¿ÍSKU ÚKUARHISKI O NEMA ÚSKI?
Uichueri úrhi
Inbestigadorichaksï uandasïndi eskaksï uichuecha úsïnga míteni imecheri úrhi jingoni sini máteru uichu tʼarheski o kutsïtu, na enga xáni jatirika ka na enga pʼikuarherani jaka. Ístu uichuechaksï úsïndi jorhendanhani paraksï úni exentani bomba ambe ka droga ambe. Parachi míteni ambe enga jaka jimesïsï engachi jucha jaka, úraasïngachi éskuechani, peruksï uichuecha úrasïndi imecheri úrhini. Úpiringachi uandani eskaksï uichuecha imecheri úrhini úrasïnga para “exeni”.
Eratsi je ini ambe: Uichueri úrhi, iauani sánderu úsïndi sóntku sïpiruni ambe ma ka eska jucha kʼuiripuecha. Instituto Nacional de Normalización ka Tecnología de Estados Unidos, uandasïndi eska uichu ma úsïnga sïpiruni sapichitu ambe, ambe ma jimbo enga kániika. Por ejemplu, ísïpirindi komu míteni eska kʼéri alberka ma jimbo, sanititu asukari jukaska, no jamberi ni terujkani kuchara sapichu ma.
¿Andisï uichu ma újki sánderu sóntku sïpiruni ambe ma ka eska jucha?
Uichuecheri úrhi, méntkisï kuakarini jarhasïndi. I ambe úsïndi eska sóntku míteaka na enga jájkundijka ambe ma.
Uichuecheri úrhi tsimapurisï úsïndi páni tarhiatani: ma para jirejtani ka máteru para sïpiruni ambe ma. Enga uichu ma sïpirujka, tarhiata jimesïsï inchasïndi nani engaksï jaka selulecha engaksï marhuajka para míteni na enga jájkundijka ambe ma.
Parti uichuecheri úrhirhu enga jindeka para sïpiruni ambe ma, ma 130 sentimetru kuadradu ísï kʼésti (20 pulgadas cuadradas) o sánderu. I parti kʼuiripuecheri, solu 5 sentimetru kuadradu (0,8 pulgadas cuadradas) kʼésti.
Terukutantaparini juchari ka uichuecheri úrhi jingoni, imechaksï 50 xanhari sánderu uánikua selulecha jukaasti engaksï jindeka para sïpiruni ambe ma.
Iámindu ini ambe jimbo, uichuechaksï úsïndi míteni ambe enga xáni jukaka ambe ma enga úkua jukaka para míteni ambenisï jájkundijki. Por ejemplu, juchachi úsïnga sïpiruni ka míteni eska churhipu jájkundixaka, peru inbestigadorichaksï uandasïndi eska uichu ma úsïnga sïpiruni ambe enga xáni jukaka churhipurhu.
Grupu ma inbestigadoricheri engaksï ánchikuarhijka para kanseriri ambe míteni, uandasïndiksï eska uichueri serebru ka úrhi, márkuksï ánchikuarhisïnga ka ísïksï niárasïndi jindeni sánderu ambakiti ambe enga jaka parhakpinirhu para úni míteni ambe enga jájkundijka ambe ma. Sientifikuechaksï jánguarhintaxati makinechani uáni engaksï májkueni marhuauaka eska uichueri úrhi paraksï úni exentani bomba ambe, droga o máteru ambe ka pʼamenchakua ambe komu kanseri.
¿Nájtsï exesïni? ¿Uichueri úrhi ísku úkuarhiski o nema úski?