Kasi Chigomezgo Chingatovwira Wuli?
Apo wakaŵa na vyaka 10, Daniel wakaŵa kuti wasuzgika chomene na kansa kwa chaka chimoza. Madokotala kweniso ŵabwezi ŵake ŵakataya chigomezgo kuti wachirenge. Kweni Daniel wakagomezganga kuti wachirenge. Iyo wakagomezganga kuti para wakura wazamuŵa dokotala ndipo wazamusanga munkhwala wa kansa. Iyo wakagomezganga kuti wachirenge chifukwa wakakhazganga kuti kukwiza dokotala uyo wakaŵa nkhwantha pa kansa iyo wakaŵa nayo. Kweni dokotala wakatondeka kwiza pa zuŵa ilo wakakhazganga chifukwa kukacha makora yayi. Daniel wakataya chigomezgo. Aka kakaŵa kakwamba kuti wataye mtima, ndipo pati pajumpha mazuŵa ghachoko waka wakafwa.
Munthu munyake uyo wakasambira vya chipatala ndiyo wakayowoya nkhani ya Daniel, ndipo wakalongosora umo mulwari wakukhwaskikira para wali na chigomezgo panji yayi. Panji namwe muli kupulikapo ivyo vikuchitika para mulwari walije chigomezgo. Mwachiyelezgero, panji muli kupulikapo kuti muchekuru munyake uyo wakulwara chomene wakhazganga munthu munyake uyo wakumutemwa chomene panji zuŵa linyake lapadera. Para munthu uyu wiza panji zuŵa ilo wakhazganga lajumpha waka, mbwenu wakufwa nyengo yeneyiyo. Chifukwa wuli kanandi vikuŵa nthena? Ŵanyake ŵakuti nkhani yagona pa chigomezgo. Kasi ndimo namwe mukuwonera?
Madokotala ghanandi agho ghakachita kafukufuku ghakasanga kuti para mulwari wali na chigomezgo panji wakukhazga vinthu vinyake viwemi, vikovwira kuti wakhale na umoyo uwemiko. Kweni madokotala ghanyake ghakuti uwu mbutesi, chifukwa apo iwo ŵakachita kafukufuku ŵakasanga ukaboni uliwose yayi pa nkhani iyi. Iwo ŵakugomezga kuti, munthu wakufwa para mu thupi mwanguŵa suzgo linyake.
Ntchachilendo yayi kupulika ŵanthu ŵanyake ŵakuyowoya kuti chigomezgo chilije ntchito. Vyaka masauzandi ghanandi ivyo vyajumpha ŵanthu ŵakafumba kaswiri munyake wa ku Girisi zina lake Aristotle ng’anamuro la chigomezgo. Iyo wakazgora kuti: “Chigomezgo ni maloto waka.” Pulezidenti wakale wa ku America nayo wakakolerana na fundo iyi, iyo wakati: “Waliyose uyo wali waka na chigomezgo wafwenge na njara.”
Kweni kasi chigomezgo ni vichi? Kasi ni ivyo munthu wakughanaghana, panji ni maloto waka kuti ujipulikeko makora? Kasi imwe muli na ukaboni wakugomezgera kuti chigomezgo ntchanadi ndipo chingamovwirani kuti muŵe ŵakukondwa, kuŵa na umoyo uwemi na kusanga vitumbiko vinandi?