สุภาษิต
1 สุภาษิตของโซโลมอน+ลูกชายดาวิด+ กษัตริย์ของอิสราเอล+
2 เขียนไว้เพื่อให้*สติปัญญา+และการอบรมสั่งสอน
เพื่อจะเข้าใจคำพูดที่หลักแหลม
3 เพื่อสั่งสอน+ให้เข้าใจลึกซึ้ง
ให้ทำสิ่งที่ถูกต้อง+ ตัดสินใจรอบคอบ+ และเป็นคนซื่อตรง
4 เพื่อให้คนที่ขาดประสบการณ์มีความสุขุม+
ให้คนหนุ่มสาวมีความรู้และรู้จักคิดอย่างรอบคอบ+
5 คนฉลาดจะฟังและรับคำสอนมากขึ้น+
คนที่มีความเข้าใจจะยอมรับคำแนะนำที่ดี*+
6 เพื่อจะเข้าใจสุภาษิตและข้อความยาก ๆ*
ซึ่งเป็นถ้อยคำและปริศนาของคนฉลาด+
7 ความเกรงกลัว*พระยะโฮวาเป็นจุดเริ่มต้นของความรู้+
มีแต่คนโง่เท่านั้นที่ดูถูกสติปัญญาและการอบรมสั่งสอน+
9 คำสั่งสอนนั้นจะเป็นมงกุฎดอกไม้ที่สวยงามบนหัวลูก+
และเป็นสร้อยเส้นงามประดับที่คอลูก+
10 ลูกพ่อ ถ้าคนบาปมาชักจูงลูก อย่าไปฟังเขา+
11 ถ้าพวกเขาพูดว่า “ไปกันเถอะ
ไปดักฆ่าคนกัน
เราจะซุ่มรอเล่นงานคนที่ไม่มีความผิด
12 เราจะเป็นเหมือนหลุมศพ*ที่กลืนพวกเขาทั้งเป็น
เหมือนหลุมที่กลืนคนลงไปทั้งตัว
13 เราจะยึดของมีค่าของพวกเขาให้หมด
แล้วเอาของที่ปล้นได้มาเก็บไว้ให้เต็มบ้าน
14 ไปกับเราสิ
แล้วเราจะเอาของที่ขโมยมาแบ่งกัน เราจะแบ่งให้เท่า ๆ กัน”*
15 ลูกพ่อ อย่าไปกับพวกเขา
17 ไม่มีประโยชน์อะไรที่จะขึงตาข่ายให้นกเห็น
18 เพราะอย่างนี้พวกเขาจึงดักฆ่าคน
พวกเขาดักเอาชีวิตคนอื่น
19 คนที่หากำไรด้วยวิธีทุจริตก็ทำอย่างนี้แหละ
แต่สิ่งที่เขาได้มาจะทำลายชีวิตของเขาเอง+
20 สติปัญญาแท้+ร้องเสียงดังอยู่ตามถนน+
และส่งเสียงอยู่ตามลานสาธารณะ+
21 สติปัญญาแท้ประกาศอยู่ตามมุมถนนที่มีคนพลุกพล่าน
และพูดที่หน้าประตูเมืองว่า+
22 “คนขาดประสบการณ์ คุณอยากเป็นอย่างนี้ไปอีกนานแค่ไหน?
คนชอบเยาะเย้ย คุณจะเยาะเย้ยคนอื่นไปอีกนานไหม?
คนโง่ คุณจะเกลียดความรู้ไปอีกนานเท่าไร?+
23 ฟังคำตักเตือนของเราเถอะ*+
24 เพราะเราเรียกแล้ว แต่คุณไม่เคยฟัง
เรายื่นมือไปหา แต่ไม่มีใครสนใจ+
25 คุณไม่ใส่ใจคำแนะนำของเราเลย
และไม่ยอมฟังคำตักเตือนของเราด้วย
26 ดังนั้น เราจะหัวเราะเยาะเมื่อคุณเจอหายนะ
เราจะเยาะเย้ยเมื่อคุณเจอสิ่งที่คุณกลัว+
27 เมื่อสิ่งที่คุณกลัวเข้ามาเหมือนพายุ
และความหายนะพัดมาเหมือนลมพายุ
เมื่อคุณต้องเจอความทุกข์และปัญหา
28 ตอนนั้นพวกเขาจะเรียกหาเราไม่หยุด แต่เราจะไม่ตอบ
พวกเขาจะพยายามตามหาเรา แต่จะไม่เจอ+
29 เพราะพวกเขาเกลียดความรู้+
และไม่เกรงกลัวพระยะโฮวา+
30 พวกเขาไม่ยอมทำตามคำแนะนำของเรา
พวกเขาดูถูกคำตักเตือนทุกอย่างของเรา
31 ดังนั้น พวกเขาจะต้องรับผล*จากการกระทำของตัวเอง+
พวกเขาจะต้องรับทุกข์จากแผนการของตัวเองไปเต็ม ๆ*
32 คนขาดประสบการณ์จะตายเพราะความดื้อดึง
และคนโง่จะพินาศเพราะความเฉื่อยชา
2 ลูกพ่อ ถ้าลูกยอมรับคำสอนของพ่อ
และทำตามคำสั่งของพ่อเสมอ*+
2 ถ้าลูกเงี่ยหูฟังสติปัญญา+
และตั้งใจเรียนรู้เพื่อจะมีความเข้าใจ+
3 ถ้าลูกร้องหาความเข้าใจ+
และร้องขอเพื่อจะรู้จักแยกแยะ+
4 ถ้าลูกหาสิ่งเหล่านี้เหมือนหาเงิน+
และค้นหาต่อ ๆ ไปเหมือนค้นหาสมบัติที่ซ่อนอยู่+
5 ลูกก็จะเข้าใจว่าความเกรงกลัวพระยะโฮวาคืออะไร+
และจะพบความรู้เกี่ยวกับพระเจ้า+
6 เพราะพระยะโฮวาเป็นผู้ให้สติปัญญา+
และความรู้ความเข้าใจออกมาจากปากพระองค์
7 พระองค์เก็บสติปัญญาไว้ให้คนซื่อตรง
พระองค์เป็นโล่สำหรับคนซื่อสัตย์+
8 พระองค์ดูแลแนวทางของความยุติธรรม
และปกป้องหนทางของคนที่ภักดีต่อพระองค์+
9 แล้วลูกจะเข้าใจความถูกต้องชอบธรรม ความเที่ยงธรรม และความยุติธรรม
และจะเข้าใจอย่างถ่องแท้ว่าความดีคืออะไร+
10 เมื่อสติปัญญาเข้ามาในใจลูก+
และความรู้ทำให้ลูกมีความสุข+
11 การรู้จักคิดอย่างรอบคอบจะปกป้องลูก+
และความเข้าใจจะคุ้มครองลูก
12 เพื่อจะช่วยลูกไม่ให้ทำชั่ว
และช่วยให้พ้นจากคนที่พูดเรื่องเลวทราม+
13 จากคนที่ทิ้งแนวทางซื่อตรง
ไปเดินในทางของความมืด+
14 จากคนที่ชอบทำชั่ว
และชอบสิ่งที่เลวทรามต่ำช้า
15 จากคนคดโกง
และจากคนเจ้าเล่ห์
16 แล้วลูกจะพ้นจากผู้หญิงชั่ว*
และจากคำพูดหวาน ๆ*ของผู้หญิงไม่มีศีลธรรม+
17 ซึ่งทิ้งเพื่อนสนิท*ที่คบกันมาตั้งแต่เป็นสาว+
และลืมสัญญาที่เธอทำไว้กับพระเจ้า
18 เพราะการไปบ้านเธอก็เท่ากับไปหาที่ตาย
และทางไปบ้านเธอคือทางไปสู่ความตาย+
19 ไม่มีสักคนที่ไปนอนกับเธอแล้วได้กลับมา
พวกเขาจะไม่ได้กลับมามีชีวิตอีก+
20 ดังนั้น ลูกต้องเดินในแนวทางของคนดี
และอยู่บนหนทางของคนทำสิ่งที่ถูกต้อง+
21 เพราะคนซื่อตรงจะได้อยู่บนโลก
3 ลูกพ่อ อย่าลืมคำสอน*ของพ่อ
และขอให้ทำตามคำสั่งของพ่อสุดหัวใจ
2 แล้วลูกจะมีชีวิตยืนยาว
และมีความสงบสุข+
3 ลูกต้องมีความรักที่มั่นคงและซื่อสัตย์เสมอ+
ให้ผูกสิ่งเหล่านี้ไว้รอบคอ
และเขียนไว้บนหัวใจของลูก+
4 แล้วพระเจ้ากับมนุษย์จะรักลูก
และยอมรับว่าลูกเป็นคนที่มีความเข้าใจลึกซึ้ง+
7 อย่าคิดว่าตัวเองฉลาด+
ให้เกรงกลัวพระยะโฮวาและอย่าทำชั่ว
8 แล้วร่างกาย*ของลูกจะกลับมาแข็งแรง
และกระดูกของลูกจะสดชื่น
9 ให้ยกย่องพระยะโฮวาโดยเอาของมีค่ามาถวายพระองค์+
และเอาผลผลิตที่ดีที่สุด*จากไร่นามาให้พระองค์+
10 แล้วยุ้งฉางของลูกจะมีผลผลิตเต็มแน่น+
และบ่อรองน้ำองุ่น*ของลูกจะมีเหล้าองุ่นใหม่ล้นออกมา
11 ลูกพ่อ อย่าขัดขืนเมื่อพระยะโฮวาสั่งสอน+
และอย่าเกลียดคำตักเตือนของพระองค์+
12 เพราะพระยะโฮวารักใครพระองค์ก็ตักเตือนคนนั้น
เหมือนพ่อทำกับลูกที่เขารัก+
13 คนที่พบสติปัญญา+และมีความเข้าใจก็มีความสุข
15 สติปัญญามีค่ายิ่งกว่าปะการัง*
ทุกสิ่งที่ลูกอยากได้ยังเทียบกับสติปัญญาไม่ได้เลย
16 ที่มือขวาของสติปัญญามีชีวิตยืนยาว
และที่มือซ้ายมีทรัพย์สมบัติและเกียรติยศ
17 แนวทางของสติปัญญาทำให้มีความสุข
บนทางนี้มีแต่ความสงบสุข+
18 สติปัญญาเป็นต้นไม้ที่ให้ชีวิต
คนที่ยึดมั่นในสติปัญญาจะมีชีวิตและมีความสุข+
19 พระยะโฮวาใช้สติปัญญาวางฐานรากของโลก+
และใช้ความเข้าใจทำให้ฟ้าสวรรค์มั่นคง+
20 พระองค์ใช้ความรู้แยกน้ำออกจากกัน
และทำให้น้ำค้างหยดลงมาจากเมฆบนฟ้า+
21 ลูกพ่อ ลูกต้องคิดถึงสิ่งเหล่านี้*เสมอ
และรักษาสติปัญญากับความสุขุมรอบคอบเอาไว้
22 สองอย่างนี้จะทำให้ลูกมีชีวิต
และเป็นเครื่องประดับสวมคอลูก
23 แล้วลูกจะเดินไปอย่างปลอดภัย
28 อย่าพูดกับเพื่อนบ้านว่า “กลับไปก่อนแล้วค่อยมาใหม่ เดี๋ยวพรุ่งนี้ฉันจะให้”
ในเมื่อลูกสามารถให้เขาได้ตอนนี้
29 อย่าคิดร้ายกับเพื่อนบ้าน+
ในเมื่อเขาไว้วางใจลูก
31 อย่าอิจฉาคนที่ชอบความรุนแรง+
อย่าทำตามเขาเลย
32 เพราะพระยะโฮวาเกลียดคนเจ้าเล่ห์+
แต่พระองค์เป็นเพื่อนสนิทกับคนซื่อตรง+
35 คนฉลาดจะได้รับเกียรติ
แต่คนโง่ยกย่องความอัปยศ+
4 ลูกพ่อ ขอให้ฟังคำสั่งสอนของพ่อ+
และตั้งใจฟังเพื่อจะเข้าใจ
2 เพราะพ่อมีคำแนะนำดี ๆ จะให้
4 พ่อของพ่อสอนว่า “ขอให้ยึดมั่นในคำสอนของพ่อสุดหัวใจ+
และทำตามคำสั่งพ่อ แล้วลูกจะมีชีวิตยืนยาว+
5 ขอให้เสาะหาสติปัญญาและเสาะหาความเข้าใจ+
อย่าลืมและอย่าละเลยคำสอนของพ่อ
6 อย่าทิ้งสติปัญญา เพราะมันจะปกป้องลูก
ให้รักสติปัญญา เพราะมันจะคุ้มครองลูก
7 ขอให้เสาะหาสติปัญญา เพราะสติปัญญาสำคัญที่สุด+
นอกจากเสาะหาสิ่งอื่นแล้ว ก็ให้เสาะหาความเข้าใจด้วย+
8 ลูกต้องยกย่องเทิดทูนสติปัญญา แล้วสติปัญญาจะยกย่องลูก+
ถ้าลูกเต็มใจรับสติปัญญา สติปัญญาก็จะให้เกียรติลูก+
9 สติปัญญาจะสวมมงกุฎดอกไม้ที่สวยงามบนหัวลูก
สติปัญญาจะสวมมงกุฎที่งดงามให้ลูก”
10 ลูกพ่อ ขอให้ฟังและยอมรับคำสอนของพ่อ
ลูกจะได้มีชีวิตยืนยาว+
12 เมื่อลูกเดินไปจะไม่มีอะไรมาขวางทาง
เมื่อลูกวิ่งก็จะไม่สะดุด
13 ให้ยึดคำสั่งสอนของพ่อไว้ อย่าปล่อยมันไป+
รักษาไว้ให้ดี เพราะมันคือชีวิตของลูก+
14 อย่าเข้าไปในทางของคนชั่ว
และอย่าเดินบนทางของคนเลว+
16 เพราะคนพวกนั้นนอนไม่หลับถ้าไม่ได้ทำชั่ว
พวกเขาหลับตาไม่ลงถ้าไม่ได้ทำให้คนอื่นล้ม
17 สำหรับพวกเขา ความชั่วเป็นเหมือนอาหาร
และความรุนแรงเป็นเหมือนเหล้าองุ่น
19 ทางของคนชั่วเป็นเหมือนความมืด
พวกเขาไม่รู้ว่าเดินสะดุดอะไร
20 ลูกพ่อ ขอให้ฟังคำพูดของพ่อ
และตั้งใจฟัง*คำสอนของพ่อ
21 อย่าให้มันคลาดสายตาลูกไป
จำใส่ใจไว้ให้ดี+
22 คนที่พบคำสอนนั้นจะได้ชีวิต+
และจะมีสุขภาพดี
24 อย่าพูดจาปลิ้นปล้อน+
และอย่าใช้คำพูดหลอกลวง
25 ให้ตาของลูกมองตรงไป
และจ้องมองสิ่งที่อยู่ข้างหน้า+
27 อย่าหันไปทางขวาหรือทางซ้าย+
และเดินออกมาให้ห่างจากทางชั่ว
5 ลูกพ่อ ขอให้ฟังสติปัญญาของพ่อ
ตั้งใจฟัง*ที่พ่อสอนเพื่อจะรู้จักแยกแยะ+
2 ลูกจะได้คิดอย่างรอบคอบเสมอ
และพูดปกป้องความรู้ได้+
5 เธอเดินไปสู่ความตาย
และตรงไปหาหลุมศพ*
6 เธอไม่สนใจทางแห่งชีวิต
เธอเดินเรื่อยเปื่อย และไม่รู้ว่าจะไปที่ไหน
7 ลูกพ่อ ขอให้ฟังพ่อ
อย่าละเลยคำสอนของพ่อ
8 อยู่ห่าง ๆ เธอไว้
อย่าเข้าใกล้ประตูบ้านเธอ+
9 คนอื่นจะได้ไม่หมดความนับถือในตัวลูก+
และลูกจะไม่ต้องทนทุกข์ไปอีกหลายปี+
10 ลูกจะได้ไม่ถูกคนแปลกหน้าสูบเลือดสูบเนื้อ*+
และสิ่งที่ลูกหามาอย่างเหนื่อยยากจะได้ไม่ไปอยู่ในบ้านคนอื่น
11 ไม่อย่างนั้น ลูกจะต้องคร่ำครวญเมื่อถึงบั้นปลายชีวิต
ตอนที่ร่างกายทรุดโทรมลงเรื่อย ๆ+
12 และพูดว่า “ผมเคยเกลียดคำสั่งสอน
ผมเคยดูถูกคำตักเตือน
13 ผมไม่ฟังที่ครูสั่งสอน
และไม่สนใจครูบาอาจารย์
14 ผมเกือบจะถลำสู่ความหายนะ
ต่อหน้าประชาชนของพระเจ้าอยู่แล้ว”+
15 ลูกต้องดื่มน้ำจากบ่อเก็บน้ำของลูกเอง
และดื่มน้ำที่ไหลจากบ่อของตัวเอง+
16 อย่าให้น้ำพุของลูกไหลออกไปนอกบ้าน
หรือให้ลำธารของลูกไหลนองไปถึงลานสาธารณะ+
17 เก็บน้ำนั้นไว้เป็นของลูกคนเดียว
อย่าเผื่อแผ่ให้คนแปลกหน้า+
18 ขอให้บ่อน้ำพุของลูกได้รับพร
และขอให้ลูกมีความสุขกับภรรยาที่อยู่กันมาตั้งแต่หนุ่มสาว+
19 เธอเป็นกวางตัวเมียที่น่ารักและเป็นแพะภูเขาที่สง่างาม+
ให้อกของเธอทำให้ลูกพอใจเสมอ
ขอให้ลูกหลงใหลและรักเธอตลอดไป+
21 พระยะโฮวามองเห็นการกระทำของมนุษย์
พระองค์สังเกตดูทุกอย่างที่เขาทำ+
22 คนชั่วติดกับดักเพราะความผิดของเขาเอง
เขาติดบ่วงแร้วเพราะบาปของตัวเอง+
23 เขาจะตายเพราะไม่ยอมรับการสั่งสอน
เขาหลงผิดไปเพราะเขาโง่มาก
6 ลูกพ่อ ถ้าลูกไปค้ำประกันให้เพื่อนบ้าน+
หรือจับมือตกลงกับคนแปลกหน้า+
2 ถ้าลูกสัญญากับเขาไปแล้ว
และรับปากผูกมัดตัวเองไปแล้ว+
3 ลูกต้องทำอย่างนี้เพื่อจะเป็นอิสระ
ให้ลูกรีบไปอ้อนวอนเขาด้วยความนอบน้อม
เพราะลูกตกอยู่ในกำมือเพื่อนบ้านแล้ว+
4 อย่าเพิ่งหลับตาลง
อย่าเพิ่งเข้านอน
5 หาทางปลดข้อผูกมัด เหมือนกวางที่หนีจากนายพราน
และเหมือนนกที่หนีจากคนล่านกไปได้
6 คนขี้เกียจ ไปดูมดสิ+
สังเกตดูว่ามันทำอะไรบ้าง คุณจะได้ฉลาดขึ้น
7 แม้มันไม่มีคนสั่งงาน หัวหน้า หรือผู้ปกครอง
8 แต่มันก็สะสมอาหารในฤดูร้อน+
และรวบรวมเสบียงในฤดูเกี่ยว
9 คนขี้เกียจ คุณจะนอนไปอีกนานแค่ไหน?
เมื่อไรจะตื่นสักที?
10 หลับอีกนิด งีบอีกหน่อย
นอนกอดอกอีกเดี๋ยว+
11 แล้วความยากจนจะมาหาคุณเหมือนโจร
และความยากไร้จะมาหาคุณเหมือนผู้ร้ายที่ใช้อาวุธ+
12 คนไร้ค่าและคนชั่วชอบพูดจาปลิ้นปล้อน+
13 เขาขยิบตา+ ขยับเท้า และกระดิกนิ้วส่งสัญญาณ
15 ดังนั้น เขาจะเจอหายนะโดยไม่ทันตั้งตัว
และจะย่อยยับทันทีจนฟื้นตัวไม่ได้+
16 มีหกอย่างที่พระยะโฮวาเกลียดชัง
มีถึงเจ็ดอย่างที่พระองค์รังเกียจ
17 ตาที่เย่อหยิ่ง+ ลิ้นที่โกหก+ มือที่ฆ่าคนไม่มีความผิด+
18 ใจที่คิดแผนร้าย+ เท้าที่รีบวิ่งไปทำชั่ว
19 พยานเท็จที่พูดแต่คำโกหก+
และคนที่ยุยงให้พี่น้องแตกแยกกัน+
21 มัดมันไว้กับหัวใจลูกเสมอ
ผูกมันไว้รอบคอลูก
24 สิ่งเหล่านี้จะปกป้องลูกให้พ้นจากผู้หญิงชั่ว+
และจากคำพูดยั่วยวนของผู้หญิงไม่มีศีลธรรม+
25 อย่าคิดอยากได้เธอเพราะเธอสวย+
และอย่าหลงไปกับสายตายั่วยวนของเธอ
26 เพราะหญิงโสเภณีจะทำให้ลูกเหลือขนมปังก้อนเดียว+
และภรรยาคนอื่นจะพรากชีวิตอันมีค่าของลูกไป
27 ถ้าคนหนึ่งเอาไฟใส่ที่อก เสื้อเขาจะไม่ไหม้หรือ?+
28 ถ้าคนหนึ่งเดินบนถ่านไฟ เท้าเขาจะไม่ไหม้หรือ?
29 คนที่นอนกับภรรยาเพื่อนบ้านก็เป็นอย่างนั้นแหละ
ไม่มีใครที่ได้แตะต้องเธอแล้วไม่ถูกลงโทษ+
30 ไม่มีใครดูถูกขโมย
ที่ขโมยของกินเพราะความหิว
31 แต่ถ้าเขาถูกจับได้ เขาจะต้องใช้คืนถึงเจ็ดเท่า
และจะต้องเสียของทุกอย่างในบ้านไป+
34 เพราะถ้าสามีหึงหวงขึ้นมาเมื่อไร เขาจะโกรธมาก
และเมื่อเขาแก้แค้น เขาจะไม่เมตตาเลย+
35 เขาจะไม่ยอมรับการชดใช้*
ไม่ว่าจะให้ของขวัญมากแค่ไหน เขาก็ไม่หายโกรธ
2 ทำตามที่พ่อสั่ง แล้วลูกจะมีชีวิตอยู่+
ให้ปกป้องคำสอน*ของพ่อไว้เหมือนดวงตาของลูกเอง
3 ผูกมันไว้กับนิ้วมือลูก
และเขียนไว้บนหัวใจ+
4 ให้พูดกับสติปัญญาว่า “คุณเป็นพี่สาวของผม”
และเรียกความเข้าใจว่า “ญาติของผม”
8 เขาเดินไปแถว ๆ ซอยบ้านเธอ
เขาเดินไปทางบ้านที่เธออยู่
9 ช่วงเย็น ๆ ตอนที่ดวงอาทิตย์ตก+
ตอนที่จวนจะค่ำ
10 แล้วพ่อก็เห็นผู้หญิงคนหนึ่งมาหาเขา
เธอแต่งตัวเหมือนหญิงโสเภณี+ และมีแผนร้ายอยู่ในใจ
11 เธอเสียงดังและใจกล้าหน้าด้าน+
เธอไม่เคยอยู่ติดบ้านเลย
12 เดี๋ยวเธอก็ออกไปข้างนอก เดี๋ยวก็ไปที่ลานสาธารณะ
เธอชอบอยู่ตามมุมถนน+
13 เธอจับตัวเขาไว้และจูบเขา
แล้วพูดกับเขาอย่างไม่อายว่า
14 “ฉันต้องถวายเครื่องบูชาผูกมิตร+
และวันนี้ฉันทำตามที่ปฏิญาณไว้แล้ว
15 ฉันเลยออกมาหาเธอ
แล้วก็เจอเธอจนได้!
16 ฉันปูผ้าอย่างดีไว้บนที่นอนแล้ว
เป็นผ้าลินินสีสวยจากอียิปต์ด้วย+
17 ฉันเอามดยอบ กฤษณา และอบเชยโปรยไว้บนที่นอนแล้ว+
18 มาเถอะ ให้เรามาดื่มด่ำกับความรักจนถึงเช้า
เรามารักกันให้หนำใจ
19 เพราะสามีฉันไม่อยู่บ้าน
เขาเดินทางไปไกล
20 เขาเอาถุงเงินไปด้วย
วันที่ดวงจันทร์เต็มดวงเขาถึงจะกลับ”
21 เธอหว่านล้อมและออดอ้อนเขาสารพัด+
เธอหลอกล่อและพูดหวาน ๆ กับเขา
22 เขาก็ตามเธอไปทันทีเหมือนวัวตัวผู้เดินไปให้คนฆ่า
เหมือนคนโง่ที่ถูกจับใส่ขื่อเพื่อจะเอาตัวไปลงโทษ+
23 สุดท้ายลูกธนูจะเสียบทะลุตับเขา
เขาไม่รู้ตัวว่ากำลังจะตาย เหมือนนกที่บินเข้าหากับดัก+
24 ลูกพ่อ ฟังพ่อเถอะ
ตั้งใจฟังพ่อพูดให้ดี
25 อย่าปล่อยใจไปกับเธอ
อย่าหลงเดินเข้าไปในทางของเธอ+
26 เพราะเธอทำให้คนตายมาเยอะ+
และฆ่าคนไปมากมายนับไม่ถ้วน+
27 บ้านของเธอคือทางไปหลุมศพ*
และเป็นทางลงไปสู่ความตาย
8 สติปัญญากำลังร้องเรียก
และความเข้าใจกำลังส่งเสียง+
2 สติปัญญาอยู่ตามที่สูง+ริมถนน
และประจำอยู่ตามทางแยก
3 สติปัญญาร้องเสียงดังอยู่ข้างประตูเมือง
และร้องอยู่ตรงทางเข้าเมืองว่า+
4 “ประชาชนทั้งหลาย เราเรียกพวกคุณ
เราร้องบอกพวกคุณทุกคน
5 พวกคุณที่ขาดประสบการณ์ ขอให้ฉลาดหน่อย+
พวกคุณที่เป็นคนโง่ ขอให้เข้าใจหน่อย
6 ฟังเถอะ เพราะเรากำลังบอกเรื่องสำคัญ
และเราพูดเรื่องที่ถูกต้อง
7 เรากระซิบบอกความจริง
และเราเกลียดการพูดเรื่องชั่ว ๆ
8 เราพูดเรื่องที่ถูกต้องทุกคำ
ไม่เคยพูดบิดเบือนหรือปลิ้นปล้อน
9 คำพูดเหล่านั้นเป็นเรื่องชัดเจนสำหรับคนที่เข้าใจ
และถูกต้องสำหรับคนที่พบความรู้
10 ขอให้เลือกคำสั่งสอนของเราแทนที่จะเลือกเงิน
และเลือกความรู้แทนที่จะเลือกทองคำบริสุทธิ์+
11 เพราะสติปัญญาดีกว่าปะการัง*
สิ่งที่น่าปรารถนาอื่น ๆ เทียบสติปัญญาไม่ได้เลย
12 เราคือสติปัญญา เราอยู่กับความเฉลียวฉลาด
เราได้พบความรู้และความสุขุมรอบคอบ+
13 ความเกรงกลัวพระยะโฮวาหมายถึงการเกลียดความชั่ว+
เราเกลียดการโอ้อวด ความหยิ่ง+ การทำชั่ว และการพูดเรื่องต่ำช้า+
15 กษัตริย์ปกครองได้ก็เพราะเรา
และข้าราชการตั้งกฎที่ยุติธรรมโดยอาศัยเรา+
16 พวกเจ้านายปกครองได้เพราะเรา
และพวกขุนนางพิพากษาอย่างยุติธรรมได้ก็เพราะเรา
17 เรารักคนที่รักเรา
และคนที่เสาะหาเราจะพบเรา+
18 เรามีความมั่งคั่งและเกียรติยศ
มีทรัพย์สมบัติที่คงทนถาวร*และความยุติธรรม
19 เราให้ผลที่ดีกว่าทองคำ ดีกว่าทองคำบริสุทธิ์ด้วยซ้ำ
และเราให้สิ่งที่ดีกว่าเงินบริสุทธิ์+
20 เราเดินบนทางที่ถูกต้องชอบธรรม
และอยู่กลางหนทางที่ยุติธรรม
21 เราให้มรดกที่มีค่ามากมายกับคนที่รักเรา
และทำให้ที่เก็บเสบียงของพวกเขาเต็มแน่น
22 พระยะโฮวาสร้างเราก่อนสิ่งอื่นทั้งหมด+
เราเป็นผลงานชิ้นแรกที่พระองค์สร้างตั้งแต่สมัยโบราณ
24 เราเกิดมาตั้งแต่ยังไม่มีมหาสมุทร+
และยังไม่มีน้ำพุที่พุ่งขึ้นมา
25 ก่อนมีภูเขาและเนินเขา
เราก็เกิดมาแล้ว
26 ตอนนั้นพระองค์ยังไม่ได้สร้างโลกและทุ่งหญ้า
และยังไม่ได้สร้างดินก้อนแรก
27 เราอยู่ที่นั่นแล้วตอนพระองค์สร้างท้องฟ้า+
และกำหนดเส้นขอบฟ้า*บนผิวน้ำ+
28 ตอนที่พระองค์สร้างเมฆไว้บนฟ้า
และสร้างน้ำพุใต้ทะเล
29 ตอนที่พระองค์ตั้งกฎให้ทะเล
เพื่อไม่ให้น้ำไหลเลยเขตที่พระองค์กำหนดไว้+
ตอนที่พระองค์วาง*ฐานรากของโลก
30 ตอนนั้นเราเป็นนายช่างอยู่ข้างพระองค์แล้ว+
พระองค์รัก+เราทุกวัน
เรามีความสุขที่ได้อยู่กับพระองค์ตลอดเวลา+
31 เรามีความสุขเพราะพระองค์สร้างโลกให้มนุษย์อยู่
และเรารักมนุษย์มาก
32 ลูกของเรา ฟังเราเถอะ
เพราะคนที่เชื่อฟังเราจะมีความสุข
33 ขอให้ฟังคำสั่งสอน+ จะได้ฉลาดขึ้น
อย่าละเลยเป็นอันขาด
34 คนที่ฟังเราก็มีความสุข
เขามาที่ประตูบ้านของเราทุกเช้า
และคอยอยู่ที่ทางเข้าบ้านของเรา
35 เพราะคนที่พบเราก็จะพบชีวิต+
และเขาเป็นคนที่พระยะโฮวาพอใจมาก
36 แต่คนที่ไม่ฟังเราก็ทำร้ายตัวเอง
และคนที่เกลียดเราก็รักความตาย”+
9 สติปัญญาแท้สร้างบ้านของตัวเอง
และทำ*เสาขึ้นมาเจ็ดต้น
2 สติปัญญาเตรียมเนื้อไว้พร้อมแล้ว
และผสมเหล้าองุ่น
กับจัดโต๊ะไว้ด้วย
3 สติปัญญาส่งพวกสาวใช้ออกไป
ให้ร้องเรียกจากที่สูงในเมืองว่า+
4 “ใครที่ขาดประสบการณ์ให้เข้ามาที่นี่”
สติปัญญาพูดกับคนไม่รู้จักคิด*ว่า
5 “มาสิ มากินอาหารที่เราเตรียมไว้
มาดื่มเหล้าองุ่นที่เราผสมไว้เถอะ
6 เลิกเป็นคนขาดประสบการณ์สักทีจะได้มีชีวิตอยู่+
ขอให้เดินตรงไปบนทางแห่งความเข้าใจ”+
7 ใครที่เตือนสอนคนชอบเยาะเย้ยจะถูกดูหมิ่น+
และใครที่ตักเตือนคนชั่วจะเจ็บตัว
8 อย่าตักเตือนคนชอบเยาะเย้ย เพราะเขาจะเกลียดคุณ+
ให้ตักเตือนคนฉลาด เพราะเขาจะรักคุณ+
9 ให้สอนคนฉลาด แล้วเขาจะฉลาดขึ้นอีก+
ให้สอนคนดี แล้วเขาจะมีความรู้มากขึ้น
10 ความเกรงกลัวพระยะโฮวาเป็นจุดเริ่มต้นของสติปัญญา+
และความรู้เกี่ยวกับพระเจ้าองค์บริสุทธิ์+ทำให้มีความเข้าใจ
11 เราจะช่วยให้คุณอายุยืน+
และทำให้คุณมีชีวิตยืนยาว
12 ถ้าคุณฉลาดขึ้น ตัวคุณเองจะได้ประโยชน์
แต่ถ้าคุณชอบเยาะเย้ย คุณนั่นแหละที่จะได้รับผล
13 ผู้หญิงโง่ชอบเอะอะโวยวาย+
เธอไม่รู้เรื่องรู้ราวอะไรเลย
14 เธอนั่งอยู่หน้าประตูบ้าน
และนั่งอยู่ตามที่สูงในเมือง+
15 เธอร้องเรียกผู้คนที่ผ่านไปมา
ซึ่งเดินมุ่งหน้าไปตามทางของตัวเองว่า
16 “ใครที่ขาดประสบการณ์ให้เข้ามาที่นี่”
เธอพูดกับคนไม่รู้จักคิด*ว่า+
17 “น้ำที่ขโมยเขากินมีรสชาติดี
และอาหารที่แอบกินก็อร่อย”+
10 สุภาษิตของโซโลมอน+
ลูกที่ฉลาดทำให้พ่อดีใจ+
แต่ลูกที่โง่ทำให้แม่เสียใจ
2 ทรัพย์สมบัติที่ได้มาจากการทุจริตจะไม่มีประโยชน์อะไร
แต่การทำสิ่งที่ถูกต้องช่วยให้รอดตาย+
3 พระยะโฮวาจะไม่ปล่อยให้คนดีต้องอดอยาก+
แต่พระองค์จะไม่ให้คนชั่วได้สิ่งที่ต้องการ
5 ลูกชายที่ฉลาดสะสมพืชผลในฤดูร้อน
แต่ลูกชายที่ทำให้ขายหน้าเอาแต่หลับในฤดูเก็บเกี่ยว+
6 คนดีจะได้รับพร+
แต่คนชั่วพูดกลบเกลื่อนเจตนาร้ายของตัวเอง
12 ความเกลียดชังสร้างความขัดแย้ง
แต่ความรักปิดคลุมความผิดทุกอย่าง+
15 ทรัพย์สมบัติคือเมืองที่มั่นคงของคนรวย
ความยากไร้คือหายนะของคนจน+
16 การทำดีจะทำให้ได้ชีวิต
แต่ผลที่ได้จากการทำชั่วนำไปสู่บาป+
17 คนที่ฟังคำสั่งสอนเป็นทางสู่ชีวิต*
แต่คนที่ไม่สนใจคำตักเตือนทำให้คนอื่นหลงทาง
18 คนที่ซ่อนความเกลียดชังไว้ในใจเป็นคนโกหก+
คนที่กระจายข่าวลือเสีย ๆ หาย ๆ เป็นคนโง่
20 ลิ้นของคนดีเป็นเหมือนเงินบริสุทธิ์+
แต่ใจของคนชั่วแทบไม่มีค่าอะไรเลย
23 คนโง่สนุกกับการทำเรื่องน่าอาย
แต่คนที่รู้จักแยกแยะมีสติปัญญา+
24 คนชั่วกลัวอะไรก็จะเจออย่างนั้น
แต่คนดีจะได้สิ่งที่เขาต้องการ+
26 น้ำส้มสายชูทำให้เข็ดฟันและควันทำให้แสบตา
คนขี้เกียจก็เป็นอย่างนั้นสำหรับเจ้านายของเขา
29 ทางของพระยะโฮวาเป็นป้อมปราการสำหรับคนดีไม่มีที่ติ+
แต่เป็นความพินาศสำหรับคนทำชั่ว+
31 สติปัญญาออกมาจากปากคนดี
แต่ลิ้นที่พูดเรื่องเลวทรามจะถูกตัดทิ้ง
32 ริมฝีปากของคนดีรู้ว่าควรพูดอะไร
แต่ปากของคนชั่วพูดเรื่องเลวทราม
4 ทรัพย์สมบัติจะไม่ช่วยอะไรในวันที่พระเจ้าโกรธ+
แต่การทำสิ่งที่ถูกต้องชอบธรรมจะช่วยให้รอดตาย+
5 ความดีของคนไม่มีตำหนิทำให้ทางเดินของเขาตรง
แต่คนชั่วจะล้มลงเพราะความชั่วของตัวเอง+
7 เมื่อคนชั่วตาย ความหวังของเขาก็สูญสิ้น
กำลังและความคาดหวังของเขาก็หมดสิ้นไปด้วย+
8 คนดีจะได้รับการช่วยให้พ้นทุกข์
ส่วนคนชั่วจะรับทุกข์แทนเขา+
9 ปากของคนที่ทิ้งพระเจ้าทำให้เพื่อนบ้านพินาศ
แต่ความรู้จะช่วยชีวิตคนดีเอาไว้+
10 ความดีของคนดีทำให้คนทั้งเมืองปลาบปลื้ม
และเมื่อคนชั่วตายก็มีแต่คนร้องดีใจ+
11 เพราะคนซื่อตรงได้พร* ทั้งเมืองจึงได้รับการยกย่อง+
แต่ปากคนชั่วทำให้เมืองพินาศย่อยยับ+
14 เมื่อไม่มีคำแนะนำที่ดี*ประชาชนก็ลำบาก
15 คนที่ค้ำประกันให้คนแปลกหน้าจะเดือดร้อนแน่+
แต่คนที่ไม่ยอมจับมือค้ำประกันจะไม่เจอปัญหา
18 คนชั่วได้รับผลตอบแทนที่ไร้ค่า+
แต่คนทำดีได้รับผลตอบแทนที่มีค่าอย่างแท้จริง+
19 คนที่ยืนหยัดทำสิ่งถูกต้องจะได้ชีวิต+
ส่วนคนที่เอาแต่ทำชั่วจะต้องตาย
21 คนชั่วจะถูกลงโทษแน่ ๆ+
แต่ลูกหลานของคนดีจะรอดได้
22 ผู้หญิงสวยที่ไม่รู้จักคิด
เป็นเหมือนห่วงทองคำคล้องอยู่ที่จมูกหมู
23 คนดีอยากได้แต่สิ่งดี ๆ เขาจึงได้ตามที่ต้องการ+
แต่สิ่งที่คนชั่วหวังจะได้ ทำให้พระเจ้าโกรธเขา
25 คนที่มีน้ำใจเอื้อเฟื้อจะเจริญ+
และคนที่ทำให้คนอื่นสดชื่น* ตัวเขาเองจะสดชื่นด้วย+
26 คนที่กักตุนข้าวจะถูกประชาชนแช่งด่า
แต่คนที่ขายข้าวจะได้รับคำสรรเสริญ
27 คนที่พยายามทำดีก็พยายามจะได้ความโปรดปราน+
ส่วนคนที่หาทางทำชั่วจะได้รับผลเสียแน่นอน+
31 ถ้าคนดีในโลกได้รับผลตอบแทน
คนชั่วและคนบาปก็ต้องได้รับผลเหมือนกัน!+
2 พระยะโฮวาโปรดปรานคนดี
แต่พระองค์ตำหนิคนที่คิดแผนชั่ว+
3 คนทำชั่วไม่มีทางได้อยู่อย่างปลอดภัย+
แต่คนดีจะไม่ถูกถอนรากถอนโคนเลย
5 ความคิดของคนดีก็ยุติธรรม
แต่คำแนะนำของคนชั่วเป็นคำหลอกลวง
6 คำพูดของคนชั่วเป็นเหมือนการดักฆ่าคน+
แต่คำพูดของคนซื่อตรงช่วยให้พวกเขารอดตาย+
7 เมื่อคนชั่วถูกทำลาย พวกเขาก็สูญสิ้น
แต่วงศ์ตระกูลของคนดีจะตั้งมั่นคง+
9 เป็นคนที่ไม่ค่อยมีหน้ามีตาและมีคนรับใช้คนเดียว
ก็ดีกว่าเป็นคนอวดตัวแต่ไม่มีจะกิน+
10 คนดีดูแลเอาใจใส่สัตว์เลี้ยงของตน+
แต่ความเมตตาของคนชั่วก็ยังโหดร้าย
11 คนที่เพาะปลูกในที่ดินของตัวเองจะมีอาหารกินอิ่ม+
แต่คนที่เสาะหาสิ่งไร้ค่าเป็นคนไม่รู้จักคิด*
12 คนชั่วอิจฉาเมื่อคนชั่วคนอื่น ๆ จับเหยื่อได้
แต่คนดีเป็นเหมือนต้นไม้ที่รากมั่นคงและเกิดผล
13 คนเลวติดกับดักเพราะคำพูดชั่ว ๆ ของตัวเอง+
แต่คนดีจะหนีพ้นความทุกข์ได้
17 คนที่ให้การอย่างซื่อสัตย์จะพูดความจริง*
แต่พยานเท็จจะโกหกหลอกลวง
18 คำพูดที่ไม่คิดเป็นเหมือนดาบที่ทิ่มแทง
แต่คำพูดของคนฉลาดจะช่วยเยียวยารักษา+
20 การหลอกลวงอยู่ในใจของคนที่คิดแผนร้าย
แต่คนที่ส่งเสริมสันติสุขจะชื่นชมยินดี+
22 พระยะโฮวาเกลียดคนโกหก+
แต่พระองค์ชอบคนซื่อสัตย์
23 คนฉลาดจะไม่พูดว่าเขารู้อะไรบ้าง
แต่คนโง่พูดเรื่องโง่ ๆ ออกมาทันที+
26 คนดีสำรวจดูทุ่งหญ้าของตัวเอง
แต่ทางของคนชั่วทำให้เขาหลงไป
27 คนขี้เกียจไม่ยอมออกไปล่าสัตว์+
แต่ความขยันของคนคือสมบัติอันล้ำค่าของเขา
28 ทางที่ถูกต้องชอบธรรมนำไปสู่ชีวิต+
บนเส้นทางนี้ไม่มีความตาย
13 ลูกที่ฉลาดยอมรับการอบรมสั่งสอนจากพ่อ+
5 คนดีเกลียดการโกหก+
แต่คนชั่วทำให้ตัวเองอับอายขายหน้า
6 การทำสิ่งที่ถูกต้องช่วยปกป้องผู้บริสุทธิ์+
แต่การทำชั่วทำให้คนบาปพินาศล่มจม
7 บางคนทำเป็นรวย แต่จริง ๆ ไม่มีอะไรเลย+
บางคนทำเป็นจน แต่จริง ๆ รวยล้นฟ้า
11 ทรัพย์ที่ได้มาง่าย ๆ จะหมดไป+
แต่ทรัพย์ของคนที่เก็บเล็กผสมน้อยจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
15 ใคร ๆ ก็ชอบคนที่มีความเข้าใจลึกซึ้ง
แต่หนทางของคนทรยศมีแต่ความลำบาก
18 คนที่ไม่ฟังคำสั่งสอนจะยากจนและอับอาย
แต่คนที่ยอมรับการว่ากล่าวแก้ไข*จะได้รับการยกย่อง+
22 คนดีทิ้งมรดกไว้ให้หลาน ๆ
แต่ทรัพย์สมบัติที่คนบาปสะสมไว้จะตกเป็นของคนดี+
23 ไร่นาที่ไถไว้แล้วของคนยากจนจะเกิดผลมาก
แต่มันอาจหมดไปเพราะความไม่ยุติธรรม
14 ผู้หญิงที่ฉลาดจริง ๆ จะเสริมสร้างครอบครัว+
แต่ผู้หญิงโง่ทำลายครอบครัวด้วยมือตัวเอง
2 คนซื่อตรงเกรงกลัวพระยะโฮวา
แต่คนเจ้าเล่ห์*ดูถูกพระองค์
3 คำพูดโอหังของคนโง่เป็นเหมือนไม้เรียว
แต่คำพูดของคนฉลาดจะปกป้องตัวเขา
4 ที่ไหนไม่มีวัวรางหญ้าก็สะอาด
แต่พืชผลจะอุดมสมบูรณ์ก็ต้องอาศัยแรงวัว
5 พยานที่ซื่อสัตย์จะไม่โกหก
ส่วนพยานเท็จพูดแต่คำโกหก+
6 คนชอบเยาะเย้ยจะหาสติปัญญาไม่พบ
แต่คนที่มีความเข้าใจได้ความรู้มาง่าย ๆ+
7 อยู่ให้ห่างคนโง่ไว้
เพราะเขาจะไม่พูดอะไรที่ให้ความรู้เลย+
10 หัวใจของคนเราเท่านั้นที่รู้ความขมขื่นของตัวเอง
และคนอื่นไม่อาจเข้าใจความยินดีของเขา
11 บ้านของคนชั่วจะถูกทำลาย+
แต่เต็นท์ของคนซื่อตรงจะเจริญรุ่งเรือง
13 คนที่หัวเราะอาจเจ็บปวดอยู่ในใจ
และความยินดีอาจจบลงด้วยความเศร้า
14 คนที่ทำตามใจตัวเองจะรับผลจากการกระทำของตัวเอง+
แต่คนทำดีจะได้รับรางวัลตอบแทน+
15 คนขาดประสบการณ์เชื่อคำพูดทุกคำ
แต่คนฉลาดคิดก่อนทำเสมอ+
16 คนฉลาดจะระวังตัวและไม่ทำชั่ว
แต่คนโง่ไม่ระวัง*และมั่นใจมากเกินไป
17 คนโกรธง่ายจะทำเรื่องโง่ ๆ+
แต่คนที่คิดรอบคอบจะถูกเกลียดชัง
18 คนขาดประสบการณ์จะได้ความโง่เป็นมรดก
แต่คนฉลาดจะได้ความรู้เป็นมงกุฎ+
19 คนเลวจะต้องคำนับคนดี
และคนชั่วจะก้มหัวให้คนยุติธรรมที่ประตูบ้านเขา
21 คนที่ดูถูกเพื่อนบ้านก็ทำบาป
แต่คนที่เมตตาคนต่ำต้อยก็มีความสุข+
22 คนที่คิดแผนร้ายจะหลงไป
แต่คนที่ตั้งใจทำดีจะมีคนรัก*และภักดี+
23 งานหนักทุกอย่างมีประโยชน์
ส่วนคนที่ดีแต่พูดจะยากจน+
24 ทรัพย์สมบัติเป็นมงกุฎของคนมีปัญญา
แต่คนโง่จะโง่ต่อไป+
25 พยานที่พูดความจริงจะช่วยชีวิตคน
ส่วนคนหลอกลวงจะพูดแต่คำโกหก
26 คนที่เกรงกลัวพระยะโฮวามั่นใจในพระองค์มาก+
และความเกรงกลัวนั้นจะคุ้มครองลูก ๆ ของเขา+
27 ความเกรงกลัวพระยะโฮวาทำให้ได้ชีวิต
และช่วยให้รอดจากกับดักของความตาย
28 กษัตริย์จะยิ่งใหญ่เมื่อมีราษฎรมากมาย+
แต่ผู้ปกครองจะหมดอำนาจเมื่อไม่มีประชาชน
30 ใจที่สงบทำให้สุขภาพดี
แต่ความอิจฉาทำให้กระดูกผุพัง+
32 คนชั่วจะพินาศเพราะเขาทำชั่ว
แต่คนดีจะได้รับการคุ้มครองเพราะเขาซื่อสัตย์+
33 คนที่มีความเข้าใจจะเก็บความฉลาดไว้กับตัว+
แต่คนโง่ชอบอวดฉลาด
34 ความถูกต้องชอบธรรมทำให้ชาติเจริญ+
แต่บาปทำให้ประชาชนอับอาย
15 คำตอบอ่อนโยนทำให้หายโกรธ+
แต่คำพูดรุนแรง*ทำให้โมโห+
2 คนฉลาดพูดเรื่องดี ๆ ที่เป็นความรู้+
แต่คนโง่พูดเรื่องโง่ ๆ ออกมาทันที
3 พระยะโฮวามองไปทั่วทุกแห่ง
เฝ้าดูทั้งคนชั่วและคนดี+
6 ในบ้านคนดีมีสมบัติมากมาย
แต่สิ่งที่คนชั่วทำสร้างความเดือดร้อนให้ตัวเขาเอง+
11 ถ้าพระยะโฮวายังเห็นผู้ที่อยู่ในหลุมศพ*และในดินแดนแห่งความเสื่อมสลาย+
แล้วนับประสาอะไรกับใจมนุษย์!+
12 คนชอบเยาะเย้ยไม่ชอบให้ใครมาว่ากล่าวแก้ไข*+
และเขาจะไม่ปรึกษาคนฉลาด+
13 ความสุขในใจทำให้หน้าตาสดชื่น
แต่ความปวดร้าวทำให้จิตใจแตกสลาย+
15 คนที่มีความทุกข์คิดว่าทุกวันเป็นวันที่เลวร้าย+
แต่คนที่จิตใจเบิกบาน*ก็เหมือนอยู่ในงานเลี้ยงตลอดเวลา+
19 ทางของคนขี้เกียจเป็นเหมือนดงหนาม+
แต่ทางของคนซื่อตรงเป็นเหมือนทางหลวงที่ราบเรียบ+
21 คนไม่รู้จักคิด*จะสนุกกับเรื่องโง่ ๆ+
แต่คนที่มีความเข้าใจจะเดินไปในทางที่ถูกต้อง+
24 สำหรับคนที่มีความเข้าใจลึกซึ้ง ทางแห่งชีวิตจะพาเขาขึ้นไปที่สูง+
27 คนที่หากำไรด้วยวิธีทุจริตจะทำให้ครอบครัวเดือดร้อน*+
แต่คนที่เกลียดสินบนจะมีชีวิตอยู่ต่อไป+
29 พระยะโฮวาอยู่ห่างจากคนชั่ว
แต่ฟังคำอธิษฐานของคนดี+
30 ดวงตาที่เป็นประกายทำให้ใจเบิกบาน
และข่าวดีทำให้กระดูกมีเรี่ยวแรง+
31 คนที่ฟังคำตักเตือนที่ให้ชีวิต
ก็อาศัยอยู่กับคนฉลาด+
32 คนที่ไม่ยอมรับการอบรมสั่งสอนไม่เห็นค่าชีวิตตัวเอง+
3 ไม่ว่าคุณจะทำอะไรก็ให้ฝากเรื่องนั้นไว้กับพระยะโฮวา+
แล้วแผนการของคุณจะสำเร็จ
4 พระยะโฮวาทำให้ทุกอย่างเป็นไปตามที่พระองค์ต้องการ
แม้แต่คนชั่วพระองค์ก็จะทำลายในวันแห่งความพินาศ+
5 พระยะโฮวาเกลียดคนหยิ่งทุกคน+
เขาจะถูกลงโทษแน่
6 ความรักที่มั่นคงและความซื่อสัตย์ทำให้พ้นผิดได้+
และความเกรงกลัวพระยะโฮวาช่วยให้คนเราเลิกทำชั่ว+
7 ถ้าใครทำสิ่งที่พระยะโฮวาพอใจ
แม้แต่ศัตรูของเขาพระองค์ก็ทำให้เป็นเพื่อนกับเขาได้+
9 มนุษย์อาจวางแผนแนวทางชีวิตอยู่ในใจ
แต่พระยะโฮวาจะชี้นำเขาทุกย่างก้าว+
11 ตราชูและตาชั่งที่เที่ยงตรงเป็นของพระยะโฮวา
ตุ้มน้ำหนักทั้งหมดในถุงเป็นผลงานของพระองค์+
12 กษัตริย์ทั้งหลายเกลียดการทำชั่ว+
เพราะบัลลังก์ของพวกเขาตั้งมั่นอยู่ได้ด้วยความถูกต้องชอบธรรม+
13 กษัตริย์โปรดปรานคนที่พูดสิ่งถูกต้อง
และรักคนที่พูดความจริง+
15 ถ้ากษัตริย์โปรดปรานใคร คนนั้นก็มีความสุข
และความเมตตาของกษัตริย์เป็นเหมือนเมฆฝนในฤดูใบไม้ผลิ+
16 ได้สติปัญญาดีกว่าได้ทองคำ+
และได้ความเข้าใจดีกว่าได้เงิน+
17 แนวทางของคนซื่อตรงอยู่ห่างไกลจากความชั่ว
คนที่ระวังแนวทางของตัวเองจะรักษาชีวิตไว้ได้+
18 ความหยิ่งทำให้พินาศ
และความทะนงตัวทำให้ล้มลง+
19 เป็นคนถ่อมในหมู่คนอ่อนน้อม+
ดีกว่าได้แบ่งของที่ปล้นมากับคนหยิ่ง
20 คนที่เข้าใจเรื่องต่าง ๆ อย่างลึกซึ้งจะประสบความสำเร็จ*
และคนที่วางใจพระยะโฮวาจะมีความสุข
21 คนฉลาดจะได้ชื่อว่าเป็นคนที่มีความเข้าใจ+
22 คนที่มีความเข้าใจลึกซึ้งจะได้ชีวิต
แต่คนโง่จะถูกความโง่ของตัวเองสั่งสอน
23 ใจของคนฉลาดทำให้เขาพูดด้วยความเข้าใจลึกซึ้ง+
และพูดโน้มน้าวใจคนได้ดีขึ้น
24 คำพูดที่น่าฟังเป็นเหมือนรวงผึ้ง
ซึ่งหวานชื่นใจและเยียวยารักษากระดูก+
25 มีทางหนึ่งที่ดูเหมือนเป็นทางถูก
แต่ปลายทางนำไปสู่ความตาย+
26 ความอยากอาหารทำให้กรรมกรทำงานหนัก
เพราะความหิวผลักดันเขาให้ทำงานต่อไป+
28 คนชอบสร้างปัญหา*มักทำให้เกิดความขัดแย้ง+
และคนชอบใส่ร้ายทำให้เพื่อนสนิทแตกแยกกัน+
29 คนชอบใช้ความรุนแรงมักล่อลวงเพื่อนบ้าน
และพาเพื่อนบ้านไปในทางผิด
30 เขาขยิบตาเมื่อวางแผนร้าย
เขายิ้มแบบมีเลศนัยเมื่อทำชั่วสำเร็จ
32 คนไม่โกรธง่าย+ก็ดีกว่าคนมีกำลังมาก
และคนที่ควบคุมอารมณ์ได้ก็ดีกว่าคนที่ตีเมืองได้+
17 ได้กินขนมปังแห้งชิ้นเดียวแต่อยู่ในบ้านที่สงบสุข*+
ก็ดีกว่าอยู่ในบ้านที่มีงานเลี้ยง*แต่มีคนทะเลาะกัน+
2 คนรับใช้ที่มีความเข้าใจลึกซึ้งจะปกครองลูกเจ้านายที่ทำตัวน่าอาย
เขาจะได้มรดกเหมือนเป็นลูกคนหนึ่ง
4 คนชั่วสนใจฟังคำพูดที่เจ็บแสบ
และคนหลอกลวงชอบฟังคำพูดให้ร้าย+
5 คนที่เยาะเย้ยคนยากจนก็ดูถูกพระเจ้าผู้สร้างเขา+
ใครที่ดีใจเมื่อคนอื่นเจอเรื่องร้าย ๆ จะถูกลงโทษแน่ ๆ+
7 คำพูดดี ๆ ไม่เหมาะกับคนโง่+
คำโกหกก็ยิ่งไม่เหมาะกับนักปกครอง*+
9 คนที่ให้อภัยคนอื่นก็เสาะหาความรัก+
แต่คนที่พูดย้ำเรื่องเดิม ๆ ทำให้เพื่อนสนิทแตกแยกกัน+
11 คนชั่วคิดกบฏอยู่ตลอดเวลา
แต่ทูตที่เหี้ยมโหดจะถูกส่งไปลงโทษเขา+
12 เจอแม่หมีที่ลูกมันหาย
ก็ดีกว่าเจอคนโง่ที่จมปลักอยู่ในความโง่+
13 ถ้าใครทำชั่วตอบแทนความดี
ความชั่วจะไม่ไปจากบ้านเขา+
14 การเริ่มหาเรื่องทะเลาะก็เหมือนเปิดประตูระบายน้ำ*
ให้รีบเดินหนีก่อนจะเริ่มเถียงกัน+
15 คนที่ตัดสินให้คนชั่วพ้นผิดและคนที่ตัดสินลงโทษคนดี+
ทั้งสองเป็นคนที่พระยะโฮวาเกลียด
19 คนที่ชอบทะเลาะก็ชอบการทำผิด+
คนที่ทำช่องประตูให้สูงก็ทำให้ตัวเองพินาศ+
21 พ่อที่มีลูกโง่จะเสียใจ
และพ่อที่มีลูกไร้ปัญญาจะไม่มีความสุข+
23 คนชั่วแอบรับสินบน
เพื่อบิดเบือนความยุติธรรม+
24 คนที่มีความเข้าใจก็สนใจแต่สติปัญญา
แต่คนโง่คิดเรื่องโน้นเรื่องนี้เรื่อยเปื่อย+
26 การลงโทษ*คนดีไม่ใช่เรื่องดี
และการเฆี่ยนตีคนที่น่านับถือไม่ใช่เรื่องถูกต้อง
28 แม้จะเป็นคนโง่ ถ้าเงียบไว้ใคร ๆ ก็คิดว่าฉลาด
และถ้าเขาไม่พูด คนอื่นก็คิดว่าเขาเข้าใจ
18 คนที่ปลีกตัวอยู่คนเดียวก็คิดทำตามใจตัวเอง
เขาไม่สนใจสติปัญญาเลย
2 คนโง่ไม่อยากมีความเข้าใจ
เขาเอาแต่พูดสิ่งที่ตัวเองคิด+
3 เมื่อคนชั่วมา การดูถูกก็มาด้วย
เมื่อมีการดูหมิ่น ก็เกิดความอับอาย+
4 คำพูดของคนเป็นเหมือนน้ำลึก+
แหล่งของสติปัญญาเป็นเหมือนสายน้ำไหล
5 การลำเอียงเข้าข้างคนชั่วนั้นไม่ดี+
การไม่ให้ความยุติธรรมกับคนดีก็ไม่ดีเหมือนกัน+
7 ปากของคนโง่ทำลายตัวเขาเอง+
ริมฝีปากของเขาทำให้เขาติดกับ
9 คนที่ขี้เกียจทำงาน
เป็นพี่น้องกับคนที่สร้างความเสียหาย+
10 ชื่อของพระยะโฮวาเป็นป้อมปราการที่แข็งแกร่ง+
เมื่อคนดี*วิ่งเข้าไปก็ได้รับการคุ้มครอง+
11 ทรัพย์สมบัติคือเมืองที่มั่นคงของคนรวย
เขาคิดว่าทรัพย์เหล่านั้นเป็นเหมือนกำแพงที่ปกป้อง+
13 คนที่ตอบก่อนได้ยินข้อเท็จจริง
ก็ทำเรื่องโง่และน่าอับอาย+
15 ใจของคนที่มีความเข้าใจเสาะหาความรู้+
และหูของคนฉลาดก็แสวงหาความรู้
16 ของขวัญเป็นใบเบิกทาง+
ทำให้ได้เข้าพบคนใหญ่คนโต
18 การจับฉลากยุติความขัดแย้ง+
และช่วยตัดสินข้อพิพาทระหว่างสองฝ่ายที่มีอำนาจ
19 การเอาชนะพี่น้องที่โกรธก็ยากกว่าเอาชนะเมืองที่แข็งแกร่ง+
และการทะเลาะวิวาทเป็นเหมือนกลอนประตูป้อมปราการ+
23 คนยากจนพูดอ้อนวอน
แต่คนรวยตอบเสียงแข็ง
2 การไม่มีความรู้นั้นไม่ดี+
และคนที่หุนหันพลันแล่นจะทำผิด
3 ความโง่ของคนเราทำให้ชีวิตไม่ราบรื่น
และเขาโกรธพระยะโฮวาอยู่ในใจ
4 ทรัพย์สมบัติทำให้มีเพื่อนมาก
ส่วนคนจนแม้แต่เพื่อนก็ตีจาก+
6 หลายคนชอบประจบประแจงคนใหญ่คนโต*
และใคร ๆ ก็อยากเป็นเพื่อนกับคนชอบให้ของขวัญ
เขาไปขอความช่วยเหลือ แต่ไม่มีใครช่วยเขา
8 คนที่รู้จักคิด*ก็รักตัวเอง+
คนที่พยายามมีความเข้าใจจะประสบความสำเร็จ*+
9 พยานเท็จจะถูกลงโทษแน่ ๆ
และคนที่พูดแต่คำโกหกจะพินาศ+
10 ถ้าคนโง่ไม่เหมาะกับชีวิตที่หรูหราฟุ่มเฟือย
คนรับใช้ก็ยิ่งไม่เหมาะจะปกครองเจ้านาย+
12 ความโกรธของกษัตริย์เป็นเหมือนเสียงสิงโตคำราม+
แต่ความโปรดปรานของเขาเป็นเหมือนน้ำค้างบนต้นหญ้า
14 บ้านและทรัพย์สมบัติเป็นมรดกจากพ่อ
แต่ภรรยาที่ฉลาดสุขุมมาจากพระยะโฮวา+
15 ความขี้เกียจทำให้หลับสนิท
และคนเฉื่อยชาจะอดอยาก+
19 คนอารมณ์ร้อนจะถูกลงโทษ
ถ้าคุณช่วยเขาไม่ให้ถูกลงโทษ คุณจะต้องช่วยเขาไปตลอด+
21 มนุษย์คิดวางแผนมากมายในใจ
แต่ทุกอย่างที่พระยะโฮวาคิดไว้จะเป็นจริง+
22 ความงามในตัวมนุษย์คือความรักที่มั่นคงของเขา+
และเป็นคนจนดีกว่าเป็นคนโกหก
23 ความเกรงกลัวพระยะโฮวาทำให้ได้ชีวิต+
คนที่เกรงกลัวพระองค์จะพักอย่างสบายใจ ไม่ต้องเจออันตรายใด ๆ+
24 คนขี้เกียจเอามือลงไปแช่ในชามอาหาร
และไม่ยอมแม้แต่จะหยิบอาหารใส่ปากด้วยซ้ำ+
25 ให้เฆี่ยนตีคนชอบเยาะเย้ย+ เพื่อคนที่ขาดประสบการณ์จะฉลาดขึ้น+
ให้ตักเตือนคนที่มีความเข้าใจ เพื่อเขาจะมีความรู้มากขึ้น+
26 ลูกชายที่ทำร้ายพ่อและไล่แม่ไป
ก็ทำเรื่องน่าอับอายอดสู+
27 ลูกของเรา ถ้าลูกเลิกฟังคำสั่งสอน
ลูกจะหลงไปจากถ้อยคำที่ให้ความรู้
3 คนที่ไม่ยุ่งกับความขัดแย้งเป็นคนน่านับถือ+
แต่คนโง่ทุกคนจะร่วมวงทะเลาะกับคนอื่น+
5 ความคิด*ในใจคนเป็นเหมือนน้ำลึก
แต่คนที่มีความเข้าใจจะตักขึ้นมาได้
6 คนมากมายบอกว่าเขามีความรักที่มั่นคง
แต่คนซื่อสัตย์นั้นหาได้ยาก
7 คนดีจะซื่อสัตย์เสมอ+
ลูกหลาน*ของเขาที่เกิดมาภายหน้าจะมีความสุข+
11 ถึงจะยังเด็ก* แต่การกระทำก็บอกได้ว่า
เขาเป็นคนบริสุทธิ์และทำสิ่งที่ถูกต้องหรือไม่+
12 หูที่ได้ยินและตาที่มองเห็น
พระยะโฮวาสร้างทั้งสองอย่าง+
13 อย่าเอาแต่นอน ไม่อย่างนั้นจะยากจน+
ตื่นเถอะ จะได้มีอาหารกินอิ่ม+
14 คนซื้อของมักพูดว่า “ของนี้ไม่ดีเลย”
แต่พอซื้อแล้วก็เอาไปอวด+
16 ถ้ามีคนมาค้ำประกันให้คนแปลกหน้า ให้ยึดเสื้อผ้าเขาไว้+
ถ้าเขาค้ำประกันให้ผู้หญิงต่างชาติ* ก็ให้ยึดของของเขาไว้ด้วย+
17 อาหารที่ได้จากการโกงก็รสชาติดี
แต่ภายหลังในปากคนกินจะมีแต่ก้อนกรวด+
20 คนที่แช่งด่าพ่อแม่
ตะเกียงของเขาจะถูกดับเมื่อความมืดมาถึง+
21 มรดกที่ได้มาด้วยความโลภ
จะไม่เป็นผลดีในบั้นปลาย+
22 อย่าพูดว่า “ฉันจะแก้แค้น!”+
ให้รอคอยพระยะโฮวา+ แล้วพระองค์จะช่วยคุณ+
23 พระยะโฮวาเกลียดตุ้มน้ำหนักที่ไม่เที่ยงตรง*
และการโกงตาชั่งก็ไม่ดี
24 พระยะโฮวาชี้นำมนุษย์ทุกย่างก้าว+
คนเราจะเข้าใจทางชีวิตของตัวเองได้หรือ?
25 เมื่อคนเราพูดโดยไม่คิดว่า “นี่เป็นของบริสุทธิ์”+
และมานึกได้ทีหลังว่าสาบานอะไรไป เขาก็ติดกับดัก+
27 ลมหายใจของมนุษย์เป็นเหมือนตะเกียงของพระยะโฮวา
สำหรับตรวจดูส่วนลึกที่สุดในตัวเขา
28 ความรักที่มั่นคงและความซื่อสัตย์จะปกป้องกษัตริย์+
และความรักที่มั่นคงจะค้ำบัลลังก์ของกษัตริย์+
30 รอยฟกช้ำและบาดแผลจะขจัด*ความชั่วออกไป+
และการเฆี่ยนตีชำระล้างส่วนลึกที่สุดในตัวคนได้
21 ใจของกษัตริย์เป็นเหมือนสายน้ำในมือพระยะโฮวา+
พระองค์บังคับมันให้ไปตามทางที่พระองค์ต้องการ+
3 พระยะโฮวาชอบให้คนเราทำสิ่งที่ถูกต้องและยุติธรรม
มากกว่าเอาเครื่องบูชามาถวาย+
4 ตาที่เย่อหยิ่งและใจจองหอง
เป็นตะเกียงของคนชั่วและเป็นบาป+
6 ทรัพย์สมบัติที่ได้มาด้วยการโกหก
เป็นเหมือนหมอกที่จางหายและเป็นกับดักแห่งความตาย*+
7 คนชั่วจะถูกทำลายเพราะชอบความรุนแรง+
พวกเขาไม่ยอมทำสิ่งที่ถูกต้อง
8 คนมีความผิดทำสิ่งที่คดโกง
แต่คนบริสุทธิ์ทำสิ่งที่ถูกต้อง+
11 เมื่อมีการลงโทษคนชอบเยาะเย้ย คนที่ขาดประสบการณ์ก็ฉลาดขึ้น
และเมื่อคนฉลาดเข้าใจลึกซึ้ง เขาก็มีความรู้*มากขึ้น+
12 พระเจ้าที่ยุติธรรมสังเกตดูบ้านคนชั่ว
พระองค์ทำลายพวกเขาจนย่อยยับ+
13 คนที่ไม่ฟังเสียงร้องขอความช่วยเหลือของคนต่ำต้อย
เมื่อเขาเองร้องขอจะไม่มีใครช่วย+
14 ของขวัญที่แอบให้ช่วยให้หายโกรธ+
และสินบนที่ให้กันลับ ๆ ทำให้หายโมโห
15 คนดีมีความสุขเมื่อทำสิ่งที่ถูกต้อง+
แต่คนทำชั่วจะเจอเรื่องน่ากลัว
16 คนที่ไม่มีความเข้าใจลึกซึ้ง
จะไปอยู่กับคนตาย+
17 คนที่รักความสนุกสนานจะยากจน+
และคนที่ชอบเหล้าองุ่นกับน้ำมันจะไม่ร่ำรวย
18 คนชั่วจะเป็นค่าไถ่ให้คนดี
และคนทรยศจะถูกเอาตัวไปแทนคนซื่อตรง+
21 คนที่พยายามทำสิ่งที่ถูกต้องและมีความรักที่มั่นคง
จะได้ชีวิต ความชอบธรรม และเกียรติยศ+
22 คนฉลาดปีนเข้า*เมืองของคนที่แข็งแรงได้
และค่อย ๆ ทำลายที่มั่นอันเข้มแข็งที่เขาไว้ใจ+
23 คนที่ระวังคำพูด
จะช่วยตัวเองให้พ้นจากปัญหา+
24 คนที่ทำเกินสิทธิ์และหุนหันพลันแล่น
จะถูกเรียกว่าคนขี้โม้ที่จองหองและทำอะไรโดยพลการ+
25 สิ่งที่คนขี้เกียจอยากได้จะทำให้เขาตาย
เพราะเขาไม่ยอมทำงาน+
26 เขาโลภอยากได้โน่นได้นี่ทั้งวัน
แต่คนดีให้คนอื่นโดยไม่หวง+
27 เครื่องบูชาของคนชั่วน่ารังเกียจ+
และถ้าถวายด้วยเจตนาชั่ว*ก็ยิ่งน่ารังเกียจ
30 ไม่มีสติปัญญา ความเข้าใจ หรือคำแนะนำใด ๆ จะขัดขวางพระยะโฮวาได้+
22 ควรเลือกชื่อเสียงดีมากกว่าทรัพย์สมบัติมหาศาล+
ได้รับความนับถือ*ก็ดีกว่าได้เงินและทอง
2 คนรวยกับคนจนเหมือนกันอยู่อย่างหนึ่ง
นั่นคือพระยะโฮวาสร้างพวกเขาทั้งสอง+
3 คนฉลาดมองเห็นอันตรายแล้วหนีไปซ่อนตัว
แต่คนที่ขาดประสบการณ์เดินต่อไปและได้รับผลเสียหาย*
4 รางวัลของความถ่อมตนและความเกรงกลัวพระยะโฮวา
คือทรัพย์สมบัติ เกียรติยศ และชีวิต+
5 มีหนามและกับดักอยู่บนทางของคนคดโกง
แต่คนที่เห็นค่าชีวิตตัวเองจะหลีกห่างจากสิ่งเหล่านั้น+
6 ควรอบรมสั่งสอนเด็ก*ให้เดินในทางที่ควรจะเดิน+
เมื่อเขาอายุมากแล้ว เขาจะไม่ออกไปจากทางนั้น+
7 คนรวยจะปกครองคนจน
และคนที่ยืมจะเป็นทาสของคนให้ยืม+
9 ใคร ๆ ก็อวยพรคนที่โอบอ้อมอารี
เพราะเขาแบ่งอาหารของตัวเองให้คนจน+
10 ไล่คนชอบเยาะเย้ยออกไปซะ
แล้วจะไม่มีการทะเลาะเบาะแว้งอีก
ความขัดแย้ง*และการดูถูกก็จะหมดไปด้วย
11 คนที่รักจิตใจอันบริสุทธิ์และพูดจาน่าฟัง
จะได้เป็นเพื่อนกับกษัตริย์+
12 พระยะโฮวาเฝ้าดูเพื่อปกป้องความรู้
แต่พระองค์ลบล้างคำพูดของคนทรยศ+
13 คนขี้เกียจพูดว่า “มีสิงโตอยู่ข้างนอก!
ฉันจะถูกมันฆ่ากลางลานสาธารณะแน่ ๆ”+
14 ปากของผู้หญิงชั่ว*เป็นเหมือนหลุมลึก+
คนที่พระยะโฮวากล่าวโทษจะตกลงไปในหลุมนั้น
16 คนที่โกงคนจนเพื่อให้ตัวเองรวยขึ้น+
และคนที่ชอบให้ของขวัญคนรวย
สุดท้ายจะต้องยากจน
17 ให้เงี่ยหูฟังคำของคนฉลาด+
เพื่อคุณจะยอมรับความรู้ของเราสุดหัวใจ+
18 เพราะเป็นเรื่องดีที่คุณจะเก็บถ้อยคำนั้นไว้ในใจ+
เพื่อคุณจะพูดเรื่องเหล่านั้นได้ตลอดเวลา+
19 วันนี้เราให้ความรู้กับคุณ
เพื่อคุณจะมั่นใจในพระยะโฮวา
20 เราเขียนคำแนะนำ
และให้ความรู้กับคุณแล้ว
21 เพื่อสอนคุณให้รู้จักถ้อยคำที่เป็นความจริงและเชื่อถือได้
คุณจะได้กลับไปรายงานคนที่ส่งคุณมาอย่างถูกต้อง
22 อย่าปล้นคนจนเพราะเห็นว่าเขาจน+
และอย่าข่มเหงคนต่ำต้อยที่ประตูเมือง+
23 เพราะพระยะโฮวาจะแก้ต่างให้พวกเขา+
และพระองค์จะเอาชีวิตคนที่โกงพวกเขา
24 อย่าเป็นเพื่อนกับคนอารมณ์ร้อน
และอย่าไปยุ่งกับคนขี้โมโห
25 คุณจะได้ไม่เลียนแบบเขา
และจะได้ไม่ติดกับดัก+
26 อย่าจับมือตกลงค้ำประกันเงินกู้ให้ใคร+
27 ถ้าคุณไม่มีเงินใช้หนี้เขา
ที่นอนที่คุณนอนอยู่จะถูกยึดไป!
28 อย่าย้ายหลักเขตที่ดินที่มีมานานแล้ว
ซึ่งปู่ย่าตายายของคุณได้ปักไว้+
29 คุณเห็นคนที่ทำงานเก่ง ๆ ไหม?
เขาจะได้รับใช้กษัตริย์+
ไม่ต้องรับใช้คนธรรมดา
23 เมื่อนั่งกินอาหารกับกษัตริย์
ให้ระวังสิ่งที่อยู่ตรงหน้าคุณ
2 ถ้าคุณเป็นคนตะกละ
ให้เอามีดจ่อคอหอยไว้*
3 อย่าไปอยากกินอาหารดี ๆ ของกษัตริย์
เพราะมันจะทำให้คุณถูกหลอก
4 อย่าหักโหมทำงานจนเหนื่อยล้าเพื่อจะมีทรัพย์สมบัติ+
เลิกซะเถอะ และแสดงให้เห็นว่าคุณมีความเข้าใจ*
5 เมื่อคุณหันไปมอง ทรัพย์สมบัติก็ไม่อยู่ที่นั่นแล้ว+
เพราะมันจะมีปีกงอกออกมาเหมือนนกอินทรีแล้วบินหายไปบนฟ้า+
6 อย่ากินอาหารของคนขี้เหนียว*
อย่าไปอยากกินอาหารดี ๆ ของเขา
7 เพราะเขาอยากได้บางอย่างตอบแทน*
เขาพูดกับคุณว่า “กินและดื่มเลย” แต่ใจเขาไม่ได้คิดอย่างนั้น*
8 คุณกินอะไรเข้าไปก็จะอาเจียนออกมา
และที่คุณชมเขาไปก็ไม่มีประโยชน์
10 อย่าย้ายหลักเขตที่ดินที่มีมานานแล้ว+
และอย่าบุกรุกที่ดินของลูกกำพร้าพ่อ
12 ขอให้คุณยอมรับคำสั่งสอน
และเงี่ยหูฟังถ้อยคำที่ให้ความรู้
13 อย่าละเลยการอบรมสั่งสอนเด็ก*+
ถ้าตีเขาด้วยไม้เรียว เขาจะไม่ตาย
14 ให้คุณตีเขาด้วยไม้เรียว
เพื่อช่วยเขาไม่ให้ลงไปหลุมศพ*
15 ลูกของเรา ถ้าคุณฉลาดขึ้น
เราจะดีใจมาก+
16 ใจ*ของเราจะยินดี
เมื่อคุณพูดสิ่งที่ถูกต้อง
17 อย่าอิจฉาคนบาป+
แต่ให้เกรงกลัวพระยะโฮวาตลอดวัน+
18 แล้วคุณจะมีอนาคตที่ดี+
และความหวังของคุณจะไม่ถูกทำลาย
19 ลูกของเรา ขอให้ฟังและฉลาดขึ้น
และตั้งใจเดินไปในทางที่ถูกต้อง
20 อย่าดื่มเหล้าองุ่นเยอะ+
อย่ากินเนื้อมากเกินไป+
21 เพราะคนขี้เมาและคนตะกละจะยากจน+
และคนง่วงเหงาหาวนอนจะนุ่งผ้าขี้ริ้ว
22 ให้ฟังพ่อบังเกิดเกล้าของคุณ
และอย่าดูถูกแม่เพียงเพราะท่านแก่ชรา+
24 พ่อของคนดีจะมีความสุขมาก
และพ่อที่มีลูกฉลาดจะชื่นชมในตัวลูก
25 พ่อแม่ของคุณจะดีใจ
และแม่ผู้ให้กำเนิดคุณจะมีความสุข
26 ลูกของเรา ขอให้สนใจฟังเรา
และชอบทางของเรา+
27 เพราะหญิงโสเภณีเป็นเหมือนหลุมลึก
และผู้หญิงไม่มีศีลธรรมเป็นเหมือนบ่อน้ำแคบ ๆ+
28 เธอซุ่มรอเหยื่อเหมือนพวกโจร+
เธอทำให้ผู้ชายที่ไม่ซื่อสัตย์มีมากขึ้น
29 ใครที่เจอเรื่องร้าย ๆ? ใครที่กระวนกระวาย?
ใครทะเลาะกัน? ใครบ่นพึมพำ?
ใครเจ็บตัวอย่างไม่สมควร? ใครที่ตามัว?
31 อย่ามองดูเหล้าองุ่นสีแดง
ที่เป็นประกายอยู่ในถ้วย และไหลลงไปอย่างคล่องคอ
32 เพราะสุดท้ายมันจะกัดเหมือนงู
และปล่อยพิษเหมือนงูพิษ
33 ตาคุณจะเห็นภาพหลอน
และใจคุณจะมีแต่เรื่องเลวทราม+
34 คุณจะเป็นเหมือนคนที่นอนอยู่กลางทะเล
เหมือนคนที่นอนอยู่บนยอดเสากระโดงเรือ
35 คุณจะพูดว่า “พวกเขาทุบฉัน แต่ฉันไม่เจ็บ
พวกเขาตีฉัน แต่ฉันไม่รู้สึก
เมื่อไหร่ฉันจะตื่น+
จะได้ไปดื่มอีก?”*
24 อย่าอิจฉาคนชั่ว
อย่าคิดอยากเป็นเพื่อนกับพวกเขา+
2 เพราะใจพวกเขาคิดแต่เรื่องรุนแรง
ปากก็พูดแต่เรื่องการทำให้คนอื่นเดือดร้อน
4 เพราะความรู้ ห้องต่าง ๆ จึงเต็มไปด้วย
สมบัติมากมายที่มีค่าและงดงาม+
5 คนฉลาดมีอำนาจมาก+
และถ้ามีความรู้คนเราก็มีอำนาจมากขึ้น
7 คนโง่ไม่อาจมีสติปัญญาแท้ได้+
เขาไม่รู้จะพูดอะไรที่ประตูเมือง
8 คนที่วางแผนชั่ว
จะถูกเรียกว่าจอมวางแผน+
10 ถ้าคุณท้อแท้ในวันที่ทุกข์ลำบาก*
กำลังเรี่ยวแรงของคุณก็จะน้อย
11 ให้ช่วยคนที่กำลังจะถูกเอาตัวไปฆ่า
และเหนี่ยวรั้งคนที่เดินโซเซไปหาความตาย+
12 ถ้าคุณบอกว่า “พวกเราไม่เห็นรู้เรื่องนี้เลย”
คุณคิดว่าพระองค์ผู้ตรวจดูหัวใจ*จะมองไม่ออกหรือ?+
พระองค์ผู้เฝ้าดูคุณจะมองออกแน่ ๆ
และจะตอบแทนแต่ละคนตามการกระทำของเขา+
13 ลูกของเรา กินน้ำผึ้งเถอะเพราะเป็นของดี
น้ำผึ้งจากรวงนั้นหวานชื่นใจ
14 สติปัญญาก็เป็นสิ่งที่ดีสำหรับคุณ+
ถ้าคุณพบสติปัญญา คุณจะมีอนาคตที่ดี
และความหวังของคุณจะไม่ถูกทำลาย+
15 อย่าดักซุ่มอยู่ใกล้บ้านคนดีด้วยเจตนาชั่ว
อย่าทำลายที่พักของเขา
16 เพราะคนดีอาจล้มถึงเจ็ดครั้งแต่จะลุกขึ้นมาได้+
ส่วนคนชั่วเมื่อเจอหายนะจะล้มลงแล้วไม่ลุกขึ้นอีก+
17 อย่ายินดีเมื่อศัตรูของคุณล้ม
และอย่าดีใจเมื่อเขาล้มลง+
18 เพราะพระยะโฮวาจะเห็นและจะไม่พอใจ
19 อย่าเดือดเนื้อร้อนใจเพราะคนเลว
และอย่าอิจฉาคนชั่ว
20 เพราะคนเลวจะไม่มีอนาคต+
ตะเกียงของคนชั่วจะถูกดับ+
21 ลูกของเรา ให้เกรงกลัวพระยะโฮวาและกษัตริย์+
ไม่มีใครรู้หรอกว่าท่านทั้งสอง*จะทำลายพวกเขาอย่างไร+
23 คนฉลาดยังพูดไว้ด้วยว่า
การพิพากษาอย่างลำเอียงนั้นไม่ดี+
24 ใครที่พูดกับคนชั่วว่า “คุณทำถูกแล้ว”+
จะถูกชนชาติต่าง ๆ สาปแช่ง และจะถูกชาติต่าง ๆ ประณาม
26 ผู้คนจะนับถือ*คนที่ตอบตามความจริง+
27 ให้เตรียมงานข้างนอกไว้ และเตรียมทุกอย่างในไร่นาให้พร้อม
แล้วค่อยสร้างบ้าน*
28 อย่ากล่าวหาเพื่อนบ้านโดยไม่มีหลักฐาน+
อย่าพูดหลอกลวงคนอื่น+
29 อย่าพูดว่า “เขาทำกับฉันอย่างไร ฉันจะทำกับเขาอย่างนั้น
32 เรามองดูและคิดใคร่ครวญ
แล้วก็ได้บทเรียนว่า
33 หลับอีกนิด งีบอีกหน่อย
นอนกอดอกอีกเดี๋ยว
34 แล้วความยากจนจะมาหาคุณเหมือนโจร
และความยากไร้จะมาหาคุณเหมือนผู้ร้ายที่ใช้อาวุธ+
25 ต่อไปนี้เป็นสุภาษิตของโซโลมอนด้วย+ ซึ่งคนของกษัตริย์เฮเซคียาห์+แห่งยูดาห์ได้เขียนไว้*
2 พระเจ้าได้รับเกียรติเมื่อปิดซ่อนสิ่งต่าง ๆ+
และกษัตริย์ได้รับเกียรติเมื่อค้นคว้าเรื่องลึกซึ้ง
3 ท้องฟ้าสูงแค่ไหนและแผ่นดินต่ำเท่าไร
ใจของกษัตริย์ก็ลึกล้ำมากเท่านั้น
4 ไล่ขี้แร่ออกจากเงิน
แล้วจะได้เงินบริสุทธิ์+
5 ไล่คนชั่วออกไปให้พ้นหน้ากษัตริย์
แล้วบัลลังก์ของกษัตริย์จะตั้งมั่นคงด้วยความถูกต้องชอบธรรม+
6 อย่ายกย่องตัวเองต่อหน้ากษัตริย์+
และอย่าไปอยู่ในหมู่คนใหญ่คนโต+
7 เพราะให้กษัตริย์พูดกับคุณว่า “ขึ้นมาที่นี่สิ”
ก็ดีกว่าเขาทำให้คุณอับอายต่อหน้าเจ้านาย+
8 อย่ารีบร้อนมีคดีความกับเพื่อนบ้าน
เพราะถ้าทีหลังเขาทำให้คุณอับอายคุณจะทำอย่างไร?+
9 ให้คุณไปเจรจาไกล่เกลี่ยกับเพื่อนบ้าน+
แต่อย่าเปิดเผยความลับที่มีคนบอกคุณ*+
10 ไม่อย่างนั้นคนที่ได้ยินจะทำให้คุณอับอาย
เพราะถ้าคุณแพร่เรื่องไม่ดี*ออกไปแล้ว คุณจะเอากลับคืนมาไม่ได้
11 คำพูดที่เหมาะกับกาลเทศะ+
เป็นเหมือนแอปเปิลทองคำในชามเงินแกะสลัก
12 คนฉลาดที่ช่วยตักเตือน
เป็นเหมือนตุ้มหูทองกับเครื่องประดับทองคำเนื้อดี
สำหรับคนที่ยินดีรับฟัง+
13 หิมะทำให้เย็นชื่นใจในวันเก็บเกี่ยวพืชผลอย่างไร
คนส่งข่าวที่ซื่อสัตย์ก็ทำให้นายที่ใช้เขาไปชื่นใจอย่างนั้น+
14 คนที่คุยโวว่าจะให้ของขวัญแต่ไม่ให้สักที
ก็เหมือนเมฆและลมที่ไม่ให้ฝน+
15 จะโน้มน้าวใจแม่ทัพได้ต้องมีความอดทน
และคำพูดอ่อนโยนทำให้กระดูกแตกได้+
16 ถ้าคุณเจอน้ำผึ้ง ให้กินแค่พอประมาณ
ถ้ากินมากเกินไปคุณจะอาเจียนออกมา+
17 อย่าไปหาเพื่อนบ้านบ่อย ๆ
เขาจะได้ไม่เบื่อและเกลียดคุณ
18 คนที่เป็นพยานเท็จใส่ร้ายเพื่อนบ้าน+
เป็นเหมือนกระบองศึก ดาบ และลูกธนูที่แหลมคม
19 การเชื่อใจคนที่ไว้ใจไม่ได้*ในเวลาลำบาก
ก็เหมือนไว้ใจฟันที่หักและเท้าที่พิการ
20 คนที่ร้องเพลงให้คนทุกข์ใจฟัง+
ก็เหมือนคนที่ถอดเสื้อผ้าในวันที่อากาศหนาว
และเหมือนเอาน้ำส้มสายชูเทใส่ผงโซดา*
21 ถ้าศัตรูของคุณ*หิว ก็เอาอาหารให้เขากิน
ถ้าเขาหิวน้ำ ก็เอาน้ำให้เขาดื่ม+
22 เพราะการทำอย่างนั้นก็เหมือนกองถ่านหินร้อนไว้บนหัวเขา*+
และพระยะโฮวาจะให้รางวัลคุณ
23 ลมเหนือทำให้ฝนตกหนัก
และการซุบซิบนินทาทำให้คนโมโห+
26 คนดีที่ยอม*คนชั่ว
เป็นเหมือนน้ำพุที่มีโคลนและบ่อน้ำที่พังแล้ว
27 การกินน้ำผึ้งมากเกินไปนั้นไม่ดี+
และคนที่หาเกียรติยศใส่ตัวก็จะไม่ได้รับเกียรติ+
28 คนที่ไม่รู้จักควบคุมอารมณ์+
เป็นเหมือนเมืองที่กำแพงถูกทำลายแล้ว
26 คนโง่ไม่ควรได้รับเกียรติ+
เหมือนหิมะไม่ควรตกในฤดูร้อนและฝนไม่ควรตกในฤดูเกี่ยว
2 เมื่อนกบินหนีและนกนางแอ่นบินไปก็ต้องมีสาเหตุ
เมื่อมีคนสาปแช่งก็ต้องมีสาเหตุเหมือนกัน
4 อย่าตอบคนโง่แบบเดียวกับคนโง่
เพราะถ้าทำอย่างนั้นคุณก็ลดตัวลงไปอยู่ระดับเดียวกับเขา
5 ให้ตอบคนโง่แบบเดียวกับคนโง่
เขาจะได้ไม่คิดว่าตัวเองฉลาด+
6 คนที่ไว้ใจให้คนโง่ทำงาน
ก็เหมือนคนที่ทำให้เท้าตัวเองพิการและทำร้ายตัวเอง
8 การยกย่องคนโง่+
เป็นเหมือนการผูกก้อนหินไว้กับเชือกเหวี่ยงหิน
9 สุภาษิตจากปากคนโง่
เป็นเหมือนต้นหนามในมือคนเมา
10 คนที่จ้างคนโง่หรือจ้างคนที่เดินผ่านไปมา
ก็เหมือนคนที่ยิงธนูออกไปมั่ว ๆ และทำให้คนอื่นบาดเจ็บ
11 คนโง่ทำเรื่องโง่ ๆ ซ้ำแล้วซ้ำอีก
เหมือนหมากินของที่มันอ้วกออกมา+
12 คุณเคยเห็นคนที่คิดว่าตัวเองฉลาดไหม?+
คนโง่ยังมีหวังที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองมากกว่าเขาอีก
13 คนขี้เกียจพูดว่า “มีสิงโตหนุ่มอยู่บนถนน
มีสิงโตอยู่ที่ลานสาธารณะ!”+
15 คนขี้เกียจเอามือลงไปแช่ในชามอาหาร
แต่ไม่มีแรงจะหยิบอาหารใส่ปาก+
16 คนขี้เกียจคิดว่าตัวเองฉลาด
มากกว่าคนเจ็ดคนที่ตอบอย่างฉลาดสุขุม
17 คนที่เดินผ่านมาเห็นคนทะเลาะกันแล้วเกิดโมโหจนเข้าไปยุ่งกับเขา
ก็เหมือนคนที่จับหูหมาไว้+
18 คนบ้าที่ยิงธนูเพลิงกับลูกศรแล้วทำให้คนตาย
19 ก็เป็นเหมือนคนที่แกล้งเพื่อนบ้านแล้วบอกว่า “ฉันล้อเล่นเฉย ๆ”+
20 เมื่อไม่มีฟืน ไฟก็ดับ
เมื่อไม่มีคนพูดให้ร้าย การทะเลาะวิวาทก็จบลง+
21 คนชอบเถียงทำให้เกิดการทะเลาะวิวาท
เหมือนที่ถ่านและฟืนทำให้ไฟลุก+
23 คำพูดหวาน ๆ จากใจที่ชั่วร้าย
เป็นเหมือนเศษดินเผาที่เคลือบด้วยเงิน+
24 คนที่เกลียดคนอื่นปิดซ่อนความเกลียดไว้ด้วยคำพูด
แต่ในใจก็คิดหลอกลวงอยู่
25 แม้เขาพูดจาอ่อนโยน แต่อย่าไว้ใจ
เพราะในใจเขาคิดเรื่องที่น่ารังเกียจถึงเจ็ดเรื่อง*
26 ถึงเขาจะตบตาคนอื่นเพื่อซ่อนความเกลียดชัง
แต่ความชั่วร้ายของเขาจะถูกเปิดโปงในที่ประชุม
27 คนที่ขุดหลุมพรางจะตกลงไปในหลุมนั้น
และคนที่กลิ้งหินออก หินนั้นจะกลับมาทับเขา+
28 คนโกหกเกลียดคนที่เขาทำร้าย
และคนยกยอปอปั้นทำให้เกิดความพินาศ+
27 อย่าคุยโวว่าจะทำอะไรในวันพรุ่งนี้
เพราะคุณไม่รู้ว่าแต่ละวันจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง+
3 หินก็หนัก ทรายก็หนัก
แต่คนโง่น่ารำคาญหนักกว่านั้นอีก+
4 ความโกรธก็รุนแรง ความโมโหก็เกรี้ยวกราด
แต่ใครจะทนความอิจฉาริษยาได้?+
5 การตักเตือนกันต่อหน้าก็ดีกว่าความรักที่ไม่แสดงออกมา+
7 คนที่อิ่มแล้ว ถึงจะให้น้ำผึ้งจากรวงเขาก็ไม่เอา*
แต่คนที่หิว แม้แต่ของขมก็ยังว่าหวาน
8 คนที่หลงจากบ้าน
ก็เหมือนนกที่หลง*จากรัง
9 เพื่อนที่ให้คำแนะนำอย่างจริงใจ+
เป็นเหมือนน้ำมันและเครื่องหอมที่ทำให้ชื่นใจ
10 อย่าทิ้งเพื่อนของคุณหรือเพื่อนของพ่อ
และอย่าไปบ้านพี่น้องตอนที่คุณลำบาก
เพื่อนบ้านที่อยู่ใกล้ก็ดีกว่าพี่น้องที่อยู่ไกล+
12 คนฉลาดมองเห็นอันตรายแล้วหนีไปซ่อนตัว+
แต่คนที่ขาดประสบการณ์เดินต่อไปและได้รับผลเสียหาย*
13 ถ้ามีคนมาค้ำประกันให้คนแปลกหน้า ให้ยึดเสื้อผ้าเขาไว้
ถ้าเขาค้ำประกันให้ผู้หญิงต่างชาติ* ก็ให้ยึดของของเขาไว้ด้วย+
14 คนที่ไปอวยพรเพื่อนบ้านเสียงดังแต่เช้ามืด
เพื่อนบ้านจะถือว่าคำอวยพรนั้นเป็นคำสาปแช่ง
15 ภรรยาที่ชอบทะเลาะ*เป็นเหมือนหลังคาที่รั่วอยู่ตลอดในวันฝนตก+
16 คนที่ห้ามเธอได้ก็ห้ามลมได้
และใช้มือขวาจับน้ำมันได้
17 เหล็กยังลับเหล็กให้คมได้
คนเราก็ช่วยเพื่อนให้เก่งขึ้นได้เหมือนกัน+
19 น้ำสะท้อนให้เห็นใบหน้า
ใจคนหนึ่งก็สะท้อนให้เห็นใจอีกคนหนึ่งได้เหมือนกัน
20 หลุมศพและดินแดนแห่งความเสื่อมสลายไม่รู้จักอิ่ม+
ตาคนเราก็ไม่รู้จักอิ่มเหมือนกัน
21 เบ้าหลอมมีไว้ถลุงเงินและเตาหลอมมีไว้ถลุงทอง+
คำสรรเสริญเยินยอก็ทดสอบว่าคนเราเป็นอย่างไร
22 ถึงคุณจะเอาคนโง่ใส่ครก
แล้วตำเขาเหมือนตำข้าว
ความโง่ก็ยังไม่หลุดจากตัวเขา
23 คุณต้องรู้จักฝูงแกะของคุณอย่างดี
และดูแล*แกะของคุณให้ดี
24 ทรัพย์สมบัติจะไม่คงอยู่ตลอดไป+
และมงกุฎจะไม่คงอยู่ตลอดกาล
25 หญ้าเขียวหมดไป หญ้าใหม่งอกขึ้นมา
และพืชผักบนภูเขาถูกเก็บไปแล้ว
26 แกะหนุ่มทำให้คุณมีเสื้อผ้า
และแพะตัวผู้ทำให้คุณซื้อทุ่งนาได้
27 จะมีนมแพะมากพอให้คุณกิน
และมีพอสำหรับครอบครัวของคุณกับพวกสาวใช้ด้วย
2 เมื่อมีการทำผิด*ในแผ่นดิน ก็ต้องเปลี่ยนผู้นำอยู่เรื่อย ๆ+
แต่เมื่อคนที่มีความรู้ความเข้าใจคอยช่วยเหลือ ผู้นำ*จะปกครองได้นาน+
3 คนยากจนที่โกงคนต่ำต้อย+
เป็นเหมือนฝนที่กวาดเอาอาหารไปหมด
4 คนที่ละเลยกฎหมายจะยกย่องคนชั่ว
แต่คนที่ทำตามกฎหมายจะโกรธพวกเขา+
5 คนชั่วไม่สามารถเข้าใจเรื่องความยุติธรรม
แต่คนที่ขอความช่วยเหลือจากพระยะโฮวาจะเข้าใจทุกอย่าง+
6 คนจนที่ซื่อสัตย์
ดีกว่าคนรวยที่คดโกง+
7 ลูกชายที่มีความเข้าใจจะทำตามกฎหมาย
แต่คนที่คบกับคนตะกละจะทำให้พ่ออับอาย+
9 ถ้าใครไม่เชื่อฟังกฎหมาย
แม้แต่คำอธิษฐานของเขาก็น่ารังเกียจ+
10 คนที่ชักจูงคนซื่อตรงให้ทำชั่วจะตกหลุมพรางที่ตัวเองขุดไว้+
แต่คนที่ไม่มีตำหนิจะได้สิ่งดี ๆ เป็นมรดก+
12 เมื่อคนดีชนะ ก็มีแต่ความชื่นชมยินดี
แต่พอคนชั่วมีอำนาจ ผู้คนก็พากันซ่อนตัว+
13 คนที่ปกปิดความผิดของตัวเองจะไม่ประสบความสำเร็จ+
แต่คนที่สารภาพและเลิกทำผิดจะได้รับความเมตตา+
15 คนชั่วที่ปกครองคนทุกข์ยาก
เป็นเหมือนสิงโตคำรามและหมีที่วิ่งเข้าใส่เหยื่อ+
16 ผู้นำที่ไม่รู้จักแยกแยะจะใช้อำนาจอย่างผิด ๆ+
แต่ผู้นำที่เกลียดการหากำไรด้วยวิธีทุจริตจะมีชีวิตยืนยาว+
17 คนที่มีความผิดเพราะฆ่าคนจะต้องหนีไปจนตาย*+
อย่าให้ใครช่วยเหลือเขาเลย
19 คนที่เพาะปลูกในที่ดินของตัวเองจะมีอาหารมากมาย
แต่คนที่ไขว่คว้าหาสิ่งไร้ค่าจะยากจนมาก+
21 การลำเอียงนั้นไม่ดี+
แต่อาจมีคนทำผิดเพราะเห็นแก่อาหารนิดหน่อย
22 คนขี้อิจฉา*อยากร่ำรวย
แต่เขาไม่รู้ว่าความยากจนกำลังจะมาเยือน
24 คนที่ขโมยของของพ่อแม่แล้วบอกว่า “ฉันไม่ได้ทำผิด”+
ก็เป็นเพื่อนกับพวกโจร+
27 คนที่ให้ของกับคนจนจะไม่ขาดอะไร+
แต่คนที่ไม่เหลียวแลคนจนใคร ๆ ก็แช่งด่าเขา
28 เมื่อคนชั่วมีอำนาจ ผู้คนก็พากันหลบซ่อน
แต่เมื่อคนชั่วพินาศ คนดีก็เพิ่มขึ้น+
2 เมื่อคนดีมีมาก ผู้คนก็ยินดี
แต่เมื่อคนชั่วปกครอง ประชาชนก็คร่ำครวญ+
4 กษัตริย์ทำให้แผ่นดินมั่นคงด้วยความยุติธรรม+
แต่คนที่อยากได้สินบนทำให้ชาติล่มจม
5 คนที่ยกยอปอปั้นเพื่อนบ้าน
ก็กางตาข่ายไว้ดักเขา+
9 เมื่อคนฉลาดเถียงกับคนโง่
จะมีเสียงโวยวายและการเยาะเย้ย ซึ่งจะไม่เป็นผลดีกับคนฉลาด+
12 ถ้าผู้นำเชื่อคำโกหก
ข้าราชการของเขาจะเป็นคนชั่วกันหมด+
13 คนจนกับคนกดขี่เหมือนกันอยู่อย่างหนึ่ง
นั่นคือพระยะโฮวาให้พวกเขาเห็นความสว่าง*
15 ไม้เรียว*และการตักเตือนช่วยให้มีสติปัญญา+
แต่เด็กที่ไม่ได้รับการอบรมสั่งสอนจะทำให้แม่อับอาย
16 เมื่อคนชั่วมากขึ้น การทำผิดก็มากขึ้นด้วย
แต่คนดีจะได้เห็นพวกเขาพินาศ+
17 ให้อบรมสั่งสอนลูก แล้วเขาจะทำให้คุณสบายใจ
และจะทำให้คุณมีความสุขมาก+
19 คนรับใช้จะไม่ปรับปรุงตัวเมื่อถูกว่ากล่าวแก้ไข
เพราะถึงเขาเข้าใจ เขาก็ไม่ทำตาม+
20 คุณเคยเห็นคนปากไวไหม?+
คนโง่ยังมีหวังที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองมากกว่าเขาอีก+
21 ถ้าคนรับใช้ถูกตามใจตั้งแต่เด็ก
เมื่อโตขึ้นเขาจะไม่สำนึกบุญคุณ
24 คนที่เป็นพรรคพวกกับขโมยก็เกลียดตัวเอง
ถึงเขาจะถูกเรียกไปเป็นพยาน เขาก็ไม่พูดอะไร+
30 ต่อไปนี้เป็นเรื่องสำคัญที่อากูร์ลูกชายยาเคห์พูดกับอิธีเอลและอูคาล
2 ผมรู้น้อยกว่าคนอื่น+
และไม่มีความเข้าใจที่คนเราควรจะมี
3 ผมยังไม่มีสติปัญญา
และไม่มีความรู้อย่างที่พระเจ้าองค์บริสุทธิ์มี
4 ใครขึ้นไปบนสวรรค์แล้วลงมา?+
ใครรวบรวมลมไว้ในอุ้งมือทั้งสอง?
ใครใช้เสื้อห่อหุ้มน้ำไว้?+
ใครกำหนดว่าตรงไหนคือสุดขอบโลก?+
คุณรู้ไหมว่าผู้นั้นชื่ออะไรและลูกชายของผู้นั้นชื่ออะไร?
5 คำพูดทุกคำของพระเจ้าก็บริสุทธิ์+
พระองค์เป็นโล่สำหรับคนที่เข้ามาพึ่งพิงพระองค์+
6 อย่าเพิ่มอะไรในคำพูดของพระองค์+
ไม่อย่างนั้นพระองค์จะว่ากล่าวตักเตือนคุณ
และใคร ๆ จะรู้ว่าคุณโกหก
7 ได้โปรดเถอะพระเจ้า ผมขอสองอย่างจากพระองค์
และโปรดให้สองอย่างนี้ก่อนผมจะตาย
8 ขอให้คำเท็จกับคำโกหกอยู่ไกลจากผม+
และขออย่าให้ผมจนหรือรวย
ขอให้ผมมีอาหารแค่พอกิน+
9 เพราะถ้าผมอิ่ม ผมจะไม่สนใจพระองค์และพูดว่า “พระยะโฮวาเป็นใครกัน?”+
และถ้าผมยากจน ผมก็จะขโมยและทำให้ชื่อเสียงของพระเจ้าของผมเสื่อมเสีย*
10 อย่าใส่ร้ายคนรับใช้ให้เจ้านายของเขาฟัง
ไม่อย่างนั้นเขาจะแช่งด่าคุณและคุณจะมีความผิด+
11 มีคนรุ่นหนึ่งที่แช่งด่าพ่อของตัวเอง
และไม่พูดกับแม่ด้วยความนับถือ+
12 มีคนรุ่นหนึ่งที่คิดว่าตัวเองบริสุทธิ์สะอาด+
แต่พวกเขายังไม่ได้ชำระล้างความสกปรก*ออกไป
13 มีคนรุ่นหนึ่งที่มีตาหยิ่งยโส
และมองอย่างถือดี+
14 มีคนรุ่นหนึ่งที่มีฟันเหมือนดาบ
และมีขากรรไกรเหมือนมีดฆ่าสัตว์
พวกเขากัดกินคนต่ำต้อย
และคนจนที่อยู่ในโลก+
15 ปลิงมีลูกตัวเมียสองตัว พวกมันร้องว่า “เอาอีก! เอาอีก!”
มีสามสิ่งที่ไม่รู้จักอิ่ม
มีสี่สิ่งที่ไม่เคยบอกว่า “พอแล้ว”
16 คือหลุมศพ*+ มดลูกของผู้หญิงที่เป็นหมัน
แผ่นดินที่แห้งแล้ง
และไฟที่ไม่เคยบอกว่า “พอแล้ว”
17 คนที่ดูถูกพ่อและไม่เชื่อฟังแม่+
จะถูกอีกาจากหุบเขาจิกลูกตาออกมา
แล้วลูกนกอินทรีจะมากินลูกตานั้น+
18 มีสามสิ่งที่ผมไม่รู้*
และมีสี่สิ่งที่ผมไม่เข้าใจ
19 คือการบินของนกอินทรีในท้องฟ้า
การเลื้อยของงูบนก้อนหิน
การแล่นของเรือในท้องทะเล
และวิธีของพวกผู้ชายที่จะชนะใจหญิงสาว
20 ผู้หญิงเล่นชู้มักทำอย่างนี้
เธอกินแล้วก็เช็ดปาก
และบอกว่า “ฉันไม่ได้ทำผิดอะไร”+
21 มีสามสิ่งที่ทำให้โลกสั่นสะท้าน
มีสี่สิ่งที่โลกทนไม่ได้
22 คือทาสที่ได้เป็นกษัตริย์+
คนโง่ที่ได้กินอาหารจนจุก
23 ผู้หญิงที่ไม่มีใครชอบ*กลับได้สามี
และสาวใช้ที่ขึ้นมาแทนที่นายหญิง+
25 คือมดที่มีกำลังน้อย
แต่มันสะสมอาหารในฤดูร้อน+
28 จิ้งจก+ที่เกาะอยู่ได้ด้วยตีนของมัน
และเข้าไปในวังของกษัตริย์
29 มีสามสิ่งที่เดินอย่างสง่างาม
มีสี่สิ่งที่เดินอย่างองอาจ
30 คือสิงโตที่มีกำลังมากที่สุดในพวกสัตว์ป่า
และไม่เคยวิ่งหนีใคร+
31 หมาล่าเนื้อ แพะตัวผู้
และกษัตริย์ที่มีกองทหาร
32 ถ้าคุณทำเรื่องโง่ ๆ โดยการยกตัวเอง+
หรือคิดว่าจะทำอย่างนั้น
ขอให้เอามือปิดปากไว้+
33 เพราะถ้าตีน้ำนมจะได้เนย
ถ้าบิดจมูกจะทำให้เลือดไหล
ถ้ายั่วโมโหก็จะทำให้เกิดการทะเลาะวิวาท+
31 ต่อไปนี้เป็นคำพูดของกษัตริย์เลมูเอล และเป็นเรื่องสำคัญที่แม่เคยสอนเขา+
4 เลมูเอล กษัตริย์ไม่ควรทำแบบนี้
กษัตริย์ไม่ควรดื่มเหล้าองุ่น
และผู้ปกครองไม่ควรพูดว่า “เหล้าอยู่ไหน?”+
5 เพราะเมื่อดื่มแล้วเขาจะลืมกฎหมาย
และละเมิดสิทธิของคนต่ำต้อย
7 พวกเขาจะได้ดื่มแล้วลืมความยากจน
และไม่คิดถึงความลำบากของตัวเองอีก
8 ลูกต้องพูดแทนคนที่พูดไม่ได้
และปกป้องสิทธิของทุกคนที่กำลังจะตาย+
א [อาเลฟ]
10 ใครจะพบภรรยาที่มีความสามารถ?*+
เธอมีค่ามากกว่าปะการัง*
ב [เบธ]
11 สามีไว้ใจเธอมาก
และเขาไม่ขาดอะไรที่มีค่าเลย
ג [กีเมล]
12 เธอตอบแทนเขาด้วยสิ่งดี ๆ ตลอดชีวิตของเธอ
ไม่มีอะไรที่ไม่ดีเลย
ד [ดาเลธ]
13 เธอเสาะหาขนสัตว์และใยป่าน
เธอเต็มใจลงมือทำงานทุกอย่าง+
ה [เฮ]
14 เธอเป็นเหมือนเรือสินค้า+
ที่เอาอาหารมาจากแดนไกล
ו [วาว]
ז [ซายิน]
16 เธอตรวจดูไร่นาแล้วซื้อไว้
และลงมือทำสวนองุ่นด้วยตัวเอง*
ח [เฮธ]
17 เธอเตรียมตัวทำงานหนัก+
และลงมือทำงานอย่างขยันขันแข็ง
ט [เทธ]
18 เธอเห็นว่ากิจการของเธอมีกำไรดี
ตอนกลางคืนตะเกียงของเธอก็ไม่ดับ
י [โยด]
19 เธอถือไม้พันเส้นใย
และจับไม้กรอด้ายไว้+
כ [คาฟ]
20 เธอยื่นมือช่วยคนต่ำต้อย
และเอื้อเฟื้อคนยากจน+
ל [ลาเมด]
21 เธอไม่ต้องห่วงว่าคนในบ้านจะหนาวเมื่อหิมะตก
เพราะทุกคนมีเสื้อผ้าหนา ๆ*ใส่ให้อบอุ่น
מ [เมม]
22 เธอทำผ้าคลุมเตียงเอง
เสื้อผ้าของเธอทำจากผ้าลินินและผ้าขนสัตว์สีม่วง
נ [นูน]
23 คนที่ประตูเมือง+รู้จักสามีของเธอ
เขานั่งอยู่กับพวกผู้นำของแผ่นดิน
ס [ซาเมค]
24 เธอทำเสื้อผ้าลินิน*ขาย
และขายเข็มขัดให้พ่อค้า
ע [อายิน]
25 เธอเป็นคนแข็งแรงและสง่างาม
เธอมองอนาคตด้วยความมั่นใจ*
פ [เพ]
צ [ซาเด]
27 เธอดูแลทุกเรื่องในครอบครัว
และไม่เป็นคนขี้เกียจ+
ק [โคฟ]
28 ลูก ๆ ก็ยืนขึ้นและยกย่องเธอ
สามีก็ลุกขึ้นและชมเชยเธอ
ר [เรช]
29 ผู้หญิงหลายคนมีความสามารถ*
แต่เธอเก่งกว่าเพื่อน
ש [ชิน]
30 เสน่ห์อาจลวงตาและความสวยอาจไม่ยั่งยืน*+
แต่ผู้หญิงที่เกรงกลัวพระยะโฮวาจะได้รับคำสรรเสริญ+
ת [เทา]
31 ให้ตอบแทนเธอเพราะสิ่งที่เธอทำ+
ให้เธอได้รับคำสรรเสริญที่ประตูเมืองเพราะงานที่เธอทำ+
แปลตรงตัวว่า “เพื่อรู้จัก”
หรือ “คำแนะนำที่ฉลาด”
หรือ “คำเปรียบเทียบ”
หรือ “การเคารพยำเกรง”
คำว่า “ลูก” ส่วนใหญ่ในหนังสือสุภาษิต แปลจากคำภาษาฮีบรูที่หมายถึงลูกชาย
หรือ “กฎ”
หรือ “แล้วเราจะมีถุงเงินใบเดียวกัน”
หรือ “กลับตัวกลับใจเมื่อเราตักเตือน”
แปลตรงตัวว่า “เท”
แปลตรงตัวว่า “กินผล”
หรือ “จนจุก”
หรือ “เก็บคำสั่งของพ่อไว้เหมือนเป็นสมบัติ”
แปลตรงตัวว่า “แปลกหน้า” น่าจะหมายถึงคนที่ไม่ทำตามหลักศีลธรรมของพระเจ้า
หรือ “ยั่วยวน”
หรือ “สามี”
หรือ “คนที่ซื่อสัตย์”
หรือ “กฎ”
แปลตรงตัวว่า “สะดือ”
หรือ “ผลแรก”
หรือ “บ่อย่ำองุ่น”
หรือ “ได้สติปัญญาเป็นกำไร”
น่าจะหมายถึงคุณลักษณะของพระเจ้าที่กล่าวถึงในข้อก่อน ๆ
หรือ “ไม่ชนอะไร”
หรือ “มีอำนาจในมือ”
หรือ “กฎ”
ดูคำว่า “ถูกต้องชอบธรรม” ในส่วนอธิบายศัพท์
แปลตรงตัวว่า “เงี่ยหูฟัง”
แปลตรงตัวว่า “บ่อเกิดของชีวิตออกมาจากหัวใจ”
หรืออาจแปลได้ว่า “ดูทางเดินของลูกให้ดี”
แปลตรงตัวว่า “เงี่ยหูฟัง”
แปลตรงตัวว่า “แปลกหน้า” ดู สภษ 2:16
แปลตรงตัวว่า “ปากเธอลื่นกว่าน้ำมัน”
หรือ “สูบกำลัง”
แปลตรงตัวว่า “แปลกหน้า” ดู สภษ 2:16
หรือ “กฎ”
หรือ “จะสอน”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
หรือ “ค่าไถ่”
หรือ “เก็บคำสั่งของพ่อไว้เหมือนเป็นสมบัติ”
หรือ “กฎ”
แปลตรงตัวว่า “แปลกหน้า” ดู สภษ 2:16
หรือ “ยั่วยวน”
หมายถึงหน้าต่างที่ไม่มีกระจกแต่มีไม้หรือเส้นโลหะสานกันเป็นตาราง
หรือ “ที่ขาดประสบการณ์”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
หรือ “ทรัพย์มรดก”
แปลตรงตัวว่า “วงกลม”
หรือ “ตั้งกฎให้”
หรือ “สกัด”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
หรือ “ความทรงจำเกี่ยวกับ”
แปลตรงตัวว่า “คำสั่ง”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
หรืออาจแปลได้ว่า “อยู่บนทางสู่ชีวิต”
หรือ “เลี้ยงดู”
หรือ “เสียใจ” “เป็นทุกข์”
หรือ “ความหวัง”
หรือ “ที่โกง”
หรือ “ที่น้ำหนักครบ”
หรือ “เมื่อคนซื่อตรงให้พร”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
แปลตรงตัวว่า “คนที่มีใจสัตย์ซื่อ”
หรือ “คำแนะนำที่ฉลาด”
หรือ “ก็มีความรอด”
หรือ “มีเสน่ห์”
หรือ “คนที่มีความรักมั่นคง”
หรือ “อับอาย”
แปลตรงตัวว่า “ให้น้ำคนอื่นอย่างเต็มที่”
หรือ “อับอาย”
แปลตรงตัวว่า “จะได้แต่ลม”
หรือ “โง่”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
แปลตรงตัวว่า “ปาก”
หรือ “ในวันเดียวกัน”
แปลตรงตัวว่า “สิ่งที่ถูกต้องชอบธรรม”
หรือ “ทำให้ทุกข์ใจ”
หรือ “การแก้ไข”
แปลตรงตัวว่า “ปาก”
แปลตรงตัวว่า “ไม่ถูกด่า”
หรือ “คนที่ปรึกษากัน”
หรือ “ความหวัง”
หรือ “กฎหมายของพระเจ้า”
หรือ “กฎ”
หรือ “คำตักเตือน”
หรือ “อบรมสั่งสอน” “ลงโทษ”
หรืออาจแปลได้ว่า “อบรมสั่งสอนลูกทันที”
หรือ “คดโกง”
หรืออาจแปลได้ว่า “คนโง่หลอกคนอื่น”
หรือ “คนโง่เห็นการคืนดี”
หรือ “มีความปรารถนาดี”
หรือ “ขี้โมโห”
หรือ “รักอย่างมั่นคง”
หรือ “ที่เจ็บแสบ”
หรือ “คำพูดที่เยียวยา”
หรือ “คำตักเตือน”
หรือ “ตักเตือน”
หรือ “จิตใจดี”
หรือ “วุ่นวาย”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
หรือ “การพูดคุยเป็นความลับ”
หรือ “อับอาย”
หรือ “คิดให้ดีว่าจะตอบอย่างไร” “คิดก่อนตอบ”
แปลตรงตัวว่า “หัวใจ”
หรือ “คำตอบที่ถูกต้อง” แปลตรงตัวว่า “คำตอบจากลิ้น”
แปลตรงตัวว่า “ได้สิ่งดี”
หรือ “และคำพูดที่น่าฟัง” แปลตรงตัวว่า “และความหวานของริมฝีปาก”
หรือ “จอมวางแผน”
หรือ “เงียบสงบ”
แปลตรงตัวว่า “มีเครื่องบูชา”
หรือ “หลาน”
หรือ “พ่อแม่”
หรือ “ลูก”
หรือ “ผู้นำ”
หรือ “ปล่อยน้ำออกจากเขื่อน” แปลตรงตัวว่า “ปล่อยน้ำออกมา”
หรือ “เพราะเขาไม่รู้จักคิด”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
แปลตรงตัวว่า “ไม่ได้สิ่งดี”
หรือ “ทำให้กระดูกแห้ง”
แปลตรงตัวว่า “ขมขื่น”
หรือ “การเรียกค่าปรับ”
หรือ “เหมือนสิ่งที่ถูกกลืนอย่างตะกละตะกลาม”
ดูคำว่า “ถูกต้องชอบธรรม” ในส่วนอธิบายศัพท์
หรือ “ถ้าหมดอาลัยตายอยาก”
แปลตรงตัวว่า “ปาก”
หรือ “ความปรารถนาดี”
หรือ “คนใจกว้าง”
แปลตรงตัวว่า “มีหัวใจ”
แปลตรงตัวว่า “ได้สิ่งดี”
หรือ “ขี้บ่น”
หรือ “ให้รางวัล”
หรือ “ต้องการ”
หรืออาจแปลได้ว่า “เขาจะเสาะหาในฤดูเกี่ยวแต่ไม่เจออะไร”
หรือ “เจตนา” แปลตรงตัวว่า “คำแนะนำ”
แปลตรงตัวว่า “ลูกชาย”
หรืออาจแปลได้ว่า “ตุ้มน้ำหนักหิน 2 ชุด และเครื่องตวง 2 ชุด”
หรือ “เป็นเด็กชาย”
หรือ “คนต่างชาติ”
หรือ “คำแนะนำ”
หรือ “คำแนะนำที่ฉลาด”
หรือ “พูดล่อลวง”
หรือ “ตุ้มน้ำหนักหิน 2 ชุด”
หรือ “ขัด”
หรือ “เจตนา”
หรืออาจแปลได้ว่า “เป็นเหมือนหมอกที่เลือนหายสำหรับคนที่อยากตาย”
หรือ “ขี้บ่น”
หรือ “เขาก็รู้ว่าจะทำอะไร”
หรือ “ขี้บ่น”
แปลตรงตัวว่า “กลืน”
หรือ “เอาชนะ”
หรือ “ถวายพร้อมกับทำเรื่องน่าอาย”
แปลตรงตัวว่า “จะพูดไปตลอด”
แปลตรงตัวว่า “ความนิยมชมชอบ”
หรือ “ถูกลงโทษ”
หรือ “เด็กชาย”
หรือ “การฟ้องร้อง”
แปลตรงตัวว่า “แปลกหน้า” ดู สภษ 2:16
หรือ “เด็กชาย”
หรือ “ควบคุมตัวเองไว้”
หรืออาจแปลได้ว่า “อย่าพึ่งความเข้าใจของตัวเอง”
หรือ “คนที่มีสายตาชั่วร้าย”
หรือ “เขาคิดคำนวณอยู่”
แปลตรงตัวว่า “ใจเขาไม่ได้อยู่กับคุณ”
แปลตรงตัวว่า “ผู้ไถ่”
หรือ “เด็กชาย”
แปลตรงตัวว่า “ไต”
หรือ “ชวนกันไปลอง”
หรือ “จะได้ไปหามาอีก?”
หรือ “ครอบครัว”
หรือ “คำแนะนำที่ฉลาด”
หรือ “ความสำเร็จ” “ความรอด”
หรือ “แผนของคนโง่”
หรือ “ในเวลาที่มีปัญหา”
หรือ “เจตนา”
คือ ศัตรูของคุณ
คือ พระยะโฮวาและกษัตริย์
แปลตรงตัวว่า “จะจูบปาก”
หรือ “สร้างครอบครัว”
หรือ “ฉันจะแก้แค้นเขา”
แปลตรงตัวว่า “ขาดหัวใจ”
หรือ “คัดลอกและเรียบเรียงไว้”
หรือ “ความลับของคนอื่น”
หรือ “ข่าวลือที่ทำให้เสียหาย”
หรืออาจแปลได้ว่า “คนทรยศ”
หรือ “ด่าง”
แปลตรงตัวว่า “คนที่เกลียดคุณ”
คือ ทำให้ใจเขาอ่อนลงและคลายความแข็งกร้าว
หรือ “ขี้บ่น”
หรือ “ประนีประนอมกับ” แปลตรงตัวว่า “เดินโซเซไป”
หรือ “ที่ห้อยต่องแต่ง”
หรือ “เดือยหมุน”
หรือ “เหมือนสิ่งที่ถูกกลืนอย่างตะกละตะกลาม”
หรือ “เพราะใจเขาน่ารังเกียจมาก”
แปลตรงตัวว่า “คนแปลกหน้า”
แปลตรงตัวว่า “คนต่างชาติ”
หรืออาจแปลได้ว่า “อย่างไม่จริงใจ” “อย่างฝืน ๆ”
แปลตรงตัวว่า “เหยียบไว้”
หรือ “หนี”
หรือ “ถูกลงโทษ”
หรือ “คนต่างชาติ”
หรือ “ขี้บ่น”
หรือ “ใส่ใจ” “เอาใจใส่”
หรือ “สิงโตหนุ่ม”
หรือ “การกบฏ”
แปลตรงตัวว่า “เขา”
หรือ “เกรงกลัวเสมอ”
หรือ “จนลงหลุม”
หรือ “โลภ”
หรืออาจแปลได้ว่า “คนหยิ่ง”
หรือ “คนไม่มีที่ติ”
หรืออาจแปลได้ว่า “แต่คนซื่อตรงหาทางปกป้องชีวิตของเขา”
คือ พระองค์ให้ชีวิตพวกเขา
หรือ “การอบรมสั่งสอน” “การลงโทษ”
หรือ “นิมิตที่เป็นคำพยากรณ์” “การเปิดเผยจากเบื้องบน”
หรืออาจแปลได้ว่า “แสวงหาความเมตตาจาก” แปลตรงตัวว่า “แสวงหาหน้าของ”
หรือ “โจมตีชื่อพระเจ้าของผม”
แปลตรงตัวว่า “อุจจาระ”
หรือ “มหัศจรรย์เกินไปสำหรับผม”
หรือ “ไม่มีใครรัก”
หรือ “ฉลาดมาก”
สัตว์คล้ายกระต่าย อาศัยอยู่ตามซอกหิน เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ไฮแรกซ์
หรือ “แบ่งเป็นกลุ่ม”
หรือ “สู้คดีให้”
หรือ “ดีเลิศ”
หรือ “ด้วยเงินที่เธอหามา” แปลตรงตัวว่า “ด้วยผลของมือเธอ”
แปลตรงตัวว่า “สองชั้น”
หรือ “เสื้อตัวใน”
หรือ “หัวเราะได้เมื่อคิดถึงอนาคต”
หรือ “สอนด้วยความรัก”
หรือ “ดีเลิศ”
หรือ “เป็นความว่างเปล่า”