laha swiyendlekeke ha kona ka Yeremiya na Baruku, loko hi tirha xikan’we ni vamakwerhu naswona hi vona wumunhu la vona la kahle hi ta tekelela xikombiso xa vona naswona hi ta titwa na hi li kusuhi na vona. (Lerha Swivuriso 27:17.) Hi xikombiso, u titwisa kuyini loko u li nsin’wini ivi u vona leswi munghanu wa wena a li nyimelelisaka xiswona lipfumelo la yena kumbe loko umu twa na a vulavula hi kutiyiseka hi Yehovha ni hi swikongomelo swa yena? Intiyiso swaku lirhandzu la wena hi yena li ya li kula.

11-12. Nyikela xikombiso xa leswaku kutirha ni vanghanu va hina ansin’wini swingali tiyisisa kuyini wunghanu la hina.

¹¹ Kutirha xikan’we ansin’wini swingayendla leswaku vamakwerhu va ya varhandzana ngopfu. Ahi voneni leswinga humelela ka swikombiso swimbirhi leswi landzelaka. Makwerhu mun’wana waxisati lweyi anga ni 23 wa malembe, vito la yena kunga Adelina a kombele munghanu wa yena Candice leswaku va ya tirha xikan’we ka teritoriyu leli swikalaka akuva li tirhiwa. Yena a li: “Ahi lava kuchumayela hi kuhiseka hi tlhela hi tsakela ntirho wa hina. Hawumbirhi ka hina a hi lava kupfuniwa leswaku hi tama hi yendlela Yehovha leswi hingaswi kotaka ka ntirho wa yena.” Kambe kutirha xikan’we swiva pfunise kuyini? Adelina a tlhele a ku: “Siku ni siku loko hi gama nsimu a hi bula hi leswi a hi titwisa xiswona ni leswi mabulo ya hina amahi khutazisa xiswona hi tlhela hi bula hi leswi Yehovha angahi kongomisisa xiswona ka siku lolelo loko hi li nsin’wini. Hawumbirhi ka hina ahi ma tsakela mabulo ya hina naswona a hi ya hi tivana kuyampsa.”

¹² Laila na Mariana, vamakwerhu vambirhi vaxisati va le França lavakalaka vanga chadanga va ye aBangui, kunga ntsindza wa tiko la República Centro-Africana laha kungani vanhu votala ngopfu va ya chumayela kuringana 5 wa mavhiki. Loko Laila a khumbuka leswinga humelela a li: “Mina na Mariana ahi ni matshamelo ya kuhambana naswona ahi rhandza swilo leswinga faniki, kambe leswi ahi vulavulisana kahle hi tlhela hi kombana lirhandzu lama mpela, wunghanu la hina ali ya li tiya. Loko ni vona wuswikoti leli Mariana aali na lona la kuhantla a titwananisa ni xiyimu, ni tlhela ni vona leswi aava rhandzisa xiswona vanhu vandhawu leyi ahi chumayela kayona ni kuhiseka ka yena loko a li nsin’wini ni susumeteleke kumu hlonipha hintamu.” Phela a swi bohi kuya atikweni lin’wana akuva u twa leswinga twiwa hi vamakwerhu lava. Nkama wun’wana ni wun’wana, loko u chumayela ni makwerhu wokarhi ka teritoriyu la bandla la n’wina u ni mukhandlu wa kumu tiva kuyampsa ni kutiyisa wunghanu la n’wina.

LANGUTA SWILO SWA SWINENE KA VANGHANU VA WENA UTLHELA UVA RIVALELA

13. I mpsini leswinga humelelaka loko hili karhi hi tirhisana ni vanghanu va hina?

¹³ Minkama yin’wana loko hi tirhisana ni vanghanu va hina hi vona swilo swa swinene leswi vaswi yendlaka hi tlhela hi vona ni swihoxo swa vona. Hingaswi kotisa kuyini kutama hi li vanghanu va vona vavakulu hambiloko va yendla swihoxo? A hi tlheleni hi vona xikombiso xa Yeremiya. I mpsini leswingamu pfuna kuvona swilo swaswinene ka van’wana a tlhela angaswi tekeli nhlokokweni swihoxo swa vona?

14. I yini leswi Yeremiya angaswi djondza ka Yehovha, naswona leswo swimu pfunise kuyini?

¹⁴ Yeremiya hi yena anga tsala buku ya Bibele leyi chuliweke vito la yena naswona swinga yendleka a tsale ni buku ya Tihosi ta kusungula ni ta wumbirhi. Aswi kanakanisi swaku ntirho wolowo wumu yendle a vona swaku Yehovha a kombisa ntwelawusiwana ka vanhu lava kalaka vanga hetisekanga. Hi xikombiso aaswi tiva swaku nkama lowu Hosi Akabu anga tisola ka swidjoho swa yena, Yehovha amu rivalelile naswona a vule leswaku yena ni ndjangu wa yena avangata dlayiwa. (1 Tiho. 21:27-29) Hi kufanana, Yeremiya aaswi tiva swaku a swidjoho leswinga yendliwa hi Manase aswi bihe ngopfu kutlula swa Akabu kambe Yehovha amu rivalelile hileswi anga tisola. (2 Tiho. 21:16, 17; 2 Tikro. 33:10-13) Swikombiso swoleswo swi pfune Yeremiya kuva a tekelela kulehisa mbilu ni timpsalu ta Yehovha. — Pis. 103:8, 9.

15. Yeremiya a tekelelise kuyini kulehisa mbilu ka Yehovha ankama lowu anga pfuna Baruku?

¹⁵ Vona leswi Yeremiya angamu pfunisa xiswona Baruku ankama anga kumana ni swilo leswi aswimu kavanyeta ka ntirho wa yena. Kuhambana ni kuva amu tshika, Yeremiya apfune Baruku hi kumu komba rungula la Xikwembu leli kongomeke. (Yer. 45:1-5) Hinga djondza yini ka mhaka leyi?

16. Hilaha swi kombisiweke hakona ka Swivuriso 17:9, hi mhaka muni hi fanele hi tiyisa wunghanu la hina ni vamakwerhu?

¹⁶ Kuvula ntiyiso, ahi fanelanga hi nyimela swaku vamakwerhu vava lava hetisekeke. Hi mhaka leyo loko hi kuma munghanu wa nyuwani, hi fanele hi lwela kuhlayisa wunghanu lolelo. Loko vanghanu va hina va yendla xihoxo xokarhi, hi fanele hi va laya hi kutirhisa Rito la Xikwembu kambe hiswi yendla hi ndlela ya lirhandzu. (Pis. 141:5) Naswona loko vanghanu va hina vahi kwatisa, hi fanele hi va rivalela swi suka mbilwini hi tlhela hingaha vulavuli hi yona mhaka leyo loko se hi va rivalelile. (Lerha Swivuriso 17:9.) Ka nkama lowu wa kukarhata i swalisima hintamu akuva hi languta swilo swa kahle leswi vamakwerhu vaswi yendlaka kuhambana ni kuva hi lavetela swihoxo swa vona! Loko hi yendla leswo hita tiyisa wunghanu la hina na vona naswona leswo i swalisima akuva hiswi yendla na kahali swoswi hikusa hita va lava vanghanu va ntiyiso ka nkama wa nhlomulu lowukulu.

KOMBISA LIRHANDZU LA NTIYISO

17. Muprofeta Yeremiya aswi kombisise kuyini swaku aali munghanu wa ntiyiso hi nkama wa maxangu?

¹⁷ Muprofeta Yeremiya a kombise swaku aali munghanu wa ntiyiso hi nkama wa maxangu. Hi xikombiso, Ebedi-meleke lweyi a atirhela hubyeni a achava kuhlaseliwa hi tihosana ta Yuda hi leswi anga ponisa Yeremiya ka xihlovo lexi a xitale hi madaka. Loko Yeremiya a twe mhaka leyo angazanga a miyela kumbe a pimisa swaku Ebedi-meleke aata tivonela. Hambi leswi Yeremiya aali djele, ayendle hinkwaswu leswi angaswi kota leswaku a tiyisa munghanu wa yena ni kumu chavelela hi kutirhisa switshembiso swa Yehovha. — Yer. 38:7-13; 39:15-18.

18. Hikuya hi Swivuriso 17:17, hi fanele hi yendla yini loko munghanu wa hina a weliwa hi swikarhato?

¹⁸ Namuntlha wa siku vamakwerhu va kumana ni swikarhato swa ku hambanahambana. Hi xikombiso votala va kumana ni timhangu ta ntumbuluku kumbe tinghozi leti vangiwaka hi vanhu. Loko swoleswo swi humelela, van’wana va hina hingahaswi kota kuva yamukela amakaya ya hina, kasi van’wana vangahava pfuna hi kuva nyika male. Kambe hinkwerhu ka hina hingaswi kota kukombela Yehovha leswaku a pfuna vamakwerhu lava. Swinga yendleka hingaswi tivi swaku hita yendla yini loko hi vona makwerhu wokarhi na a hele ntamu kumbe na a godolile. Kambe hingaswi kota kumu pfuna. Hi xikombiso, hinga tinyika nkama wa kubula na yena, himu yingisela kahle loko a vulavula. Naswona hingamu komba tsalwa lokarhi leli hili rhandzaka leswaku himu chavelela. (Esa. 50:4) Xalisima hintamu, i kuva hiva kusuhi ni vanghanu va hina loko va lava kupfuniwa. — Lerha Swivuriso 17:17.

19. Kuva ni wunghanu leli tiyeke ni vamakwerhu swoswi switahi pfunisa kuyini ankameni lowu taka?

¹⁹ Hi fanele hi tiyimisela kuyendla wunghanu ni va makwerhu hi tlhela hi li tiyisa na kahali swoswi. Hi mhaka muni hi fanele hi yendla leswo? Hikusa valala va hina vata zama kuhi hambanisa hi kutirhisa mavunhwa. Vata zama kuhi yendla hingahava tshembi vamakwerhu kumbe kuva seketela. Kambe mizamu ya vona yita fana ni nyuku wa mbyana, avangeswi koti kutsema lirhandzu la hina hi vamakwerhu. Xin’wani ni xin’wani lexi vangaxi yendlaka, xingeswi koti kuhelisa wunghanu la hina. Kuvula ntiyiso, wunghanu la hina ni vamakwerhu, alinge helisiwi ka misava leyi naswona lita tshama hilaha kunga heliki!