LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • g21 Na. 3 pp. 6-7
  • Kasi Vyamoyo Vikutiphalirachi?

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Kasi Vyamoyo Vikutiphalirachi?
  • Wukani!—2021
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • Kasi Mbunenesko Kuti Umoyo Nkhanthu Kapusu?
    Umoyo Ukaŵako Wuli?—Mafumbo 5 Agho Tikwenera Kujifumba
  • Kasi Umoyo Ukamba Wuli?
    Nkhani Zinyake
  • Kasi Umoyo Ukamba Wuli?
    Umoyo Ukaŵako Wuli?—Mafumbo 5 Agho Tikwenera Kujifumba
  • Umo Tingamanyira Kuti Ciuta Waliko
    Kasi Ciuta Wakutipwelelera Nadi?
Wonani Vinyake
Wukani!—2021
g21 Na. 3 pp. 6-7
Kachigaŵa ka selo la yisiti.

Selo la yisiti lili na vyakuchitika vinandi. Lili na DNA kweniso tunthu tunyake uto tukovwira kuti selo lilutilire kuŵa lamoyo.

Kasi Vyamoyo Vikutiphalirachi?

Kulikose uko tingaŵa kuli vyamoyo, ndipo vikukura, kwenda kweniso kwandana. Vikupangiska pulaneti lithu kuŵa lapadera na lakutowa chomene. Ndipo mazuŵa ghano ŵanthu ŵakumanya vyamoyo vinandi chomene kuluska kale. Kasi vyamoyo vikutiphalirachi pa nkhani ya umo vikaŵirako? Wonani fundo zakulondezgapo izi.

Umoyo ukulongora kuti ukachita kulengeka. Vyamoyo vili na tunthu tuchokotuchoko twakuchemeka maselo. Maselo ghali nga ni mafakitare ghachokoghachoko ndipo ghakugwira ntchito zinandi chomene izo zikovwira kuti umoyo ulutilire kweniso kuti vyamoyo vyandanenge. Ndimo viliriso nanga ni mu vinthu vyamoyo ivyo vikuwoneka kuŵa vipusu waka. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani za yisiti iyo ŵakugwiliskira ntchito pa vyakuphika. Kabulunga kalikose ka yisiti nkhanthu ka moyo. Pakuyaniska na maselo gha ŵanthu, selo la yisiti lingawoneka kuŵa lipusu waka. Kweni lili na vyakuchitika vinandi. Selo la yisiti lili na DNA panji kuti ulongozgi uwo ukuphalira selo vyakuchita. Selo lililose lili na tunthu tuchokotuchoko uto tukovwira kugaya chakurya kuti selo lilutilire kuŵa lamoyo. Usange chakurya chamara, selo la yisiti ili, likusintha na kuchepeska vyakuchita ndipo paumaliro likuleka dankha kugwira ntchito na kuŵa nga lagona. Lekani yisiti wakuphikira wangasungika kwanyengo yitali ndipo pamanyuma wangazakambaso kugwira ntchito panyengo iyo munthu wakumugwiliska ntchito pakuphikira.

Ŵasayansi ŵasanda maselo gha yisiti kwa vyaka vinandi mwakuti ŵamanye makora umo maselo gha munthu ghakugwilira ntchito. Ndipouli, pali vinandi ivyo ŵachali ŵandavimanye makora. Purofesa munyake wakayowoya kuti: “Tilije ŵakaswiri ŵakukwana ŵakuti ŵangayezgelera vyose ivyo tikukhumba mwakuti tipulikiske makora umo maselo gha yisiti ghakugwilira ntchito.”—Ross King, professor of machine intelligence at Chalmers University of Technology in Sweden.

Kasi imwe mukuwona wuli? Kasi selo la yisiti ilo likuwoneka kuŵa lipusu waka, kweni lakusuzga kulimanya makora umo likugwilira ntchito, likupeleka ukaboni wakuti likachita kupangika? Panji kasi likaŵako lekha kwambura wakulipanga?

Umoyo ukuŵako kufuma ku umoyo unyake pera. DNA yili kupangika na tunthu tunyake twakuchemeka nucleotides. Selo lililose la munthu lili na tunthu utu twakukwana 3.2 biliyoni. Tunthu utu ndito tukuŵa na ulongozgi wa umo selo lingapangira maproteni na ma enzymes.

Ŵasayansi ŵakuti nanga tunthu twakuchemeka nucleotides utu, tungiza pamoza maulendo mabiliyoni ghanandi panji matililiyoni ghanandi, kweni tungapanga waka DNA yimoza pera. Nangauli ivi ni vyakuti vingachitikaso nakale yayi.

Unenesko ngwakuti palije ukaboni uliwose uwo ŵasayansi ŵasanga wakulongora kuti umoyo ungapangika kufuma ku vinthu vyambura umoyo.

Umoyo wa munthu ngwapadera. Taŵanthu tili kulengeka munthowa yakuti tingakondwa na umoyo mwakukwana mwakupambana na vyamoyo vyose. Tili na mwaŵi wakusambira ntchito panji maluso ghakupambanapambana, kuchita vinthu vyakovwira ŵanji, kweniso kulongosolera ŵanyithu umo tikujipulikira. Tikukondwa na vyakurya vyakupambanapambana, kunuska, kupulika, kukondwa na mitundu ya vinthu, kweniso kuwona. Tikunozgekera vyamunthazi na kufufuza umo tingachitira kuti tiŵe na umoyo wakukhorweska.

Kasi imwe mukuwona wuli? Kasi vinthu vyakukondweska ivi, vikizamo vyekha mwa ise pakuti vikaŵa vyakukhumbikwa kuti tilutilire kuŵa na umoyo kweniso kubabana? Panji ntchilongolero chakuti umoyo ntchawanangwa chakufuma kwa Mlengi withu wachitemwa?

Roboti lakuchemeka Adam ilo lili kupangika na chilato chakusanda selo la yisiti

Roboti lakuchemeka Adam ili, ukuru wake lingayana na galimoto yichoko. Lili na fuliji, mawoko ghakuchita kupanga, makamera, ma sensor, na makompyuta ghanayi. Roboti panji kuti mashini ghapachanya agha, ŵakaghapanga kuti ŵasandirenge maselo gha yisiti ndipo ghakugwira makora ntchito yake payekha kwambura munthu kughawovwira.

Wasayansi wimilira pafupi na roboti lakuchemeka Adam ilo likapangika kuti ŵasandirenge maselo gha yisiti.

Usange munthu wangamuphalirani kuti mashini agha ghakaŵako ghekha kwambura munthu kughapanga, kasi mungagomezga? Mungagomezga yayi. Kweni selo lamoyo lipusu chomene likuchita vinthu vikuru kuluska roboti ili. Usange roboti likukhumbikwira munthu kuti walipange, wuli pakuyowoya za maselo gha vyamoyo?

Wonani nkhani zinandi zakukondweska zakukhwaskana na vinthu vya chilengiwa ivyo ni vyakuzizwiska. Penjani nkhani na mavidiyo vya mutu wakuti “Kasi Vikaŵako Vyekha?” pa jw.org.

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani