Para Mama Wali Makora, Mwana Nayo Wakuŵa Makora
1 Nangauli kanandi ŵanakazi ŵakubaba makora, kweni ni nyengo zose yayi apo vikuŵa nthena. Ntheura, ŵapapi ŵavinjeru awo ŵakulindilira kuŵa na mwana ŵakucitapo kanthu kuti pazakaleke kuŵa masuzgo ghanandi panyengo yakubaba. Mwaciyelezgero, ŵakuwonerathu ivyo vikupangiska kuti mama wasuzgikenge pakubaba, ŵakuwoneseska kuti mama wakupokera wovwiri wakwenelera ku cipatala para wali na nthumbo, ndipo ŵakusanga nthowa zakuti pazakaleke kuŵa masuzgo ghakuru para nthumbo yawuka ndiposo panyengo yakubaba. Tiyeni tidumbiskane fundo izi.
2 Ivyo Vikupangiska Masuzgo Pakubaba: Cinthu cimoza ico cikupangiska kuti mama na mwana ŵaŵe na suzgo pa nyengo iyo mama wakubaba nkhuleka kujipwelelera para mama wali na nthumbo. Dokotala munyake wakumanyikwa comene, uyo wakumanya za matenda gha ŵana wakati, “para mama wakuleka kujipwelelera para wali na nthumbo wakuzakasuzgika comene pakubaba.” Wakayowoyaso kuti “ŵanandi mwa ŵamama aŵa ŵakulindilira kuzakababa ŵana ŵankhongono ndiposo ŵakututuŵa, kweni vikucitika yayi.” Pakuyowoya za masuzgo agho ŵamama ŵakukumana nagho pakubaba, magazini yinyake yikati, “ŵamama ŵanandi ŵakufwa pakubaba para “ŵataya ndopa zinandi, para nthowa njifinyi, para ndopa zikucimbira comene mu thupi, ndiposo para ŵali na matenda ghanyake.” Magazini iyi yikasazgirapo kuti, ndipouli, nthowa zakumazgira suzgo ili ni zakuti tikuzimanya, ndipo kanandi “nthowa zakucizgira za mazuŵa ghano . . . zikukhumba vinandi yayi.”—Journal of the American Medical Women’s Association.
3 Kupwelelera Mama na Mwana Panyengo ya Nthumbo: Magazini ya UN Chronicle yikuti, “para mama wali makora, mwana nayo wakuŵa makora.” Yikuyowoyaso kuti mwana nayo wakukhwaskika para mama wakupokera yayi wovwiri panji wakupokera wovwiri wambura kukwana panyengo ya nthumbo, pakubaba, ndiposo para wababa waka. Mu vyaru vinyake cikuŵa cakusuzga kuti mama uyo wali na nthumbo wapokere wovwiri wakukwana. Nyengo zinyake ku sikelo kukuŵa kutali comene, panji wangakwaniska yayi kulipira ndalama zakukhumbikwa ku cipatala. Ndipouli, usange nchamacitiko, mama uyo wali na nthumbo wakwenera kuyezgayezga kuluta ku sikelo. Kucita nthena nkhwakuzirwa comene kwa mwanakazi uyo wakulondezga fundo za mu Baibolo, izo zikulongora kuti umoyo wa munthu ngwakupatulika, kusazgapo umoyo wa mwana uyo wacali mu nthumbo.—Ex. 21:22, 23; Dute. 22:8.
4 Umo Tingacepeskera Masuzgo Para Nthumbo Yawuka Ndiposo Pakubaba: Nyengo yakusuzga comene kwa mama uyo wali na nthumbo ni para nthumbo yawuka ndiposo para wakubaba. Kasi ŵamama awo ŵali na nthumbo ŵangawovwirika wuli kuti panyengo yakusuzga iyi ŵaleke kuŵa na masuzgo ghakuru panji kutaya umoyo wawo? Ivyo tikwenera kucita ni vipusu kweni vikwenera kucitika para mama waŵa waka na nthumbo. Kucita nthena nkhwakuzirwa comene kwa awo ŵakukana kuŵikika ndopa cifukwa ca kulondezga ivyo Baibolo likuyowoya panji cifukwa ca kopa matenda agho ghakuŵa mu ndopa za ŵanthu.—Mil. 15:20, 28, 29.
5 Kuti masuzgo ghacepeko, ŵamama awo ŵali na nthumbo ŵakwenera kuwoneseska kuti dokotala panji nesi wakumanya makora umo wangaŵawovwilira na nthowa zinyake m’malo mwa kuŵaŵika ndopa ndiposo ngwakukhumbisiska kucita mulimo uwu. Pambere nyengo yakubaba yindafike, mama wavinjeru wakukumanaso na dokotala panji nesi kuti wamupime usange wali na ndopa zakukwana. Kuti wasazgiremo ndopa, panji dokotala wangamuphalira kuti wambe kumwa mapilisi ghakusazgirako ndopa na mavitamini ndiposo kurya vyakurya vyakupeleka ndopa na mavitamini. Kulondezga vinthu vyambura kusuzga ivi kungawovwira comene kuti mama wazakaleke kusuzgika panyengo yakubaba ndipo mama na mwana, wose ŵazamuŵa makora.
[Mafumbo]
1. Ni vinthu wuli ivyo ŵapapi ŵavinjeru awo ŵakulindilira kuŵa na mwana ŵakwenera kucita kuti mama wazakaleke kusuzgika pakubaba?
2. Nchinthu wuli cikuru ico cikupangiska kuti mama na mwana ŵaŵe na masuzgo pa nyengo iyo mama wakubaba?
3. Cifukwa wuli mama wakwenera kuluta ku sikelo para wali na nthumbo?
4. Ni nyengo wuli iyo njakusuzga comene kwa mama uyo wali na nthumbo?
5. Kuti wacepeske masuzgo agho ghakuŵapo pakubaba, kasi mama wavinjeru uyo wali na nthumbo wakwenera kucitaci kuti wazakaleke kuŵa na suzgo la kucepa ndopa?