EBYAFAAYO
Ndozere Abaheereza ba Yahwe Abesigwa Nibakurakurana
N’OSOBORA kuba noijuka akasumi obuwabalize n’omuntu kandi ebimwabalizere byakukwataho muno. Eki nikyo kyabaireho emyaka nka 50 enyuma obunkaba ninyota omurro na munywani wange omu ihanga lya Kenya. Emibiri yaitu ekaba ehindukire habw’okwokebwa omusana kandi tukaba tumazire emyezi nyingi ha ngendo. Tukaba nitubazaaho filimu ey’ediini nambere munywani wange yangambiire ngu, “Eby’ekaba n’ebazaaho tibiri nibyo Baibuli eyegesa.”
Kikansekesa—habwokuba munywani wange akaba atarukuzooka nk’omuntu ow’ediini. Nkamukaguza ngu “Kiki ekyomanyire ha Baibuli?” Atangarukemu ahonaaho. Hanyuma akangambira ngu nyina akaba ali omu h’Abakaiso ba Yahwe; kandi ngu akaba amwegiireho ebintu bingi. Habw’okugonza kweyongera kumanya, nkamusaba angambire ebirukukiraho.
Tukamara haihi obwire bw’ekiro bwona nitubaza. Munywani wange akangambira ngu Baibuli ebazaaho Sitaani nk’omulemi w’ensi. (Yoh. 14:30) Nosobora kuba obaire omanyire ekintu kinu obwomeezi bwawe bwona, baitu hali nyowe, ekitekerezo eki kikaba kihyaka kandi ekirukuhuniriza. Nakiraga kuhurra abantu nibagamba ngu Ruhanga ow’embabazi kandi ow’obwinganiza nuwe arukulema ensi. Baitu eki kikaba kitarukukora amakuru habw’ebintu ebinkaba ndozere omu bwomeezi. N’obukiraaba ngu nkaba nyine emyaka 26 yonka, nkaba ndozere ebintu bingi ebyantuntwize.
Ise nyowe akaba ali muvugi w’enyonyi ez’amahe g’Amerika. Nahabweki obunkaba nkyali muto, nkaba nkimanyire ngu amahe gakaba getekaniize kuteera bbomu za nukiliya obwire bwona. Obulemu bwa Vietnam bukabaho omu myaka nambere nkaba ndi ha koleji omu California. Nketeraniza h’abeegi abakaba nibesaalinga. Abaserikale abakaba bakwasire emiigo bakatuhambya kandi twairuka, obu tutarukusobora kurora kurungi habw’omwika ogurukusarra omu maiso. Kakaba kasumi akakaimukirro n’obujeemu. Hakabaho kwitwa okw’abebembezi ab’eby’obulemi, okwesaalinga, hamu n’okusiisa ebintu. Buli omu akaba aine entekereza ey’erukwahukana ha kiki ekisemeriire kukorwa. Binu byona bikaba nibiburanganiza.
Kuruga London kuhika omu Afrika eya Hagati
Omu 1970, nkatandika kukorra ha mwaro ogw’omu matemba ga Alaska kandi nakora sente nyingi muno. Hanyuma nkatemba enyonyi nagenda London, nagura pikipiki nagivuga ningenda omu masirimuka ntaine ah’okugarukira. Hanyuma y’emyezi, nkahika omu Afrika. Omu muhanda nkatangaana abantu nabo abaserraga omulingo ogw’okwiruka ebizibu byabo.
Nahabweki, habw’ebintu ebinkaba ndozere n’ebinkaba mpuliire, enyegesa ya Baibuli ey’erukugamba ngu ekyahangirwe eky’omwoyo ekibi nikyo kirukulema ebintu omu nsi, ekankorra amakuru. Baitu nkaba ningonza kumanya, Ruhanga obwaraaba atali nuwe arukulema ensi, uwe kiki eky’akaba nakora?
Omu myezi eyahondiireho, nkatunga ekyokugarukamu, kandi omu bwire obwayeyongiireho, nkamanya kandi nagonza abasaija n’abakazi baingi abaakyolekere ngu besigwa omu nyikara zoona hali Ruhanga omu ow’amananu.
IRELAND EY’OMU MATEMBA—“ENSI EYA BBOMU N’AMASASI”
Obunagarukireyo London, nkahikirra nyina wa munywani wange kandi yampereza Baibuli. Hanyuma obunagenzere Amsterdam, omu Netherlands, Omukaiso wa Yahwe akandora ninsoma Baibuli nyikaliire hansi y’ekitaara ekya ha ruguudo kandi yankonyera kumanya ebirukukiraho. Hanyuma, nkagenda Dublin, omu Ireland, kandi nasangayo ofiisi y’itaagi ey’Abakaiso ba Yahwe. Nkakonkona ha rwigi orwa ha irembo. Oku nuho natangatanganiire Arthur Matthews, ow’oruganda ow’amagezi ow’akaba amazire obwire bwingi naheereza. Nkamusaba kunyegesa Baibuli kandi yaikiriza.
Nkatandika kwega Baibuli n’obutagasi bwingi kandi nkaba nyine ekihika eky’okusoma ebitabu hamu na magaziini eby’Abakaiso ba Yahwe. Kandi nasomaga na Baibuli. Eki kikaba kintu ekirukusemeza muno! Omu nsorrokano ez’ekitebe, naroraga n’abaana nibagarukamu ebikaguzo, abasaija abasomere ebibaamazire ebyasa by’emyaka nibekaguza nka: ‘Habwaki haroho ebintu ebibi? Ruhanga noha? Kiki ekibaho omuntu obwafa?’ Banywani bange boona bakaba bali Bakaiso ba Yahwe. Eki kikanyanguhira habwokuba nkaba ntaine muntu wena oumanyire omu ihanga eri. Bakankonyera kugonza Yahwe n’okugonza kukora eby’agonza.
Nigel, Denis, hamu na nyowe
Nkabatizibwa omu 1972, hanyuma y’omwaka gumu nkatandika kuheereza nka payoniya kandi nayeteraniza ha kitebe ekitaito ekikaba kiri omu Newry, omu Ireland ey’amatemba. Nkapangisa enju ey’amabaale ey’ekaba eyesoroire ha rusozi. Hakaba haliyo ente haihi n’ekiikaro nambere naikaraga, kandi nayerengesaamuga embazo zange omu maiso gaazo. Zazookaga nk’ezirukuhuliiriza kurungi obu nizigarra obwekuuma. Zikaba zitasobora kumpa obuhabuzi baitu zikankonyera kwega kurora abantu obundukuba nimpa embazo. Omu 1974, nkakomwa kuheereza nka payoniya ow’embaganiza kandi nayeteranizibwaho Nigel Pitt, ayafookere munywani wange nfenanfe.
Omu kasumi ako, omu Ireland ey’amatemba hakaba haliyo okurwana kwingi. Abandi bayetaga Ireland ey’amatemba “ensi eya bbomu n’amasasi.” Kyali kya buli kiro kurora abantu nibarwanira ha nguudo, kuteera abantu amasasi hamu n’okutega bbomu omu motoka. Ebizibu byakiraga kuruga omu by’obulemi hamu n’amadiini. Abapurotesitanti hamu n’Abakatuliki bakakyetegereza ngu Abakaiso ba Yahwe tibagwera rubaju omu by’obulemi, nahabweki tukaba nitusobora kutebeza hataloho ow’arukututalibaniza. Abatwatebezaaga bakiraga kumanya nidi kandi ninkaha aharaaba okurwana kandi baatuhaburaga nukwo tusobole kwerinda akabi.
Baitu nabwo hakaba hakyaroho enyikara ez’akabi muno. Kiro kimu, nyowe na Denis Carrigan, nauwe ow’akaba ali payoniya tukaba nitutebeza omu tawuni ey’ekaba etuli haihi nambere hakaba hatali Abakaiso ba Yahwe kandi obu tukaba tutebiizeyo omurundi gumu gwonka. Omukazi akatujunaana kuba bambega babaserikale ba Bungereza, obundi habwokuba ngu busaho n’omu omuliitwe ayabazaaga kurungi orulimi orw’omu Ireland. Omukazi onu obuyatujunaine tukatiina muno. Kunywana kwonka abaserikale kikaba nikisobora kukwitisa rundi kukuletera kuteerwa amasasi omu kuju. Obutukaba tuli aheeru omu bwire bwembeho kandi tuli itwenka obu tulindiriire bbasi, tukarora motoka n’eyemerra h’akahoteeri nambere omukazi akaba atujunaniire. Omukazi akaturukamu yatandika kubaza n’abasaija babiri omu motoka obu nayolekereza ekyara kye nambere tuli asemeriirwe. Hanyuma abasaija bakavuga mpora bairra haihi nambere tuli kandi batukaguza ebikaguzo bike ebirukukwata ha bwire bwa bbasi. Bbasi obuyaizire, abasaija bakabaza n’omuvugi wayo. Tukaba tutasobora kuhurra ebibarukubaza. Omu bbasi hakaba hatarumu omusabazi weena, nahabweki kikatuleetera kuteekereza ngu baliyo nibakora entekaniza ey’okutuhikyaho akabi aheeru y’etawuni. Baitu eki tinukwo kyabaire. Obutwarugire omu Bbasi, nkakaguza omuvugi wayo nti: “Abasaija abo baikaire nibatwekengera?” akatugambira ati: “Nimmanya ninywe baha kandi mbagambiire. Mutatiina. Busaho arukwija kubahikyaho akabi.”
Ha kiro kyaitu ky’okugaitwa, Maaci 1977
Omu 1976 ha rusorrokano rwa disitrikitia omu Dublin, nkatangatangana payoniya ow’embaganza Pauline Lomax, ow’akaba atubungiire kuruga Bungereeza. Akaba ali munyaanya itwe ow’eby’omwoyo, mwebundaazi kandi murungi. Uwe na mugenzi we Ray, bakaba bamazire obwomeezi bwabo bwona omu mananu. Hanyuma y’omwaka, nyowe na Pauline tukataaha obuswere kandi twagumizaamu nituheereza nka bapayoniya ab’embaganiza omu Ballymena, omu matemba ga Ireland.
Tukamara obwire bwingi omu mulimo gw’okubungira ebitebe, nituheereza ab’oruganda omu Belfast, Londonderry, hamu n’ebiikaro ebindi eby’akabi muno. Tukakwatwaho muno habw’okwikiriza okw’aboruganda na banyaanya itwe abakaba balekere okusoroora, enobi hamu n’enyikiriza z’amadiini ezigumire kuleka nukwo basobole kuheereza Yahwe. Mali Yahwe akabaha omugisa kandi yabalinda.
Nkaba mmazire emyaka ikumi omu Ireland. Hanyuma omu 1981 tukaralizibwa kugenda omu isomero lya Gilead omu kilaasi ya 72. Hanyuma y’isomero lya Gilead, tukasindikwa omu ihanga lya Sierra Leone, omu bugwa izooba bwa Afrika.
AB’ORUGANDA OMU SIERRA LEONE BAKABA BESIGWA N’OBUKIRAABA NGU BAKABA BANAKU
Twaikaraga omu ka y’abamisani ey’ekaba erumu abantu abandi abarungi 11. Twakozesaaga ekicumbiro kimu, ebyolooni bisatu, ebinaabiro bibiri, esimu emu, ekyoma kimu eky’okwogya engoye, hamu n’ekyoma kimu eky’okuzoomya. Amasanyarazi gaikaraga nigabura. Embeba zatutahirraga omu rusu rw’enju kandi enjoka ez’encwera zitutahirra omu kisiika ekya hansi.
Nitwambuka ekisaaru obu nitugenda ha rusorrokano orukooto omu ihanga lya Guinea
N’obukiraaba ngu enyikara ekaba etali nungi, twayegondezaaga muno omu buheereza. Abantu baatekamuga Baibuli ekitiinisa kandi bahuliiriza kurungi. Baingi bayegaga amananu kandi bagaikiriza. Abantu ab’ekiikaro banyetaga “Mister Robert.” Kandi Pauline bamwetaga “Missus Robert.” Hanyuma y’akasumi, emirimo ha ofiisi y’itaagi obuyankwasire, nkatandika kumara obwire buke omu kutebeza, abantu bakatandika kweta Pauline “Missus Pauline.” Kandi nyowe nafooka “Mister Pauline.” Eki kikasemeza muno Pauline!
Tuli mu rugendo nitugenda omu Sierra Leone kutebeza
Ab’oruganda abarukukira obwingi bakaba banaku, baitu Yahwe yaikaraga nabarolerra omu byetaago byabo kandi obwire obumu omu miringo erukuhuniriza. (Mat. 6:33) Ninyijuka munyaanya itwe ow’akaba aine sente ez’okugurra eka ye ebyokulya eby’ekiro kimu kyonka baitu zoona yaziha ow’oruganda ow’akaba arwaire kandi ataine sente ez’okugura emibazi ey’omuswija gw’emibu. Hanyuma omu kiro eki kyonyini, omukazi ow’akaba atarukunihirwa akaija hali munyaanya itwe kandi yamusasura nukwo amukole isoke. Enyikara nyingi nk’ezo zabahoga.
KWEGA OBUHANGWA OBUHYAKA OMU NIGERIA
Tukamara emyaka mwenda omu Sierra Leone. Hanyuma bakatusindika ha beseeri omu Nigeria. Hati tukaba tuli omu ofiisi y’itaagi enkooto. Nkaba ninkora omulimo gwonyini ogwa ofiisi nk’ogunakoraga omu Sierra Leone, baitu hali Pauline, ekaba eri empindahinduka ey’amaani kandi ey’egumire. Akaba namara esaaha 130 buli kwezi omu buheereza, kandi aine abeegi ba Baibuli abarukukurakurana. Baitu hati akaba ahairwe obujunanizibwa obw’okusona engoye, nambere yamaraga obwire bwe bwona nasona engoye ezitaamukire. Kikamutwara akasumi kumanyiira, baitu obuyakyetegerezi ngu abandi baasiimaga muno omulimo oguyakoraga, omutima akaguteeka ha kuserra omugisa ogw’okugarramu amaani ababeseeri bagenzi be.
Obuhangwa bwa Nigeria bukaba buli buhyaka haliitwe, nahabweki tukaba twine bingi eby’okwega. Kiro kimu, ow’oruganda akaija omu ofiisi yange kunyanjurra munyaanya itwe ow’akaba aikiriziibwe kuheereza ha Beseeri. Obunaihireyo omukono kumukwata omu ngaro, akainama hansi ha bigere byange. Kinu kikampuniriza muno! Ahonaaho nkatekerezaaho ebyahandiikirwe bibiri: Engeso Ezabakwenda 10:25, 26 hamu na Okusuku’rwa 19:10. Nkekaguza, mmugambe atakikora?’ Baitu nkakyetegereza ngu akaba aikiriziibwe kuheereza ha Beseeri, nahabweki aine kuba akaba amanyire Baibuli eky’erukwegesa.
Nkahurra ntatekaine omu bigambo byona ebyahondiireho kandi hanyuma nkakora okuseruliiriza. Nkakyetegereza ngu munyaanya itwe akaba nahondera obuhangwa obukaba nibukyahonderwa omu bicweka ebimu omu ihanga eri. Abasaija nabo nukwo baramukyaga. Gukaba mulingo ogw’okuteekamu omuntu ekitiinisa. Baitu gutabe mulingo ogw’okuramya, kandi haroho n’ebyokurorraho ebiri nk’ebi omu Baibuli. (1 Sam. 24:8) Nkasemererwa habwokuba omu butamanya bwange, ntabaze kintu kyona ekyakuswaize munyaanya itwe.
Tukatangana ab’oruganda na banyaanya itwe kuruga omu Nigeria abakaba boolekere obwesigwa obw’amaani kumara emyaka nyingi. Tekerezaaho ekyokurorraho kya Isaiah Adagbona.b Akeega amananu obwakaba akyali musigazi muto, baitu hanyuma bakamusangamu oburwaire bw’ebigenge. Bakamusindika omu kiikaro ky’abarwaire b’ebigenge, kandi nuwe Mukaiso wa Yahwe wenka ow’akaba aliyo. N’obukiraaba ngu bakamuhakaniza, akakonyera abarwaire b’ebigenge abarukuhingura omu 30 kwega amananu kandi y’atandikaho ekitebe omu kiikaro eki.
AB’ORUGANDA OMU KENYA BAKANGUMIISIRIZA
Ndi hamu n’enkura enyakufeeriirwe abazaire baayo omu Kenya
Omu 1996 tukasindikwa kuheereza ha ofiisi y’itaagi lya Kenya. Gunu gukaba murundi gwange ogw’okubanza kugaruka omu ihanga linu kuruga ndibungira nk’oku mbagambiirege ha kubanza. Twaikaraga ha Beseeri. Kandi bamu h’abagenyi abaatubungiraga ha Beseeri zikaba nkende. Zaibahoga banyaanya itwe ebijuma. Kiro kimu, munyaanya itwe ha Beseeri akaba alekere idirisa lye likingwirwe. Obuyagarukire omu ka, akasanga enkende nyingi nizegondeza omu byokulya eby’akaba asigire omu kisiika kye. Akateera enduuru kandi yairuka yaturukamu. Enkende zikekanga kandi zairuka niziraba omu idirisa.
Nyowe na Pauline tuketeraniza ha kitebe kya Oruswahili. Hanyuma y’akaire kake, bakampa obujunanizibwa obw’okwebembera Okwega Ekitabu nk’Ekitebe (hati ekyetwa Okwega Baibuli nk’Ekitebe). Baitu, nkaba ntakegere kurungi Oruswahili. Nayesomesaaga ebiturukugenda kubazaaho kara, nukwo nsobole kusoma ebikaguzo. Baitu eby’okugarukamu kuruga omu b’oruganda obubyayahukanahoga kake hali ebi ebihandiikirwe, nabaga ntarukusobora kubyetegereza. Kinu kyanswazaaga muno! Kandi nahurraga ninganyira ab’oruganda na banyaanya itwe. Kikansemeza ngu habw’obwebundaazi n’obugumisiriza bwabo, bakanyikiriza kwebembera orusorrokano.
AB’ORUGANDA OMU AMERIKA BAKABA BESIGWA N’OBUKIRAABA NGU BAKABA BAGUUDA
Omu Kenya tutamaleyo omwaka. Hanyuma omu 1997 tukaraalizibwa ha Beseeri omu Brooklyn, New York. Hati tukaba tuli omu ihanga nambere abantu bakaba baine itungo ery’amaani, kandi erikaba nirisobora kuleetaho ebizibu. (Nfu. 30:8, 9) Baitu n’omu ihanga nk’eri, ab’oruganda na banyaanya itwe bakaba bali bantu ab’eby’omwoyo. Ab’oruganda na banyaanya itwe tibakozesa obwire hamu n’ebintu ebibaine kweyongera kufooka baguuda, baitu babikozesa kusagika omulimo omurungi ogw’ekitebe kya Yahwe.
Kumara emyaka nyingi, tuboine okwikiriza kw’Abakristaayo bagenzi baitu omu nyikara ezirukwahukana. Omu Ireland, tukarora okwikiriza kw’ab’oruganda na banyaanya itwe n’obukiraaba ngu hakaba haliyo obulemu. Omu Afrika, tukarora okwikiriza kw’ab’oruganda na banyaanya itwe n’obukiraaba ngu bakaba bali banaku kandi nibaikara omu biikaro nambere hatali Abakaiso ba Yahwe. Omu Amerika, turozere okwikiriza kw’ab’oruganda na banyaanya itwe n’obukiraaba ngu baguuda. Hataroho kugurukyagurukya Yahwe asemererwa muno obw’arora abantu kuruga omu nyikara ezirukwahukana nibamugonza!
Ndi hamu na Pauline ha Beseeri ya Warwick
Emyaka eirukire bwangu—‘okukira ekyoma ky’omuruki w’engoye.’ (Yob. 7:6) Hati, nituheereza na bagenzi baitu ha kitebe ekikuru omu Warwick, New York, kandi nikitusemeza kugumizaamu nituheereza n’abantu abarukugonzangana mali. Twine okusemererwa, okumarwa, kandi nikitusemeza kukora kyona ekiturukusobora kusagika Omukama waitu Kristo Yesu, ow’arukwija kuha empeera abaheereza be boona abesigwa.—Mat. 25:34.
a Ensorrokano za disitrikiti kasumi kanu zimanyirwe nk’ensorrokano enkooto.
b Ebyafaayo bya Isaiah Adagbona nibisangwa omu Watchtower eya Apuli 1, 1998 rup. 22-27. Akafa omu 2010.