Maraho Obutetegerezangana Nukwo Oleteho Obusinge
YAHWE Ruhanga n’agonza abaheereza be kuba n’obusinge. Kandi nagonza bakole kyona ekirukusoboka kuserra obusinge. Obu baikara omu mulingo gunu, habaho obusinge omu kitebe Ekikristaayo. Obusinge bunu busikiriza abantu bandi kwija omu kitebe kya Yahwe.
Ekyokurorraho, haroho omufumu omu ow’enzarwa omu ihanga lya Madagascar ayarozere abantu ba Yahwe baine obusinge yagamba ati, ‘kakuba nali ningonza kuba omu diini, enu niyo nakubairemu.’ Hanyuma y’obwire buke akaleka kuramya aba daimoni, yakora empinduka omu buswere bwe, kandi yatandika kuramya Yahwe, Ruhanga ow’obusinge.
Haroho enkumi n’enkumi z’abantu abarukusisana n’omusaija onu abeteranize ha kitebe kya Yahwe batunga obusinge obu babaire nibaserra. Baitu Baibuli n’egamba ngu “ihali n’obwiko” nibisobora kuhwerekereza obunywani omu kitebe kandi nibiretaho ebizibu. (Yakobo 3:14-16) Baitu Baibuli n’etuha obuhabuzi oburungi ha mulingo tusobora kwetantara ebizibu ebi tukongera kugumya obusinge bwaitu hagati y’ab’oruganda n’abanyaanya itwe. Leka turole omulingo obuhabuzi bunu bukonyire abantu ababaire omu nyikara enu.
EBIZIBU N’OMULINGO GW’OKUBIMARAHO
“Nkaba ninkora n’ow’oruganda ou nkaba ntarukukwatagana nauwe kurungi. Kiro kimu tukakungana, abantu babiri baija kutusunga.”—CHRIS.
“Obu tukaba tuli omu buheereza, munyaanya itwe omu ou nkaba ninkora nauwe akasazamu eby’obuheereza kandi yalekaho kubaza na nyowe. Ntamanye habwaki.”—JANET.
“Nkaba ndi ha simu nimbaza n’abantu babiri ha murundi gumu. Omu hali bo akaturaga nanyowe natekereza ngu agenzere. Ayasigaireho nkatandika kumugambira ebintu ebibi ebirukukwata hali ogu ow’akaba aturagire ntamanya akaba atakagicwireho nahurra ebiturukubaza.”—MICHAEL.
“Omu kitebe kyaitu, haroho abapayoniya babiri abatungire obutetegerezangana bali omu buheereza. Omu akatandika kukunganiza mugenzi we. Okunenangana kwabo kukatalibaniza abantu abandi.”—GARY.
Nosobora kutekereza ngu binu tibiri bizibu by’amaani. Baitu obutetegerezangana nka bunu bukaba nibusobora kuleta oburumi omu bitekerezo kandi bukaba nibusobora kumaraho obumu bw’ekitebe. Ekirungi, ab’oruganda n’abanyaanya itwe banu boona bakahondera emisingi ya Baibuli bagarukamu batunga obusinge hagati yabo. Notekereza misingi ki eyabakonyire?
“Muleke okukunganira omu muhanda.” (Okubanza 45:24) Yusufu nuwe yahaire bagenzi be obuhabuzi bunu obu bakaba nibagarukayo hali ise bo. Omuntu obwatatanga ekiniga kye akaikara n’abahirwa buli kaire, ekintu ekitali ky’amaani nikisobora kunyeta. Abantu abandi n’abo nibasobora kukwatwa ekiniga. Chris akakyetegereza ngu obwire obumu kikaba nikimugumira kwebundaaza n’okuhondera obuhabuzi. Akaba n’agonza kuhinduramu nahabweki akasaba w’oruganda ow’akaba akungaine nauwe kumuganyira. Kandi Chris akatamu amaani kulema ekiniga kye. Ow’oruganda obu yarozere omulingo Chris akaba n’atamu amaani kukora empinduka, nauwe akatandika kukora ekintu nikyo kimu. Hati nibahereza hamu Yahwe omu businge.
“Nambere hataroho kuhanura, ebimaliriirwe bisubwa.” (Enfumo 15:22) Munywani wa Janet obu yalekereho kubaza nauwe, Janet akacwamu kuta omu nkora orukarra runu eki rugambire. Akagenda kwehanuzaho rundi kubaza na mugenzi we. Janet akamukaguza obwaraaba yakozere ekintu kyona kumubihiza. Ha kubanza, kitabanguhire boona. Baitu bakagumizamu babaza n’obwebundazi hanyuma batandika kwetegerezangana. Munyaanya itwe akakyetegereza ngu akaba ayetegeriize kubi ekintu ekyabaireho kara kandi ngu Janet akaba ataine musango gwona. Akasaba ekiganyiro, kandi hati banywani nibahereza hamu Yahwe.
“Obwoba olesere ekihongwa kyawe ha kyoto, noijukiraho mwene wanyu ayina ekigambo haliwe, osigeyo ekihongwa kyawe omu maiso gekyoto, ogarukeyo, obanze omale okuterana na mwene wanyu, ogaruke ohonge ekihongwa kyawe.” (Matayo 5:23, 24) Obuhabuzi bunu Yesu akabuha obwakaba n’ayegesa ha rusozi. Michael akehurra kubi hanyuma y’okubazaho mugenzi we kubi. Akacwamu ngu akaba n’agenda kukora kyona ekirukusoboka kuterekereza ensonga. Akacwamu kugenda kurora ow’oruganda onu yamusaba ekiganyiro. Kiki ekyabaireho? Michael nagamba ngu, “Mugenzi wange akanganyira kuruga ha mutima.” Obunywani bwabo bukagaruzamu.
“Mweyongere kugumisirizangana n’okuganyiranganaga omuntu weena obwaba aine ensonga na mugenzi we.” (Abakolosai 3:12-14, NW) Noijuka abapayoniya babiri abakunganiire omu buheereza? Omugurusi w’ekitebe akabakonyera kwetegereza ngu bakaba nibabihiza abantu bandi. Akabagambira ngu bakaba baine kugumisirizangana nukwo baleteho obusinge omu kitebe. Bakaikiriza obuhabuzi bwe kandi babuta omu nkora. Hati obu baba nibatebeza amakuru amarungi bakoragana kurungi.
Obuhabuzi nubwo bumu oburukusangwa omu Abakolosai 3:12-14 oburukusobora kukukonyera kuba muculeezi, kuganyira omuntu akubihize, n’okuleka kutekereza ha nsonga egi. Baitu nitusobora kukora ki obu turaaba tulengaho kuganyira baitu nitulemwa? Haroho omusingi gwa Baibuli ogurukusangwa omu Matayo 18:15 ogurukusobora kutukonyera. Nobukiraaba ngu Yesu akaba n’abazaaho ebibi by’amaani, akasoborraho ekitusobora kukora kakuba tutunga obutetegerezangana n’ow’oruganda rundi munyaanya itwe. Nitusobora kugenda tukabaza n’omuntu ogu omu mulingo ogw’embabazi n’ogw’okwebundaaza.
Haroho amagezi gandi maingi agarukutuhebwa omu Baibuli. Agarukukira obwingi nigetagisa twesige omwoyo gwa Yahwe nukwo tusobole kwana “ebyana ebyomwoyo.” Ebyana binu nibyo “okugonza, okusemererwa, obusinge, okugumisiriza, oburungi, embabazi, okwesigwa, obuculezi, okwerinda.” (Abagaratiya 5:22, 23) Tekereza hali kinu. Masiini ekora kurungi obu baba bagisire girisi. Nikyo kimu n’obutetegerezangana. Bwanguha kubumaraho, n’okuletaho enkoragana enungi obu tuba twine emiringo enu enungi kuruga hali Yahwe.
KUBA N’ABANTU ABARUKURUGA OMU MIRINGO ETARUKUSISANA KIRETERA EKITEBE KUBAMU OKUSEMERERWA
Buli muntu aba n’obuhangwa bwe oburukwahukana. Itwena tuba n’emiringo erukwahukanaho n’ey’abandi, kandi omulingo turora ebintu n’omulingo twetwaza gwahukanaho n’ogw’abandi. Kinu nikisobora kwongera kusemeza enkoragana yaitu n’abandi. Baitu kandi okwahukana omu buhangwa nikusobora n’okuletaho obutetegerezangana. Omugurusi omu obw’akaba naha ekyokurorraho omulingo ekintu kinu kisobora kubaho, akagamba ati: “Omuntu agira ensoni n’asobora kugumirwa kwikara haihi n’omuntu omujagujagu. Enyahukana enu n’esobora kuzoka nk’etali y’amaani baitu n’esobora kurugamu ebizibu by’amaani.” Baitu nosobora kugamba ngu abantu abarukwahukana omu buhagwa tibasobora kukwatagana? Leka turole ebyokurorraho by’abakwenda babiri. Obw’orukutekereza hali Petero, nosobora kumwijuka nk’omuntu ayabazaga buli kintu ekyamwijaga omu bwongo. Kandi obworukutekereza hali Yohana, nosobora kwijuka ngu akaba muntu ayabanzaga kutekereza atakabalize rundi atakakozere ekintu kyona. Petero na Yohana bakaba baine obuhangwa oburukwahukana. Baitu bakakoragana kurungi omu buheereza bwabo hali Yahwe. (Engeso Ezabakwenda 8:14; Abagaratiya 2:9) Ekintu kinu nikisoboka na hati. N’Abakristaayo abarukwahukanira kimu omu buhangwa nibasobora kukoragana kurungi.
Baitu kakuba omuntu omu kitebe kyanyu akora rundi abaza ekitu kikakubihiza? Kyakubaire kirungi oijuke ngu, ow’oruganda ogu nauwe Kristo akamufeera, atafeere iwe wenka, kandi osemeriire kumugonza. (Yohana 13:34, 35; Abarumi 5:6-8) Tikiri kirungi kwita obunywani rundi kumwetantara. Oihireho, wekaguze ngu: ‘Ekintu ekyakozere nikicwa ebiragiro bya Yahwe? Nalengaho kumbihiza akigenderiire? Rundi nitwahukana kwonka omu buhangwa bwaitu? Kandi, haroho emiringo ei aine ei nakugondeze kuba nayo?’
Ekyokurorraho, ow’oruganda ogu obwaraaba agonza kubaza buli kaire baitu iwe oli muntu muculeezi, tikyakubaire kirungi kukora nauwe omu buheereza nukwo okarora eky’osobora kumwegeraho? Omuntu ogu obwaraaba ali mugabi kukukira, tikyakubaire kirungi naiwe olengaho kukonyera abakuzire omu myaka, abarwaire, rundi abaine obwetago nukwo orole okusemererwa okuruga omu kugaba? Ebikaguzo binu byona nibyoleka ngu, n’obu muraaba nimwahukana, osemeriire kurora emiringo emirungi omuntu aine. Nobumwakuba mutali banywani nfa nfe, nimusobora kwirrangana haihi. Kinu nikiija kuletaho obusinge hagati yanyu n’omu kitebe.
Hakabaho abanyaanya itwe babiri omu kyasa ky’okubanza abarukwetwa Ewodiya na Suntuke. Nikisisana abantu banu bakaba baine obuhangwa oburukwahukana muno, baitu omukwenda Paulo akabatererra “okutekereza ekigambo kimu omu Mukama waitu.” (Abafiripi 4:2) Naitwe nitugonza kuheereza hamu n’abahereza bagenzi baitu n’okuletaho obusinge omu kitebe.
OTALEKA OBUTAIKIRRANIZA KUGUMAHO
Kakuba tutunga entekereza embi hali omuntu ondi, habwaki tusemeriire kugyeihamu omu bwangu? Entekereza enu embi nitusobora kugilengesaniza n’ebisaka ebirukumera omu musiri gw’ebyakyo ebirungi. Kakuba ebisaka binu tutabihamu, nibiija kumalirra biswekere omusiri gwona. Nikyo kimu naitwe, kakuba enyehurra embi ei twinire omuntu eyeyongera, nikisobora kukwataho ekitebe kyona. Baitu obu turaaba nitugonza Yahwe n’abahereza bagenzi baitu, nitwija kukora kyona ekirukusoboka kulinda obusinge bw’ekitebe.
Kakuba twebundaza tukagarraho obusinge, nihasobora kurugamu ebirungi
Kakuba tutamu amaani kumaraho obutaikirraniza hagati yaitu n’abandi, nihasobora kurugamu ebirungi. Wetegereze ekintu ekyahikire hali munyaanya itwe omu obu yatairemu amaani kugarraho obusinge. Nagamba ngu: “Munyaanya itwe omu akaba nantwaza nk’omwana omuto. Ekintu kinu kyambihizaga. Ekiniga kyange obu kyayeyongiire, nkatandika kukyoleka omu mulingo namugarukamuga. Nkacwamu ngu, ‘Obwaraaba atarukuntamu ekitiinisa ekinsemeriire, nauwe tarukwija kukitunga.’”
Obwire bukahika munyaanya itwe onu yayecumitiriza ha ntekereza ye enu. “Nkatandika kurora obuceke obu nkaba nyine kandi nayehurra kubi. Nkarora ngu nkaba nyine kuhinduramu entekereza yange. Nkasaba Yahwe kandi hanyuma nagura ekisembo kike n’amuhandikira nakabbaruha kataito nimusaba ekiganyiro habw’engeso yange. Tukagwangana omu kifuba kandi twakirraniza ngu nitwija kwebwa obutaikirraniza obubaireho. Busaho kizibu kindi ekitugarukiremu kutunga.”
Buli muntu n’agonza obusinge. Baitu emyehembo n’esobora kuletera abantu kukora ebintu ebirukumaraho obusinge. Eki nikyo abantu b’ensi bakira kukora, baitu Yahwe n’agonza abaheereza be kwetwaza omu mulingo ogurukuwahukanaho. Abakaiso ba Yahwe basemeriire kuba n’obusinge hamu n’obumu hagati yabo. Yahwe akakozesa Paulo kutererra Abakristaayo “okugenda nkokukisemeriire okwetwa” oku bakaba batungire. Akabatererra kukikora omu buculezi bwona, omu mbabazi, n’omu kugumisiriza. Akongeraho yagamba “nimucule’rangana omu kugonzangana, nimwekamba okwerinda obumu obwomwoyo omu nsengo zobusinge.” (Abefeso 4:1-3) ‘Ensengo y’obusinge’ erukusangwa omu Bakaiso ba Yahwe y’omuhendo mwingi. Nahabweki itwena twekambe kugumya ensengo zinu n’okujangurra obutaikirraniza bwona obu tusobora kuba twine n’abaheereza bagenzi baitu.