Данил 9:24 тә пәйгамбәрлек ителгән «җитмеш атна» кайчан башланган?

НИХАМИ Иерусалим стеналарын һәм шәһәрнең үзен торгызырга рөхсәтне Фарсы патшасы Артаксеркстан аның идарә итүенең 20 елының нисан аенда алган (Них. 2:1, 5, 7, 8). Артаксерксның идарә итү елы турында әйткәндә, Нихами, күрәсең, тишри (сентябрь — октябрь) ае белән башланган һәм 12 нче ай — элул (август — сентябрь) ае белән тәмамланган календарьны кулланган. Яһүдләр бүген дә андый календарьны куллана. Нихами бу исәпләү системасына нигезләнепме я Фарсыда билгеле бер максатлар өчен кулланылган исәпләү системасына нигезләнеп эш иткәнме, анысы билгесез.

Кайберәүләр бу мәкалә башында китерелгәннәр белән ризалашмый һәм Нихами 7:73 кә игътибар итә. Анда Нихами исраиллеләр үз шәһәрләрендә җиденче айда (нисан ае белән башланган календарь буенча) җыелган дип язган. Әмма бу очракта Нихами б. э. к. 537 елны Зеруббабел белән беренче булып килгән «кешеләрнең шәҗәрәләре китабыннан» өзек китергән (Них. 7:5). Аннары Нихами үз көннәре турында язган, һәм исраиллеләр Чатырлар бәйрәмен шулай ук җиденче айда үткәргәннәр дип язган (Них. 8:9, 13—18). Һәм бу аңлашыла да, чөнки бу өзектә алар Йәһвәнең әмерен тапканнар дип әйтелә. Һәм шул канунда, Левиләр 23:39—43 тә язылганча, Чатырлар бәйрәме «җиденче айда» (нисан ае белән башланган изге календарь буенча) уздырылырга тиеш булган.

Нихами, кайбер вакыйгалар турында әйткәндә, күрәсең, көздән башланган календарьны кулланган, һәм моны раслар өчен, Нихами 1:1—3 не 2:1—8 белән чагыштырыйк. Беренче өзектә ул үзенең Иерусалим хәле хакында начар хәбәр алганы турында язган. Бу Артаксеркс идарә итүенең 20 нче елының кислев аенда, ягъни яһүдләрнең календары буенча өченче айда һәм изге календарь буенча тугызынчы айда булган. Икенче өзектә ул патшадан Иерусалимга барып аны яңадан торгызырга рөхсәт сораган. Ул бу рөхсәтне нисан аенда (яһүдләр календары буенча җиденче ай һәм изге календарь буенча беренче ай) алган, һәм бу шулай ук Артаксеркс идарә итүенең 20 елы булган. Димәк, Артаксерксның идарә итүе турында әйткәндә, Нихами, күрәсең, нисан ае белән башланган календарьны кулланмаган.

Артаксеркс идарә итүенең 20 нче елы кайсы елга туры килгәнен билгеләр өчен, аның атасы һәм элгәре Ахашверошның идарә итүе кайчан тәмамланганын исәпкә алырга кирәк. Ахашверош б. э. к. 475 елның ахырында үлгән. Шулай итеп, тарих күрсәткәнчә, Артаксеркс б. э. к. 475 елны тәхеткә утырган, һәм 474 ел аның идарә итүенең беренче елы булган. Димәк, Артаксеркс идарә итүенең 20 нче елы б. э. к. 455 елга туры килә.