LAYIBULARE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAYIBULARE YA PA INTANETI
Chitumbuka
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MAUNGANO
  • g23 Na. 1 pp. 9-11
  • Nkhorongo

Vidiyo palije.

Phepani, pali suzgo linyake.

  • Nkhorongo
  • Wukani!—2023
  • Mitu Yichoko
  • Nkhani Zakuyanako na Iyi
  • Nkhorongo Zili Pangozi
  • Charu Chikalengeka Kuti Chiŵepo Kwamuyirayira
  • Ivyo Ŵanthu Ŵakuchita
  • Kasi Baibolo Likutipa Chigomezgo Wuli?
  • Vyamukati
    Wukani!—2023
Wukani!—2023
g23 Na. 1 pp. 9-11
Mwanakazi wakwenda pa buriji mu nkhorongo.

KASI CHARU ICHI CHIPONENGE?

NKHORONGO

NKHORONGO zikuchemeka kuti ni “maphapu kweniso zikovwira kuti umoyo uŵepo.” Nakuti ntchakupulikikwa kuyowoya nthena. Makuni ghakonkha mphepo ziheni izo zingatipweteka. Kweniso ghakufumiska mphepo ziwemi izo tikuthuta. Pafupifupi 80 peresenti ya makuni na vinyama, vikukhala mu nkhorongo. Kwambura nkhorongo tingaŵa na umoyo yayi.

Nkhorongo Zili Pangozi

Chaka chilichose, makuni mabiliyoni ghanandi chomene ghakudumulika, chomenechomene kuti ŵanthu ŵalimepo. Kufuma mu vyaka vya m’ma 1940, nkhorongo zinandi chomene pa charu chose zili kumara.

Para makuni gha mu nkhorongo ghadumulika, vinyama kweniso vyakumera vyose ivyo vyanguŵa mu nkhorongo izi navyo vikumara.

Charu Chikalengeka Kuti Chiŵepo Kwamuyirayira

Mu malo ghanyake umo nkhorongo zikadumulika, makuni ghali kwamba kumeraso ndipo ivi vikulongora kuti nkhorongo zingajiwezgerapo zekha. Ŵasayansi ŵasanga kuti nkhorongo zikujiwezgerapo mwaluŵiro chomene, chifukwa makuni agho ghakadumulika, mwaluŵiro ghakwambaso kusunda na kuŵa nkhorongo. Wonani viyelezgero ivi:

  • Ŵakusanda ŵakwendera malo agho ŵalimi ŵakadumura makuni kuti ŵalimengepo ndipo pamanyuma ŵakaghaleka. Ndipo kafukufuku uyo wakachitika mu minda 2,200 mu America na kumanjiliro gha zuŵa kwa Africa wakavumbura kuti mu vyaka vyakuchepera pa 10, dongo lingaweleraso pakale kweniso makuni ghangameraso.

  • Kuyana na ivyo magazini ya Science yikayowoya, ŵakusanda ŵakusachizga kuti mu vyaka 100 pera, nkhorongo izo zanangika zingaŵaso nga ni kale apo makuni ghakaŵa ghandadumulike.

  • Ŵasayansi ŵanyake ku Brizil mwasonosono apa ŵakachita kafukufuku kuti ŵawone apo nkhorongo yingawelerapo mwaluŵiro usange makuni ghangachita kumeraso ghekha, na para ŵanthu ŵangachita kupandaso.

  • Pakuyowoyapo pa ivyo ŵakasanga awo ŵakasandanga, magazini ya National Geographic yikayowoya kuti: “Awo ŵakasandanga nkhani iyi ŵakakondwa chomene kuwona kuti ntchakukhumbikwa viŵi yayi kupanda makuni mu malo umo ghakadumulika.” Mu vyaka vinkhondi pera, minda iyo ŵakendera, iyo ŵanthu ŵakapandamo yayi makuni, ŵakasanga kuti “makuni ghose agho ghakadumulika ghasundaso.”

    KASI MUKUMANYA?

    Yikaŵa Minda Sono Ni Nkhorongo

    Chithuzi chakulongora makuni ghatemeka kuti ŵalimepo ndipo pamanyuma ŵaleka kulimapo. Pamanyuma pa vyaka 10, dongo lingaŵaso lavundira. Pamanyuma pa vyaka 100 panji kujumphirapo, nkhorongo yose yingaweleraposo.

    Nkhorongo izo ŵanthu ŵakadumuramo makuni kuti ŵalimepo pamanyuma na kuzileka, zikujiwezgerapo mwaluŵiro chomene. Nkhorongo izo ŵanthu ŵakudumuramo makuni pa vifukwa vyakupambanapambana nazo zingajiwezgerapo.

Ivyo Ŵanthu Ŵakuchita

Pa charu chose ŵanthu ŵakuyezgayezga chomene kuvikilira nkhorongo izo zilipo, na kuwezgerapo nkhorongo izo zili kunangika. Chifukwa cha kuyezgayezga uku, lipoti lakufuma ku United Nations likati, “kudumura makuni pa charu chose kwakhira na hafu” mu vyaka 25 ivyo vyajumpha.

Kweni kuyezgayezga uku nkhwakukwana yayi kuti tivikilire nkhorongo zithu. Wupu wa Global Forest Watch ukayowoya kuti: “Chiŵelengero cha nkhorongo izo zanangika chifukwa cha kudumura makuni, chindasinthe viŵi yayi.”

Nkhorongo zinandi zikunangika chifukwa cha uryezi. Makampani ghakudumura makuni mwambura kuzomerezgeka na boma kuti ŵacheke mathabwa ndipo ŵakuguliska ndalama mabiliyoni ghanandi chomene.

Munthu wakulaŵilira nkhorongo wakuwona makuni mu nkhorongo.

Magulu ghakulaŵilira za nkhorongo ghakutema makuni agho ghakhoma na kupandamo ghaphya

Kasi Baibolo Likutipa Chigomezgo Wuli?

“Yehovaa Chiuta wakamezga mu dongo makuni ghose agho ghakaŵa ghawemi mu maso na ghawemi kurya.”—Genizesi 2:9.

Mlengi wa nkhorongo zose wakazilenga munthowa yakuti zijiwezgerengepo para ŵanthu ŵazigwiliskira ntchito. Iyo wakukhumba kuti nkhorongo izi zisungilirike pamoza na vyamoyo vyose ivyo vilimo.

Chiuta wazomerezgenge yayi kuti ŵanthu ŵakujighanaghanira ŵekha ŵanange charu na vyamoyo vyose ivyo vilimo. Wonani nkhani ya mutu wakuti, “Chiuta Walayizga Kuti Charu Ichi Chiponenge,” pa peji 15.

a Yehova ni zina leneko la Chiuta.—Salimo 83:18.

MANYANI VINANDI

Ŵakutorana ŵakusangwa mu paradiso pa charu chapasi.

Kasi tikumanya wuli kuti nangauli ŵanthu ŵakunanga vinthu ivyo vili mu charu kweni charu ichi chiŵengepo nyengo zose? Wonelerani vidiyo ya mutu wakuti, Chifukwa Wuli Chiuta Wakalenga Charu? pa jw.org.

    Mabuku gha Chitumbuka (1982-2023)
    Fumani
    Njirani
    • Chitumbuka
    • Tumizgani
    • Ivyo Mukukhumba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malango
    • Phangano
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Njirani
    Tumizgani